Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 listopada 2013r. oznaczoną numerem: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu W. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Decyzję wydano w oparciu o przepisy art. 57 oraz art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych . W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 7 listopada 2013r. orzekła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Od decyzji odwołanie złożył ubezpieczony, zaskarżając ją w całości i wnosząc o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji ubezpieczony zakwestionował dokonaną przez organ rentowy ocenę jego zdolności do pracy, wskazując, iż liczne, wymienione przez niego w odwołaniu schorzenia pozwalają na uznanie, że jest niezdolny do pracy. Ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych w celu zweryfikowania ustań ZUS odnośnie jego zdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalanie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 23 lutego 2015r. ubezpieczony złożył zaświadczenie lekarskie z dnia 20 lutego 2015r. stwierdzające u niego zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK).

Po przeprowadzeniu dowodu z opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych: internisty reumatologa, kardiologa, neurologa, pulmonologia, psychiatry i psychologa wydanych w dniach: 26 czerwca 2014r., 25 września 2014r. oraz 10 października 2014r. oraz wskutek wniosków opinii uzupełniającej z dnia 26 marca 2015r. Sąd w dniu 22 kwietnia 2015r. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c wydał postanowienie, którym: w punkcie 1. uchylił zaskarżoną decyzję, w punkcie 2. przekazał sprawę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oddziału w B. do rozpoznania, i w punkcie 3. – umorzył postępowanie.

Na skutek zażalenia ubezpieczonego Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił to postanowienie.

Sprawa po zwrocie akt z Sądu Apelacyjnego w Gdańsku została zarejestrowana pod sygnaturą VI U 2557/15.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony W. R., urodzony w dniu (...) pracuje na stanowisku przedstawiciela handlowego. W dniu 11 września 2013r. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Pozwany organ rentowy poddał go badaniom przez Lekarza Orzecznika ZUS oraz Komisję Lekarską ZUS. Zarówno lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 17 października 2013r., jak i Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 7 listopada 2013r. nie ustalili, aby ubezpieczony był chociaż częściowo niezdolny do pracy. Orzeczenie Komisji Lekarskiej stało się podstawą rozstrzygnięcia przez Organ rentowy o odmowie przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, zawartego w zaskarżonej decyzji.

Bezsporne.

Sąd poddał weryfikacji orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: internisty reumatologa, kardiologa, neurologa i pulmonologia. Powołany zespół specjalistów po przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonego oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej w dniu 26 czerwca 2014r. wydał opinię, w której rozpoznał u badanego: chorobę niedokrwienną serca pod postacią dusznicy bolesnej stabilnej I/II CCS, stan po angioplastyce gałęzi międzykomorowej przedniej z implantacją stentu w lutym 2011roku, nadciśnienie tętnicze kontrolowane, wielopoziomową dyskopatię lędźwiową z okresowym zespołem bólowym L-S, przebyty przemijający zespół kręgowo - podstawny mózgu bez następstw, obturacyjny bezdech senny postać umiarkowaną - zaprotezowany cPAP, obserwację w kierunku ZZSK, zespół bólowy barku lewego, rodzinną polipowatość jelita grubego po polipektomii w 2006r., 2010r. oraz czerwcu 2013r. a także zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy w wywiadzie. Biorąc pod uwagę rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia, biegli podali, że nie stwierdzają u niego niezdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wskazali, że zgadzają się z orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS.

Dowód: opinia z dnia 26.06.2014r- k. 27-28 akt

W dniu 28 sierpnia 2014r. po analizie dostarczonej przez powoda dalszej dokumentacji medycznej biegli w tym samym składzie stwierdzili, że podtrzymują wydaną decyzję. Zdaniem biegłych przedłożona przez ubezpieczonego dokumentacja wskazuje na brak zmian typowych dla choroby ZZSK w kręgosłupie w odcinku piersiowo- lędźwiowym i daje podstawę jedynie do podejrzenia choroby ZZSK tak, jak to zostało ujęte w rozpoznaniu. Biegli stwierdzili zatem ponownie, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z kwalifikacjami.

Dowód: opinia uzupełniająca- k. 36 akt.

W piśmie procesowym z dnia 3 września 2014r. powód wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych. Stwierdził, że w opinii biegli błędnie ustalili, że prowadzona jest u niego jedynie obserwacja w kierunku ZZSK, podczas, gdy z dokumentacji medycznej wynika, że schorzenie to u ubezpieczonego zostało już jednoznacznie zdiagnozowane, trwa jego leczenie oraz w związku z nim powód został zakwalifikowany do leczenia biologicznego. Dodatkowo powód zarzucił, że biegli nie wypowiedzieli się w kwestii jego stanu psychicznego i jego wpływu na niezdolność do pracy oraz, że w opinii brak jest ustaleń odnośnie wpływu wszystkich zdiagnozowanych u ubezpieczonego chorób, w tym schorzeń kręgosłupa i zaburzeń snu na możliwość wykonywania pracy jako przedstawiciel handlowy, wiążącej się z koniecznością spędzania wielu godzin za kierownicą.

Biegli ustosunkowali się do zarzutów ubezpieczonego w opinii uzupełniającej z dnia 25 września 2014r., w której wskazali, że orzekając o zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji wzięli pod uwagę charakter wykonywanej przez ubezpieczonego pracy. Wskazali, że u ubezpieczonego brak jest istotnych zaburzeń sprawności kręgosłupa i stawów obwodowych, które mogłyby znacząco wpływać na inne schorzenia ubezpieczonego. Biegli podkreślili, że brak jest również w badaniu przedmiotowym i w badaniach obrazowych typowych zmian dla schorzenia ZZSK, zwrócili uwagę, iż lekarz wypisujący zaświadczenie o stanie zdrowia ubezpieczonego dla celów rentowych użył określenia, że „ZZSK jest w trakcie diagnostyki”. Odnośnie wpływu schorzeń kręgosłupa na możliwość wykonywania pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego wiążącej się koniecznością wielogodzinnej jazdy samochodem, biegli wskazali, że pokonując znaczne odległości w czasie pracy wskazane jest robienie przerw w jeździe. Biegli wskazali również, że inne schorzenia ubezpieczonego - obturacyjny bezdech senny, ograniczenie ruchomości kręgosłupa L-S i osłabienie odruchu skokowego będący następstwem istniejącej dyskopatii lędźwiowej, schorzenia kardiologiczne przebiegają w lekkim nasileniu i nie mogą być powodem do uznania badanego za długotrwale niezdolnego do pracy. Biegli sądowi tym samym podtrzymali orzeczenie z dnia 26.06.2014r.

Dowód: opinia uzupełniająca z dnia 25.09.2014r. k. 55.

Sąd, w związku z zarzutem ubezpieczonego dotyczącym nieustosunkowania się przez biegłych do stanu zdrowia psychicznego powoda, dopuścił dowód z opinii biegłego psychiatry i psychologa. W opinii z dnia 10 października 2015 zespół biegłych w składzie- psychiatra, psycholog kliniczny oraz lekarz medycyny pracy stwierdził, że stan zdrowia ubezpieczonego z przyczyn psychiatrycznych nie ogranicza jego zdolności do zatrudnienia. Biegli stwierdzili u ubezpieczonego organiczne zaburzenia nastroju, których przebieg u ubezpieczonego ma charakter przewlekły. Biegli podali, że na dzień badania powód przejawia zaburzenia w sferze afektywno- behawioralnej, które powodują okresowo znaczne trudności w organizowaniu codziennego toku zajęć, w zakresie współpracy, motywacji oraz wykonywaniu i wydajności pracy. Zdaniem biegłych możliwość przekwalifikowania zawodowego (nabywania nowych umiejętności) z uwagi na stan psychiczny ubezpieczonego jest znacznie ograniczona. W ocenie biegłego specjalisty medycyny pracy, biorąc pod uwagę dokonane ustalania w przedmiocie formy psychicznej powoda, może on pracować na stanowisku przedstawiciela handlowego bez prowadzenia pojazdu służbowego. Biegli stwierdzili we wnioskach opinii, że zgadzają się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS.

Dowód: opinia z dnia 10.10.2014r.- k. 59-60.

Na rozprawie w dniu 23 lutego 2015r. ubezpieczony przedłożył zaświadczenie od lekarza reumatologa z dnia 20 lutego 2015r. stwierdzające u niego ZZSK. Biegli sądowi, zobowiązani w tym zakresie przez sąd, w opinii uzupełniającej z dnia 26 marca 2015r. uwzględniającej treść złożonego przez ubezpieczonego zaświadczenia, stwierdzili, że ubezpieczony jest obecnie częściowo niezdolny do pracy – okresowo od dnia wystawienia zaświadczenia o stanie zdrowia przez reumatologa – tj. od lutego 2015r. przez okres roku. Jednocześnie biegli podkreślili, że w poprzednich okresach, tj. do dnia wystawienia zaświadczenia przez lekarza reumatologa w lutym 2015r. ubezpieczony był zdolny do pracy.

Dowód: opinia z dnia 26.03.2015r. – k. 92.

Sąd zobowiązał I zespół biegłych do wyjaśnienia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uległ pogorszeniu w lutym 2015 r., czy też w tym czasie jedynie ostatecznie zdiagnozowano u ubezpieczonego istniejące już wcześniej ZZSK. W opinii z dnia 10 września 2015r. biegli wskazali, że ostateczne zdiagnozowanie u ubezpieczonego schorzenia ZZSK nastąpiło we wrześniu 2014r., co wynika z dokumentacji z leczenia reumatologicznego. W dniu 26 czerwca 2014r., tj. w dniu badania ubezpieczonego przez biegłych sądowych objawy chorobowe zgłaszane przez ubezpieczonego ze strony kręgosłupa i stawów oraz potwierdzone badaniem przedmiotowym nie dawały podstawy do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Biegli podkreślili, że brak jest podstaw do uznania, że od dnia badania przez biegłych sądowych w dniu 26 czerwca 2014r. nastąpiło takie pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego, które uzasadniałoby zmianę orzeczenia odnośnie zdolności do pracy ubezpieczonego i orzeczenie o wcześniejszej niezdolności do pracy z przyczyn ZZSK, ponieważ wpisy z leczenia zawarte w analizowanej dokumentacji medycznej nie mają rozszerzonego badania przedmiotowego. Zdaniem biegłych, częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonego nie istniała przed dniem badania przez biegłych sądowych - czyli przed 26 czerwca 2014r. Biegli wskazali, że obecnie – począwszy od lutego 2015r. ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy i w tym zakresie podtrzymują opinię z dnia 26 marca 2015r.

Dowód: opinia z dnia 1.09.2015r.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie - art. 477 ⁹ k.p.c., art. 477 ¹⁴ k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., II UK 275/11). Tylko w zakresie, który obejmuje decyzja podlega ona kontroli sądu, zarówno pod względem formalnym, jak też z uwagi na jej merytoryczną zasadność. Zatem rozpoznając odwołanie ubezpieczonego, sąd zobligowany był skontrolować czy w stanie prawnym i faktycznym istniejącym na dzień wydania zaskarżonej decyzji odmawiającej ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, decyzja wydana została w sposób prawidłowy i zgodny z prawem.

Zaskarżona decyzja wydana została w oparciu o przepis art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych . Sąd zatem zobowiązany był sprawdzić poprawność decyzji organu rentowego w oparciu o treść tego przepisu, tj. czy rzeczywiście – jak twierdził organ rentowy – ubezpieczony nie spełniał w dniu wydawania decyzji wszystkich wymogów sformułowanych w tym przepisie, koniecznych do przyznania mu prawa do renty.

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 748) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1).

W myśl art. 12 ustawy rentowej niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zgodnie natomiast z treścią art. 13 ust. 1 ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wymaga jednak podkreślenia, że warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone art. 57 ustawy emerytalnej muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy, a zatem rozstrzygając o zasadności odwołania ubezpieczonego, sąd ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. (patrz Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., sygn. II UK 395/03).

W niniejszej sprawie sporna była wyłącznie kwestia zdolności do pracy powoda na dzień wydawania decyzji, bowiem pozostałe przesłanki z art. 57 ustawy emerytalnej nie były przez organ rentowy kwestionowane. W postępowaniu orzeczniczym przed organem rentowym ustalono, że powód nie jest niezdolny do pracy i z tymi właśnie ustaleniami nie zgadzał się ubezpieczony.

W postępowaniu odwoławczym sąd weryfikuje ustalenia dokonane przez organ rentowy w sprawach o stwierdzenie niezdolności do pracy - na podstawie opinii biegłych, która nie zastępuje orzeczenia lekarskiego wydanego w postępowaniu rentowym, lecz poddaje je ocenie. Sąd może zmienić decyzję ZUS tylko wówczas, gdy jest wadliwa, nie może natomiast zastępować organu kompetentnego do jej wydania i we własnym zakresie ustalać prawa do świadczenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014r. , sygn. II UK 11/14)

W niniejszej sprawie zespół biegłych lekarzy sądowych kardiologa, neurologa, internisty-reumatologa, pulmonologa, specjalisty z zakresu medycyny pracy oraz drugi zespół składający się z psychologa i psychiatry stwierdzili jednoznacznie, że ubezpieczony był zdolny do wykonywania pracy w dniu wydania przez ZUS decyzji. Opinie te sporządzone zostały przez lekarzy z zakresu dziedzin medycyny zajmujących się diagnozowaniem i leczeniem schorzeń, na które cierpi ubezpieczony i w oparciu o posiadane przez nich wiadomości specjalne. Biegli mając na uwadze stan zdrowia ubezpieczonego (stopień zaawansowania występujących u niego chorób) w sposób wyczerpujący, rzetelny i całościowy wyjaśnili powody dla których ich zdaniem ubezpieczony nawet częściowo nie utracił zdolności do pracy – na dzień dokonanego przez nich badania. Zatem ocena wpływu stanu zdrowia ubezpieczonego na jego zdolność do wykonywania pracy dokonana przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS była tożsama z oceną dokonaną przez biegłych sądowych. Oznacza to, że w chwili wydawania decyzji przez Organ rentowy powód nie był niezdolny do pracy, a skoro przesłanki tej na tamten moment nie spełniał, organ rentowy prawidłowo orzekał odmawiając ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wskazać należy, że dopiero złożenie przez ubezpieczonego nowego zaświadczenia o stanie zdrowia z dnia 20 lutego 2015r. już w trakcie procesu, spowodowało, że sąd ponownie zwrócił się do biegłych lekarzy sądowych o ocenę czy powyższa dokumentacja wnosi cokolwiek nowego do sprawy. W opinii z dnia 26 marca 2015r. biegli wskazali, że lekarz leczący ubezpieczonego informuje w zaświadczeniu o stanie zdrowia z dnia 20 lutego 2015r., dolegliwości bólowe kręgosłupa nie ulegają poprawie po dotychczasowym leczeniu i ubezpieczony jest zakwalifikowany do leczenia biologicznego. W związku z powyższym według biegłych ubezpieczony stał się częściowo niezdolny do pracy od daty wystawienia zaświadczenia tj. od dnia 23 lutego 2015r. na okres jednego roku. Podkreślić jednak należy, że okoliczność ta nie ma wpływu na ocenę legalności decyzji organu rentowego wydanej w listopadzie 2013r. U ubezpieczonego nie rozpoznano bowiem schorzenia, które by nie istniało przed wydaniem zaskarżonej decyzji, gdyż ZZSK, które jednoznacznie zdiagnozowane zostało u powoda we wrześniu 2014r, już w zaświadczeniu o stanie zdrowia z dnia 27 sierpnia 2013r. wymienione było jako schorzenie w okresie diagnostyki. Sformułowanie to powtórzono w orzeczeniu komisji lekarskiej ZUS z dnia 7 listopada 2013r. Zatem i Komisja Lekarska ZUS wydając orzeczenie, które stało się podstawą rozstrzygnięcia przez organ rentowy, jak i zespół biegłych wydających w niniejszej sprawie opinię wzięli pod uwagę okoliczność procesu diagnostyki w kierunku ZZSK i jej wpływ na zdolność powoda do pracy. Z opinii biegłych z dnia 26 marca 2015r. nie wynika, żeby po wniesieniu odwołania w niniejszej sprawie, w stanie zdrowia ubezpieczonego nastąpiło jakiekolwiek pogorszenie. Biegli w opinii uzupełniającej z dnia 10 września 2015r. podkreślili, że częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonego nie istniała przed dniem badania przez biegłych sądowych - czyli przed 26 czerwca 2014r. Sąd nie znajduje podstaw do kwestionowania opinii w tym zakresie, zresztą opinia te nie został zakwestionowana również przez strony procesu.

A zatem uznać należy, że decyzja organu rentowego wydana w dniu 13 listopada 2013r. była poprawna i nie ma podstaw do jej zmiany. Sąd Najwyższy w cytowanym już powyżej wyroku z dnia 20 maja 2004r. (II UK 395/03) wskazał, że o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia rentowego decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS. Zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego przez niego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany. Sąd pierwszej instancji może wprawdzie zmienić decyzję ZUS i orzec co do istoty sprawy, ale tylko w razie uwzględnienia odwołania, czyli stwierdzenia, że organ rentowy wydając decyzję uchybił prawu formalnemu lub materialnemu. I jedynie w takim zakresie przysługują mu kompetencje względem orzeczenia o świadczeniu przez organ rentowy.

Sąd Okręgowy w pełni pogląd ten popiera. W rozpoznawanej sprawie powód niewątpliwie w chwili orzekania przez organ rentowy dniu 13 listopada 2013r. był zdolny do pracy, co wykazało postępowanie dowodowe. Zdolność tą utracił już w trakcie procesu zainicjowanego odwołaniem od zaskarżonej decyzji. Okoliczność ta nie ma jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy przez sąd, stanowić może jedynie przesłankę do ponownego wystąpienia przez powoda do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie mu świadczenia rentowego, wskutek zmiany okoliczności. (art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Maciej Flinik