Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 7 stycznia 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Paździoch

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Dorota Cydzik

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa małoletniej A. J. (1)

przeciwko M. Z.

o alimenty

I.  zasądza od pozwanego M. Z. na rzecz małoletniej powódki A. J. (1) alimenty w kwocie po 400 (czterysta) złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 5 każdego miesiąca, poczynając od dnia 25 września 2015 roku;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  odstępuje od obciążenia pozwanego nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

IV.  zasądza od pozwanego M. Z. na rzecz małoletniej powódki A. J. (1) kwotę 960 (dziewięćset sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

V.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt VIII RC 494/15

UZASADNIENIE

Małoletnia A. J. (1), reprezentowana przez matkę A. J. (2), wniosła o zasądzenie od pozwanego M. Z. alimentów w kwocie po 1000 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 5. każdego miesiąca, poczynając od dnia 1 września 2014 r., a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, według norm przepisanych.

Pozwany M. Z. uznał powództwo na rzecz małoletniej powódki do kwoty po 300 zł miesięcznie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia A. J. (1), urodzona (...) jest dzieckiem pochodzącym ze związku konkubenckiego M. Z. i A. J. (2). Rodzice małoletniej od 6 września 2014 r. nie mieszkają wspólnie, rozstali się na skutek sprzeczek domowych. M. Z. opuścił konkubinę i córkę i nie skorzystał z otrzymanej szansy powrotu. Od tej pory małoletnia A. J. (1) pozostaje pod pieczą matki.

Niesporne, a nadto dowód:

­

odpis skrócony aktu urodzenia A. J. (1) , k. 5,

­

przesłuchanie przedstawicielki ustawowej A. J. (2) , k. 20-21.

A. J. (2) ma 32 lata, posiada wykształcenie wyższe licencjackie ze specjalnością administracja rządowa i samorządowa. A. J. (2) mieszka razem z małoletnią powódką i swoimi rodzicami w mieszkaniu własnościowym w S., będącym własnością jej rodziców. Prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obrotu warzywami i owocami. Z tego tytułu uzyskuje dochód roczny w kwocie 25 000 zł, co daje kwotę około 2083 zł miesięcznie. Pomagają jej rodzice, ponadto zmarła babcia pozostawiła po sobie niewielki spadek.

Dowód:

­

przesłuchanie przedstawicielki ustawowej A. J. (2) , k. 20-21.

Małoletnia A. J. (1) jest dzieckiem ogólnie zdrowym, nie choruje na choroby przewlekłe, często się jednak przeziębia i w związku z tym ponosi wydatki na zakup lekarstw. Ma problemy z próchnicą zębów wymagającą leczenia. Leczenie odbywa się raz lub dwa razy do roku, w prywatnym gabinecie, każdorazowo z zastosowaniem znieczulenia ogólngo, ponieważ małoletnia negatywnie reaguje na wizyty u stomatologa.

Małoletnia A. J. (1) uczęszcza do trzeciej klasy publicznej szkoły podstawowej. Koszty utrzymania małoletniej powódki ponosi jej matka A. J. (2). Do uzasadnionych kosztów poniesionych na utrzymanie małoletniej powódki należy zaliczyć kwotę 450 zł na rok na zakup książek tj. 37 zł na miesiąc, opłatę na komitet rodzicielski w kwocie 250 zł na rok tj. 21 zł na miesiąc, na leczenie zębów 600 zł na 2 lata tj. 25 zł na miesiąc (bez znieczulenia ogólnego), na wyżywienie kwotę 350 zł na miesiąc, na zakup ubrań około 1400 zł na rok (na 2 sezony po ok. 700 zł) tj. 116 zł na miesiąc, 90 zł na zakup dwóch kamizelek do szkoły na dwa lata tj. 4 zł na miesiąc, na zakup kosmetyków i środków higienicznych 100 zł miesięcznie, na zakup leków 50 zł miesięcznie oraz kieszonkowe w kwocie 100 zł na miesiąc, z którego powódka opłaca doładowania swojego telefonu komórkowego. Łącznie indywidualne uzasadnione koszty utrzymanie małoletniej powódki wynoszą 803 zł na miesiąc.

Dowód:

­

przesłuchanie przedstawicielki ustawowej A. J. (2) , k. 20-21.

Ponadto małoletnia powódka partycypuje w kosztach utrzymania lokalu mieszkalnego. Czynsz za mieszkanie łącznie z ogrzewaniem i opłatą za wodę wynosi 750 zł na miesiąc, opłata za energię elektryczną około 200 zł na dwa miesiące, opłata za gaz 30-45 zł na kwartał, opłata za internet 125 zł miesięcznie. Ponadto w ramach rocznego rozliczenia za ogrzewanie ponoszona jest dodatkowa opłata w kwocie 500 zł na rok. Całkowity miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi ok. 1056 zł, co w części przypadającej na małoletnią powódkę, w czteroosobowym gospodarstwie domowym, daje kwotę około 264 zł miesięcznie.

Wobec powyższego całkowite uzasadnione koszty utrzymania małoletniej powódki wynoszą łącznie 1067 zł na miesiąc.

Dowód:

­

przesłuchanie przedstawicielki ustawowej A. J. (2) , k. 20-21.

Pozwany M. Z. ma 33 lata, posiada wykształcenie średnie techniczne ze specjalnością technolog drewna. Mieszka razem ze swoimi rodzicami w mieszkaniu, które jest ich własnością. Nie jest związany z inną kobietą. Oprócz powódki nie ma innych osób na utrzymaniu. Jest ogólnie zdrowym mężczyzną. Nigdzie nie pracuje, zarejestrowany jest w PUP bez prawa do zasiłku. Bezskuteczne poszukuje pracy. Przed rozstaniem się z konkubiną pracował u jej matki na umowę zlecenia. Zarabiał wówczas 7.000 zł rocznie (ok. 583 zł na miesiąc). Umowę tą rozwiązał za porozumieniem stron. Obecnie jest na utrzymaniu swoich rodziców. Nie zna kosztów utrzymania mieszkania. Nie posiada samochodu, nie ma oszczędności, nie kupuje odzieży. Nie posiada nałogów, nie pije alkoholu i nie pali papierosów. Ma dług w kwocie 8.000 zł. Kwotę tą wydał razem z A. J. (2) na prezenty dla niej i powódki. Zostawił również długi za prąd w kwocie 4.000 zł, które miała spłacić przedstawicielka ustawowa powódki.

Pozwany M. Z. nie partycypował w kosztach utrzymania ani leczenia dziecka. Kilkakrotnie przekazywał córce prezenty, m.in. na święta i Pierwszą Komunię świętą, lecz nie zostały one przyjęte. Próbował utrzymywać kontakty ze swoją córką, które jednak po Komunii się urwały. Od tej pory nie kontaktuje się z córką ani osobiście, ani telefonicznie. Wspólnie z matką małoletniej ustalili, że o kontaktach z ojcem będzie decydowała małoletnia powódka. Do chwili obecnej M. Z. nie złożył w sądzie wniosku o ustalenie kontaktów z córką. W piśmie skierowanym do A. J. (2) oświadczył, że nie będzie sprzeciwiał się wnioskowi o pozbawienie go władzy rodzicielskiej nad powódką.

Dowód:

­

przesłuchanie pozwanego M. Z., k. 21,

­

pisemne oświadczenie M. Z., k. 10,

­

przesłuchanie przedstawicielki ustawowej A. J. (2) , k. 20-21.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Powództwo oparto o przepis art. 133 § 1 k.r.o., zgodnie z którym rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych rodziców względem dzieci każdorazowo wyznaczany jest przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego.

Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego to te, których zaspokojenie zapewni mu – odpowiedni do jego wieku i uzdolnień – prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych. Podkreśla się przy tym, że dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie.

Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokajane, wyznacza natomiast treść art. 96 k.r.o., według którego rodzice zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Powyższe nie oznacza obowiązku rodziców zaspokajania wszelkich potrzeb ich małoletnich dzieci, lecz jedynie tych, które są niezbędne z punktu widzenia celu ich wychowania i przygotowania do pracy. W tym kontekście należy zauważyć, że rodzic, który w związku z utrzymaniem dziecka ponosi koszty znacznie przekraczające standardowe i niezbędne wydatki związane z utrzymaniem dziecka, nie może żądać od drugiego rodzica, w szczególności znajdującego się w trudnej sytuacji majątkowej, partycypacji w ogóle ponoszonych opłat, a jedynie w tej części, którą wyznacza dyspozycja art. 96 k.r.o.

Pozwany jest ojcem powódki, a zatem zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. zobligowany jest do łożenia na utrzymanie małoletniej, która nie posiada majątku, ani źródeł dochodów, a zatem nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Powyższa okoliczność nie była kwestionowana przez pozwanego.

Ustalając wysokość alimentów należnych od ojca na rzecz córki, Sąd wziął pod uwagę zarówno usprawiedliwione koszty związane z utrzymaniem powódki, jak i możliwości majątkowe i zarobkowe jej obojga rodziców.

Okoliczność, iż małoletnia A. J. (1) aktualnie mieszka z matką, jest niesporna.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, głównie z przesłuchania stron, usprawiedliwiony koszt miesięczny utrzymania małoletniej powódki wynosi ok. 1067 zł.

W ocenie Sądu, deklarowane przez matkę małoletniej koszty związane z zaspokojeniem potrzeb córki są częściowo wygórowane, a niektóre z nich nie mieszczą się w zakresie pojęcia „usprawiedliwionych potrzeb małoletniej” – zarówno co do istoty, jak i co do wysokości.

W szczególności dotyczy to kosztów zakupu lekarstw w kwocie 180-250 zł na miesiąc, skoro powódka nie choruje przewlekle, a jedynie sezonowo na infekcje, jak również kosztów ponoszonych na wyżywienie małoletniej w kwocie 500 zł na miesiąc, zakupu środków higienicznych w kwocie 150 zł na miesiąc i kieszonkowego w kwocie 150 zł na miesiąc. Zważywszy na wiek małoletniej powódki, są one zbyt wygórowane. Wobec powyższego, w oparciu o zasady doświadczenia życiowego i zawodowego zostały one stosownie zmniejszone do kwot wskazanych w stanie faktycznym uzasadnienia. Natomiast za całkowicie nieuzasadnione należy uznać koszty znieczulenia ogólnego (tzw. narkozy), które jest stosowane w związku z leczeniem stomatologicznym dziecka. Wprawdzie Sądowi znane są przypadki, w których leczenie stomatologiczne w takiej formie jest niezbędne, również u małoletnich, jednakże w celu uznania poniesionych na nie dodatkowych kosztów za usprawiedliwione niezbędne jest wykazanie, że są one podyktowane względami medycznymi, a nie jedynie negatywnym stosunkiem dziecka do lekarza dentysty, co skądinąd jest zjawiskiem dość powszechnym. Takich zaś szczególnych okoliczności, uwarunkowanych przesłankami medycznymi, strona powodowa nie udowodniła.

W ocenie Sądu, sytuacja majątkowa i zarobkowa A. J. (2) jest zdecydowanie bardziej korzystna niż M. Z.. W chwili obecnej utrzymuje ona siebie i powódkę ze stałej pracy, z której uzyskuje dochody w kwocie 2083 zł miesięcznie. Wysokość dochodów podana przez A. J. (2) nie została zakwestionowana przez pozwanego, wobec czego należy ją uznać za fakt przyznany przez stronę przeciwną, a w konsekwencji nie wymagający dowodu. Natomiast, w ocenie Sądu, mocy dowodowej jest pozbawione zestawienie dochodów A. J. (2), które zostało przedłożone na rozprawie (k. 19), albowiem nie zostało ono opatrzone podpisem wystawcy, w związku z czym nie można jednoznacznie ustalić, kto, na jakiej podstawie i do jakich celów je sporządził. Niewystarczające zaś w tym celu jest oświadczenie zawodowego pełnomocnika powódki.

Pod uwagę należy wziąć także fakt, iż A. J. (2) posiada wykształcenie wyższe licencjackie ze specjalnością administracja rządowa i samorządowa, wobec czego w dużym ośrodku miejskim, jakim jest S., ma znaczne szanse na znalezienie stałego zatrudnienia z wyższym wynagrodzeniem i tym samym poprawienia swojej sytuacji materialnej.

Pozwany M. Z. posiada wykształcenie średnie techniczne ze specjalnością technolog drewna. Nigdzie nie pracuje, zarejestrowany jest w PUP bez prawa do zasiłku. Ostatnio pracował na umowę zlecenia u matki A. J. (2) i za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 583 zł netto na miesiąc, czego z kolei nie kwestionowała strona powodowa i co w konsekwencji należy uznać za fakt przez nią przyznany i jako taki nie wymagający dowodu. Po rozstaniu z konkubiną pozwany zrezygnował z tej pracy, godząc się na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Zgodnie z art. 136 k.r.o., jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych. Wobec tego, wynikająca z dobrowolnej rezygnacji z pracy niekorzystna zmiana stanu majątkowego pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie Sądu. Próby podjęcia pracy przez pozwanego, jak dotąd, są bezskuteczne. Nie próbował on też zmienić ani podnieść swoich kwalifikacji zawodowych. M. Z. jest osobą zdrową, nie ma przeszkód do podejmowania pracy, nie ma również orzeczenia o niepełnosprawności albo uznaniu za osobę niezdolną do pracy. Pozwany M. Z. ma niespłacony dług na koncie oraz zaległości w płatnościach rachunków za energię elektryczną. Zadłużenia te powstały w czasie trwania związku z A. J. (2). Część tego zadłużenia zobowiązała się spłacić A. J. (2). Jednakże zaciągając kredyt lub inne zobowiązania, pozwany powinien mieć na uwadze fakt, iż ma na swoim utrzymaniu małoletnią powódkę. Obowiązek alimentacyjny ma zaś pierwszeństwo przed zobowiązaniami wobec banków i instytucji kredytowych.

Dokonując ustaleń co do zakresu partycypacji każdego z rodziców w kosztach utrzymania małoletniej powódki, Sąd wziął pod uwagę możliwości majątkowe i zarobkowe każdego z rodziców i doszedł do przekonania, że ojciec dziecka powinien w mniejszym stopniu niż jego matka przyczyniać się finansowo do utrzymania małoletniej. W ocenie Sądu, przy nieuwzględnieniu zmiany wynikającej z dobrowolnej rezygnacji przez pozwanego z dotychczasowego zatrudnienia oraz przy uwzględnieniu jego – powyżej wskazanych – właściwości i warunków osobistych i zawodowych, jego dotychczasowe możliwości zarobkowe pozwalają mu na uiszczanie alimentów w kwocie 400 zł miesięcznie. W pozostałym zakresie pozwany może realizować swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka, na co wielokrotnie w przeszłości wyrażał chęć, jednakże spotykał się z negatywną reakcją: przygotował dziecku prezent na Pierwszą Komunię świętą, który nie został przyjęty, deklarował wolę spotykania się z córką i zabierania jej do swojego domu, na co nie było zgody. Nawet jeśli rzeczywiście samo dziecko odmówiło przyjęcia od pozwanego prezentu komunijnego i nie występuje z inicjatywą spotkań z nim, to w świetle zasad doświadczenia życiowego i zawodowego taka postawa dziecka nie pozostaje bez związku z negatywnym stosunkiem do niego A. J. (2), z którą dziecko na co dzień przebywa. W takiej zaś sytuacji nie można oczekiwać, aby pozwany realizował obowiązek alimentacyjny wyłącznie w formie finansowej.

Sąd dokonał oceny zgromadzonych dowodów w oparciu o przepis art. 233 § 1 k.p.c. Sąd nadał moc dowodową zgromadzonym w toku postępowania dokumentom, które nie były przez strony kwestionowane ani nie budziły wątpliwości Sądu, z wyjątkiem wyżej wskazanego. Powyższe dowody pozwoliły na ocenę sytuacji majątkowej i zarobkowej rodziców małoletniej powódki oraz zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletniej.

Tak ustalając, Sąd zasądził od pozwanego M. Z. na rzecz małoletniej A. J. (1) alimenty w kwocie po 400 zł miesięcznie, poczynając od dnia 25 września 2015 r., tj. od dnia wniesienia pozwu. Strona powodowa nie wykazała bowiem, aby od dnia 1 września 2014 r., od którego domagała się zasądzenia alimentów, pozostały jakieś niezaspokojone potrzeby powódki, albo aby jej przedstawicielka ustawowa w celu zaspokojenia tych potrzeb zaciągnęła osobiście dotąd niewykonane zobowiązania.

W konsekwencji powyższego, w części nieuwzględnionej, powództwo należało oddalić jako wygórowane.

Sąd nie orzekł o odsetkach za opóźnienie w płatności rat alimentów, albowiem strona powodowa nie zgłosiła takiego żądania, zaś zgodnie z art. 321 § 1 kpc Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie, nawet w sprawach alimentacyjnych, wobec uchylenia § 2 cyt. artykułu.

Niezasadne jest, zdaniem Sądu, obciążenie pozwanego, z uwagi na jego aktualne warunki materialne, obowiązkiem zapłaty na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczonych przez stronę powodową kosztów sądowych. Dlatego Sąd odstąpił od obciążania go tymi kosztami na podstawie art. 102 kpc.

Zgodnie z art. 98 § 1 kpc, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stosownie do § 3 ww. artykułu, do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. W myśl § 7 ust. 1 pkt 11 oraz § 7 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, stawki minimalne wynoszą w sprawach o alimenty 60 zł, jednakże ustala się je od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów. W niniejszej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosiła 12000 zł, a zatem zgodnie z § 6 pkt 5 cyt. rozporządzenia stawka minimalna wynagrodzenia pełnomocnika wyniosła 2400 zł. Przy tym strona powodowa nie wykazała, aby w związku z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru poniosła dodatkowe koszty (np. z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa). Ponieważ pozwany przegrał sprawę w 40 %, dlatego w tej samej proporcji powinien zwrócić stronie powodowej poniesione przez nią koszty ustanowienia pełnomocnika, co dało kwotę 960 zł.

Rygor natychmiastowej wykonalności został nadany na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, postanowiono jak w sentencji.