Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Curzydło

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska (spr.), Andrzej Jastrzębski

Protokolant: sekr. sądowy Kamila Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2015 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa K. T.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w S. z dnia 22 lipca 2015r., sygn. akt I C 521/14

1.  umarza postępowanie apelacyjne w zakresie punktu (...) zaskarżonego wyroku,

2.  zmienia zaskarżony wyrok w zakresie punktu(...)w ten sposób, że datę wymagalności odsetek ustala na dzień 1 lipca 2014 r.,

3.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

4.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 561/15

UZASADNIENIE

Powód K. T. wniósł, po rozszerzeniu powództwa pismem procesowym wniesionym do Sądu w dniu 26.05.2014r., o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. działającego przez O. z siedzibą w W. kwoty 15.015,67 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 09.10.2013r. do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Uzasadniając żądanie pełnomocnik powoda wskazał, że powód jest właścicielem samochodu marki A. (...) nr rej. (...), który w dniu 06.09.2013r. w S. w kolizji drogowej uległ uszkodzeniu. Na ulicy (...) kierujący pojazdem marki O. (...) nr rej. (...) R. S. wymusił pierwszeństwo przejazdu. Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. Pozwany wypłacając powodowi kwotę 4.866,22 zł stanowiącą ustaloną przez niego wysokość odszkodowania, uznał powództwo co do zasady. Powód nie zgadza się z wysokością ustalonego przez pozwanego odszkodowania wynikającego ze sporządzonej kalkulacji naprawy, kwestionując przyjętą przez pozwanego stawkę roboczogodziny na kwotę 70 zł oraz wartości części zamiennych obniżonych o 50% w stosunku do cen producenta. Ponadto sporny pomiędzy stronami jest zakres rzeczowy szkody. Na rozprawie w dniu 15.07.2015r. pełnomocnik powoda cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia co do pierwotnie dochodzonej kwoty 4.866,22 zł wraz z odsetkami od tej kwoty od dnia 9.10.2013 r. do dnia zapłaty.

Pozwany (...) S.A wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, argumentując, że spełnione już przez niego roszczenie w pełni rekompensuje powodowi poniesioną szkodę. Powód nie wykazał, aby należący do niego pojazd został naprawiony w jakimkolwiek zakresie. Dopłata odszkodowania byłaby możliwa, gdyby powód wykazał, że rzeczywiste koszty przywrócenia pojazdu powoda do stanu sprzed szkody były wyższe niż wypłacone odszkodowanie.

Wyrokiem z dnia 22 lipca 2015r. Sąd Rejonowy wS.zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda K. T. kwotę 12.735,03 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22.07.2015r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie, jak również umorzył postępowanie co do kwoty 4.866,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 9.10.2013 r. do dnia 15.05.2014r., zaś szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawił referendarzowi sądowemu przy ustaleniu, że powód wygrał proces w (...)

Powyższy wyrok zapadł na podstawie następującego stanu faktycznego:

W dniu 6 września 2013r. na ulicy (...) w S. kierujący pojazdem marki O. (...) nr rej. (...) R. S. wymusił pierwszeństwo przejazdu, wskutek czego doprowadził do kolizji drogowej, w której uległ uszkodzeniu pojazd marki A. (...) o nr rejestracyjnym (...) stanowiący własność K. T.. Sprawca kolizji R. S., kierujący samochodem marki O. (...) o nr rejestracyjnym (...), miał zawartą umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z (...) S.A. O. z siedzibą w W..

Jak ustalił Sąd Rejonowy K. T. dokonał zgłoszenia szkody (...) S.A. O. w dniu 8.09.2013 r.

(...) S.A. sporządził kalkulację naprawy pojazdu stanowiącego własność K. T. i ustalił wysokość odszkodowania na kwotę 4.866,22 zł. Decyzją z dnia 16.12.2013r. ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania, podając jako podstawę odmowy objęcia zdarzenia ochroną ubezpieczeniową, że uszkodzenia w pojeździe K. T. nie mogły powstać w trakcie tej kolizji.

W wyniku kolizji w samochodzie K. T. uszkodzone zostały (...) nadawały się do naprawy. Dodatkowo sprawdzenia wymagały mechanizm(...)

Sąd I instancji ustalił ponadto, że koszt naprawy samochodu K. T. i przywrócenia go do stanu sprzed kolizji w dniu 6.09.2013r. wyniósł 17.601,25 brutto według cen z chwili szkody, przy zastosowaniu uśrednionych stawek za jedną roboczogodzinę występujących w zakładach branży motoryzacyjnej regionu (...) w 2013r. w wysokości 80 zł dla prac mechaniczno-blacharskich i pomocniczych oraz 90 zł dla prac lakierniczych.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy, bacząc na przepisy ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), art. 415 kc, art. 436 § 2 kc, art. 822 kc, art. 361 § 1 kc, art. 824 ¹ § 1 kc, art. 363 § 2 kc, zwrócił w pierwszej kolejności uwagę na to, że pozwany co do zasady uznał swoją odpowiedzialność za szkodę zaistniałą w dniu 6.09.2013r., a wobec tego w swych rozważaniach skupił się na spornym zakresie uszkodzeń pojazdu powoda oraz wysokości należnego powodowi odszkodowania.

Sąd I instancji podzielił stanowisko orzecznictwa o tym, że roszczenie należne od Towarzystwa (...) w ramach ustawowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej z tytułu kosztów przywrócenia pojazdu do stanu pierwotnego jest wymagalne niezależnie od tego, czy naprawa została już dokonana. Wysokość odszkodowania ustalonego zgodnie z treścią art. 363 § 2 kc w zw. z art. 361 § 2 kc ma odpowiadać kosztom przywrócenia pojazdowi jego wartości sprzed wypadku. Wysokość tak określonego odszkodowania powinna być ustalona według cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy, tj. na podstawie metody kosztorysowej i objąć niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001, sygn. III CZP 68/2001, OSNC 2002, nr 6 poz. 74, z dnia 13 czerwca 2003 r., sygn. III CZP 32/2003, OSNC 2004, nr 4, poz. 51).

Sąd Rejonowy na podstawie wydanej w sprawie opinii biegłego M. S., przyjął, że wysokość szkody poniesionej przez powoda w wyniku kolizji z dnia 6.09.2013r., rozumianej jako równowartość kosztów potrzebnych na zakup części i materiałów oraz wykonanie naprawy wynosi 17.601,25 zł brutto. Sąd I instancji uwzględnił zatem powództwo co do kwoty 12.735,03 zł (wysokość odszkodowania -17.601,25 zł minus dotychczas wypłacone odszkodowanie - 4866,22 zł; łączna kwota dochodzona przez powoda po rozszerzeniu powództwa 19.881,89 zł). W ocenie Sądu Rejonowego pismo procesowe pełnomocnika powoda, w którym rozszerzył on powództwo budziło wątpliwości z uwagi na jego sformułowanie. Mając jednak na uwadze, że pełnomocnik powoda uiścił przy rozszerzeniu powództwa opłatę od kwoty 15.015,67 zł (751 zł - k.34), a nadto wnosił o zasądzenie kwoty odszkodowania w wysokości ustalonej przez biegłego, Sąd przyjął, że powód łącznie dochodził, jak wynikało z treści pisma rozszerzającego powództwo kwoty 19.881,89 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od dnia wyrokowania. Powód bowiem początkowo dochodził odszkodowania w kwocie ustalonej przez pozwanego ubezpieczyciela i pozwany po doręczeniu pozwu spełnił dochodzoną pozwem należność wraz z żądanymi odsetkami. W następstwie tego powód rozszerzył powództwo, jednocześnie argumentując, że właściwa wysokość należnego powodowi odszkodowania powinna zostać ustalona w oparciu o opinię biegłego. Skoro ustalenie wysokości należnego powodowi wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego, bowiem sam pełnomocnik powoda podnosił, że kwestionuje nie tylko wysokość odszkodowania ustalonego w postępowaniu likwidacyjnym, ale również zakres uszkodzeń pojazdu, to zdaniem Sądu I instancji odsetki należne powodowi należą się według stanu istniejącego na dzień zamknięcia rozprawy.

Uwzględniając powyższe Sąd Rejonowy oddalił częściowo powództwo co do należności głównej i roszczenia odsetkowego. W zakresie, w jakim powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia Sąd I instancji umorzył postępowanie na podstawie art. 203 § 1 kpc w zw. z art. 355 § 1 kpc. O kosztach orzeczono mocą art. 98 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc.

Z rozstrzygnięciem powyższym nie zgodził się powód, który zaskarżając wyrok w części dotyczącej punktów (...), podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 817 § 1 kc oraz art. 14 pkt 1 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W uzasadnieniu powód podał, że kwestionuje konkluzje Sądu I instancji wyłącznie w zakresie przyjętej przez niego na dzień wyrokowania daty wymagalności odsetek. W efekcie apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez: 1) przyjęcie, że datą początkową biegu odsetek jest data 9.10.2013r., a nie data 22.07.2015r., 2) zmianę pkt (...)wyroku poprzez umorzenie postępowania wyłącznie co do kwoty 4.866,22 zł, 3) dodanie pkt (...) o treści: „zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 254,78 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek za okres od dnia 9.10.2013r. do dnia 5.05.2014r.”. Nadto apelujący wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Przed przystąpieniem do rozważania zarzutów apelacji wskazać należy, iż na rozprawie apelacyjnej w dniu 20 listopada 2015r. pełnomocnik powoda cofnął apelację w zakresie punktu (...)zaskarżonego wyroku.

Wobec powyższego wywiedziona przez powoda apelacja koncentrowała się wokół jednej tylko kwestii, a mianowicie początkowego terminu biegu odsetek ustawowych od dochodzonej w niniejszej sprawie pretensji głównej.

Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i na jego podstawie dokonał ustaleń faktycznych, które zasługują w pełni na akceptację, dlatego Sąd Okręgowy ustalenia te przyjmuje za własne. Natomiast nie w pełni podziela rozważania prawne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z treścią art. 481 § 1 kpc jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zarzut apelującego powoda w zakresie ustalonego przez Sąd Rejonowy terminu początkowego, od którego należy liczyć należne powodowi odsetki od zasądzonego na jego rzecz odszkodowania, okazał się po części zasadny. Zważyć trzeba, że przepis art. 481 kc nie formułuje wprost ani zasady zasądzania odsetek od dnia wyrokowania (jak to uczynił Sąd I instancji), ale i nie stanowi expressis verbis, że należą się one od dnia wytoczenia powództwa, czy innej, jak w niniejszej spawie, wskazanej przez powoda, dacie. Kwestie te były przedmiotem oceny judykatury. Podlegają one ustaleniu zawsze na podstawie konkretnego stanu faktycznego danej sprawy.

Ponadto na uwadze mieć należy, że zasadą w prawie cywilnym jest – w odniesieniu do zarzutu dotyczącego określenia początkowej daty płatności odsetek - że dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia w terminie. Z treści art. 455 kc wynika, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Wynikająca z tego przepisu reguła, według której dłużnik ma świadczyć niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela do wykonania, ulega modyfikacji w odniesieniu do świadczeń przysługujących poszkodowanemu od zakładu ubezpieczeń. Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W ustępie 2 cytowanego artykułu ustawodawca przewidział, że w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. (…).

W orzecznictwie na przestrzeni lat zarysowały się różne stanowiska, jeżeli chodzi o kwestię od jakiej daty należą się odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczenia z tytułu odszkodowania. Według jednego stanowiska, odsetki od kwoty zasądzonej z tego tytułu należą się od daty wyrokowania przez sąd (art. 316 kpc), natomiast według innego stanowiska odsetki te należą się od dnia, w którym powinno być ono zapłacone. Problem ten, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, dostrzegł Sąd Rejonowy i odwołał się do orzecznictwa Sądu najwyższego, podkreślając, że kwestia ta winna być oceniana i rozstrzygana indywidualnie w każdym konkretnym przypadku, w zależności od okoliczności sprawy.

Dokonując takiej oceny Sąd rejonowy uznał, iż wysokość odszkodowania ustalona została według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Jednak nie do końca to stanowisko można zaakceptować.

Zważyć należy, iż zasądzone w wyroku odszkodowanie nie było objęte przesądowym wezwaniem do zapłaty ani też żądaniem pozwu. Istotne znaczenie dla ustalenia daty wymagalności odszkodowania w zasądzonej części miał fakt rozszerzenia przez powoda powództwa, co uczynił on pismem z dnia 23.05.2014r. W aktach sprawy brak jest dowodu doręczenia pozwanemu pisma procesowego powoda z dnia 23.05.2014r. potwierdzającego datę odebrania tego pisma. Jednak w dacie 23 maja 2014r. (vide: k-42), na adres ustanowionego w sprawie pełnomocnika pozwanego, został nadany odpis tego pisma. Pozwany nie zaprzeczył aby otrzymał odpis pisma powoda, o czym świadczy treść jego odpowiedzi na zobowiązanie Sądu do ustosunkowania się do pisma powoda zawierającego rozszerzenie powództwa, co uczynił pismem z dnia 31.08.2014r.

Zgodnie z klasyczną koncepcją zobowiązań dłużnik winien znać treść swojego obowiązku w zasadzie w chwili powstania zobowiązania, a najpóźniej w dacie jego wymagalności. Jednak wskazane wyżej okoliczności, mimo treści art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych…, powodują, że nie można uznać zasadności roszczenia odsetkowego za okres poprzedzający dokonane dopiero w czerwcu 2014r. określenie wysokości żądania i wezwanie do zapłaty, ale nie można też podzielić stanowiska Sądu Rejonowego zaprezentowanego w tym zakresie. Zgodnie bowiem z art. 455 kc, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W odniesieniu bowiem do zobowiązania ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej szczególny termin jego realizacji wynika z art. 14 ust.1 w/w ustawy, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. To szczególne uregulowanie, połączone z właściwościami stosunku prawnego pomiędzy ubezpieczycielem jako fachowcem w naprawianiu szkód a poszkodowanym powoduje, że już w terminie wynikającym ze wskazanego art. 14 ust.1 ubezpieczyciel powinien wypłacić poszkodowanemu należne odszkodowanie we właściwie ustalonej wysokości. A zatem niewątpliwie po upływie wskazanego terminu od daty doręczenia pisma zawierającego rozszerzenia powództwa, pozwana jako ubezpieczyciel, znajdowała się w opóźnieniu.

Niemniej jednak brak określenia przez poszkodowanego, później powoda, na etapie postępowania likwidacyjnego, wysokości odszkodowania, jakie mu przysługiwało, według jego oceny, a nadto określenie w pozwie wysokości odszkodowania na poziomie ustalonym w postępowaniu likwidacyjnym powoduje, że nie można przyjąć, iż ubezpieczyciel był w opóźnieniu co do kwoty rozszerzonego powództwa. Zwłoka w prawidłowym określeniu wysokości odszkodowania nie ma żadnego uzasadnienia w okolicznościach sprawy i przez powoda w żaden sposób nie została wyjaśniona.

Mając powyższe na uwadze za datę początkową wymagalności odsetek należnych powodowi od zasądzonej na jego rzecz pretensji głównej trzeba uznać dzień 1.07.2014r.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt (...)w ten sposób, że określoną w nim datę „22 lipca 2015r.” zastąpił datą „1 lipca 2014r.”.

W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu na mocy art. 385 kpc.

W zakresie, w jakim apelacja została cofnięta, zasadnym było, na podstawie art. 391 § 2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 kpc, uwzględniając poniesione przez strony koszty w tym postępowaniu i jego wynik.