Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2014 r. w Gliwicach

sprawy W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 19 września 2011 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSR del. Grażyna Łazowska

Sygn. VIII U 2269/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 września 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu W. M. prawo do emerytury górniczej. ZUS odmówił zastosowania przelicznika 1,8 do okresu pracy górniczej od 1 lipca 1986 roku do 14 stycznia 2007 roku. Okres ten został zaliczony z uwzględnieniem przelicznika 1.2 ponieważ praca, którą wykonywał ubezpieczony w tym okresie nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się zaliczenia wymienionego okresu według przelicznika 1,8 podnosząc, że pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku i zajmował stanowisko operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 20.04.2012r. Sąd Okręgowy w (...) oddalił odwołanie ubezpieczonego. Na skutek apelacji ubezpieczonego Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 12.06.2013r. uchylił skarżone orzeczenie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazano, że koniecznym w sprawie jest przeprowadzenie postępowania dowodowego celem ustalenia czy i w jakim okresie zatrudnienia ubezpieczonemu przysługiwał dodatek stykowy i jaki charakter pracy górniczej uprawniał go do pobierania tego dodatku, nadto jakie faktycznie prace wykonywał ubezpieczony w spornym okresie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony jest zatrudniony w Kopalni (...) od 1 lipca 1986 roku do nadal. W 1984r. ubezpieczony ukończył kurs operatorów spycharek klasy III, w 1987r. klasy II, a w 1994r. klasy I.

W spornym okresie ubezpieczony był pracownikiem:

- oddziału rs-4 od 1 lipca 1986 roku do 31 sierpnia 1991 roku z angażem operatora maszyn budowlanych,

- oddziału rs-4 od 1 września 1991 roku do 16 listopada 2006 roku z angażem operatora sprzętu technologicznego,

- oddziału rs-4 od 17 listopada 2006 roku do nadal z angażem operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych koparek jednonaczyniowych na odkrywce.

Pracownicy oddziału r-4 obsługują sprzęt technologiczny niezbędny do utrzymania ruchu kopalni tj. spycharki gąsienicowe, koparki kołowe i gąsienicowe, koparko-ładowarki, żurawie kołowe oraz urządzenia do zapuszczania pomp B.. Oddział świadczy pracę na rzecz oddziałów górniczych wydobycia węgla i zwałowania oraz pozostałych oddziałów kopalni.

W trakcie wizji lokalnej w sprawie o sygn. akt VIII U 1764/11 Sąd zapoznał się z pracą operatorów maszyn, sprzętu technologicznego w przodku, to jest
w miejscu wydobywania kopaliny i nadkładu. Pod każdą koparką wieloczynnościową musi pracować, co najmniej jedna spycharka, ładowarka
i koparka jednonaczyniowa, aby usuwać urobek, niwelować teren, udostępniać miejsce pracy kołu czerpakowemu koparki wielonaczyniowej. Operatorzy tych spycharek, ładowarek i koparek przyjeżdżają na zmianę z obsługą koparki wielonaczyniowej lub zwałowarki i pracują w tym samym miejscu, przy takich samych czynnościach związanych z pracami przodkowymi. Jest to tak zwana praca stykowa, bowiem obsługa koparki i maszyn budowlanych pracujących pod
tą koparką schodzi ze zmiany w momencie, jak przyjeżdża brygada na kolejną zmianę. Do lutego 1988r. pracownicy mieli ewidencjonowane dniówki stykowe i przysługiwał im dodatek za przekazanie stanowiska pracy tzw. dodatek stykowy. Od marca 1988r. pracownicy pracujący stykowo otrzymują wynagrodzenie z tytułu pracy w nadgodzinach – po pół godziny za każdą dniówkę stykową.

Ubezpieczony w okresie spornym nie otrzymywał dodatku stykowego ani wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach, nie pracował w systemie czterobrygadowym.

Ubezpieczony wykonywał pracę spycharkami gąsienicowymi td-40, td-25, td-15 na terenie całej odkrywki i zwałowiska. Wykonywał na polecenie sztygara różne prace takie jak niwelacja terenu w obrębie maszyn podstawowych, osiowanie przenośników, holowanie sań i przyczep, wykonywanie zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, skarpowanie i wykonywanie pochylni, kopanie rowów odwodnieniowych w rejonie koparki wielonaczyniowej, usuwanie kamieni, które spadły ze ściany poza gąsienice koparki wielonaczyniowej. Na oddziale rs-4 ubezpieczony pracował ze S. M., Z. Z..

Komisja weryfikacyjna ustaliła, że w okresie od 1 lipca 1986 roku do 14 stycznia 2007 roku ubezpieczony przez (...) dniówki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce. Pracodawca ubezpieczonego wystawił 8 czerwca 2011 roku świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że jego stanowisko:

-

w okresie od 1 lipca 1986 roku do nadal zostało zaliczone do stanowisk, o których mowa w Dziale III załącznika nr 3 poz. 4 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r.

[dowód: akta osobowe ubezpieczonego, informacje o zakresach działania oddziałów Rs 1,4,7, wewnątrzzakładowe regulacje dotyczące wypłaty świadczeń z tytułu pracy stykowej, zeznania świadków S. M. karta 30 a.s., Z. Z. karta 30 a.s., charakterystyka stanowiska pracy karta 20 a.e., przesłuchanie ubezpieczonego]

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów. Sąd w pełni oparł się na aktach osobowych, aktach emerytalnych uznając, że nie były one kwestionowane i mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych Sądu.

W aktach znajduje się kserokopia opinii górniczej sporządzonej do sprawy VIII U 808/11 / karta 39-46 a.s./. Sąd nie dokonał ustaleń na jej podstawie. W ocenie Sądu opinia ta została sporządzona w oderwaniu od przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Biegły skupił się na rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Biegły skoncentrował się na tym, że sprzęt technologiczny to nazwa ogólna sprzętu pomocniczego , który umożliwia pracę koparki podstawowej w przodku odkrywki. Nie odniósł się jednak do pojęcia prac przodkowych z art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie Sądu nie każdy operator spycharki gąsienicowej z racji pracy na spycharce wykonuje pracę przodkową. Zostanie to omówione w części poświęconej rozważaniom prawnym.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu górnictwa i geologii na okoliczność ustalenia czy praca ubezpieczonego za trudnionego w (...) B. na stanowiskach operatora maszyn budowlanych, operatora sprzętu budowlanego, operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych w okresie od 1 lipca 1986 roku do 16 listopada 2006 roku oraz od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku przy czynnościach określonych w charakterystyce pracy oraz zeznaniach ubezpieczonego i świadków w warunkach charakterystycznych dla odkrywkowej kopalni węgla brunatnego stanowiła pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtora krotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty ponieważ odpowiedź na to pytanie wymaga analizy przepisów prawa, a nie wiadomości specjalnych z zakresu górnictwa i geologii.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), stanowi, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4)  1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce
w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Natomiast zgodnie z art. art. 50 d ust. 1 powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)  w drużynach ratowniczych.

Zgodnie z ust 3 tego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8), który w Załączniku nr 2 określa stanowiska na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej natomiast w Załączniku nr 3 zawiera wykaz stanowisk pracy, na których praca zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego w spornym okresie zatrudnienia była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, co w konsekwencji skutkowałoby przyjęciem przelicznika 1,8 do obliczenia jego emerytury.

Sąd uznał, że pomocnym w rozróżnieniu prac przodkowych od zwykłej pracy górniczej może być system pracy w (...). Pracownicy pracujący „stykowo” pracują bezpośrednio pod koparką wielonaczyniową albo w jej bezpośrednim sąsiedztwie – w odległości kilku – kilkunastu metrów od miejsca, w którym wydobywa się urobek. Podobnie praca odbywa się w obrębie zwałowarki. W niniejszej sprawie przeprowadzone postępowanie dowodowe, wykazało, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w przodku. Ubezpieczony nie otrzymywał dodatku stykowego, i jak zeznał wykonywał różne prace na polecenie przełożonego, praca ta była wykonywana na terenie całej kopalni

Przepisy nie definiują pojęcia przodka i pracy przodkowej. Z powołanych wyżej przepisów wynika, że praca przodkowa musi być to praca na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 23 grudnia 1994r. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w rozporządzeniu z 23 grudnia 1994r. Z rozporządzenia wynika, że prace przodkowe dotyczą miejsca, w którym dokonuje się wydobycia kopaliny i zwałowania.

Kwalifikując daną pracę jako pracę przodkową w pierwszej kolejności należy mieć na uwadze przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS – art. 50d. Natomiast rozporządzenie MPiPS z 23 grudnia 1994r. ma charakter uściślający. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że przodek to miejsce wydobywania kopaliny oraz zwałowania. Z definicji ustawowej wynika, że praca przodkowa to praca bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku. Takiej pracy ubezpieczony nie wykonywał.

W wyroku z dnia 11 lutego 2010r., sygn. akt I UK 236/09 (LEX nr 585722) Sąd Najwyższy stwierdził, że „jako prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Pojecie "inne prace w przodku" (art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin”.

W ocenie Sądu orzekającego, praca operatora spycharki na odkrywce nie jest równoznaczna z pracą w przodku. Praca ta może być pracą, o której mowa zarówno w załączniku nr 2, jak i w załączniku nr 3 w zależności od rodzaju pracy i miejsca jej świadczenia. Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym, do zaliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie ma przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych). Nie każda praca na odkrywce jest równoznaczna z pracą w przodku.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie dało podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. Z ustaleń dokonanych przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie wynikało, że praca ubezpieczonego tj. operatora spycharki była wykonywana na terenie całej odkrywki, a zakres jego obowiązków był znacznie szerszy, niż wskazany w art. 50d.

Ubezpieczony zajmował się niwelacją terenu w obrębie maszyn podstawowych, osiowaniem przenośników, holowaniem sań i przyczep, wykonywaniem zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, skarpowaniem i wykonywaniem pochylni, kopaniem rowów odwodnieniowych w rejonie koparki wielonaczyniowej . Tym samym charakter jego pracy, mimo iż była wykonywana w sąsiedztwie maszyn układu (...), nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Prace ubezpieczonego w spornych okresach nie miały bowiem tak kwalifikowanego charakteru. Prace te nie stanowią zatem pracy przodkowej w rozumieniu art. 50d ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę należało uznać, że praca ubezpieczonego w spornym okresie nie może być zaliczona w wymiarze półtorakrotnym a w konsekwencji nie można do niej zastosować przelicznika 1,8.

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd - na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

SSR del. Grażyna Łazowska

Z/

1. (...)

2. (...)