Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 stycznia 2015 oku powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego M. Ł. kwoty 992,99 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty, tytułem należności z umowy pożyczki, nabytych przez powoda od pożyczkodawcy.

*

Wyrokiem zaocznym z dnia 29 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy w Rykach oddalił powództwo w całości.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W maju 2014 roku na stronie internetowej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z (...) w W. został złożony wniosek o zawarcie umowy pożyczki kwoty 730 zł przez osobę określającą się jako M. Ł.. W dniu 8 maja 2014 roku dokonano przelewu kwoty 730 zł na rachunek bankowy należący do osoby wskazanej jako M. Ł..

W dniu 15 września 2014 roku pierwotny wierzyciel umowy pożyczki dokonał przelewu wierzytelności z tej umowy na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.. W tym samym dniu strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty, informując o dokonanym przelewie.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił powyższy stan faktyczny, nie kwestionując ich wiarygodności. Sąd Rejonowy zaznaczył natomiast, że wszystkie te dokumenty są dokumentami prywatnymi pochodzącymi wyłącznie od powoda i nie dowodzą one istnienia stosunku zobowiązaniowego, z którego powód wywodzi swoje roszczenie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

Zgodnie z art. 339 k.p.c. jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Zdaniem Sądu Rejonowego zachodziły w niniejszej sprawie podstawy do wydania wyroku zaocznego, gdyż pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności, nie składał też w sprawie ustnych ani pisemnych wyjaśnień.

Przewidziane w art. 339 § 2 k.p.c. domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego. Przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu. Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu.

Sąd Rejonowy uznał, że w świetle obowiązujących przepisów prawa materialnego twierdzenia powoda w żaden sposób nie uzasadniają uwzględnienia żądań pozwu. Z żadnych dokumentów nie wynika, aby strony łączył stosunek zobowiązaniowy.

Brak jest umowy pożyczki, na którą powołuje się strona powodowa jako na źródło zobowiązania pozwanego. Wydruk umowy ramowej pożyczki nie został poświadczony za zgodność z oryginałem, ani nie został podpisany przez strony. Z treści tego wydruku wynika, że po zaakceptowaniu przez pożyczkodawcę poprawnego wniosku pożyczkobiorcy o pierwszą pożyczkę, pożyczkodawca wyśle projekt umowy ramowy pożyczki listem na adres zamieszkania pożyczkobiorcy podany w formularzu rejestracyjnym. Pożyczkobiorca zobowiązany jest podpisać i odesłać te dokumenty na adres korespondencyjny pożyczkodawcy.

W toku postępowania powód powoływał się na umowę ramową pożyczki. Dokument ten został przedstawiony jedynie w wersji nie podpisanej przez strony. Nie został złożony w żadnej postaci wniosek o pożyczkę, w związku z czym Sąd nie miał możliwości jego zweryfikowania. Nasuwa to zdaniem Sądu Rejonowego uzasadnione wątpliwości co do tego, czy pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki, nawet ustnie bądź w sposób dorozumiany.

*

Apelację od tego wyroku wniósł powód (...) Spółka Akcyjna w K., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Skarżący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego przez jego błędną wykładnię, w szczególności:

a) art. 5 pkt 13 ustawy o kredycie konsumenckim w związku z art. 6 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, w zakresie, w jakim Sąd przyjął, że z powodu braku podpisanego przez pożyczkobiorcę dokumentu nie doszło do zawarcia umowy,

b) art. 29 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez przyjęcie, że w razie braku formy pisemnej nie doszło do zawarcia umowy,

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a dokładnie:

a) art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód nie przedstawił dowodów na potwierdzenie zasadności roszczenia,

b) art. 308 k.p.c. poprzez przyjęcie, że dokumenty przedłożone przez powoda nie posiadają mocy dowodowej,

c) art. 339 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że twierdzenia powoda budzą uzasadnione wątpliwości.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku zaocznego i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna o tyle, o ile konieczne jest uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, z innych przyczyn niż podniesione przez powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c., procedując w przedmiocie roszczenia powoda, które nie można było uznać za dokładnie określone w rozumieniu art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. pozew powinien zawierać dokładnie określone żądanie, a w przypadku, gdy żądaniem tym jest skapitalizowana kwota odsetek, powód powinien wskazać sposób jej wyliczenia, tj. od jakiej kwoty, za jaki okres i według jakiej stopy procentowej odsetki te zostały naliczone. W przeciwnym razie żądanie nie jest dokładnie określone, gdyż nie wiadomo, jakich roszczeń w istocie dochodzi powód, jak zostały one wyliczone, jakiego okresu dotyczą, co nie tylko uniemożliwi w razie sporu ocenę ich zasadności, ale również w przyszłości granic powagi rzeczy osądzonej czy częściowego zaspokojenia (skoro nie będzie wiadomo, co do jakich roszczeń żądanie zostało uwzględnione bądź oddalone, a następnie – zaspokojone). Nie ma znaczenia, czy z pozwem wystąpił pierwotny wierzyciel czy nabywca wierzytelności.

Te braki formalne pozwu powinny być uzupełniane zgodnie z art. 130 § 1 i § 2 k.p.c., a w razie ich nieuzupełnienia, powinno dojść do zwrotu pozwu (oczywiście tylko w zakresie niedokładnie określonego żądania).

Podkreślić należy, że dokładne określenie żądania powinno nastąpić w pozwie bądź w piśmie uzupełniającym braki, natomiast nie może być tak, aby Sąd na podstawie przedłożonych umów czy dokumentów próbował ustalić, o jakie należności może chodzić.

Nie można przyjąć, że okoliczność ta mogłaby być badana jedynie w merytorycznym rozstrzygnięciu. Jeżeli bowiem nie byłby to brak uniemożliwiający nadania biegu sprawie (tzn. rozstrzygnięcie o żądaniu), a mogący najwyżej skutkować oddaleniem powództwa, rodziłoby się w takim razie pytanie, co do czego Sąd pierwszej instancji orzekłby o niezasadności żądania, jeśli np. nie miałby wiedzy, jakich należności czy odsetek powód zażądał, a w razie wytoczenia kolejnego powództwa o te same należności, na jakiej podstawie przyjąłby, że zachodzi powaga rzeczy osądzonej, skoro równie dobrze można by twierdzić, że w nowym pozwie powód żąda innych należności niż te, których wcześniej dochodził, a tylko ich kwota jest identyczna.

W niniejszej sprawie powód w pozwie wskazał, że dochodzi od pozwanego kwoty 992,99 zł całkowitego kosztu pożyczki udzielonej pozwanemu w kwocie 730 zł. Powód w ogóle nie wskazał, co składa się na dochodzoną od pozwanego kwotę, a mianowicie, czy dochodzi zwrotu kapitału pożyczki i w jakiej kwocie oraz co składa się na pozostałą dochodzoną kwotę, skoro żąda sumy wyższej od kwoty udzielonej pożyczki. Jeżeli w kwocie 992,99 zł zawierają się również odsetki, powód powinien wskazać, od jakiej kwoty, za jaki okres i według jakiej stopy procentowej zostały one naliczone. Należy też mieć na uwadze, że zgodnie z art. 482 § 1 k.c. odsetek za opóźnienie od zaległych odsetek co do zasady można żądać dopiero od dnia wytoczenia powództwa.

Orzekając ponownie Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wezwie powoda do dokładnego określenia żądania pod rygorem zawieszenia postępowania i orzeknie merytorycznie, jeżeli powód dokładnie określi żądanie zgodnie z przedstawionymi wyżej rozważaniami.

Dodatkowo należy Sądowi Rejonowemu wskazać, że ustalenie, czy strony zawarły umowę pożyczki na określonych warunkach, należy do sfery ustaleń faktycznych, a zatem jak najbardziej zastosowanie mieć powinien do takich ustaleń przepis art. 339 § 2 k.p.c. Natomiast obowiązek prawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego powinien być rozumiany w ten sposób, że przyjmując za prawdziwe twierdzenia powoda zawarte w pozwie (o ile nie budzą one uzasadnionych wątpliwości albo nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa), Sąd pierwszej instancji powinien ocenić, czy przepisy prawa materialnego (k.c. względnie innych aktów prawnych) uzasadniają żądanie pozwu.

Wobec tego, że Sąd Rejonowy będzie rozpoznawał sprawę ponownie, zbędne jest na obecnym etapie sprawy odnoszenie się do zarzutów apelacji powoda.

Orzekając w sprawie ponownie, Sąd Rejonowy orzeknie również o kosztach instancji odwoławczej, w zależności od wyniku procesu (art. 108 § 2 k.p.c.).

Z tych względów na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.