Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2015 roku

Sąd Rejonowy w Raciborzu Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Ewa Langer

Protokolant: sekr. sądowy Czesław Małek

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015 roku w Raciborzu

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. M.

przeciwko : (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki M. M. kwotę 15.000,00 (piętnaście tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  ustala, że pozwana ponosi koszty procesu w 75%, natomiast powódka w 25%, przy czym szczegółowe wyliczenie pozostawia się referendarzowi sądowemu,

IV.  nakazuje pobrać od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwotę 421,08 (czterysta dwadzieścia jeden i 08/100) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Raciborzu;

V.  nakazuje pobrać od powódki M. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Raciborzu kwotę 140,36 (sto czterdzieści i 36/100) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Raciborzu.

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 16 czerwca 2014 roku powódka M. M. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. (dalej: (...) S.A.) kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią siostry I. P. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 lutego 2015 roku do dnia zapłaty, nadto zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej określonej zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przed radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz zwrotu kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Uzasadniając powództwo wskazała, że w dniu 23 sierpnia 2013 roku miał miejsce wypadek komunikacyjny, w wyniku którego śmierć poniosła siostra powódki M. M. – I. P.. Powódka niezwykle boleśnie odczuła śmierć siostry, będącej dla niej szczególną osobą. Podała, że spędzały razem mnóstwo czasu, miały wspólne zainteresowania. Decyzją z dnia 14 lutego 2014 roku pozwana (...) S.A. odmówiła wypłaty świadczenia z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią I. P..

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) S.A. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podała, że jako ubezpieczyciel przejęła odpowiedzialność gwarancyjną, w ramach której wypłaciła najbliższej rodzinie stosowne zadośćuczynienie. Nadmieniła, iż nie zgadza się również z terminem początkowym żądanych odsetek ustawowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 sierpnia 2013 roku w C. miał miejsce wypadek komunikacyjny w wyniku którego śmierć poniosła I. P.. W chwili zdarzenia pojazd sprawcy posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A.

Okoliczność bezsporna.

I. P. była siostrą M. M.. W chwili śmierci I. P. miała 62 lata. M. M. wówczas miała 65 lat.

Dowód:

- dokumentacja dołączona do pozwu k. 18-27.

M. M. mieszkała w pobliżu I. P.. Ich relacje były bliskie– często się kontaktowały, spędzały razem wszystkie urodziny i święta, chodziły razem do kościoła i na zabawy. Wspólnie również pracowały zarobkowo. Zwierzały się sobie wzajemnie z problemów osobistych. Miały w sobie wsparcie – emocjonalne i finansowe. I. P. często odwiedzała M. M. w jej domu, także bez wyraźnego powodu, pozostając do późnych godzin nocnych.

M. M. bardzo przeżyła śmierć I. P.. Udała się na miejsce zdarzenia. Później dużo czasu spędzała na rozmyślaniach. Kilkakrotnie zażyła tabletki uspokajające. Ograniczyła kontakty towarzyskie. Obecnie nadal odczuwa silny smutek. Często wspomina I. P.. Nie korzysta z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Odwiedza grób I. P. i uczestniczy w nabożeństwach w intencji zmarłej.

Dowód:

- pismo M. M. z 12 września 2013 roku, akta szkodowe (...) k.8-9

- zeznania świadka F. M. k. 93 verte;

- zeznania powódki M. M. k. 93 verte.

U M. M. wstrząs psychiczny wywołany śmiercią I. P. spowodował zaburzenia funkcjonowania w postaci: nawracających i uporczywych, jak również przykrych przypomnień wydarzenia; uczucia silnego, psychicznego cierpienia pojawiającego się w chwilach ekspozycji na sytuacje symbolizujące lub przypominające zmarłą. Doznała znacznego obniżenia zainteresowania ważnymi zadaniami dnia codziennego, uczucia oddalenia i wyobcowania w stosunkach z innymi ludźmi oraz ograniczenia zakresu uczuć (lęk, poczucie zagrożenia, niepokój itp.). Miała trudności w zasypianiu, trudności w koncentracji uwagi, była rozdrażniona. Występowały też nasilone objawy depresyjne.

Obecnie samopoczucie M. M. charakteryzuje się stałym przeżywaniem utraty, uczuciem osamotnienia i poczuciem krzywdy. Proces żałoby nie zawiera jednak elementów wskazujących na patologizację jego przebiegu- nie odbiegał od normy.

Dowód:

- opinia biegłego psychologa U. A. k. 108-119.

Pismem z dnia 14 lutego 2014 roku (...) S.A. odmówiła M. M. wypłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią I. P..

Dowód:

- pismo z dnia 14 lutego 2014 roku,, akta szkodowe (...) k.29.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, opinii biegłego psychologa U. A. zeznań świadka F. M., zeznań powódki M. M.. Cześć stanu faktycznego pozostawała pomiędzy stronami bezsporna, a zatem zgodnie z art. 229 k.p.c., nie wymagała dowodu.

Sąd dał wiarę opinii biegłego psychologa U. A., albowiem była ona zupełna i szczegółowa, nadto nie była kwestionowana przez strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka F. M. i powódki M. M., albowiem były one logiczne, spontaniczne i szczegółowe, nadto korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione. Dochodząc do powyższej konstatacji Sąd Rejonowy kierował się następującą wykładnią przepisów prawa.

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W judykaturze podnosi się, że krąg osób uprawnionych do zadośćuczynienia jest taki sam, jak w art. 446 § 3 k.c., a na tle tego przepisu Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2005 roku, sygn. IV CK 648/04, zwracając uwagę na brak legalnej definicji pojęcia „rodziny” przyjął jej bardzo szerokie rozumienie. Uznał mianowicie, że na gruncie tego przepisu pod pojęciem rodzina należy rozumieć „najmniejszą grupę społeczną, powiązaną poczuciem bliskości i wspólności, osobistej i gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa”. Zważywszy na specyfikę szkody niemajątkowej, przy ustalaniu kręgu osób uprawnionych do dochodzenia zadośćuczynienia na dalszy plan schodzą z natury rzeczy powiązania ekonomiczne. Decydujące znaczenie ma faktyczny układ stosunków między konkretnymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów k.r.o. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 sierpnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 254/13).

Zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. pozwala kompensować krzywdę, a zatem negatywne skutki zdarzenia, ale o charakterze niemajątkowym, tj. uszczerbek dotykający subiektywnej sfery osobowości człowieka, w szczególności cierpienia, bólu i poczucia osamotnienia, powstałych utrudnień życiowych, konieczności zasadniczo odmiennego i nowego urządzenia sobie życia, ograniczenia sfery korzystania z przyjemności, osłabienia aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności życia. Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Wyważenie odpowiedniej kwoty, w relacji do okoliczności sprawy, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. W orzecznictwie przyjmuje się, że w razie śmierci osoby bliskiej na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny, rodzaj i intensywność więzi łączących osobę pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, tj. nerwicy czy depresji, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, jak też stopień w jakim pośrednio poszkodowany będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości oraz zdolność jej zaakceptowania czy umiejętność ułożenia sobie życia na nowo (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013 roku, sygn. akt V ACa 30/13).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności zauważyć należało, że powódka była członkiem najbliższej rodziny zmarłej I. P. w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. Powódka tworzyła z I. P. grupę społeczną, siostry pozostawały powiązane węzłami pokrewieństwa, bliskości, łączyła je silna więź rodzinna oraz relacja emocjonalna. Okoliczności te przemawiały za uznaniem powódki za członka najbliżej rodziny I. P..

Zadaniem Sądu było ustalenie wysokości zadośćuczynienia. Sąd musi miarkować wysokość zadośćuczynienia i baczyć, by nie było ono nadmierne i rażąco wygórowane. W ocenie Sądu żądanie zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł było wygórowane. Uwzględniwszy wszystkie okoliczności sprawy, Sąd zasądził kwotę 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia, a w pozostałej części powództwo oddalił. Przy ustalaniu wysokości świadczenia w zakresie zadośćuczynienia Sąd wziął z jednej strony pod uwagę rozmiar i intensywność cierpień powódki związanych ze śmiercią siostry. Wszelkie dolegliwości psychiczne mają charakter subiektywny i tylko sam zainteresowany może je zrelacjonować. Podlegają one oczywiście weryfikacji z uwzględnieniem wiedzy psychologicznej i zasad doświadczenia życiowego. Zasądzając zadośćuczynienie Sąd baczył, aby świadczenie miało ekonomicznie odczuwalną wartość, było odpowiednie do wyrządzonej krzywdy, a jednocześnie mieściło się w rozsądnych granicach i odpowiadało stopie życia społeczeństwa.

Ustalając wysokość odpowiedniego zadośćuczynienia dla powódki Sąd Rejonowy miał na uwadze także bliskie relacje rodzinne oraz emocjonalne łączące powódkę ze zmarłą siostrą, z drugiej zaś strony wiek powódki w chwili zdarzenia (65 lat) oraz przebieg i natężenie ujemnych dolegliwości związanych ze śmiercią bliskiej osoby i przeżywaniem procesu żałoby. Nie ulega wątpliwości, że kontakty ze zmarłą I. P. sprawiały powódce radość, zaspokajały emocjonalne potrzeby bycia potrzebnym, były zażyłe. Na kwotę przyznanego zadośćuczynienia miało wpływ wystąpienie u powódki szeregu negatywnych emocji takich jak: poczucie braku perspektyw w przyszłości, trudności w zasypianiu, drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, nadmierna czujność. Po śmierci I. P., powódka odczuwała pustkę i brak tego, co łączyło ją ze zmarłą siostrą.

Ustalając odpowiednią kwotę zadośćuczynienia Sąd Rejonowy miał również na uwadze zarówno wiek powódki i wiek zmarłej – obie były w dojrzałym wieku. Powódka miała rodzinę, mieszkała w innym domu niż jej siostra, nie była samotna - miał ją kto pocieszyć by ulżyć naturalnemu procesowi żałoby. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż powódka ma inne jeszcze rodzeństwo, tak zatem dzieliła cierpienie razem z nimi co budowało świadomość, że nie sama przechodzi trudny okres po utracie siostry. Wskazać przy tym należy, iż przebieg procesu żałoby u powódki nie spowodował u niej uczuć nietypowych i wykraczających poza psychologiczną normę, nie zawierał elementów wskazujących na patologizację jego przebiegu, nadto brak jest możliwości powstawania i występowania innych – nowych skutków psychologicznych związanych ze śmiercią I. P..

Zważywszy na powyższą argumentację Sąd uznał, że powódce należy się 15.000 zl jako adekwatne zadośćuczynienie z tytułu śmierci siostry, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

Odsetki ustawowe uzasadniał przepis art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. W związku z ustaleniem wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, świadczenie należało zasądzić wraz z odsetkami ustawowymi od dnia prawomocności wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 roku, sygn. akt IV CK 130/02, opublik. w LEX nr 82273).

Na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu i ustalił, że pozwana ponosi je w 75%, natomiast powódka w 25%, co było konsekwencją wygranego przez powódkę procesu w 75% - zasądzona kwota 15 000 zł stanowi 75% wartości przedmiotu sporu.

Punkt IV i V wyroku uzasadniał przepis art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 k.p.c. Przegrywający sprawę winien zwrócić wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Raciborzu. Na powyższe składa się część wynagrodzenia biegłego w kwocie 561,44 zł ( po potrąceniu zaliczki 300 zł). Wydatki te obciążyły pozwaną w 75% - 421,08 zł, a powódkę w 25% - 140,36 zł.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.