Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 08 kwietnia 2011 roku (data wpływu Sądu Okręgowego w Warszawie) M. Z. (1) działając w imieniu małoletniego syna M. Z. (2) wystąpiła o zasądzenie od pozwanych dziadków ojczystych małoletniego W. Z. i J. Z. alimentów w wysokości 500 zł miesięcznie (k. 2-3).

P. z dnia 19 kwietnia 2011 roku Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do tutejszego Sądu (k. 15).

Pismem z dnia 10 listopada 2011 roku strona powodowa zmodyfikowała powództwo poprzez żądanie od obojga pozwanych kwoty po 500 zł miesięcznie tytułem alimentów oraz zasądzenie od pozwanych kwoty 13.185,40 zł, w tym 8.000 zł tytułem utraconych alimentów za okres od 08 kwietnia 2011 roku (k. 91-93).

Pozwani W. Z. oraz J. Z. wspólnie wniesili o oddalenie powództwa (k. 217)

Wyrokiem z dnia 12 października 2012 roku Sąd oddalił powództwo (k. 323).

Sąd Okręgowy na skutek apelacji strony powodowej orzeczeniem dnia 11 lutego 2013 roku uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (k.371).

Wnioskiem z dnia 29 kwietnia 2013 roku powód M. Z. (2) wystąpił o udzielenie zabezpieczenia poprzez zobowiązanie pozwanych do łożenia na swoją rzecz kwot po 200 zł miesięcznie (k. 460).

Pismem z dnaia 29 maja 2013 roku powód M. Z. (2) udzielił pełnomocnictwa matce M. Z. (1) do reprezentowania go w niniejszej sprawie (k. 466).

W dniu 11 czerwca 2011 roku Sąd oddalił wniosek o zabezpieczenie oraz przyznał powodowi pełnomocnika z urzędu (k. 467).

Pismem z dnia 02 października 2013 roku pełnomocnik powoda zmodyfikowła powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanych aimentów w wysokości po 200 złotych miesięcznie(k. 528).

Pismem z dnia 06 listopada 2014 roku data wpływu) pełnomocnik powoda rozszerzyl powództwo wnosząc o zasądzenie od kazdego z pozwanych kwoty po 200 zł miesiecznie poczynając od dnia wniesienia powodztwa do dnia 31 września 2014 roku, zaś od dnia 01 października 2014 roku kwoty po 300 zł miesięcznie ( k. 239 IV tom)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. Z. (2) urodził się w dniu (...) w W.. Pochodzi ze związku małżeńskiego K. Z. i M. Z. (1) (k. 124 odpis zupełny aktu urodzenia).

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie od kilku lat toczy się postępowanie rozwodowe rodziców powoda, sygn. akt XXV 867/10.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2010 roku wydanym w sprawie rozwodowej z powództwa M. Z. (1) przeciwko K. Z. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Cywilny zabezpieczył roszczenie alimentacyjne małoletniego wówczas M. Z. (2) zobowiązując ojca K. Z. do łożenia po 1.000 zł tytułem alimentów (k. 95, 429-432). Jak wynika z uzasadnienia powyższego postanowienia Sąd Okręgowy ocenił koszty utrzymania wówczas małoletniego M. na kwotę 1.000 zł.

Powód M. Z. (2) ma obecnie 19 lat. Mieszka razem z matką. W 2011 roku powód uczęszczał do drugiej klasy gimnazjum z oddziałami integracyjnymi przy Ł. Królewskich (k. 157, 213). Obecnie uczęszcza do gimnazjum dla dorosłych (...).

W dniu 10 września 2012 roku zawarł umowę celem przygotowania zawodowego z mechanikiem samochodowym na okres od dnia zawarcia do 30 czerwca 2014 roku. W pierwszym roku nauki miał otrzymywać 4% średniego miesięcznego wynagrodzenia (k. 500). W czerwcu 2013 roku nadal przygotowywał się do zawodu i otrzymywał 147,61 zł miesięcznie (k. 501).

Obecnie, zgodnie ze stanowiskiem swojej matki, nie otrzymuje wynagrodzenia za pobierane nauki poprzez pracowanie jako pomocnik mechanika w (...) s.c. przy ul. (...) w W. (k. 853).

Na dzień 23 stycznia 2015 r. miał zaległość wobec szkoły na kwotę 520 zł określoną jako wynikającą z nieuregulowania czesnego za trzeci semestr gimnazjum roku szkolnego 2012/2013 (k. 854). Matka powoda wyjaśniła, iż jest to zaległość za egzaminy.

Matka powoda wskazała, że spędza on w szkole po 8-10 godzin (k. 823).

Powód ma pewne problemy ze zdrowiem, w przeszłości był diagnozowany w kierunku martwicy kości, choroby S.. Powód uczęszczał do Poradni P. – Pedagogicznej (k. 313). (...) wystawiła w 2010 i 2012 roku zaświadczenia, które wskazują, iż małoletni uczęszczał na terapię z powodu problemów o charakterze emocjonalnym (k. 272-274).

W styczniu 2015 roku lekarz skierował powoda na badania w związku z doznawanymi przez niego bólami w klatce piersiowej (k. 827-828).

Alimenty zasądzone w postępowaniu rozwodowym na rzecz powoda są egzekwowane przez komornika sądowego. Sprawa egzekucyjna alimentów dla powoda toczy się pod sygn. akt Kmp 7/11. Na dzień 29 września 2011 roku zadłużenie wynosiło 4.509,04 zł (k. 446). W 2011 roku komornik przekazał na rzecz wierzyciela kwotę 6.244,98 zł (k. 414). Na dzień 23 maja 2012 roku zadłużenie wynosiło 8.247,98 zł (k. 245). Na dzień 21 września 2012 roku zadłużenie wynosiło 10.165,10 zł (k. 442). Na dzień 15 kwietnia 2013 roku zadłużenie wynosiło 13.495,02 zł (k. 413). Na dzień 19 września 2013 roku wynosiło16.034,54 zł egzekucja przynosi po 600-700 zł (k.545-546). Na dzień 07 lipca 2014 roku wynosiło 21.600,56 zł (k.738). Na dzień 22 października 2014 roku zaleglosc 24.438,92 zł na rzecz powoda i 9.789,02 zł na rzecz matki powoda (k. 777-778) Na dzień 07 listopada 2014 roku zaległość wynosiła 24.438,92 zł (k. 815). Alimenty otrzymane od komornika w grudniu 2014 roku wynosiły 352,69 zł (k. 826). W przeszłości były to kwoty do 680 zł.

Matka powoda wśród kosztów składających się na uzasadnione potrzeby powoda, ocenianych przez nią na 1.500 zł, wskazała na: wydatki związane ze szkołą 600 zł plus bilety, 520 zł na utrzymanie mieszkania, prąd 300 zł co trzy miesiące, wyżywienie 30-40 zł dziennie (900-1.200 zł), ubrania 500-600, kosmetyki 80-100 zł. Powód uczestniczy w zajęciach strzelania z łuku, wg. oświadczenia matki mające miejsce cztery razy w miesiącu i kosztujące 60 zł za zjazd (k. 824).

Ojciec powoda nie utrzymuje z nim kontaktu. Kontaktu z powodem nie utrzymują również pozwani dziadkowie ojczyści. Przez okres trwania postępowania powód wzajemnie się z nimi nie kontaktowali. Dziadkowie macierzyści powoda nie żyją.

Matka powoda M. Z. (1) ma 44 lata, z wykształcenia jest technikiem ekonomistą. Mieszka razem z synem w wynajmowanym mieszkaniu położonym przy ul. (...) w W.. Czynsz najmu ustalony w umowie z 2010 roku wynosi 600 zł miesięcznie (k.175-176). Wcześniej, przez dwadzieścia dwa lata mieszkała razem z mężem i pozwanymi w ich domu.

Matka powoda od kilku lat jest osobą schorowaną, niemogącą pracować. Gdy pracowała jeszcze w 2010 roku osiągnęła wówczas 25.295,13 zł dochodu po odliczeniach (PIT-37 k. 202-205). Od 01 czerwca 2011 roku była zatrudniona w spółce (...) sp. z o.o. w W. na umowę o pracę do dnia 31 maja 2013 roku. Od dnia 13 lipca 2011 roku znajdowała się jednak na zwolnieniu lekarskim. Otrzymywała wówczas wynagrodzenie w wysokości 898,17 zł netto miesięcznie (k. 215).

W dniu 21 grudnia 2012 roku orzeczono u niej niepełnosprawność znacznego stopnia z wymaganą pomocą osób trzecich. Orzeczenie to jest ważne do 31 marca 2015 roku (k. 397). Zgodnie z orzeczeniem orzecznika ZUS z dnia 18 kwietnia 2013 roku była ona całkowicie niezdolna do pracy do dnia 31 grudnia 2013 roku (k. 398). Orzeczeniem orzecznika ZUS z dnia 04 listopada 2014 roku orzeczono dalszą niezdolność do pracy. Nadal się leczy (zaświadczenia lekarskie za 2013 rok k. 558-566). W 2014 roku cierpiała na chorobę zwyrodnieniową płuc (661-662). Ma planowaną operację.

Obecnie utrzymuje się z renty, którą otrzymuje w wysokości 589,80 (k. 847) oraz alimentów od męża K. Z. udzielonych w formie zabezpieczenia przez Sąd Okręgowy Warszawa P. w lipcu 2013 roku w wysokości 700 zł (k. 778). Matka powoda otrzymuje jedynie niewielką część należnej jej kwoty, tj. około 170 zł miesięcznie (k. 823).

W dniu 31 stycznia 2013 roku otrzymała pomoc od UM W. w postaci dofinansowania posiłków (k.408). W lutym 2013 roku otrzymała w darowiznie leki od Caritas (k. 406). W dniu 04 stycznia 2013 roku uzyskała świadczenie rodzinno opiekuncze w formie zasiłku pielęgnacyjnego w wysokości 153 zł do dnia 31 marca 2015 roku (k. 444). W październiku 2012 roku na mocy decyzji prezydenta m.st. W. otrzymała zasiłek celowy jednorazowy w wysokości 100 zł (k. 456). W listopadzie 2012 roku na mocy decyzji prezydenta m.st. W. otrzymała zasiłek celowy jednorazowy w wysokości 150 zł oraz zasiłek na jedzenie w wysokości 300 zł (k. 451-452).W dniu 18 grudnia 2012 roku na mocy decyzji prezydenta m.st. W. otrzymała zasiłek celowy postaci jednorazowego świadczenia w wysokości 1.739 zł (k. 445). Korzysta z pomocy organizacji charytatywnej im. O.P. W. (k. 502).

W 2012 i 2013 roku brała pożyczki gotówkowe typu „chwilówka” (k. 422-426). Zgodnie z własnym oświadczeniem bierze je nadal. Jak wyjaśniła obecnie zaciąga jedną aby spłacić poprzednią (k. 552-557).

Na dzień 25 lutego 2013 roku matka powoda była zdłużona na kwotę 505,70 zł w banku (...).P. S.A. (k. 416). Obecnie całkowite zadłużenie na dzień 22.01.2015 r. w banku (...) S.A. wynosi ponad 21.334,11 zł z tytułu kredytu konsolidacyjnego z dnia 16 października 2014 roku (k. 848). Koszt spłaty to kwota 280 zł miesięcznie. Regularnie zapożycza się także u znajomych i sąsiadów.

Poza powodem M. Z. (1) ma również drugie, starsze dziecko – córkę J. Z.. Córka mieszka osobno, lecz wspomaga matkę finansowo (k. 591).

Pozwana J. Z. ma 75, jest rencistką. Jej świadczenie za styczeń 2015 roku wyniosło 820,67 zł netto (k.830). W 2013 roku było to 808 zł (k. 390).

Mieszka razem z mężem w domu o powierzchni 200 mkw. W domu tym mieszka również jej córka oraz syn.

Pozwana nie ma kontaktu z wnukiem M. Z. (2) odkąd wnuk nie przyjeżdża do nich, nie pamięta kiedy ostatnio widziała się z wnukiem. Zgodnie z własnym oświadczeniem J. Z. nie ma majątku (k. 833).

Pozwany W. Z. ma 76 lat. Jest rencistą. W styczniu 2015 roku dostał 1.316,49 zł renty (k. 829).Od 19 września 2012 roku jest pacjentem poradni zdrowia psychicznego w związku z rozpoznaym u niego otępieniem z w zw. z chorobą A. (k. 391). Zaświadczenie lekarskie z 12 lutego 2014 roku wskazuje, iż pacjent jest leżący, bez kontaktu logicznego (k. 722). Z orzeczenia orzecznika ZUS z dnia 18 stycznia 2013 roku wynika, że pozwany jest trwale niezdolny do samodzielnej egzystencji (k. 723). Pozwany nie jest ubezwłasnowolniony.

Dom w T. jest własnością pozwanego. Odziedziczony został przez niego po ojcu (k. 280-282).

W dniu 08 listopada 2013 roku sąd dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy na okoliczność możliwości wynajęcia przez pozwanych czesci domu połozonego w T..

W sporządzonej przez biegłego opinii z dnia 20 stycznia 2014 roku wskazano, że istnieje możliwość wynajmu poddasza za czynsz najmu w wysokości około 1.150 zł miesięcznie (k. 956-613)

Powód zakwestionował wycenę jako zaniżoną (k.731).

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2014 roku biegły udzilił uzupełniającej opinii, w której podtrzymał uprzednie stanowisko (k. 816-818). Biegły wyjaśnił, że cechą negatywnie wpływającą na ocenę przedmiotu badania jest brak ocieplenia poddasza. Biegły wskazał, że z uwagi na to przydzielił najniżą ocenę w kategorii opisującej tą cechę przedmiotu badania. Biegły podniósł, iż poddasza nieocieplone nie są przedmiotem najmu – nie istnieje dla nich rynek. Biegły podkreślił, że na poddaszu leżał niezainstalowany materiał ociepleniowy (wata szklana).

Pozwani wskazali, że ponoszą łącznie 1.394 zł kosztów własnego utrzymania, bez wyżywienia i środków czystości, których koszt ocenili na kwotę około 754 zł miesięcznie (k. 831).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym w szczególności zeznań stron: pozwanej J. Z. (k. 304, 832-834), pozwanego W. Z. (k. 304), występującej początkowo jako przedstawicielka ustawowa, później jako pełnomocnik powoda M. Z. (1) (k. 304-305, 822-824) oraz zeznań świadków: K. Z. (k. 302-303), L. Z. (k.303), A. M. (k. 303-304), E. L. (k. 590-591), J. Z. (k.591-592).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 132 krio obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Natomiast z treści art. 128 i 129 krio wynika, że obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo; zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Powyższe wskazuje, że zobowiązanymi do alimentacji są krewni w linii prostej, czyli osoby, z których jedna pochodzi od drugiej, np. rodzice - dzieci, dziadkowie – wnuki, natomiast stopień pokrewieństwa pomiędzy nimi wyznacza liczba urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo.

Wskazać należy, że odpowiedzialność zobowiązanego w dalszej kolejności w granicach własnego zobowiązania ma ten skutek, że przesłanki i zakres świadczeń będą podlegać ocenie z uwzględnieniem osoby zobowiązanego. Chodzi tu nie tyle o jego możliwości płatnicze, ile o odmienność kryteriów, jakie leżą u podstaw realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Dochodząc alimentów od rodziców, dziecko nie musi wykazać, że znalazło się w „niedostatku”. Natomiast gdy kieruje swoje roszczenie do dziadków, to wykazanie niedostatku okaże się nieodzowne dla skuteczności roszczenia.

Bezspornie pozwani J. i W. Z. jako dziadkowie ojczyści powoda należą do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji w rozumieniu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, niemniej jednak są oni zobowiązani do alimentacji w dalszej kolejności.

Analizując sylwetkę powoda wskazać należy, że w trakcie postępowania powód upełnoletnił się. Obecnie ma niespełna dwadzieścia lat. Na początku postępowania powód posiadał dwuletnią zaległość w ukończeniu gimnazjum. Obecnie pomimo upływu blisko czterech lat nadal nie udało mu się ukończyć tego etapu edukacji. W międzyczasie powód zmienił gimnazjum na szkołę dla dorosłych. Obecnie, zgodnie z oświadczeniem swojej matki, realizuje program mający dać mu tytuł czeladniczy. W szkole powód ma według swojej matki spędzać po 8-10 godzin dziennie. W 2012 roku powód pracował w ramach praktyk zawodowych jako pomocnik mechanika, za co otrzymywał 147 zł miesięcznie. Obecnie nadal przygotowuje się do zawodu, jednak zgodnie z oświadczeniem matki nie otrzymuje za to wynagrodzenia.

Powyższe dane dają w ocenie Sądu asumpt do uznania, iż powód powinien bardziej dążyć do usamodzielnienia – podjąć pracę zarobkową, nawet w ograniczonym zakresie. Z resztą przedstawiony przez matkę powoda plan dnia syna – poświęcanie nauce po 8-10 godzin dziennie, wcześniejsze zatrudnienie u mistrza celem przygotowania do zawodu – sugeruje, iż powód w rzeczywistości pracę tą świadczy. Szkoły dla dorosłych mają bowiem charakter wieczorowy lub zaoczny.

Na wskazaną wyżej ocenę wpływa okoliczność, że sytuacja materialna powoda nie jest dobra. Mieszka on z matką, przez którą jest utrzymywany ze skromnych dochodów na które składają się renta, alimenty egzekwowane w niepełnej wysokości, pewne świadczenia społeczne od m.st. W.. Ogólna suma dochodów nie jest wysoka, matce nie starcza na wszelkie wydatki i dlatego zapożycza się. Wskazać jednak należy, że zgodnie z oświadczeniem matki powoda, powód uczęszcza regularnie na odpłatne zajęcia ze strzelectwa. Oznacza to, że w istocie potrzeby powoda są zaspokajane za pomocą obecnie uzyskiwanych kwot. Jest tak bowiem hobby należy do kategorii potrzeb wyższego rzędu, które zaspokajane są dopiero po zaspokojeniu bardziej podstawowych potrzeb.

Dokonując analizy możliwości zarobkowych pozwanych Sąd uznał, że pozwani nie są w stanie wypełniać obowiązku alimentacyjnego wobec wnuka. Zważyć należy, że pozwani są osobami starszymi i schorowanymi. W szczególnie ciężkiej sytuacji zdrowotnej jest pozwany W. Z., który potrzebuje pomocy osób trzecich w codziennej egzystencji – jego stan zdrowia pogarszał się w trakcie postępowania i obecnie jest zły, na co wskazują tak zaświadczenia lekarskie jak i decyzja orzecznika ZUS.

Wskazać należy, że pozwani dysponują jedynie niewielkim dochodem w łącznej wysokości około 2.100 zł miesięcznie. Dochód ten przeznaczają w całości na własne utrzymanie, w tym zakup kosztowych leków. Osoby w wieku i w stanie zdrowia pozwanych nie mają możliwości zwiększania swoich dochodów w inny sposób niż wykorzystując posiadany już majątek, np. sprzedając lub wynajmując pewne jego składniki.

W toku postępowania zostało podniesione przez stronę powodową, że pozwani zamieszkują w dużym domu, który w połowie stoi pusty. Strona powodowa upatrywała w tym możliwości wynajęcia niezajmowanej przez pozwanych części domu.

W celu zbadania tej możliwości Sąd powołał biegłego, który w swojej opinii wskazał, że istotnie istnieje możliwość wynajęcia poddasza przedmiotowego domu, zaś czynsz możliwy do uzyskania biegły ocenił na kwotę około 1.150 zł miesięcznie. Biegły podkreślił jednak, że możliwość wynajmu jest hipotetyczna, gdyż powierzchni o takim standardzie (brak zamontowanego ocieplenia) nie spotyka się na rynku.

W ocenie Sądu powyższe nie oznacza automatycznie, iż rzeczywiste możliwości zarobkowe pozwanych są zwiększane o tę kwotę. Biegły oszacował bowiem możliwy dochód z wynajmu, nie zaś szanse na jego zaistnienie. Doświadczenie życiowe sugeruje, że możliwość wynajęcia części przedmiotowego domu jest hipotetyczna. Wskazać należy również, że dom w T. jest własnością jedynie pozwanego. Oznacza to zarówno to, że ewentualne oddanie w najem części domu zwiększyłoby tylko dochody pozwanego, oraz co ważniejsze – do wynajęcia części tego domu konieczne jest działanie pozwanego, z którym obecnie nie ma kontaktu. Konstatując wskazać należy, że w ocenie Sądu okoliczność niezajmowania przez pozwanych dużej części domu położonego w T. nie zwiększa ich możliwości zarobkowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zasądzenie alimentów na rzecz wnuka stanowiłoby nadmierne obciążenie finansowe dla pozwanych, a nawet byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Reasumując, Sąd oddalił powództwo o zasądzenie alimentów od pozwanych na rzecz powoda, uznając że nie są oni w stanie partycypować w kosztach utrzymania powoda, zaś powód nie znajduje się w niedostatku.

Wobec powyższego na podstawie przepisu art. 128 krio, 129 krio, art. 132 krio i art. 133 § 2 krio orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie przepisu art. 102 kpc, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa (pkt 4). W pkt 2 Sąd w oparciu o stawki wskazane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości orzekł wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu. W punkcie trzeci wyroku Sąd orzekł o koszcie zastępstwa procesowego strony pozwanej uznając, że sytuacja powoda jest na tyle zła, że nie należy obciążać go obowiązkiem zwrotu pozwanym tego kosztu.