Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód R. F. w ostatecznie sprecyzowanym powództwie wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 8.500 zł. tytułem częściowego zadośćuczynienia wraz z ustawowymi od dnia 11 marca 2011r. do dnia zapłaty, kwoty 150zł. tytułem częściowego odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2011r. do dnia zapłaty, oraz o ustalenie, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 13 stycznia 2011r. , które mogą się ujawnić u powoda w przyszłości. Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania .

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania. Pozwany wskazał, że wypłacona przez pozwaną kwota zadośćuczynienia z nawiązką rekompensuje cierpienie, których doznał powód. W ocenie pozwanego powód nie wykazał, że poniósł dodatkowe koszty związane z opieką. W odniesieniu do żądania ustalenia odpowiedzialności względem pomocy na przyszłość pozwany wskazał, że powód nie wykazał interesu w uzyskaniu żądanego rozstrzygnięcia. Pozwany wniósł o oddalenie roszczenia odsetkowego od żądanej kwoty zadośćuczynienia za czas poprzedzający wyrokowania.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy w Brzezinach zasądził od pozwanego powoda 6.500 zł. tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2011r. do dnia zapłaty, 150 zł. tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2011r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części mi orzekł o kosztach procesu stosownie do wyniku sporu.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 stycznia 2011r. doszło do wypadku komunikacyjnego w wyniku którego obrażenia odniósł jego uczestnik - powód. W tył pojazdu którym kierował powód uderzył inny samochód. Zaraz po wypadku powód nie odczuwał żadnych dolegliwości. Dopiero wieczorem pojawiły się wymioty i powód zgłosił się rano do lekarza rodzinnego z powodu zaburzeń snu, intensywnego pocenia, drętwienia lewej ręki i bólu odcinka szyjnego kręgosłupa (podczas obracania w prawo), który skierował go do ortopedy i neurologa. Neurolog rozpoznał u powoda zespół bólowy pourazowy kręgosłupa szyjnego. Powód nosił kołnierz S. około 2 tygodni. Powodowi zalecono ćwiczenia usprawniające oraz wizytę u psychologa. Powód przeszedł rehabilitację, dwukrotnie był z wizytą u psychologa. W czasie wypadku i w trakcie leczenia powód nie pracował, nie był na zwolnieniu lekarskim. Powód nie podejmował leczenia farmakologicznego w związku z dolegliwościami psychologicznymi. Brał natomiast leki w związku z urazem kręgosłupa. Nie musiał korzystać z pomocy osób trzecich.

W wyniku wypadku powód doznał urazu kręgosłupa szyjnego typu smagnięcia biczem. Po wypadku był leczony przez neurologa w okresie od 15 stycznia 2011r. do 14 marca 2011r. Rozpoznano u powoda zespół bólowy korzeniowy kręgosłupa szyjnego, przebyty uraz kręgosłupa szyjnego oraz zespół stresu pourazowego. Trwały uszczerbek na zdrowiu wyniósł 5 % Rozmiar cierpień psychicznych przez pierwsze 3 tygodnie był stopnia średniego, następnie ulegał stopniowemu zmniejszeniu. Badany po urazie nie wymagał opieki osób trzecich w czynnościach życia codziennego. Koszt leków przeciwbólowych i rozluźniających mięśnie po wypadku wyniósł 50zł. miesięcznie, powód leczony był 3 miesiące. Prognozy co do stanu zdrowia powoda na przyszłość są dobre. Przebyty uraz kręgosłupa szyjnego skutkuje stałym uszczerbkiem na zdrowiu i nie uległ zwiększeniu od czasu urazu w wypadku komunikacyjnego.

Pozwany jako ubezpieczyciel sprawcy kolizji uznała swą odpowiedzialność i wypłacił w dniu 11 marca 2011r. powodowi kwotę 3000zł. tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 2333zł. tytułem zwrotu kosztów leczenia, które nie obejmowało koszt leków przyjmowanych w pierwszych 3 miesiącach po urazie.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne w znacznej części.

Odpowiedzialność pozwanego nie jest kwestionowana, a sporna między stronami była wyłącznie wysokość roszczenia.

Zgodnie z przepisem art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w art.444kc /uszkodzenia ciała, rozstrój zdrowia/ sąd może przyznać odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

W ocenie Sądu odpowiednie zadośćuczynienie powodowi R. F. skutków wypadku to kwota 9500zł. W związku z tym, iż na etapie postępowania likwidacyjnego powód otrzymał łącznie kwotę 3000zł. dodatkowo na rzecz powoda zasądzono kwotę 6500zł. Ustalając zaś wysokość przyznanego zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę nie tylko doznany 5 % trwały uszczerbek na zdrowiu powoda jako następstwo zdarzenia, a także nieodwracalny charakter zmian i występowania dolegliwości bólowych o średnim nasileniu przez co najmniej 3 tygodnie. Podkreślić trzeba, że powód po wypadku musiał nosić kołnierz ortopedyczny i skorzystać z pomocy psychologa. Powód potwierdził, że nie wymagał pomocy w codziennych czynnościach ze strony osób trzecich w związku z wypadkiem. W dalszym ciągu powód odczuwa lęk przed jazdą samochodem.

Żądanie powoda o przyznanie tytułem kosztów leczenia dodatkowo kwoty 150 zł. zasługuje na uwzględnienie. Powód przez okres 3 miesięcy brał środki przeciwbólowe i rozluźniające. Koszt tego leczenia wyniósł 150zł. i nie został zwrócony powodowi w ramach postępowania likwidacyjnego.

W pozostałej części powództwo zostało oddalone. Powód nie podtrzymał żądania ustalenia ponoszenia przez pozwanego odpowiedzialności za skutki wypadku mogące ujawnić się w przyszłości.

Zgodnie z art. 481§1 k.p.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Od dnia 11 marca 2011r. liczyć należy termin naliczenia odsetek za opóźnienie, gdyż w tym dniu uwzględnił jedynie częściowo żądanie powoda.

O kosztach postępowania, w tym kosztach sądowych Sąd orzekł w myśl zasady wynikającej z art. 98k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie w części obejmującej kwotę 1.500 zł zadośćuczynienia oraz orzeczenie o odsetkach za okres poprzedzający wyrokowanie apelacją zaskarżył pozwany żądając zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części ze stosowną zmianą orzeczenia o kosztach postępowania z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania to jest art. 192 k.p.c. w związku z art. 193 § 2 k.p.c. poprzez rozstrzygnięcie w sprawie na podstawie rozszerzonego powództwa w piśmie procesowym doręczonym bezpośrednio pozwanemu przez powoda a nie przez Sąd oraz naruszenie prawa materialnego to jest art. 481 k.c. poprzez zasądzenie roszczenia odsetkowego za czas poprzedzający wyrokowanie.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył co następuje

Apelacja jest bezzasadna, a podniesione w niej zarzuty chybione.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i wyrażone przez ten Sąd oceny prawne i przyjmuje je za własne. Zarzuty skarżącego zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Poza sporem jest, że w toku niniejszego postępowania strona powodowa rozszerzyła pierwotnie wniesione powództwo, zachowując przy tym wymóg formy pisemnej zgodnie z art. 193 § 2 ¹ k.p.c.. Bezsprzecznie odpis tego pisma strona pozwana otrzymała, co potwierdziła wprost i kategorycznie. Niemniej jednak w apelacji, odnosząc się do modyfikacji powództwa wskazała, że w jej ocenie strona powodowa nie uczyniła tego rozszerzenia skutecznie, albowiem reguły doręczania pism procesowych wskazane w art. 132 § 1 k.p.c. nie dotyczą zmiany przedmiotowej powództwa i zastosowanie winien znaleźć przepis art. 132 § 2 ¹ k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób jednak podzielić powyższego poglądu. Wprawdzie w orzecznictwie Sądu Najwyższego zagadnienie to nie było dotychczas przedmiotem analizy, a w literaturze wskazuje się, że w zakresie zmiany powództwa nie mamy do czynienia z pozwem w dosłownym jego znaczeniu, to pomijając aspekty prawne zagadnienia wskazać należy, że pozwany niewątpliwie otrzymał pismo z rozszerzeniem powództwa i wdał się w spór w tym zakresie. Ponadto, pomimo doręczenia tego pisma bezpośrednio przez pełnomocnika powoda, a nie przez Sąd pełnomocnik pozwanego nie wskazał tego uchybienia Sądowi i nie żądał jego wpisania do protokołu w trybie art., 162 k.p.c. W tej sytuacji, zgodnie z powołaną regulacją, pozwany utracił prawo powoływania się na to uchybienie procesowe w postępowaniu apelacyjnym, a zatem zarzut ten nie może odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku.

Chybiony jest także zarzut naruszenie prawa materialnego to jest art. 481 k.c. poprzez zasądzenie roszczenia odsetkowego za czas poprzedzający wyrokowanie. Sąd Rejonowy prawomocnie przesądził, że co do zasady skarżącym należą się odsetki ustawowe od dochodzonego pozwem roszczenia z tytułu zadośćuczynienia. Podstawą prawną ich zasądzenia jest art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Przepis ten nakazuje dłużnikowi płacić odsetki bez względu na przyczyny uchybienia terminowi płatności sumy głównej; jedynie sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki niejako automatycznie. Obowiązek zapłaty odsetek przez dłużnika jest więc niezależny od tego, czy dopuścił się on zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c. i niezależny od tego, czy wierzyciel poniósł jakąkolwiek szkodę. Odsetki za opóźnienie przysługują, zarówno gdy dłużnik dopuści się zwłoki (opóźnienia kwalifikowanego), jak i opóźnienia zwykłego. Okolicznością mającą kluczowe znaczenie dla zastosowania w konkretnym stanie faktycznym dyspozycji art. 481 k.c. jest zatem ustalenie czy po stronie dłużnika zobowiązania pieniężnego (bo tylko do tego rodzaju zobowiązań odnosi się obowiązek zapłaty odsetek) doszło do opóźnienia w jego wykonaniu, co wymaga uprzedniego ustalenia daty wymagalności tego zobowiązania, czyli terminu, w którym powinno ono zostać wykonane przez zobowiązanego (dłużnika). W okolicznościach przedmiotowej sprawy dłużnikiem zobowiązania pieniężnego, którego przedmiotem jest zapłata zadośćuczynienia jest pozwany, a ta jego rola wynika z treści przepisów art. 822 § 1 k.c. i art. 35 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.) (dalej: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych). W świetle art. 455 k.c. roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia, jako roszczenie pieniężne, w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia, staje się wymagalne z chwilą wezwania dłużnika przez wierzyciela do zapłaty. Natomiast zgodnie z art. 817 § 1 i 2 k.c. i doprecyzowującym go art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie, a w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa powyżej, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy Sąd Rejonowy przyjął, że skoro pozwany został zawiadomiony o żądaniu wypłaty zadośćuczynienia i w postępowaniu likwidacyjnym wypłacił część zadośćuczynienia w dniu 11 marca 2011 roku, zatem termin na spełnienie świadczenia, o którym mowa w art. 817 k.c., upłynął z tym dniem, bo już wówczas pozwany posiadał informacje i dokumenty pozwalające na określenie szkody i wysokości należnych powodowi świadczeń. Tym samym Sąd Rejonowy uznał za zasadne żądanie powoda zasądzenia odsetek ustawowych od tej daty.

Sądowi Okręgowemu znany jest fakt istnienia na tle problematyki wymagalności roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę dwóch nurtów w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Zgodnie z pierwszym (chronologicznie wcześniejszym), do którego nawiązuje skarżący, początkowym terminem naliczania odsetek od roszczeń odszkodowawczych powinna być data wyrokowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2005 roku, sygn. akt I CK 569/04, LEX nr 284141; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2003 roku, sygn. akt II CK 239/02, LEX nr 479364; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2002 roku, sygn. akt III CKN 1331/00, LEX nr 56059; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2000 roku, sygn. akt III CKN 251/00, LEX nr 533917; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1997 roku, sygn. akt I CKU 60/96, LEX nr 28798; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1998 roku, sygn. akt II CKN 650/97, LEX nr 477665; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1997 roku, sygn. akt I CKN 361/97, LEX nr 477638; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2003 roku, sygn. akt IV CK 130/02, LEX nr 82273). W myśl drugiego nurtu, pomimo iż ostateczne określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi uprawnienie sądu, który w tym zakresie dysponuje pewną swobodą decyzyjną, to jednak zadośćuczynienie, w rozmiarze, w jakim należy się ono wierzycielowi w dniu, w którym dłużnik ma je zapłacić (art. 455 k.c.), powinno być oprocentowane z tytułu opóźnienia od tego dnia, a nie dopiero od daty zasądzenia odszkodowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011 roku, sygn. akt I PK 145/10, LEX nr 794777, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 roku, sygn. akt I CSK 243/10, LEX nr 848109, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 stycznia 2014 roku, sygn. akt I ACa 459/13, LEX nr 1416415). W konsekwencji powyższego wyrokowi sądowemu zasądzającemu zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przypisuje się charakter deklaratywny, a nie konstytutywny.

Opowiadając się za słusznością drugiego z zaprezentowanych nurtów Sąd Okręgowy nie aprobuje argumentacji przedstawionej w apelacji, podzielając tym samym stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy powód zgłosił pozwanemu szkodę i w ramach postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powodowi tytułem zadośćuczynienia kwotę 3.000 złotych, odmawiając jednocześnie uznania zasadności zgłoszonego roszczenia ponad wskazaną kwotę. Postępowanie sądowe w przedmiotowej sprawie wykazało jednak, że zadośćuczynienie, w rozmiarze odpowiadającym zasądzonej kwocie, w dacie zgłoszenia szkody rzeczywiście się powodowi należało. W świetle powyższego Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, iż ustawowe odsetki należą się powodowi od dnia 11 marca 2011 roku, to jest od dnia wydania decyzji o przyznaniu zadośćuczynienie w kwocie 3.000 złotych, gdyż najpóźniej w tej dacie pozwany dysponował niezbędną dokumentacją medyczną do określenia rozmiarów doznanej przez powoda krzywdy. Jednocześnie pozwany nie wykazał istnienia żadnych szczególnych okoliczności uzasadniających ustalenie późniejszej daty początkowej naliczania odsetek ustawowych przed dniem wyrokowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia apelacji i działając na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Mając na względzie wynik niniejszego postępowania, o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c.. Na koszty poniesione przez powoda w postępowaniu apelacyjnym złożyło się wynagrodzenie jego pełnomocnika w osobie radcy prawnego ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461).