Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Budowlano – Produkcyjnego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

przeciwko J. J.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 28 kwietnia 2015 r. sygn. akt I C 3373/13

oddala apelację.

SSA Robert Jurga SSA Andrzej Struzik SSO del. Beata Kurdziel

Sygn. akt I ACa 1101/15

UZASADNIENIE

Powód - Przedsiębiorstwo Budowlano-Produkcyjne (...) sp. z o.o. w Z. domagał się zasądzenia od pozwanego i J. J. kwoty 154 980 zł z ustawowymi odsetkami. Na uzasadnienie swego żądania powód przytoczył, że pozwany działał na szkodę (...) Sp. z o.o., a w konsekwencji spowodował szkody u powoda, w szczególności poprzez uniemożliwienie realizacji umowy najmu z dnia 9 września 2009 roku, które to straty za lata 2010 do 2013 wyniosły dochodzoną kwotę. Działania pozwanego pozbawiły powodową spółkę realnego dopływu środków finansowych, które umożliwiłyby wznowienie działalności gospodarczej, spowodowały wstrzymanie rozmów z kontrahentami, a także uniemożliwiły zwrot otrzymanej od spółki (...). pożyczki oraz realizację uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników przywracającej pierwotną wysokości wynagrodzeń dla pracowników. Na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2014 roku powód sprecyzował, że roszczenie swe wywodzi z czynu niedozwolonego. Wskazał też, że działanie powoda polegało na w tym, że 2 listopada 2010 roku wtargnął na położoną w Z. nieruchomość stanowiącą siedzibę powoda, uniemożliwił jej ogrzewanie, w związku, z czym firma wynajmująca nieruchomość opuściła ją. To działanie pozwanego uniemożliwiło powodowi osiąganie dochodów z najmu.

Pozwany nie stawił się na rozprawie i nie zajął stanowiska w sprawie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 28 kwietnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił powództwo.

Powyższe rozstrzygnięcie sąd pierwszej instancji w oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Przedsiębiorstwo Budowlano-Produkcyjne (...) Sp. z o.o. w Z. jest właścicielem nieruchomości zabudowanej położonej w Z. (...), dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...).

A. T. jest prezesem zarządu (...) Sp. z o.o. w Z. oraz (...) Sp. z o.o. w W..

Wobec powodowej spółki prowadzone są liczne postępowania egzekucyjne, w tym również postępowanie egzekucyjne ze wskazanej wyżej nieruchomości. W toku postępowania egzekucyjnego z nieruchomości, doszło do jej licytacji. Postanowieniem z dnia 9 października 2007 r. Sąd Rejonowy w K. w sprawie sygn. akt I Co 575/05 udzielił J. J. przybicia własności nieruchomości za cenę 1.016.000 zł. Ponieważ dłużnik (...) Sp. z o.o. nie dbał należycie o stan nieruchomości, nie ogrzewał całego budynku w okresie zimowym, co prowadziło do jego niszczenia, a także zaniechał działań zmierzających do pobierania pożytków z tytułu czynszu najmu lokali znajdujących się w budynku, postanowieniem z dnia 21 maja 2009 r. Sąd Rejonowy w K. odebrał dłużnikowi zarząd przedmiotową nieruchomością i ustanowił zarządcę nieruchomości w osobie J. J., którego zobowiązano do składania corocznych sprawozdań z zarządu w terminie do dnia 15 stycznia następnego roku.

W dniu 9 września 2009 r. powód zawarł ze spółką (...)Sp. z o.o. w W. umowę najmu przedmiotowej nieruchomości na okres do dnia 30 września 2016 r. Strony ustaliły czynsz najmu w kwocie 4.500 zł wraz z podatkiem VAT miesięcznie, który miał być uiszczany od chwili zwrotu pożyczki udzielonej powodowi przez najemcę tj. od dnia 1 stycznia 2010 r. Najemca miał prawo podnajęcia budynku biurowego. Aneksem nr (...) z dnia 30 marca 2010 r. strony ustaliły, że w związku z udzieleniem powodowi przez najemcę pożyczki do dnia 31 grudnia 2010 r., czynsz najmu będzie wnoszony od dnia następnego od zwrotu pożyczki tj. od dnia 1 stycznia 2011 r. W dniu 10 września 2010 r. (...)Sp. z o.o. w W. zawarła ze spółką (...) Sp. z o.o. w P. umowę najmu części pomieszczeń znajdujących się w budynku położonym na przedmiotowej nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2010 r. Sąd Rejonowy w K. nakazał Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w K. J. P. wprowadzenie J. J. w zarząd nieruchomością. Komornik poinformował powoda, że w dniu 2 listopada 2010 r. zostaną podjęte czynności zmierzające do wprowadzenia zarządcy w zarząd. W tym dniu Komornik stawił się z zarządcą na nieruchomości. J. J. oświadczył, że w dniu 3 listopada 2010 r. wykona nowe zamki do drzwi wejściowych, w stosunku do pomieszczeń niezabezpieczonych (m.in. otwartego pomieszczenia kotłowni, gdzie znajdował się piec olejowy oraz zbiorniki na olej) oświadczył, że przystąpił do ich zabezpieczenia. W dniu 3 listopada 2010 r. J. J. dokonał wymiany zamków w drzwiach wejściowych budynku biurowego oraz innych pomieszczeniach usytuowanych na nieruchomości.

W grudniu 2010 r. podnajemca (...) Sp. z o.o. wypowiedział umowę najmu z dnia 10 września 2010 r., gdyż(...)Sp. z o.o. w W. nie wywiązał się z jej warunków. Budynek nie został przygotowany pod wynajem, w szczególności nie zostało uruchomione ogrzewanie.

W listopadzie 2010 r. A. T. złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez J. J. przestępstwa na szkodę (...) Sp. z o.o. polegającego na wdarciu się w dniu 3 listopada 2010 r. do lokalu (...) Sp. z o.o., sprowadzeniu w tym dniu niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób poprzez unieruchomienia urządzenia użyteczności publicznej w postaci urządzenia dostarczającego ciepło, spowodowaniu ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu i zdrowiu 30 osób przebywających w tym dniu w przedmiotowym lokalu oraz zmuszeniu poprzez unieruchomienie kotłowni spółki (...) do opuszczenia pomieszczeń biurowych i odstąpienia od umowy najmu na szkodę (...) Sp. z o.o. oraz (...) Sp. z o.o. Postanowieniem z dnia 28 marca 2011 r. Prokuratura Rejonowa K.-Zachód w K. w sprawie 4 Ds. 117/11 odmówiła wszczęcia śledztwa, wobec braku znamion czynu niedozwolonego.

W dniu 19 stycznia 2011 r. (...) Sp. z o.o. złożył w Sądzie Rejonowym w K.pozew przeciwko J. J. domagając się przywrócenia naruszonego posiadania nieruchomości położonej w Z. i nakazanie mu zaprzestania naruszania posiadania. Jako zdarzenie powodujące naruszenie posiadania powód wskazał wejście przez pozwanego na nieruchomość i wymianę zamków w dniu 3 listopada 2012 r., czym uniemożliwił uruchomienie kotłowni i doprowadził do wypowiedzenia umowy najmu przez podnajemcę. Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w K. oddalił powództwo. W uzasadnieniu orzeczenia podniesiono, że podjęte przez pozwanego działania nie były samowolne ani bezprawne, gdyż jako ustanowiony przez sąd zarządca nieruchomości był on uprawniony do posiadania nieruchomości. Apelacja powoda od powyższego orzeczenia została oddalona przez Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 5 grudnia 2012 r.

W dniu 5 lipca 2012 r. J. J. złożył sądowi nadzorującemu egzekucję z nieruchomości sprawozdanie z zarządu nieruchomością za okres od dnia 2 listopada 2010 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. Postanowieniem z dnia 15 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w (...) w sprawie sygn. akt I Co 1551/12 odmówił zatwierdzenia w całości sprawozdania z zarządu nieruchomością, albowiem było ono nierzetelne, nie wskazywało w sposób wyczerpujący wszelkich czynności dokonanych w ramach zarządu, poczynionych wydatków ani uzyskanych dochodów. Jednocześnie Sąd zobowiązał zarządcę do złożenia prawidłowego sprawozdania z zarządu, zawierającego wszystkie wymagane elementy. Ponieważ J. J. nie wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku, postanowieniem z dnia 22 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy wK.odebrał mu zarząd nieruchomością, ustanawiając nowym zarządcą r.pr. E. P.. Sąd nie przychylił się do wniosku dłużnika (...) Sp. z o.o., aby to jego ustanowić zarządcą nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w K. stwierdził wygaśnięcie skutków przybicia przedmiotowej nieruchomości, udzielonego na rzecz nabywcy J. J., wobec nie wykonania przez niego warunków licytacyjnych co do zapłaty ceny nabycia nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 10 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w K. skazał J. J. na grzywnę w wysokości 5.000 zł, wobec niezłożenia sprawozdania z zarządu nieruchomością oraz zobowiązał go do złożenia kolejnego sprawozdania za okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 22 listopada 2013 r.

Umowa najmu nieruchomości zawarta w dniu 9 września 2009 r. przez powoda ze spółką (...).” Sp. z o.o. w W. nie została do chwili obecnej wypowiedziana i nadal wiąże strony.

Powyższe ustalenia faktyczne sąd pierwszej instancji oparł na dokumentach przedstawionych do akt, a także w znajdujących się w aktach spraw Sądu Rejonowego wK.sygn. I Co 1551/12 i I C 250/11 oraz w aktach Prokuratury Rejonowej K.sygn. 4 Ds. 117/11. W części ustalenia te zostały oparte także na zeznaniach prezesa zarządu strony powodowej A. T., które sąd obdarzył wiarygodnością w takim zakresie, w jakim znalazły on potwierdzenie w dokumentach, w szczególności co do przebiegu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości. Za niewiarygodne sąd uznał natomiast jego zeznania w zakresie twierdzeń dotyczących bezprawnego wtargnięcia na należącą do strony powodowej nieruchomość i uniemożliwienia uruchomienia kotłowni, a to wobec ich sprzeczności z dokumentami znajdującymi się wyżej wymienionych aktach.

W swych rozważaniach prawnych sąd powołał art. 415 kodeksu cywilnego jako wskazaną przez powoda podstawę dochodzonego roszczenia. Sąd pierwszej instancji przedstawił przesłanki roszczenia wynikające z tego artykułu oraz stwierdził, że zgodnie z art. 6 kodeksu cywilnego ciężar udowodnienia tych przesłanek spoczywa na powodzie. Odnośnie zdarzenia z dnia 2 listopada 2010 roku, który stosownie do twierdzeń powoda stanowiły podstawę dochodzonego roszczenia, Sąd Okręgowy wskazał, że skoro pozwany został wówczas wprowadzony w zarząd nieruchomością przez komornika, na podstawie prawomocnego postanowienia sądu, to działania pozwanego nie były bezprawne, a tym samym i zawinione. Twierdzenie powoda o bezprawnym wtargnięciu na nieruchomość przez pozwanego stanowią jedynie subiektywną ocenę, skoro faktycznie pozwany został wówczas wprowadzony zarząd nieruchomości przez komornika. W sąd odwołał się też do treści wyroku zapadłego w sprawie I C 250/11 o ochronę posiadania tej samej nieruchomości, w której to sprawie powództwo spółki (...) skierowane przeciwko J. J. zostało prawomocnie oddalone. W konsekwencji takiej oceny sąd uznał, że nie doszło do samowolnego pozbawienia powoda posiadania nieruchomości. Sąd Okręgowy wskazał też, że powód nie udowodnił, ażeby pozwany uniemożliwił swoim działaniem uruchomienie kotłowni. Odwołując się do sprawy o sygn. I Co 1551/12, a także o sygn. I C 250/11sąd uznał, że centralne ogrzewanie w budynku nie działało już wcześniej, jeszcze przed wprowadzeniem J. J. zarząd i z tej przyczyny podnajemca wypowiedział umowę najmu. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał również istnienia związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego i powstaniem szkody. Sąd odwołał się tutaj do okoliczności, że wedle twierdzeń samego powoda umowa najmu z 9 września 2009 roku, zawarta ze spółka (...) nie została wypowiedziana przez żadną ze stron, a zatem nadal obowiązuje. Skoro najemca nie wywiązuje się z postanowień umownych i nie uiszcza czynszu, to powód posiada w stosunku do niego wymagalne roszczenie, którego z niewiadomych przyczyn nie realizuje. Sąd podniósł także, że powód nie formułował zarzutu nieprawidłowego wykonywania przez pozwanego zarządu nad nieruchomością, a roszczenia z wywodził wyłącznie wtargnięcia pozwanego na tę nieruchomość 2 listopada 2010 roku i uniemożliwienia uruchomienia kotłowni. N.

Wyrok powyższy został zaskarżony w całości przez stronę powodową, która w apelacji zarzuciła naruszenie art. 212 kodeksu postępowania cywilnego przez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału oraz stronniczość i inne uchybienia procesowe mogące wpłynąć na wynik sprawy. W konkluzji skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwany nie stawił się na rozprawie apelacyjnej i nie odniósł do zarzutów i wniosków apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty apelacji są bezzasadne. Ustalenia faktyczne stojące u podstaw zaskarżonego wyroku oparte zostały na dokumentach zawartych w aktach spraw powołanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Są to dokumenty urzędowe, sporządzone przez uprawnione do tego organy, a zatem, zgodnie z przepisem art. 244 § 1 k.p.c., stanowią dowód faktów, które zostały w nich urzędowo zaświadczone. W konsekwencji nie sposób podważyć ani faktu, że J. J. objął przedmiotową nieruchomość w zarząd wprowadzony przez komornika na podstawie postanowienia sądu, ani też faktu, że jedną z przyczyn odebrania zarządu zajętą nieruchomością powodowi i ustanowienia zarządcy w osobie pozwanego było nieogrzewanie budynku znajdującego się na zajętej nieruchomości, co zostało stwierdzone przez sąd w postępowaniu egzekucyjnym między innymi poprzez przeprowadzenie oględzin. Powód nie kwestionuje też ustalenia sądu I instancji, że w dacie prowadzenia pozwanego w zarząd nieruchomości, to jest w dniu 2 listopada 2010 r., budynek nadal nie był ogrzewany.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia sądu I instancji odnoście faktu, że pozwany J. J. został wprowadzony w zarząd nieruchomości należącej do strony powodowej przez komornika sądowego, na podstawie prawomocnego postanowienia sądu wydanego w toku postępowania egzekucyjnego oraz że przed wprowadzeniem w zarząd budynek na tej nieruchomości nie był ogrzewany, a także wynikające również z samych twierdzeń strony powodowej i niekwestionowane w apelacji okoliczności dotyczące zawarcia przez powodową spółkę ze spółką (...). w dniu 9 września 2009 r. umowy najmu przedmiotowej nieruchomości, która to umowa do chwili zamknięcia rozprawy przez sąd I instancji nie została wypowiedziana oraz zawarcia przez tę ostatnia spółkę z (...) sp. z o.o. w dniu 10 września 2010 r. umowy podnajmu części pomieszczeń w budynku znajdującym się na tej nieruchomości i wypowiedzenia tej umowy przez podnajemcę w grudniu 2010 r. z powodu nieogrzewania budynku. Pozostałe okoliczności ustalone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odpowiedzialność odszkodowawcza na podstawie przepisu art. 415 k.c. ma miejsce tylko wtedy, gdy działanie sprawcy jest bezprawne. Okoliczność, że pozwany objął nieruchomość w zarząd na podstawie prawomocnego postanowienia sądu, w rezultacie wprowadzenia go w ten zarząd przez komornika, wyklucza bezprawność tego działania pozwanego, a w konsekwencji ten fakt nie może stanowić źródła jego odpowiedzialności. Podnoszone przez powoda w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia art. 934 § 4 k.p.c. nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż powód w toku postępowania przed sądem I instancji nie wiązał szkody z pozbawieniem go możliwości korzystania z pomieszczeń, które sam zajmował, ale z pozbawienia możliwości uzyskiwania czynszu z pomieszczeń wynajmowanych innemu podmiotowi.

Podnoszona przez powoda okoliczność nieogrzewania budynku przez pozwanego, która miała doprowadzić do wypowiedzenia umowy podnajmu przez spółkę (...), także nie mogła doprowadzić do zasądzenia dochodzonego odszkodowania. Trzeba zaakceptować rozumowanie sądu I instancji, który wskazuje, że skoro umowa najmu z dnia 9 września 2009 r. zawarta przez powodową spółką ze spółką (...) nie została wypowiedziana, to brak po stronie powoda szkody, gdyż powodowi służy w stosunku do spółki (...) roszczenie o zapłatę czynszu. Powód nie był stroną umowy podnajmu, a jej wypowiedzenie przez podnajemcę - spółkę (...) mogło co najwyżej wyrządzić szkodę najemcy, to jest spółce (...), a nie wynajmującemu. Strona powodowa zdaje się nie dostrzegać jej odrębności od spółki (...), na co wskazuje już utożsamienie w pozwie szkody poniesionej przez tę ostatnia spółkę ze szkodą poniesioną przez stronę powodową i, jak się wydaje, ma swe źródło w powiązaniach personalnych obu spółek.

Jakkolwiek w świetle powyższych rozważań nie ma to już znaczenia dla rozstrzygnięcia, to można stwierdzić, że gdyby nawet strona powodowa powołała fakty, które stałyby się podstawą ustalenia, że szkoda będąca następstwem nieogrzewania budynku przez pozwanego nastąpiła w jej majątku, to nie byłoby to wystarczające dla przyjęcia odpowiedzialności pozwanego. Przepis art. 415 k.c. stanowi, że za szkodę odpowiada ten, kto wyrządził ją drugiemu ze swej winy. W odniesieniu do zarządcy nieruchomości ustanowionego w toku egzekucji odpowiedzialność ta znajduje podstawę w przepisie art. 938 § 1 k.p.c., który stanowi, że zarządca odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków. Kwestię nienależytego wykonywania obowiązków ocenia się według ogólnych kryteriów z art. 472 k.c., a zatem zarządca odpowiada, gdy szkoda jest wynikiem niedołożenia przez niego należytej staranności. Nieogrzewanie budynku może być wynikiem niedołożenia należytej staranności, jednak ustalone w sprawie okoliczności nie dają podstaw do przyjęcia, że w rozpoznawanym przypadku tak rzeczywiście było. Zważyć należy, że budynek nie był ogrzewany przez samego dłużnika, to jest powodową spółkę już od dłuższego czasu przed wprowadzeniem pozwanego w zarząd i to się stało jedną z istotnych przyczyn odebrania dłużnikowi zarządu. J. J. został wprowadzony w zarząd w dniu 2 listopada 2010 r., a zatem w czasie, gdy budynek powinien już być ogrzewany od dłuższego czasu. Jest faktem powszechnie znanym, że w naszym klimacie zachodzi konieczność ogrzewania budynków już w październiku. Oczywistym jest, że pozwany po objęciu zarządu potrzebował pewnego czasu aby zorientować się dokładnie w sytuacji w budynku i podjąć kroki mające na celu uruchomienie ogrzewania. Wiązało się to zarówno z kwestiami technicznymi, zapewnieniem opału, jak też z koniecznością pozyskania środków na ten cel. Wprawdzie prezes zarządu powodowej spółki zeznał, że przed wprowadzeniem pozwanego w zarząd „udało mu się zalać piec olejem w ilości 1000 litrów, żeby uruchomić kotłownię”, jednakże w kontekście długotrwałego nieogrzewania budynku w czasie, gdy pozostawał on w zarządzie strony powodowej, zeznań tych nie można uznać za wystarczające dla przyjęcia tego faktu.

Zarzut naruszenia art. 212 k.p.c. jest oczywiście bezzasadny. Przepis ten dotyczy obowiązków sądu we wstępnej fazie rozprawy w celu wyjaśnienia podstaw dochodzonego roszczenia i stanowisk stron, a nie czynienia ustaleń faktycznych będących podstawa orzeczenia. Zauważyć trzeba, że z protokołu pierwszego posiedzenia (k. 95) jednoznacznie wynika, że sąd zadawał stosowne pytania stronie powodowej, by uzyskać od niej informacje, o których mowa w powołanym przepisie. Co oczywiste, wobec niestawiennictwa pozwanego nie mógł tego uczynić w odniesieniu do niego.

Uzasadniając zarzuty apelacji powód podniósł także, że bezzasadnym było oddalenie jego wniosków dowodowych zgłoszonych na posiedzeniu w dniu 22 kwietnia 2015 r., gdyż przepis art. 217 § 1 k.p.c. daje mu prawo zgłaszania wniosków dowodowych aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji. Uprawnienie takie jest jednak ograniczone przez przepis art. 271 § 2 k.p.c., nakazujący sądowi pominięcie spóźnionych twierdzeń i dowodów, co w kontekście przepisu art. 207 § 6 k.p.c. oznacza obowiązek zgłoszenia stosownych twierdzeń i wniosków dowodowych już w pozwie lub piśmie procesowym zawierającym ustosunkowanie się do odpowiedzi na pozew, zaś w dalszym biegu postepowania zgłaszanie ich niezwłocznie gdy stało się to możliwe lub gdy powstała potrzeba ich powołania. Powód nie wskazuje na żadne okoliczności mogące prowadzić do wniosku, że wcześniej dowodów tych nie zgłosił bez własnej winy lub że ich potrzeba powołania powstała dopiero na rozprawie w dniu 22 kwietnia 2015 r. lub w czasie bezpośrednio ją poprzedzającym. Z tych przyczyn podniesiony zarzut jest bezzasadny.

Z powyższych przyczyn apelacja jest bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.

SSA Robert Jurga SSA Andrzej Struzik SSO Beata Kurdziel