Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Dąbrowie Tarnowskiej
I Wydział Cywilny z dnia 11 czerwca 2015r.

Powód E. T. wniósł pozew przeciwko stronie pozwanej (...) S. A. w W. o zapłatę kwoty 12.072,11 zł. z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 11 listopada 2014r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Uzasadniając pozew powód podniósł, że strona pozwana prowadzi działalność gospodarczą w zakresie ubezpieczeń na życie pod firmą (...) S. A. z siedzibą w W., w dniu 29.10.2012r. powód przystąpił do umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania zawartej przez pozwaną z (...) Bank S. A. w W., powód przystąpił do ubezpieczenia jako konsument. Powód podniósł, że do umowy mają zastosowanie wzorce umowne w postaci „Szczególnych warunków ubezpieczenia mPortfel Aktywny Portfel Funduszy (...) o indeksie (...)/11/03/01 oraz załącznik do tego dokumentu zatytuowany „Tabela opłat i limitów” o indeksie (...)/11/03/01, w związku z zawarciem umowy pozwana wystawiła powodowi Certyfikat uczestnictwa nr (...).

Powód podniósł, że zgodnie z postanowieniami (...) dla umowy zawartej przez powoda, w przypadku rozwiązania przez niego umowy przed ustalonym w umowie okresem, pozwana miała prawo pobrać tytułem opłaty likwidacyjnej 100 % środków zgromadzonych na rachunku powoda prowadzonym przez pozwaną na podstawie zawartej umowy, jeżeli rozwiązanie umowy miało miejsce w pierwszym i drugim roku obowiązywania umowy, a stopniowo mniejszy odsetek zgromadzonych na tym rachunku środków, jeżeli rozwiązanie umowy miało miejsce w kolejnych latach obowiązywania umowy (§ 40 OWU w zw. z pkt 11 Tabeli Opłat i limitów), przy czym opłata ta została określona jako dwukrotność składki podstawowej należnej za pierwszy rok trwania ochrony ubezpieczeniowej, natomiast powód zobowiązał się do opłacania składki podstawowej wynoszącej 1 600 zł miesięcznie.

Powód podniósł, że umowa ubezpieczenia została z nim rozwiązana z dniem 27 listopada 2013 r., a zatem w drugim roku jej trwania, z uwagi na to pozwana dokonała rozliczenia wartości polisy powoda i odmówiła mu wypłaty jakichkolwiek środków zgromadzonych na jego rachunku, tymczasem na dzień rozwiązania umowy na rachunku powoda zewidencjonowano kwotę 12 072,11 zł.

Powód podniósł, że nie zgadzając z powyższym stanem rzeczy, dążąc do polubownego załatwienia sprawy, za pośrednictwem pełnomocnika pismem z dnia 23 października 2014 r. wezwał pozwaną do wypłaty na jego rzecz zatrzymanych tytułem opłaty likwidacyjnej środków, pozwana pismem z dnia 30 października 2014 r. odmówiła spełnienia tego żądania. Powód żąda zapłaty kwoty określonej w niniejszym pozwie powołując się na brak podstawy prawnej pozwanej do zatrzymania jakichkolwiek środków zgromadzonych na rachunku powoda, prowadzonym przez pozwaną w związku z zawartą umową ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, w związku z rozwiązaniem umowy i wypłatą tych środków.

Powód w pierwszej kolejności wskazał, że treść (...) dla oferowanego przez pozwaną wyżej wymienionego produktu wraz z Tabelą opłat i limitów, nie dają podstawy do zatrzymania przez pozwaną jakichkolwiek kwot, a środki zgromadzone na rachunku powoda powinny mu zostać wypłacone w pełnej wysokości w przypadku rozwiązania umowy, postanowienia wzorców umownych stosowanych przez pozwaną, a odnoszące się do opłat likwidacyjnych stanowią bowiem klauzule niedozwolone, wykazując daleko idącą sprzeczność z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z art. 385(1) § 1 k.c., zgodnie z tym przepisem prawa, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym za nieuzgodnione indywidualnie uważa się, zgodnie z art. 385(1) § 3 k.c., te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta, abuzywność postanowienia umowy zachodzi wówczas, gdy postanowienie to kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz gdy na skutek owej sprzeczności dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumenta, pojęcie dobrych obyczajów nie jest współcześnie rozumiane jednolicie, niemniej istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka, sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, termin „interesy" konsumenta rozumiany jest szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, określenie „rażący" odnosi się zaś do wypadków znacznego, szczególnie doniosłego odbiegania przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, jako kryteria oceny przyjmuje się wielkość poniesionych lub grożących strat (kryterium obiektywne), a także względy subiektywne, związane z przedsiębiorcą lub konsumentem, działanie wbrew "dobrym obyczajom" w rozumieniu art. 385[ 1 ] § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku (wyrok SA w Warszawie z dnia 13 września 2012 r., VI ACa 461/12, LEX Nr 1223500).

Powód jako uszczegółowienie wyżej wymienionego przepisu wskazał na art. 385(3) k.c., który ustanawia przykładową listę niedozwolonych postanowień umownych, do których zaliczają się m.in. postanowienia, które wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 385(3) pkt 2 k.c.), uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta (art. 385(3) pkt 8 k.c.), wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania (art. 385(3) pkt 12 k.c.), przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy (art. 385(3) pkt 13 k.c.), nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy (art. 385(3) pkt 16 k.c.), nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego (art. 385(3) pkt 17 k.c.), czy wreszcie przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta (art. 385(3) pkt 22 k.c.), przy czym kwestionowane postanowienia umowne dotyczące opłat likwidacyjnych mogą być oceniane w kontekście wyżej wymienionych przepisów, albowiem zgodnie z art. 808 § 5 k.c. przepisy te stosuje się odpowiednio do umowy grupowego ubezpieczenia na życie w zakresie, w jakim umowa dotyczy praw i obowiązków ubezpieczonego będącego konsumentem, tymczasem powód przystąpił do umowy, jako konsument.

Powód podniósł, że analizując treść opisanych wyżej, stosowanych przez pozwanego wzorców umownych nie sposób nie zauważyć, że naruszają one powszechnie obowiązujące przepisy prawa, w szczególności wskazane wyżej art. 385(1) § 1 k.c. oraz art. 385(3) pkt 2; 8, 12, 13, 16, 17 i 22 k.c., świadczą o tym następujące okoliczności, po pierwsze trzeba zwrócić uwagę, że treść postanowień wzorców umownych mających zastosowanie do umowy stron, odnoszące się w szczególności do opłat likwidacyjnych, jest skrajnie nieczytelna, nie sposób bowiem uznać, że postanowienia te są jasne i zrozumiałe dla przeciętnego konsumenta, a wręcz przeciwnie, pozwana posługuje się tu bowiem mnóstwem definicji, które w swym definiensie odsyłają do innych definicji, popełniony jest tu zatem błąd ignotum per ignotum - tłumaczenie nieznanego pojęcia nieznanym pojęciem, w konsekwencji konsument decydujący się na podpisanie umowy, do której mają zastosowanie powołane wzorce, w tym powód, nie jest do końca świadomy, jakie grożą mu skutki za jej wypowiedzenie, tymczasem podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy oferującego tego rodzaju umowy jest przedstawienie możliwie pełnej informacji dotyczącej ryzyka, jakie związane jest z zawarciem umowy oraz zasad, na jakich następuje powierzenie środków pieniężnych, w szczególności uprawnień przedsiębiorcy do zatrzymania części kapitału w razie przedterminowej rezygnacji konsumenta z umowy, jak bowiem wskazuje się w doktrynie, obowiązki informacyjne nakładane na profesjonalistów wobec konsumentów są przejawem głównej idei ochrony konsumenta - ochrony przez informację, prawo konsumenta do uzyskania wiedzy o przedmiocie i warunkach transakcji jest zasadniczym prawem konsumenta, oznacza to, że na profesjonaliście ciąży obowiązek jasnego i czytelnego formułowania postanowień wzorców umownych dotyczących podstawowych obowiązków konsumenta, brak spełnienia tego warunku jest równoznaczny ze sprzecznością postanowień wzorca z dobrymi obyczajami oraz rażącym naruszeniem jego interesów, także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. (I CSK 149/13) uznał za klauzulę abuzywną postanowienie „przewidujące, że w razie wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego przed upływem 10 lat od daty zawarcia umowy, ubezpieczyciel pobiera opłatę likwidacyjną powodującą utratę wszystkich lub znacznej części zgromadzonych na rachunku ubezpieczającego środków finansowych, ” uzasadnienie powołanego orzeczenia pozostaje w pełni aktualne na tle stanu faktycznego niniejszej sprawy, albowiem bezpośrednio do niniejszej sprawy można odnieść następujące sformułowania w nim zawarte, „jeśli jest więc zrozumiałe, że pozwany pozostaje zainteresowany jak najdłuższym uiszczaniem przez ubezpieczającego składek w celu ich dalszego inwestowania, to jednak mobilizacja i zachęcanie klientów do kontynuowania umowy w dłuższym horyzoncie czasowym nie może polegać na obciążaniu ich, w przypadku wypowiedzenia przez nich umowy przed upływem 10 lat jej trwania, opłatami likwidacyjnymi, których charakter, funkcja oraz mechanizm ustalania nie zostały w ogólnych warunkach umowy wyjaśnione [...] jest to okoliczność o kardynalnym znaczeniu dla oceny niedozwolonego charakteru tego postanowienia umownego w świetle art. 385[ 1 ] § 1 k.c.”, w niniejszej sprawie zakład ubezpieczeń nie wyjaśnił w Szczególnych Warunkach (...) zasad kształtowania kwoty opłaty likwidacyjnej, a mechanizm jej ustalania jest zawiły i niezrozumiały dla przeciętnego konsumenta oraz zależy wyłącznie od woli pozwanej, w cytowanym wyżej uzasadnieniu znajduje się ponadto odniesienie do zaistniałej również w niniejszej sprawie okoliczności dotyczącej braku w (...) jednoznacznego wskazania, że zatrzymanie znacznej części środków zewidencjonowanych na rachunku powoda - w związku z rozwiązaniem umowy - służy pokryciu znacznych kosztów ponoszonych przez ubezpieczyciela w związku z zawarciem umowy, w tym kosztów akwizycji i prowizji pośrednika, a nadto ma na celu zrównoważenie szczególnego prawa przysługującego ubezpieczającemu w postaci prawa wykupu, jak stwierdził Sąd Najwyższy „takie ukształtowanie obowiązku nałożonego na konsumenta jest niezgodne z dobrymi obyczajami, zakładającymi lojalność przedsiębiorcy wobec konsumenta oraz konstruowanie jasnych i przejrzystych postanowień umownych bez zatajania jakichkolwiek okoliczności wpływających na prawną i ekonomiczną sytuację konsumenta w razie zawarcia umowy.”

Powód podniósł, że pozwana zastrzegła sobie prawo zatrzymania 100 % środków zewidencjonowanych na rachunku powoda w związku z rozwiązaniem umowy, jest zatem oczywiste, że stawka takiej wysokości ma charakter represyjny i w istocie stanowi ukrytą sankcję za wcześniejszą rezygnację z umowy ubezpieczenia, która jest zabroniona na gruncie art. 385(3) pkt 17 k.c., ponadto, skoro w świetle (...) pozwana miała prawo do naliczenia rażąco wygórowanej opłaty związanej z rezygnacją z umowy, a powód nie miał możliwości jej uniknięcia czy uchylenia się od obowiązku jej uiszczenia, albowiem strona pozwana ustaloną przez siebie opłatę pobrała w drodze jej potrącenia z kwot przysługujących powodowi, to tym samym miała miejsce rażąca dysproporcja praw stron stosunku zobowiązaniowego, nieznajdujące jakiejkolwiek podstawy prawnej jest również „mobilizowanie” konsumentów, w tym powoda, do skutecznego oszczędzania poprzez ustanawianie wysokich opłat na wypadek przedterminowego rozwiązania umowy, które miałyby zniechęcać konsumentów do rezygnacji z oferowanego przez pozwaną wyżej wymienionego produktu, tego rodzaju faktyczne ograniczenie możliwości odstąpienia od umowy stanowi bowiem naruszenie zasady swobody umów, która odnosi się nie tylko do swobody nawiązania stosunku umownego, ale również do swobody rozwiązania stosunku umownego, w granicach określonych przepisami prawa i umowy, umowa może zawierać ograniczenia dotyczące odstąpienia lub rozwiązania umowy (rezygnacji z ubezpieczenia), jednak nie może zawierać ograniczeń sprzecznych z art. 385(3) pkt 12, 16 lub 17 k.c., a takie ograniczenia w istocie wprowadza wzorzec umowny stosowany przez pozwaną.

Powód podkreślił, że uprawnienie pozwanej do zatrzymania znacznej części środków zgromadzonych na rachunku powoda nie zostało wyłączone także na wypadek rezygnacji z umowy uzasadnioną nieefektywnością i niegospodarnością zakładu ubezpieczeń czy też okolicznościami ważnymi życiowo, przy czym nie ulega wątpliwości, że umowa została sformułowana właściwie niemal wyłącznie w celach inwestycyjnych, co za tym idzie została ona zawarta z jednej strony w celu osiągnięcia zysku przez konsumenta, a z drugiej przez zakład ubezpieczeń, który to zysk miał wynikać z możliwości obracania przez pozwaną powierzonymi pieniędzmi, jak również pobierania określonego wynagrodzenia za zarządzanie aktywami, uprawnienie pozwanej do zatrzymania znacznej części środków zewidencjonowanych na rachunku powoda, w związku z rozwiązaniem umowy, nie zostało powiązane ani z zyskiem wypracowanym dla konsumenta, ani nawet z wkładem pracy strony pozwanej w pierwszym okresie inwestowania, tymczasem powód stracił wszystkie wpłacone środki, taka sytuacja prowadzi do znacznej nierówności pozycji stron w zakresie możliwości osiągnięcia korzyści z umowy oraz rażąco narusza interes ekonomiczny powoda, albowiem dodatkowo zostaje ona obciążona opłatą nie mającą związku z ryzykiem przedsiębiorcy, jakim jest zakład ubezpieczeń, co więcej, za nienależyte wykonanie umowy pozwana nie ponosi żadnej umownej, a tym bardziej finansowej odpowiedzialności, niezależnie od tego czy cokolwiek czyni z powierzonymi jej funduszami, czy też nie, taki stan rzeczy jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy ekonomiczne powoda, w szczególności ekonomiczne.

Zdaniem powoda za chybione należy także uznać argumenty dotyczące kosztów działalności akwizycyjnej, prowizji agentów oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy, które miałyby być pokrywane ze środków pobranych z rachunku powoda, podnoszenie tego rodzaju argumentów jest całkowicie nieuzasadnione, albowiem koszty wskazane powyżej dotyczą wyłącznie nawiązania umowy oraz ewentualnie jej wykonywania, a nie wypowiedzenia umowy lub rozwiązania umowy, tymczasem zatrzymanie przez pozwaną znacznej części środków zewidencjonowanych rachunku powoda miało miejsce wyłącznie na skutek jej rozwiązania, ponadto pozwana w ramach omawianej umowy pobierała szereg różnego rodzaju opłat (opłaty administracyjne, opłaty za ryzyko, itd. - § 36 (...)), które zgodnie z umową pokrywały koszty ponoszone przez pozwaną (zob. m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12), poza tym tego rodzaju koszty są wydatkami ponoszonymi w związku z prowadzeniem przez pozwaną działalności gospodarczej, nie pozostają one w bezpośrednim związku z faktem rezygnacji powoda z ubezpieczenia i w znacznej mierze dotyczą działalności pozwanej jako ubezpieczyciela, a nie jedynie ubezpieczenia samego powoda, przyjęcie w tym zakresie stanowiska strony pozwanej prowadziłoby zatem do przerzucenia ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej na powódkę, w przypadku rozwiązania umowy musiałaby ona bowiem ponieść nie tylko koszty związane z jej zakończeniem, ale również koszty jakie poniosła pozwana w celu zawarcia umowy jak i w trakcie jej trwania, opieranie wysokości zatrzymanych przez pozwaną środków z rachunku powoda na wskazanych kosztach jest zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy powoda, nadto warto zauważyć, że chociaż w świetle przepisów działalność zakładu ubezpieczeń powinna być rentowna, to jednak żaden przepis prawa nie obliguje ubezpieczonego, w tym powoda do pokrywania kosztów tej działalności.

Zdaniem powoda za nieuzasadnione należy ponadto uznać potencjalne twierdzenia pozwanej, jakoby kwestionowane postanowienia dotyczyły świadczenia głównego stron wynikającego z zawartej umowy, powód kwestionuje bowiem postanowienia § 40 OWU oraz Tabeli opłat i limitów regulujące sposób obliczenia wysokości opłaty likwidacyjnej, a zatem świadczenia o charakterze ubocznym, ponadto, jak wskazano w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2007 r. (III CZP 62/2007, LexPolonica nr 1468665, Biuletyn Sądu Najwyższego 2007/6), art. 385[1] k.c. nie pozwala na szeroką interpretację pojęcia „postanowień określających główne świadczenia stron”, dlatego też „postuluje się, by pojęcie postanowień określających główne świadczenia stron rozumieć wąsko jako obejmujący jedynie klauzule odnoszące się wprost do obowiązku głównego, realizowanego w ramach umowy, przez określenie jego zakresu, a wszelkie wątpliwości należy rozstrzygać na rzecz objęcia klauzuli kontrolą merytoryczną”.

Powód podniósł, że Sąd Apelacyjny w Warszawie, w wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12 prawomocnie uznał za niedozwolone stosowanie opłat likwidacyjnych w rażąco wygórowanej wysokości, za jaką uznał podane w przedmiotowym wyroku wysokości, tj. w wysokości:

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 99%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 99%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 80%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 70%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 60%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 50%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 40%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 30%

Rok umowy (...) - wysokość opłaty likwidacyjnej 20%

Rok umowy (...)-wysokość opłaty likwidacyjnej 10%

klauzula statuująca tego rodzaju opłaty likwidacyjne została równocześnie uznana za klauzulę niedozwoloną i wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 3834 (zob. m.in. wyrok i uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12; zob. także rejestr klauzul niedozwolonych, poz. 3834), Sąd ten stwierdził również, że także niższe opłaty likwidacyjne są rażąco za wysokie i w opinii Sądu stanowią klauzule niedozwolone, jeżeli są ustalane w sposób ryczałtowy i w ogólnych warunkach ubezpieczenia nie wskazują kosztów, jakie mają pokrywać (zob. m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12).

Powód wskazał, że ukształtowanie wysokości opłat likwidacyjnych w sposób ryczałtowy (procentowy) może także powodować bezpodstawne wzbogacenie pozwanej kosztem powoda, co uzasadnia żądanie przez powódkę zwrotu nienależnie zatrzymanych kwot na podstawie art. 405 k.c.

Powód wskazał, że we wzorcach umownych mających zastosowanie do umowy stron wprowadzone zostały postanowienia przewidujące prawo pozwanej do zatrzymania środków zgromadzonych na rachunku powoda w związku z rozwiązaniem umowy sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa (art. 385 (1) § 1 k.c., art. 385 (3) pkt 2, 8, 12, 13, 16, 17 i 22), a tym samym stanowiące klauzule niedozwolone, stosowane przez pozwaną klauzule umowne dotyczące opłat likwidacyjnych nie dadzą się utrzymać w związku z wyżej przedstawionymi argumentami, powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, poglądami nauki prawa i orzecznictwem sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego (zob. m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. VI ACa 87/12, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2012 r., sygn. VI ACa 1342/11, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r. sygn. CSK 149/2013).

Powód podniósł, że kwota dochodzona przez niego jest równa wartości środków zatrzymanych przez pozwaną tytułem opłaty likwidacyjnej ze środków zewidencjowanych na rachunku powoda, która to kwota nie została powodowi wypłacona po rozwiązaniu umowy, odsetki liczone są od dnia następującego po dniu wskazanym jako termin zapłaty w piśmie pełnomocnika powoda z dnia 23 października 2014 r. (termin zapłaty wynosił 14 dni od dnia doręczenia pisma pozwanej, co miało miejsce w dniu 27 października 2014 r.).

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem strony pozwanej żądania powoda są całkowicie bezzasadne, natomiast jego twierdzenia nie mają oparcia w rzeczywistości.

Pozwany przyznał, iż zawarł umowę grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania z (...) S.A. (dawniej (...) Bank S.A.), której celem jest zarówno świadczenie ochrony ubezpieczeniowej oraz inwestowanie środków gromadzonych przez klientów (...) S.A.

Strona pozwana wskazała, iż umowa jest umową ubezpieczenia zawieraną na cudzy rachunek, umowa ta jest w całości uregulowana w art. 808 Kodeksu cywilnego, ponadto umowa ta zawarta została pomiędzy dwoma przedsiębiorcami - pozwanym jako ubezpieczycielem a (...) S.A. jako ubezpieczającym. Strona pozwana zaznaczyła, że stronami umowy ubezpieczenia są tylko i wyłącznie wymienione powyżej podmioty, natomiast powód jako ubezpieczony uznany być może co najwyżej za uczestnika stosunku ubezpieczenia, jednak w żadnym wypadku nie może być uznany za stronę przedmiotowej umowy, z uwagi na powyższe, zawarta w treści pozwu argumentacja powoda odnośnie naruszenia jego praw jako konsumenta dokonującego czynności prawnej z pozwanym, będącym przedsiębiorcą, jest całkowicie nietrafna.

Strona pozwana zaznaczyła, że w niniejszej sprawie umowa ubezpieczenia zawarta została w drodze negocjacji pomiędzy pozwanym a (...) S.A., negocjacje te w szczególności zaś dotyczyły kwestii finansowych, w tym opłat pobieranych przez pozwanego, dlatego też wszelkie dodatkowe dokumenty regulujące treść umowy, w tym warunki ubezpieczenia, mają zastosowanie do umowy w wyniku wyraźnego porozumienia stron w tym zakresie. Zdaniem strony pozwanej nie sposób zatem uznać, iż tym przypadku dokumenty te stanowią ustalony i jednostronnie narzucony przez jedną ze stron wzorzec umowny.

Strona pozwana podała, że możliwość zawierania umów na cudzy rachunek, a taką umową jest Umowa zawarta pomiędzy pozwanym a (...) S.A. (dawniej (...) Bank S.A.), przewiduje m.in. art. 808 Kodeksu cywilnego, zatem chociażby już z tych względów twierdzenia powoda o bezprawnym działaniu pozwanego są całkowicie bezzasadne, z uwagi na powyższe zawarta w treści pozwu argumentacja powoda odnośnie naruszenia jego praw jako konsumenta dokonującego czynności prawnej z pozwanym, będącym przedsiębiorcą, jest całkowicie nietrafna.

Strona pozwana zaznaczyła, że w niniejszej sprawie umowa ubezpieczenia zawarta została w drodze negocjacji pomiędzy pozwanymi, dlatego też wszelkie dodatkowe dokumenty regulujące treść umowy w tym warunki ubezpieczenia, mają zastosowanie do umowy w wyniku wyraźnego porozumienia stron w tym zakresie, nie sposób zatem uznać, iż w tym przypadku dokumenty te stanowią ustalony i jednostronnie narzucony przez jedną ze stron wzorzec umowny.

Strona pozwana podkreśliła, iż umowy ubezpieczenia na życie z reguły są umowami długoterminowymi i chociażby z tego względu największe koszty związane z ich zawarciem i funkcjonowaniem są ponoszone przez ubezpieczyciela na początku trwania takich umów, wysokość wartości wykupu w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia przez ubezpieczonego w pierwszych latach jej obowiązywania wynika właśnie z wysokich kosztów obsługi, a w szczególności kosztów związanych z pozyskaniem ubezpieczonego do ubezpieczenia, postanowienia umowy regulujące wysokość Wartości Wykupu nie są zatem nakierowane na uzyskanie przez ubezpieczyciela korzyści majątkowej, a jedynie jako ekonomiczna konsekwencja konieczności zabezpieczenia interesów samego ubezpieczyciela, jak i pozostałych jego klientów.

Strona pozwana wskazała, iż pozwany jako zakład ubezpieczeń działający na podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.) jest zobowiązany do prowadzenia tylko działalności ubezpieczeniowej, określonej w art. 3 wyżej wspomnianej ustawy, w przeciwieństwie do innych podmiotów pozwany uzyskuje dochody tylko z jednego rodzaju działalności, w przeciwieństwie do innych podmiotów, pozwany także jako podmiot regulowany jest zobligowany do prowadzenia rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami prawa dotyczącymi rachunkowości zakładu ubezpieczeń, w tym w szczególności pozwany jest do określonego przepisami prawa rozliczania kosztów ponoszonej działalności, dlatego też w przypadku oceny postanowień umownych stosowanych przez pozwanego należy wziąć pod uwagę koszty ponoszone w ramach umowy ubezpieczenia przez ubezpieczyciela.

Zdaniem strony pozwanej powództwo zasługuje na oddalenie z następujących przyczyn:

- powód miał świadomość do jakiej umowy przystępuje i że jest to umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

- postanowienie umowne będące przedmiotem pozwu nie jest stosowane przez pozwanego w obrocie z konsumentem ale jest zawarte w umowie ubezpieczenia zawartej z innym przedsiębiorcą;

- postanowienie umowne będące przedmiotem pozwu nie jest postanowieniem niedozwolonym w rozumieniu art. 385(1) Kodeksu cywilnego, w tym w szczególności postanowienie to nie narusza dobrych obyczajów i dotyczy głównego świadczenia z umowy ubezpieczenia.

Strona pozwana wskazała, iż w deklaracji przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia na życie, powód oświadczył, że przed jej zawarciem został pouczony, iż:

- nabywanie jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych obarczone jest ryzykiem inwestycyjnym. Wartość jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych jest zmienna i może ulec istotnym zmianom w zależności od sytuacji rynkowej, co może powodować, że wartość środków przysługujących Ubezpieczającemu może być wyższa lub niższa od składek wpłaconych przez Ubezpieczającego. Przyszłe wyniki ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych mogą znacznie odbiegać od wyników osiąganych w przeszłości,

- Towarzystwo pobiera opłaty zgodnie z umową ubezpieczenia oraz jest zobowiązane do pobierania podatków w przypadkach określonych przepisami prawa, co skutkuje pomniejszeniem kwot należnych Ubezpieczającemu,

- Towarzystwo nie prowadzi działalności w zakresie doradztwa inwestycyjnego. Wszelkie analizy i projekcje dotyczące rynków i instrumentów finansowych, z którymi są związane lokaty ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, stanowią wyłącznie opinie i poglądy bazujące na analizie stanu faktycznego oraz na zdarzeniach, które mogą nie wystąpić lub ich realizacja będzie odbiegać od przyjętych założeń; nie stanowią doradztwa inwestycyjnego, rekomendacji, prognozy, zapewnienia, gwarancji itp.,

- Towarzystwo nie będzie ponosić odpowiedzialności za wyniki decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez Ubezpieczających na ich podstawie.

Strona pozwana wskazała, że dodatkowo, powód w deklaracji przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia na życie oświadczył, iż przed jej zawarciem otrzymał i zapoznał się z treścią szczególnych warunków ubezpieczenia oraz regulaminów ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, z tych względów należy stwierdzić, iż powodowi przekazano jednoznaczną i zrozumiałą informację o ryzyku utraty środków w przypadku likwidacji danej polisy.

Zdaniem strony pozwanej brak jest uzasadnienia do stwierdzenia, iż postanowienia umowne stosowane przez pozwanego stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 (1) k. c., aby móc stwierdzić, czy dane postanowienie umowne stosowane przez przedsiębiorcę we wzorcu umownym stanowi postanowienie niedozwolone konieczne jest dokonanie analizy spełniania przez owo postanowienie przesłanek przewidzianych prawem, na podstawie art. 385(1) § 1 KC aby uznać dane postanowienie umowne za niedozwolone muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:

- umowa została zawarta z konsumentem,

- postanowienie umowy "nie zostało uzgodnione indywidualnie",

- postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy,

- jednoznacznie sformułowane postanowienie nie dotyczy "głównych świadczeń stron".

Strona pozwana wskazała, że pozwany nie zataił przed powodem wysokości opłat, lecz wskazał w treści OWU i Tabeli Opłat i Limitów wszystkie obciążenia ubezpieczającego poprzez dokładne określenie opłat i sposobu ich wyliczania oraz zapewnił powodowi możliwość swobodnego zapoznania się ze wszystkimi postanowieniami umowy nawet już po jej zawarciu i bezkosztowe odstąpienie od umowy w terminie 45 dni od jej zawarcia w przypadku braku aprobaty dla postanowień umowy, w związku z powyższym należy wskazać, iż powód miał pełną świadomość co do faktu istnienia tych obciążeń oraz sposobu ich ustalania, miał też realną możliwość odstąpienia od Umowy po przemyśleniu decyzji ojej zawarciu, czego jednak nie uczynił.

Zdaniem strony pozwanej brak jest uzasadnienia do stwierdzenia, iż postanowienia umowne stosowane przez pozwanego stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 (1) k. c. – brak jest spełnienia przesłanki sprzeczności z dobrymi obyczajami.

Strona pozwana podkreśliła, iż wysokość opłaty likwidacyjnej wynika nie tyle z czynności wykonywanych w związku z rozwiązaniem umowy, ile z wysokości kosztów poniesionych wcześniej, przed zawarciem umowy i w okresie jej trwania, koszt akwizycji jest podstawowym kosztem, który nie jest rozliczany jednorazowo, a amortyzowany w czasie trwania umowy tj. rozliczany dopiero w chwili jej rozwiązania, powyższe potwierdza natomiast, iż wartość polisy z uwzględnieniem pobrania przez pozwanego opłaty likwidacyjnej ustalona została z uwzględnieniem zasad opisanych w Rozporządzeniu o rachunkowości ubezpieczycieli, a przede wszystkim z uwzględnieniem kosztów poniesionych przez Pozwanego związanych z Umowami (...), w tym kosztów akwizycji, zgodnie z § 16 ust. 3. Rozporządzenia o rachunkowości ubezpieczycieli koszty akwizycji podlegają rozliczeniu w czasie wyłącznie przy zastosowaniu metod aktuarialnych.

Pozwany wskazał, że jako zakład ubezpieczeń, czyli podmiot którego działalność jest szczegółowo regulowana przez przepisy prawa, jest zobowiązany prowadzić działalność w sposób należyty i zabezpieczający interesy wszystkich osób będących ubezpieczającymi, ubezpieczonymi i uposażonymi z umowy ubezpieczenia, biorąc pod uwagę powyższe pozwany jest zobligowany na mocy prawa tak skonstruować oferowane przez siebie umowy ubezpieczenia, aby uniknąć straty lub też pokrywania kosztów prowadzonej przez siebie działalności ze środków innych klientów, powód zaś w pozwie wyraźnie próbuje przerzucać ryzyko podjętej przez siebie dobrowolnie decyzji o zawarciu umowy z pozwanym, a następnie wypowiedzenia tejże umowy przed terminem jej rozwiązania na pozwanego, i w konsekwencji na innych klientów pozwanego, takie to właśnie działanie powoda, nie pozwanego, należałoby uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami, nie należy także zapominać, że przerzucenie na zakład ubezpieczeń dodatkowych ryzyk finanse mogłoby wiązać się z utratą przez niego płynności finansowej, co z kolei nie leży w interesie pozostałych klientów zakładu ubezpieczeń i jednocześnie stanowiłoby naruszenie zobowiązań nałożonych na zakład ubezpieczeń na mocy przepisów art. 18 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, innymi słowy powództwo złożone przez pozwanego ma na celu nic innego jak przerzucenie pozwanego ryzyka jakiego podjął się powód zawierając umowę ubezpieczenia z pozwanym co stanowi naruszenie art. 5 Kodeksu cywilnego.

Zdaniem strony pozwanej brak uzasadnienia do stwierdzenia, iż postanowienia umowne stosowane przez pozwanego stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 358(1) Kodeksu cywilnego - główne świadczenie stron, wartym uwagi jest okoliczność, iż wypłacana ubezpieczającemu wartość polisy pomniejszona o opłatę likwidacyjną (wartość wykupu) w przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi może być uznana jako główne świadczenie pozwanego z umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi zawartej z powodem, dlatego też na podstawie art. 385(1) § 1 zd. 2 Kodeksu cywilnego postanowienia takie mogą być uznane za postanowienie niedozwolone w obrocie z konsumentem, niewątpliwym jest, iż świadczenie wypłacane przez pozwanego w ramach wykupu jest głównym świadczeniem pozwanego z umowy ubezpieczenia zawartej z powodem, dlatego też postanowienia OWU dotyczące ustalenia wartości wykupu są głównymi świadczeniami stron z umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, dlatego te podstawie art. 385(1) § 1 zd. 2 Kodeksu cywilnego nie mogą być uznane za postanowienie niedozwolone w obrocie z konsumentem, na podstawie wyżej wspomnianego postanowienia Kodeksu cywilnego przepisów o klauzul abuzywnych nie stosuje się do postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, sposób rozumienia pojęcia „główne świadczenia stron" nie jest jednolity w doktrynie polskiego prawa, według niektórych przedstawicieli doktryny (m.in. F. Z., [w]: Prawo bankowe, s. 3: termin ten powinno się rozumieć niezależnie od pojęcia „przedmiotowo istotnych postanowień umownych" (essentialia negotii), chodzi bowiem raczej o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego, a niekoniecznie o te, które z punktu widzenia nauki o czynnościach prawnych trzeba by określać jako przedmiotowo istotne, w stosunku do tych umów należy stosować reżim prawny charakterystyczny dla tego rodzaju umowy tj. dla umowy ubezpieczenia na życie, podkreślenia wymaga fakt, iż pomimo braku bezpośredniej definicji umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, bezsprzecznie jest to umowa nazwana, umowa ta bowiem została zdefiniowana poprzez przepisy Kodeksu cywilnego i ustawy o działalności ubezpieczeniowej, umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym zawiera w sobie dwie zdefiniowane przez wymienione akty prawne instytucje prawne, tj. umowę ubezpieczenia na życie i ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, zwrócić bowiem należy uwagę, iż zgodnie z Załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej umowa ta została zdefiniowana jako jedna z grup umów ubezpieczenia Działu I - Umowa ubezpieczenia na życie, umowa ubezpieczenia na życie jest zdefiniowana w art. 805 Kodeksu cywilnego i w art. 829 § 1 Kodeksu cywilnego, nadto ustawa o działalności ubezpieczeniowej w art. 2 pkt. 13 definiuje ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, zgodnie z tym przepisem ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, w ubezpieczeniu, o którym mowa w dziale I grupa 3 załącznika do ustawy, to wydzielony fundusz aktywów, stanowiący rezerwę tworzoną ze składek ubezpieczeniowych, inwestowany w sposób określony w umowie ubezpieczenia, umowa tego typu zawiera w sobie zarówno element ochronny (ryzyko ubezpieczeniowe), jak element inwestycyjny i z tego względu różni się od innych produktów inwestycyjnych występujących na rynku inwestycyjnym i nie można do niej stosować jednakowych zasad co do możliwości uzyskania zwrotu wpłaconych środków, jak ma to miejsce w przypadku lokaty bankowej, czy też funduszy inwestycyjnych.

Strona pozwana podniosła, że w doktrynie prawniczej można spotkać się ze stanowiskiem, iż umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nie jest umową nazwaną, z czym nie zgadza się, ale niezależnie od tego trudno jest stwierdzić, że zostały spełnione wszystkie przesłanki wymienione w art. 385 (1) k. c. pozwalające uznać postanowienie OWU dotyczące wypłaty wartości wykupu za niedozwolone postanowienia umowne.

Strona pozwana podniosła, że powód mimo faktu, że występował przy przystępowaniu do umowy ubezpieczenia jako konsument, nie jest zwolniony z zachowania podstawowej staranności, która dotyczyć powinna wszelkich stosunków umownych, w których stroną jest powód, a która winna się wyrażać podstawową dbałością o własne interesy.

Strona pozwana nie zgodziła się ze stanowiskiem powoda, iż nie był on poinformowany o warunkach umowy, niezależnie od powyższego powód prowadzi działalność gospodarczą, dlatego też nie można traktować go taką samą miarą jak innych konsumentów, jednakże także konsument nie jest zwolniony z racjonalnego myślenia i postrzegania otaczającej go rzeczywistości, szczególnie co potwierdza pełnomocnik powoda, w przypadku zawierania umowy ubezpieczenia, która nie jest umową powszechnie zawieraną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. T. w dniu 23.10.2012r. podpisał deklarację przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania zawartej przez stronę pozwaną (...) S. A. w W. z (...) Bank S. A. z siedzibą w W. jako ubezpieczającym, do której zastosowanie miały Szczególne warunki grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) Funduszy (...) oraz Tabela opłat i limitów.

E. T. otrzymał certyfikat uczestnictwa nr (...) o indeksie (...): (...)/11/03/01.

Dowód:

- potwierdzona za zgodność z oryginałem kserokopia Certyfikatu uczestnictwa nr (...) k. 12,

- szczególne warunki ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania Indeks (...)/11/03/01 k. 68-73,

- potwierdzona za zgodność z oryginałem kserokopia deklaracji przystąpienia powoda do umowy z 23.10.2012 r. k. 66-67

Z tytułu zawarcia polisy nr (...) (E. T.) została zgodnie z umową agencyjną nr (...) z dnia 21.12.2010r. naliczona i wypłacona prowizja podstawowa dla (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. w wysokości 8.960 zł.

Dowód:

- potwierdzona za zgodność z oryginałem kserokopia oświadczenia dotyczącego naliczenia i wypłaty prowizji k. 76

Strona pozwana pismem z dnia 30.08.2013r. poinformowała powoda E. T., że analiza składek na jego rachunku wykazała zaległość (na dzień 30.08.2013r. saldo zadłużenia z tytułu nieopłacenia składek wynosiło 6.400 zł.), która pomimo uprzedniego wezwana do zapłaty nie została uregulowana w określonym terminie, w związku z czym nastąpiło zawieszenie opłacania składki oraz wstrzymanie ochrony ubezpieczeniowej.

Dowód:

- pismo pozwanej z 30.08.2013r. k. 21

E. T. posiadał na dzień 9.09.2013r. na rachunku prowadzonym przez stronę pozwaną kwotę 11.402,47 zł. z tytułu umowy ubezpieczenia (wysokość świadczeń od dnia 29.10.2013r.).

Dowód:

- potwierdzona za zgodność z oryginałem kserokopia informacji rocznicowej o wysokości przysługujących świadczeń k. 20

Strona pozwana w piśmie z dnia 3.12.2013r. skierowanym do powoda potwierdziła realizację jego wniosku z dnia 27.11.2013r., zgodnie z którym umowa ubezpieczenia potwierdzona polisą nr (...) została rozwiązana.

Wartość podstawowa polisy powoda po uwzględnieniu potrąceń wyniosła 0,00 zł, a składały się na nią następujące pozycje:

- wyliczona wartość podstawowa: 12.072,11 zł.,

- kwota potrąceń zgodnie z OWU: 12.072,11 zł.

Dowód:

- pismo pozwanego z 3.12.2013r. k. 22

Strona pozwana z tytułu umowy ubezpieczenia zawartej z powodem ustaliła wysokość opłaty likwidacyjnej na kwotę 12.011,75 zł, zaś wysokość opłaty od wykupu na kwotę 60,36 zł.

Dowód:

- potwierdzona za zgodność z oryginałem kserokopia szczegółowych danych dotyczących umów ubezpieczenia z 31.03.2015 r. k. 75

Powód E. T. pismem z dnia 23.10.2014r. wezwał stronę pozwaną w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma do zapłaty wszystkich przysługujących mu należności, zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności pełnej kwoty zgromadzonej na jego rachunku prowadzonym przez stronę pozwaną, w związku z umową grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) Funduszy (...) , w tym należności pobranych od kwoty wypłaty z jego rachunku tytułem opłat zastrzeżonych na wypadek rezygnacji przez niego z wykonania umowy (tzw. opłat likwidacyjnych) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia tej wypłaty.

Dowód:

- pismo powoda z 23.10.2014r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru k. 23-26

Pismem z dnia 30.10.2014r. strona pozwana w odpowiedzi na wezwanie do dobrowolnego spełnienia świadczenia z dnia 23.10.2014r. poinformowała powoda, że wezwanie jest niezasadne i tym samym nie znajduje podstaw do zapłaty kwoty wskazanej w wezwaniu.

Dowód:

- pismo pozwanej z 30.10.2014r. k. 27

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zalegających w aktach sprawy dokumentów, których autentyczności, wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała i nie budzą one wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Powód nie kwestionował prawdziwości dowodów z dokumentów dołączonych w odpowiedzi na pozew.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z tabeli opłat i limitów Indeks (...)/13/01/01, która weszła w życie z dniem 1.01.2013r. dołączonej do odpowiedzi na pozew wobec nieprzydatności tego dowodu do poczynienia ustaleń istotnych do rozstrzygnięcia sprawy bowiem tabela nie ma zastosowania do umowy stron, gdyż dotyczy umów zawartych po dniu 1.01.2013r.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z wydruku z (...) odnośnie powoda bowiem powód przyznał, że prowadzi działalność gospodarczą, jednak umowę ubezpieczenia nie zawarł jako przedsiębiorca tylko osoba fizyczna-konsument.

Sąd oddalił wniosek z zeznań świadków T. H. i J. Z. oraz wniosek z opinii biegłego sądowego aktuariusza zgłoszone w odpowiedzi na pozew bowiem okoliczności mające być stwierdzone tymi dowodami nie były między stronami sporne.

Sąd rozważył, co następuje:

Powód E. T. kierując pozew przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 12.072,11 zł. równej wartości środków zatrzymanych przez pozwaną tytułem opłaty likwidacyjnej ze środków zewidencjowanych na rachunku powoda, która to kwota nie została powodowi wypłacona po rozwiązaniu umowy, był obowiązany przedstawić dowody na potwierdzenie słuszności swoich żądań.

E. T. przystąpił do zawartej przez stronę pozwaną (...) S. A. w W. z (...) Bank S. A. z siedzibą w W. jako ubezpieczającym umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) Funduszy (...), do której zastosowanie znajdowały Szczególne warunki grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) Funduszy (...) oraz Tabela opłat i limitów.

Powód z powyższej umowy wywodził swoje roszczenie kwestionując zasadność zatrzymania przez stronę pozwaną środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku pobranych tytułem opłaty likwidacyjnej.

Powód dołączył do pozwu Szczególne warunki ubezpieczenia mPortfel Aktywny Portfel Funduszy (...) (indeks (...)/11/03/01).

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew przedłożyła Szczególne warunki ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania (indeks (...)/11/03/01) (k. 68-73).

Sąd zakreślił powodowi termin 14 dni do złożenia pisma procesowego zawierającego stanowisko strony powodowej, czy dołączone przez stronę pozwaną do odpowiedzi na pozew szczególne warunki ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania są tożsame z dołączonymi do pozwu, a jeśli nie to które z nich mają zastosowanie do umowy z dnia 29.10.2012r. objętej żądaniem pozwu – pod rygorem uznania w tym zakresie okoliczności przytoczonych w odpowiedzi na pozew za przyznane.

Powód w piśmie procesowym z dnia 14.05.2015r. oświadczył, że załączone w odpowiedzi na pozew warunki ubezpieczenia mają zastosowanie do umowy stron.

W niniejszej sprawie znajdują zastosowanie do łączącej strony umowy przedłożone przez stronę pozwaną przy odpowiedzi na pozew Szczególne warunki ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania (k. 68-73). Powód natomiast przedłożył wraz z pozwem warunki dotyczące innej umowy - Szczególne warunki ubezpieczenia mPortfel Aktywny Portfel Funduszy (...).

Jak wynika z § 40 ust 2 Szczególnych warunków ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania (k. 72) opłata likwidacyjna stanowi iloczyn wskaźnika określonego w Tabeli opłat i limitów oraz łącznej wysokości składki podstawowej należnej za pierwszy rok ochrony, z zastrzeżeniem, że w przypadku wypłaty części wartości podstawowej rachunku opłata likwidacyjna jest pobierana w proporcji, w jakiej kwota części wartości podstawowej rachunku, przeznaczona do wypłaty, pozostaje w dniu naliczenia opłaty likwidacyjnej do wartości podstawowej rachunku.

O opłacie likwidacyjnej stanowi § 36 Szczególnych warunków ubezpieczenia Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania stanowiąc w § 36 ust 3, że wysokość opłat oraz limitów określa Tabela opłat i limitów.

Sąd wezwał powoda o przedłożenie czytelnych odpisów dołączonych do pozwu szczególnych warunków ubezpieczenia oraz tabeli opłat i limitów w terminie 14 dni pod rygorem oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z tych dokumentów.

Dołączona przez powoda do pozwu Tabela opłat i limitów (k. 19), której czytelny egzemplarz powód przedłożył przy piśmie z dnia 14.05.2015r. (k. 99) jest Tabelą do innej umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną mPortfel Aktywny Portfel Funduszy (...) i nie znajduje zastosowania do umowy z której powód wywodził w pozwie swoje roszczenie.

Strona pozwana przedłożyła Tabelę opłat i limitów do umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną Aktywny Portfel Funduszy Program Regularnego Oszczędzania (k. 74), ale ta tabela nie ma zastosowania do umowy stron, gdyż dotyczy umów zawartych po dniu 1.01.2013r.

Powód zatem mimo ciążącego na nim obowiązku nie wykazał i nie udowodnił warunków zawartej ze stroną pozwaną umowy i obowiązującej do tej umowy tabeli opłat i limitów oraz zasad ustalania opłaty likwidacyjnej tj. wskaźnika zawartego w tabeli służącego do obliczania opłat likwidacyjnych.

Powyższe uczyniło niemożliwym dokonanie przez Sąd oceny postanowień umownych odnoszących się do opłaty likwidacyjnej pod kątem czy stanowią one niedozwolone postanowienia umowne i czy kształtują prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i czy rażąco naruszają jego interesy.

Sąd nie może domniemywać, że wszystkie te tabele mające zastosowanie do wszystkich umów oferowanych przez stronę pozwaną są takie same w swej treści, gdyż takiego wniosku nie można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (art. 231 k. p. c.), a w szczególności z faktu, że wszystkie tabele zawierają takie same wskaźniki i domniemywać, że wszystkie inne tabele też są takie same.

Sąd nie mógł też uznać przytoczonych w uzasadnieniu pozwu zasad ustalenia wysokości opłaty likwidacyjnej za udowodnione, gdyż okoliczność ta nie została przyznana przez stronę pozwaną, która w odpowiedzi na pozew zaprzeczyła wszystkim okolicznościom i twierdzeniom zawartych w pozwie za wyjątkiem wyraźnie przyznanych, a mimo obszerności wywodów zawartych w odpowiedzi na pozew brak tam stwierdzeń odnoszących się do sposobu naliczania opłaty likwidacyjnej, gdyż zawarta tam argumentacja odnosi się jedynie do zasadności jej pobrania, a nie wysokości jej ustalenia, a zatem Sąd nie mógł uznać tych faktów za przyznane w myśl art. 230 k. p. c.

Sąd dokonał analizy dwóch tabel limitów i opłat i stwierdził, że tabela dołączona przez powoda i tabela dołączona przez stronę pozwaną zawierają prawie identyczne kwoty, a różnią się tylko co do jednej pozycji, ale z tego nie można domniemywać, że strona pozwana stosuje takie tabele do wszystkich zawieranych umów.

Należy przypomnieć, że w aktualnie obowiązującym modelu procesu cywilnego podstawowa zasada kontradyktoryjności, urzeczywistnia się w nałożonych przez ustawodawcę na strony powinnościach w zakresie postępowania dowodowego. W szczególności, obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k. p. c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k. p. c.) spoczywa na tej z nich, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k. c.). Nadto przepis art. 232 zdanie pierwsze k. p. c. potwierdza powyższą regułę dowodową stanowiąc, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a zatem powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k. p. c. i art. 6 k. c.). Nie wymagają dowodu fakty notoryjne (art. 228 k. p. c.), przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną (art. 229 k. p. c.), znane sądowi urzędowo.

Sąd może ponadto uznać za przyznane fakty, jeżeli strona nie wypowie się co do twierdzeń drugiej strony o tych faktach (art. 230 k. p. c.), może też uznać za ustalone fakty, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne – art. 231 k. p. c.).

Zagadnienie na kim - w razie sporu między stronami stosunku cywilnoprawnego - spoczywa obowiązek udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jest zaliczane tradycyjnie do problematyki prawa materialnego. Ogólną regułę stwarza tu art. 6 k.c. ("ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne") i jako podstawowy przepis w tym przedmiocie, stosowany w postępowaniu sądowym, pozostaje w ścisłym związku i tłumaczony jest w powiązaniu z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, normującymi reguły dowodzenia. Jak już wskazano, w procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Tzw. fakty negatywne mogą być dowodzone za pomocą dowodów faktów pozytywnych przeciwnych, których istnienie wyłącza twierdzoną okoliczność negatywną. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się następujące reguły odnoszące się do rozkładu ciężaru dowodu: a) faktów, z których wywodzone jest dochodzone roszczenie (tworzących prawo podmiotowe) powinien w zasadzie dowieść powód; dowodzi on również fakty uzasadniające jego odpowiedź na zarzuty pozwanego; pozwany dowodzi fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda; b) faktów tamujących oraz niweczących powinien dowieść przeciwnik tej strony, która występuje z roszczeniem, czyli z zasady - pozwany (tak. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2004 r., III CK 41/04, LEX nr 182092). Okoliczność, czy określony podmiot wywiązał się ze swojego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne, nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych (tak. min. Sąd Najwyższy w wyroku dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 64/00, OSNC 2000/12/232). Podkreślić wyraźnie należy, iż reguły rozkładu ciężaru dowodu, stosowane przez Sąd w fazie wyrokowania, mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez każdą ze stron obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających stronę pozwaną od konieczności jego spełnienia.

Obecnie sąd nie ma obowiązku uzupełniania materiału dowodowego, ani wyjaśniania czegokolwiek z urzędu i zarządzania w tym celu dochodzeń. Po wyczerpaniu przez strony wniosków dowodów sąd nie musi już oceniać czy sprawa została dostatecznie wyjaśniona do rozstrzygnięcia.

Wobec tego, że powód nie wykazał i nie udowodnił warunków zawartej umowy i obowiązującej strony tabeli opłat i limitów oraz zasad tj. wskaźnika zawartego w tej tabeli służącego do obliczania opłat likwidacyjnych zasadnym stało się oddalenie powództwa.

Zgodnie z art. 98 § 1 k. p. c. i art. 108 § 1 zd. 1 k. p. c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Sąd kosztami postępowania obciążył więc w całości stronę powodową i zasądził powoda E. T. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Strona pozwana poniosła następujące koszty postępowania w toku procesu:

- kwota 2.400 zł tytułem kosztów wynagrodzenia radcy prawnego ( § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. z 2013r. Dz. U. poz. 490 ),

- kwota 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa (według załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (t. j. z 2014r. Dz. U. poz. 1628 z p. zm.).

SSR Maria Bem-Flasińska

S..

- odnotować uzasadnienie,

- odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda radcy prawnemu T. W. oraz pełnomocnikowi pozwanego radcy prawnemu B. Ś.,

- kal. 2 tygodnie

D.T. 29.06.2015r. Sędzia