Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 15 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Kutnie:

1.  stwierdził, że spadek po F. P. (1),

synu I. i J.,

zmarłym dnia 03.04.1978 r. w miejscowości Ś.,

ostatnio stale zamieszkałym w miejscowości Ś.

na podstawie ustawy nabyli:

- żona F. P. (2) córka W. i J. w 5/20 (pięciu dwudziestych) części oraz dzieci:

- J. D., córka F. i F.,

- D. W. (1), córka F. i F.,

- S. P. (1), syn F. i F.,

- S. B., córka F. i F.,

- T. P., syn F. i F. po 3/20 (trzy dwudzieste) części każde z nich tak co do ogólnej części spadku jak i gospodarstwa rolnego,

2.  stwierdził, że spadek po D. K. W.,

córce F. i F.,

zmarłej dnia 06.03.2009 r. w Ż.,

ostatnio stale zamieszkałej w Ż.

na podstawie ustawy nabyły dzieci:

- D. W. (2), syn J. T. i D. K.,

- J. W., syn J. T. i D. K.,

- B. O., córka J. T. i D. K. po 1/3 (jednej trzeciej) części każde z nich tak co do ogólnej części spadku jak i gospodarstwa rolnego,

3.  stwierdził, że spadek po F. P. (2),

córce W. i J.,

zmarłej dnia 12.03.2010 r. w miejscowości Ś.,

ostatnio stale zamieszkałej w miejscowości Ś.

na podstawie ustawy nabyły dzieci:

- T. P., syn F. i F.,

- S. P. (1), syn F. i F.,

- S. B., córka F. i F. po 24/120 (dwadzieścia cztery sto dwudzieste) części każde z nich oraz wnuki:

- D. W. (2), syn J. T. i D. K.,

- J. W., syn J. T. i D. K.,

- B. K., (...) córka J. T. i D. K. po 8/120 (osiem sto dwudziestych) części każde z nich oraz wnuki:

- A. D., córka A. W. i J.,

- M. D., syn S. i J. ,

- R. B., syna A. W. i J. po 6/120 (sześć sto dwudziestych) części każde z nich oraz prawnuki:

- K. D., córka J. i S. A.,

- B. T., syn J. i S. A. po 3/120 (trzy sto dwudzieste) części każde z nich tak co do ogólnej części spadku jak i gospodarstwa rolnego,

4.  stwierdził, że spadek po T. P.,

synu F. i F.,

zmarłym dnia 08.02.2014 r. w miejscowości Ś.,

ostatnio stale zamieszkałym w miejscowości Ś.

na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyło rodzeństwo:

- S. P. (1), syn F. i F.,

- S. B., córka F. i F. po 6/24 (sześć dwudziestych czwartych) części każde z nich oraz siostrzeńcy:

- D. W. (2), syn J. T. i D. K.,

- J. W., syn J. T. i D. K.,

- B. O., córka J. T. i D. K. po 2/24 (dwie dwudzieste czwarte) części każde z nich oraz siostrzeńcy:

- A. D., córka A. W. i J.

- M. D., syn S. i J. po 2/24 (dwie dwudzieste czwarte) części każde z nich oraz córki siostrzeńca:

- N. B., córka R. i M. J.

- O. B., córka R. i M. J. po 1/24 (jednej dwudziestej czwartej) części każde z nich tak co do ogólnej części spadku jak i gospodarstwa rolnego,

5. polecił Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Kutnie A. M. sporządzenie spisu inwentarza spadku po T. P. synu F. i F. zmarłym dnia 08.02.2014 r. w miejscowości Ś. i ostatnio stale tam zamieszkałym;

6. nakazał zwrócić na rzecz S. B. ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kutnie kwotę 250,00 zł (dwieście pięćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu nadpłaconej opłaty od wniosku;

7. pozostawił wnioskodawczynię i uczestników przy poniesionych kosztach.

Apelację od powyższego postanowienia wywiodła wnioskodawczyni zaskarżając go w zakresie punktu 1. w części dotyczącej wskazania osób uprawnionych do dziedziczenia gospodarstwa rolnego i wielkości ich udziałów spadkowych oraz w zakresie punktu 2. w części dotyczącej wskazania osób uprawnionych do dziedziczenia gospodarstwa rolnego oraz ustalenia wielkości ich udziałów spadkowych.

Skarżąca podniosła zarzut dokonania ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez stwierdzenie, że gospodarstwo rolne po F. P. (1) na podstawie ustawy dziedziczą: żona F. P. (2) w 5/20 części oraz pięcioro dzieci po 3/20 części każde z nich co do gospodarstwa rolnego oraz poprzez stwierdzenie, że spadek po D. K. W. dziedziczy na podstawie ustawy troje dzieci: D. W. (2), J. W. oraz B. O. po 1/3 części każde z nich co do gospodarstwa rolnego.

W konkluzji skarżąca sformułowała wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 1. i stwierdzenie, że spadek po zmarłym w dniu 3 kwietnia 1978 roku w miejscowości Ś. F. P. (1) ostatnio zamieszkałym w miejscowości Ś., nabyli: żona F. P. (2) w 1/3 części, córka J. D. w 1/3 części oraz syn T. P. w 1/3 części co do gospodarstwa rolnego; a także zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 2. i stwierdzenie, że spadek po D. K. W. zmarłej dnia 6 marca 1009 roku w Ż. i ostatnio stale zamieszkałej w Ż. na podstawie ustawy nabyły dzieci: syn D. W. (2) 1 1/3 części, syn J. W. w 1/3 części oraz córka B. O. z domu W. w 1/3 części co do ogólnej części spadku. Skarżąca wniosła także o zasądzenie od pozostałych uczestników postępowania kosztów postępowania według norm przepisanych.

W razie nieuwzględnienia tego wniosku ewentualnie wniosła o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie w uchylonym zakresie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna o tyle, że skutkuje uchyleniem postanowienia w zaskarżonej części.

Zdolność sądowa jest bezwzględną przesłanką procesową. Zdolność sądowa, czyli zdolność występowania w procesie w charakterze strony przysługuje każdej osobie fizycznej od momentu urodzenia do chwili śmierci. Jej brak stanowi przeszkodę procesową, którą Sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy.

Jak wynika z załączonego do akt sprawy aktu poświadczenia dziedziczenia uczestnik postępowania S. P. (2) zmarł w dniu 28 listopada 2014 roku, czyli przed wydaniem zaskarżonego postanowienia. Śmierć osoby fizycznej w trakcie postępowania stanowi przeszkodę w jego kontynuowaniu i w przypadku, gdy - jak ma to miejsce w sprawie niniejszej – jego przedmiotem są prawa i obowiązki, które przechodzą na następców prawnych, musi nastąpić zawieszenie postępowania. Niezawieszenie postępowania i jego kontynuowanie po utracie zdolności sądowej przez stronę, bez wstąpienia w jej miejsce następców prawnych, powoduje nieważność postępowania.

Powyższe skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia. Nieważnością dotknięte jest całe postępowanie przed Sądem I instancji, aczkolwiek ze względu na związanie Sądu II instancji granicami zaskarżenia zakreślonymi w apelacji wnioskodawczyni, zaistniały podstawy do wydania orzeczenia kasatoryjnego jedynie w zakresie punktu 1 i 2 zaskarżonego postanowienia.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy na Sądzie Rejonowym spoczywał będzie obowiązek ustalenia następców prawnych zmarłego uczestnika S. P. (2) i zapewnienie im czynnego udziału w sprawie. Ponadto, Sąd zbada warunki przewidziane do dziedziczenia gospodarstwa rolnego i rozważy czy aspirujący do dziedziczenia gospodarstwa rolnego odpowiadają którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 1059 k.c., gdyż kwestia ta w ogóle nie była przedmiotem analizy w aktualnym postępowaniu. Nie wiadomo czym kierował się Sąd Rejonowy ustalając krąg osób dziedziczących gospodarstwo rolne po J. P.. Zabrakło również wskazania dlaczego Sąd I instancji zdecydował się na wydzielenie rozstrzygnięcia o dziedziczeniu praw do gospodarstwa rolnego w przypadku spadku otwartego po dniu 14 lutego 2001 roku, kiedy przestały obowiązywać szczególne regulacje prawa materialnego dotyczące tej kwestii.

Z tych względów, na podstawie art. 386 § 2, art. 108 ust. 2 i art. 13 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.