Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Jadwiga Szumielewicz

Protokolant starszy sekretarz sądowy Maria Jamroz

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 roku w Lublinie

sprawy T. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 9 lipca 2015 roku znak:(...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje T. W. prawo do emerytury od dnia 1 czerwca 2015 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz T. W. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie prawa do świadczenia w przepisanym terminie.

Sygn. akt VIII U 1302/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił T. W. ustalenia prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z dnia 18 lutego 1983 r.). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodniła 15 – letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych (decyzja k. 54 a.s.).

W odwołaniu od tej decyzji T. W. zaskarżyła ją w całości i wniosła o jej zmianę poprzez ustalenie, że ma prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres 15 lat, a także o zasądzenie na rzecz skarżącej od organu rentowego kosztów postępowania w sprawie (odwołanie k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumenty leżące u podstaw zaskarżonej decyzji (k. 5-6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje

E. W. urodziła się (...)

W dniu 22 czerwca 2015r. złożyła wniosek o prawo do emerytury wskazując iż dokumentacja zatrudnienia znajduje się w aktach ZUS (wniosek k. 47-52 a.e.).

Organ rentowy dokonał sprawdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu i w dniu 9 lipca 2015r. wydał zaskarżoną w sprawie decyzję (decyzja k. 54 a.e.).

Sąd ustalił, że odwołująca się ma wykształcenie podstawowe. W okresie od 15 listopada 1974r. do 16 czerwca 1976r. pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy jako junak (na podstawie umowy o naukę zawodu) oraz obuwnik szwacz (na podstawie umowy o pracę od dnia 16 listopada 1975r.) w (...) Zakładach (...) w C. w ramach Ochotniczego Hufca Pracy (świadectwo pracy k. 3 a.k., umowy o naukę zawodu i o pracę, świadectwo pracy – a.o. k. 12 a.s.)

Następnie, w okresie od 5 października 1976r. do 30 listopada 1994r. była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach obuwnika – montażysty oraz brygadzisty produkcji.

W zakładach obuwia, w okresie zatrudnienia skarżącej pracowało około 4000 osób, w dwuzmianowym systemie czasu pracy. W zakładach wytwarzano wyłącznie obuwie skórzane. Pracownicy byli zatrudniani miedzy innymi na stanowiskach: obuwników, szwaczy, wykrajaczy, opracowujących spody, produkujących spody.

Na hal produkcyjnej znajdowało się 10 taśm produkcyjno – montażowych. Każda taśma była podzielona na 3 etapy: ćwiekownia, montaż właściwy i wykończenie. Wnioskodawczyni pracowała na montażu właściwym. Jej praca polegała na sklejaniu elementów wierzchnich obuwia ze spodem przy użyciu klejów toksycznych (m.in. butaprenu i klejów na bazie acetonu, benzenu, toluenu), nakładaniu i prasowaniu podeszew po sklejeniu (także z użyciem klejów toksycznych) oraz drasaniu, czyli ścieraniu lica skóry. Przy nakładaniu kleju skarżąca musiała również sama wyprasować na prasie cholewkę z podeszwą. Cholewki były powlekane klejem dwukrotnie. Czas odparowywania kleju między powlekaniami wynosił od 10 - 12 minut, a między drugim powlekaniem i nakładaniem podeszew około 14-16 minut. Czynności te wnioskodawczyni wykonywała pod lampą, która rozgrzewała się do temperatury około 60-70 stopni.

Na stanowisku brygadzisty odwołująca się wykonywała te same co dotychczas czynności – również pracowała przy montażu obuwia - ścieraniu, nanoszeniu kleju, wklejaniu ściółek z użyciem klejów toksycznych. Do jej dodatkowych obowiązków należało spisywanie ilości pobranych cholewek i innych materiałów do produkcji z innego wydziału (co wykonywała przed zmianą produkcyjną) oraz spisywanie ilości wykonanego obuwia i przekazywanie do magazynu. Oprócz tego wnioskodawczyni kontrolowała pracę innych pracowników, zaś w razie potrzeby pomagała. W sytuacji nieobecności nadzorowanego pracownika mistrz (któremu podległa służbowo) zlecał jej przejęcie pracy innego pracownika. Wnioskodawczyni jako brygadzista nie zajmowała się żadnymi czynnościami biurowo – administracyjnymi, były one wykonywane przez inną pracownicę – manipulantkę do spraw biurowych.

Warunki szczególne opisanej pracy związane były z pracą w niekorzystnych temperaturach (hala produkcyjna była słabo ogrzewana i miała szklany dach, zatem w zimie był bardzo zimno, a w lecie bardzo gorąco), dużym hałasie pracujących urządzeń (ćwiekownie, drasarki, pracy przybijarki, frezarki – frezerzy pracowali w nausznikach), w narażeniu na opary toksycznych klejów, porowatej gumy do spodów obuwia oraz apretury (lakieru) oraz w stałym kontakcie z pyłem z drasania obuwia (przy użyciu szczotek gumowo – drucianych). Pracownicy otrzymywali obrania ochronne w postaci fartuchów stylonowych, chustek na głowę, butów profilaktycznych; dodatkowo frezerzy - pracujący na tej samej hali co skarżąca mieli nauszniki.

Do 1983r. pracownicy otrzymywali dodatek za pracę w warunkach szczególnych, w późniejszym okresie został na włączony do wynagrodzenia (umowy, świadectwo pracy, angaże, zakres obowiązków – a.o. k. 12 a.s., zeznania wnioskodawczyni k. 21v-22, 23v a.s., zeznania G. B. k. 22v-23 a.s., zeznania M. S. k. 23-23v a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawczyni i aktach ZUS oraz zeznania wnioskodawczyni i świadków.

Sąd obdarzył wiarą dowody z dokumentów w całości uznając, iż zostały one sporządzone przez uprawnione do tego podmioty oraz nie budzą wątpliwości zarówno co do ich formy, jak i treści. Dokumenty znajdujące się w aktach osobowych były przechowywane przez upoważniony podmiot i nie noszą śladów ingerencji w ich treść.

Sąd uznał również za wiarygodne zgromadzone w niniejszym postępowaniu zeznania G. B. oraz M. S., uznając je za jasne, pełne i logiczne oraz spójne z zeznaniami wnioskodawczyni. Świadkowie pracowali razem ze skarżącą w (...) Zakładach (...), zatem mieli możliwość dokonania trafnych spostrzeżeń co do rodzaju wykonywanych przez nią czynności. Świadkowie są ponadto osobami obcymi dla skarżącej, nie mającymi żadnego interesu w zeznawaniu na jej korzyść i Sąd nie znalazł podstaw, by kwestionować ich wiarygodność.

Sąd obdarzył również wiarą zeznania wnioskodawczyni uznając je za jasne, logiczne i spójne z zeznaniami świadków oraz danymi wynikającymi z akt osobowych i dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego.

Odwołanie T. W. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawczyni regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zm.). Prawo do emerytury nabywają ubezpieczeni po osiągnięciu wieku przewidzianego m. in. w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie określone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27.

Natomiast, w myśl art. 184 ust. 2 emerytura, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz A prac wykonywanych w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wymienia w Dziale VII „W przemyśle lekkim poz. 14 „Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego”. Prace te zostały również wymienione w akcie resortowym - wykazie A, załączniku Nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie pracy wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego – dziale VII „W przemyśle lekkim”, pod pozycją 14 „Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego” punkt 1 „obuwnik – montażysta, formowacz, szwacz (przy ścieraniu, ścienianiu i szlifowaniu elementów wyrobów)”, punkt 2 obuwnik – montażysta, formowacz, szwacz (przy nanoszeniu kleju i sklejaniu elementów z użyciem klejów toksycznych)”.

Dokonując oceny, czy pracę wnioskodawczyni można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach należy stwierdzić, iż skarżąca, występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia, nie przedłożyła dokumentacji potwierdzającej w sposób prawidłowy wykonywanie przez niej pracy w warunkach szczególnych. Okoliczność ta nie stoi jednak na przeszkodzie w ubieganiu się przez nią o prawo do emerytury.

Wskazać bowiem należy, że świadectwo pracy jest dokumentem szczególnym, ale samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie ma też cech wyłączności w zakresie dowodowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2007 r., II PK 33/07 Lex nr 348305). Ponadto Sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany określonymi środkami dowodowymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 473 kpc, w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Oznacza to, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

W toku postepowania dowodowego w sposób niebudzący wątpliwości ustalono, że T. W. w okresie od 5 października 1976r. do 30 listopada 1994r. (przez 18 lat, miesiąc i 26 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracowała w warunkach szczególnych. Tym samym spełniła wszystkie przesłanki do przyznania jej prawa do emerytury:

1) ukończyła wiek emerytalny

2) udowodniła 20 lat zatrudnienia, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

3) przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego lecz złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku otwartego funduszu emerytalnego na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy, kierując się powyższymi wskazaniami, zmienił zatem zaskarżoną decyzję ustalając wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 1 czerwca 2015r. tj. miesiąca złożenia wniosku o prawo do świadczenia.

W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi odpowiedzialności z art. 118 ust. 1a powołanej ustawy. Wnioskodawczyni nie przedłożyła wraz z wnioskiem o prawo do emerytury dokumentów, które w wystarczający na potrzeby postępowania przed organem rentowym sposób potwierdzałyby wykonywanie przez nią pracy w warunkach szczególnych przez wymagany okres. Dopiero w toku postępowania przesłuchano T. W. zatrudnionych razem z nią świadków oraz dopuszczono dowód z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawczyni. Analiza tych dowodów pozwoliła na ustalenie, że odwołująca się wykonywała pracę w szczególnych warunkach przez okres ponad 15 lat. Dowodami tymi nie dysponował organ rentowy, a zatem nie mógł dokonać prawidłowej oceny zasadności roszczenia wnioskodawczyni o ustalenie prawa do emerytury w warunkach szczególnych.

Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia treść art. 98 kpc w z art. 99 kpc i w zw. z § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 490 w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 sierpnia 2015r.).

Mając powyższe na uwadze w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc Sąd orzekł jak w sentencji.