Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Krzysztofa Błacha

po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2015 r. sprawy

A. J. s. M. i A., ur. (...) w M.

oskarżonego z art. 156 § 3 kk

na skutek apelacji prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 16 czerwca 2015 roku

sygn. akt XXI K 95/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

-

w punkcie 1 w ten sposób, że wymierzoną oskarżonemu A. J. karę podwyższa do 7 (siedmiu) lat pozbawienia wolności;

-

w punkcie 2 w ten sposób, że uchyla orzeczenie oparte na art. 63§1 kk i w to miejsce na podstawie tego przepisu zalicza oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności
w sprawie od dnia 23 października 2013 roku do dnia 12 listopada 2015 roku;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Marek Charuza SSA Barbara Suchowska SSA Aleksander Sikora

Sygn. akt II AKa 395/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2015 roku Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie o sygnaturze akt XXI K 95/14 uznał oskarżonego A. J. za winnego tego, że w nocy z 11/12 października 2013 roku w Ł., działając z zamiarem bezpośrednim, poprzez zadanie G. K. z bardzo znaczną siłą uderzeń pięścią w głowę i twarz, spowodował u niej ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, z wieloodłamowym złamaniem kości nosa i przegrody nosowej, złamaniem jarzmowo – szczękowo – oczodołowym po lewej stronie, zaś konsekwencją doznanych obrażeń twarzoczaszki było masywne krwawienie, głęboka aspiracja krwi do dróg oddechowych i ostatecznie w wyniku uduszenia gwałtownego – zgon G. K., który to skutek oskarżony mógł był i powinien przewidzieć, to jest popełnienia występku z art. 156 § 3 kk i za to z mocy tego przepisu wymierzył oskarżonemu karę 4 lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet tej kary zaliczono oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 23.10. 2013r. do dnia orzekania, na podstawie art. 230 § 2 kpk orzeczono o zwrocie szczegółowo wyliczonych w wyroku przedmiotów. W oparciu o art. 627 kpk i art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądzono od oskarżonego opłatę i częściowo obciążono go wydatkami w sprawie.

Apelację od wyroku złożył prokurator, zaskarżając wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego i zarzucając rozstrzygnięciu rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności za przypisany mu występek z art. 156 § 3 kk, podczas gdy stopień społecznej szkodliwości czynu, wyrażający się w brutalnym sposobie działania sprawcy, motywacji, rodzaju i rozmiarze ujemnych następstw przestępstwa, sposobie życia oskarżonego przed popełnieniem czynu wskazują na wyższy niż przyjął Sąd I instancji stopień społecznej szkodliwości czynu, a nadto cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa domagają się surowszej represji karnej. Stawiając ten zarzut Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zaostrzenie wymierzonej oskarżonemu kary do 10 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora okazała się uzasadniona zarówno w sferze sformułowanego zarzutu odwoławczego, jak i częściowo w zakresie złożonego wniosku odwoławczego. Należy zgodzić się z autorem apelacji, iż Sąd I instancji mając, co prawda, w polu widzenia niemal wszystkie okoliczności mające wpływ na wymiar kary, nie nadał im częściowo takiego znaczenia, jakie powinno ono mieć przy kształtowaniu represji karnej. Jak wynika z ustaleń dotyczących uzasadnienia wymiaru kary, Sąd I instancji jednoznacznie wskazał, iż ładunek społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu jest wysoki. Argumenty wskazane w pisemnym uzasadnieniu na jego stronie 33, potwierdzają trafność tak dokonanej oceny. Świadczy to wyraźnie o tym, iż tenże wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu musi być istotnym elementem wpływającym zaostrzająco na wymiar orzekanej w sprawie kary. Jednocześnie Sąd I instancji wskazał w uzasadnieniu na to, iż wziął pod uwagę jako istotne okoliczności łagodzące dotychczasową niekaralność oskarżonego oraz wyrażenie przez niego skruchy. Z uwzględnieniem niekaralności jako elementu, który winien wpływać łagodząco na wymiar kary nie sposób polemizować, już jednak wskazana przez Sąd I instancji skrucha ze strony oskarżonego budzi wątpliwości i trafnie na tę właśnie okoliczność powołał się skarżący. Zgodzić należy się z tym, iż sposób, w jaki oskarżony wyjaśniał zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i przed Sądem nie da się pogodzić z jedynie werbalną deklaracja o żalu za to, co się stało. Prawidłowo wyeksponował Prokurator konsekwentne zaprzeczanie przez oskarżonego, aby istniał związek przyczynowy pomiędzy pobiciem przez niego pokrzywdzonej a jej zgonem. Dodać należy do tego to, jak oskarżony opisywał swoje zachowanie, dążąc do złagodzenia intensywności dokonanego przez siebie pobicia, co w oczywisty sposób nie dawało się pogodzić z rozległością i dolegliwością ustalonych u pokrzywdzonej obrażeń. Kolejnym trafnym argumentem przytoczonym przez autora apelacji jest niedostateczne uwzględnienie przez Sąd I instancji sposobu życia oskarżonego prowadzonego przez niego do chwili popełnienia czynu. Nadużywanie przez niego alkoholu i wykazywane przejawy demoralizacji nie są w całości łagodzone tym, iż oskarżony miał stałą pracę. Sąd I instancji prawidłowo przeanalizował te elementy opinii sądowo – psychiatrycznych i psychologicznych, które pozwoliły na odtworzenie stopnia winy oskarżonego. Oczywistym jest, że ów poziom winy w rozpatrywanej sprawie jest obniżony z uwagi na stwierdzone u oskarżonego pogranicze upośledzenia umysłowego, zmiany w centralnym systemie nerwowym powodujące, że reakcje oskarżonego w niektórych sytuacjach mogą być nadmiernie przedwczesne i słabo kontrolowane poprzez zaniżoną i w niewielkim stopniu ograniczona zdolność do przewidywania skutków swojego działania. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przecenił jednakże intensywność tych okoliczności, które maja wpływ na stopień winy. Podkreślić trzeba, że stwierdzono u oskarżonego poziom intelektualny z pogranicza upośledzenia umysłowego, a więc przekraczający minimum, które takie pełne upośledzenie mogłoby uzasadniać. Istotne jest również to stwierdzenie biegłych, iż zdolność oskarżonego do przewidywania skutków swojego działania była jedynie w niewielkim stopniu ograniczona. Systematyczne i przemyślane działanie oskarżonego podjęte po czynie, a zmierzające do ukrycia jego skutków wydaje się taką ocenę biegłych potwierdzać. Z wszystkich tych powodów Sąd Apelacyjny uznał, iż wymierzona przez Sąd I instancji kara jest, tak jak twierdzi Prokurator, rażąco łagodna. Dolny próg zagrożenia ustawowego w przypadku występku z art. 156 § 3 kk wynosi 2 lata pozbawienia wolności. Dokonana przez Sąd I instancji analiza dyrektyw wymiaru kary świadczy zaś jednoznacznie o tym, że okoliczności wpływające na tę karę w sposób zaostrzający dominują w niniejszej sprawie. Według Sądu Apelacyjnego ustalony przez Sąd I instancji stopień winy oskarżonego nie był zaś tak niski iżby nie było możliwości wymierzenia A. J. kary wyższej niż 4 lata pozbawienia wolności. Wskazano już wcześniej, że co prawda mankamenty psychiki oskarżonego limitują stopień jego winy, ale z pewnością nie w taki sposób, aby przy istotnej przewadze okoliczności wpływających zaostrzająco na wymiar kary uznać, iż orzeczenie kary przekraczającej ten pułap przekraczałoby równocześnie stopień winy. W tej sytuacji podzielając argumenty apelacji Prokuratora Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zaostrzył wymierzoną oskarżonemu karę do 7 lat pozbawienia wolności. Tak orzeczona kara przekracza o rok połowę zagrożenia ustawowego wynoszącego w górnej granicy 12 lat pozbawienia wolności. Dopiero tak orzeczona kara nie nosi cech kary rażąco łagodnej, a jednocześnie nie przekracza stopnia winy. W polu widzenia Sądu odwoławczego pozostawały okoliczności ten stopień ograniczający, ale też pamiętać należy o tym, na co wyraźnie wskazał Sąd I instancji opisując czyn przypisany oskarżonemu, iż działanie A. J. podjęte zostało z zamiarem bezpośrednim, a więc przy tej formie zamiaru, która wskazuje na wyższy poziom zawinienia sprawcy. Nie było jednak możliwości, aby orzec karę wnioskowaną przez prokuratora, a to w wysokości 10 lat pozbawienia wolności. Taka kara, zbliżająca się do górnej granicy ustawowego zagrożenia, przekraczałaby wskazany wyżej i limitowany omówionymi elementami stopień winy oskarżonego. Zmodyfikowana przez Sąd odwoławczy kara spełnia wszelkie dyrektywy jej wymiaru przewidziane przez art. 53 kk. Jest dopasowana zarówno do warunków i właściwości osobistych sprawcy, w tym w szczególności do jego stanu rozwoju intelektualnego i parametrów psychicznych, ale też prawidłowo i w pełni uwzględnia wagę popełnionego przez niego czynu i nieodwracalne skutki podjętego przez oskarżonego działania. W końcu również dopiero taka kara, jaką orzeczono w postępowaniu odwoławczym, prawidłowo spełni swoją funkcję w zakresie społecznego oddziaływania, zwłaszcza biorąc pod uwagę to, iż działanie oskarżonego oscylowało na granicy zabójstwa.

Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku w postaci podwyższenia kary pozbawienia wolności było również uchylenie orzeczenia z punktu 2 tegoż wyroku opartego na art. 63 § 1 kk i orzeczenie w to miejsce na podstawie tego przepisu zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 23 października 2013 roku do dnia 12 listopada 2015 roku.

Jako że zaskarżony wyrok nie wymagał innej ingerencji Sądu odwoławczego, w pozostałym zakresie utrzymano go w mocy.

Na zasadzie art. 635 kpk i art. 10 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o opłatach w sprawach karnych obciążono oskarżonego wydatkami postępowania odwoławczego oraz opłatą za obie instancje w kwocie 600 złotych.

SSA Marek Charuza SSA Barbara Suchowska SSA Aleksander Sikora