Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący : SSO Beata Grzybek

Protokolant : sekr. sąd. Dagmara Napieraj

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2016 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa M. J., R. J., P. J., Ł. J., D. J.,

przeciwko (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. solidarnie na rzecz powodów M. J., R. J., P. J., Ł. J., D. J. kwoty po 50.000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) na rzecz każdego z nich z ustawowymi odsetkami od dnia 11 lutego 2014 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi,

IV.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w O. kwoty: od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. solidarnie kwotę 12.500 zł tytułem brakującej części opłaty od pozwu i kwotę 1.244,14 zł tytułem brakującej części na poczet wydatków, zaś od powodów M. J., R. J., P. J., D. J. od każdego z nich kwoty po 1.549,30 zł, zaś od Ł. J. kwotę 649,30 zł, z zasądzonego na ich rzecz roszczenia, tytułem brakującej części kosztów sądowych.

Sygn. akt: I C 693/14

UZASADNIENIE

Powodowie M. J., R. J., P. J., Ł. J. i D. J. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) SA z/s w W. oraz (...) SA z/s w Ł. solidarnie na rzecz każdego z nich zadośćuczynienia w kwotach po 80.000 zł na rzecz każdego z nich na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. za naruszenie dobra osobistego jakim jest prawo do niezakłóconego życia rodzinnego oraz za zerwanie więzi rodzinnych, wywołane tragiczną śmiercią ich matki E. J., na skutek wypadku z dnia 24 listopada 2000r.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 24 listopada 2000r. doszło do wypadku drogowego, wskutek którego śmierć poniosła ich matka E. J.. Zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego naruszyli obaj uczestnicy ruchu drogowego: kierowca pojazdu, którym podróżowała E. J., jak i pojazd drugiego sprawcy.

Pozwany ubezpieczyciel sprawcy szkody (...) S.A. w Ł. decyzjami z dnia 24 sierpnia 2006 r. i 10 lutego 2014 r. przyznał powodom kwoty po 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, pomniejszając o 50% ze względu na współwinę drugiego uczestnika zdarzenia. Drugi ubezpieczyciel (...) SA na podstawie decyzji z dnia 21 lutego 2006 r., 16 czerwca 2006 r. i 28 listopada 2014 r. wypłacił powodom po 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Wypłacił nadto kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów pochówku.

Pomimo upływu czasu powodowie nadal odczuwają stratę matki. Pomagała im w lekcjach, doradzała w ważnych sprawach. Mieszkali razem i spędzali wspólnie każdą wolną chwilę. Matka zmarła kiedy mieli 5-10 lat. Wychowywali się w poczuciu osamotnienia. Wprawdzie opiekowała się nimi babcia, ale nie była ona w stanie zastąpić im matki, nie potrafiła dać im poczucia bezpieczeństwa i ciepła. Powodowie zażądali nadto zasądzenie odsetek ustawowych od kwot głównych od dnia 11 lutego 2015r., tj. od dnia następnego po wydaniu przez pozwaną decyzji ustalającej wysokości świadczenia.

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od każdego z powodów kosztów procesu według norm przepisanych (k-118- 121). W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany przyznał, iż ponosi współodpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 24 listopada 2000r. Podniósł, że żądane przez powodów kwoty są wygórowane, zważywszy na okres, jaki upłynął od śmierci poszkodowanego w wypadku drogowym matki powodów – 16 lat. Pozwany wskazał też, że krzywda wyrządzona śmiercią E. J. uległa złagodzeniu wraz z upływem czasu, powodowie prowadzą normalne ustabilizowane życie. Rozmiar krzywdy w obecnym stanie nie uzasadnia przyznania powodom zadośćuczynienia ponad to, które zostało dotychczas wypłacone przez pozwanego.

Pozwany (...) S.A. w Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, tak jak pozwany (...) S.A. w W., że żądane przez powodów kwoty są wygórowane, zważywszy na okres 16 lat, jaki upłynął od śmierci poszkodowanego w wypadku drogowym krewnego powodów. Pozwany wskazał też, że krzywda wyrządzona śmiercią matki uległa złagodzeniu wraz z upływem czasu, powodowie prowadzą normalne ustabilizowane życie. Rozmiar krzywdy w obecnym stanie nie uzasadnia przyznania powodom zadośćuczynienia ponad to, które zostało dotychczas wypłacone przez pozwanego. Wniósł także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej oraz dokumentów i fotografii z akt (...) Sądu Rejonowego w S., na okoliczność zapięcia pasów bezpieczeństwa przez pozwaną E. J. i przyczynienie się poszkodowanego do szkody w wysokości 50 %. ( k. 285-288)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 listopada 2000r. na drodze W. – O. G.. C., woj. (...), kierujący pojazdem marki S. nr rej. (...) J. P. naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zastosował bezpiecznej odległości od poprzedzającego go samochodu osobowego marki F. (...). nr rej. (...), kierowanego przez A. G., a następnie rozpoczął manewr wyprzedzania z bliskiej odległości od tego pojazdu, co nie pozwoliło na bezpieczne zjechanie na lewy pas jezdni, w następstwie czego doprowadził do zdarzenia obu pojazdów wskutek czego, jadąca jako pasażer pojazdu F. (...). E. J. doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci: stłuczenia mózgu i wtórnej doń martwicy rozpływnej ośrodkowego układu nerwowego i innych, w następstwie których 13 grudnia 2000r. zmarła. Także drugi uczestnik ruchu A. G. nieumyślnie naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że zjechał częściowo na lewy pas jezdni, tuż przed jadącym zanim samochodem osobowym marki S. nr rej. (...), kierowanym przez J. P., który rozpoczął manewr wyprzedania, doprowadzając w ten sposób do zderzenie pojazdów wskutek czego jadąca jako pasażerka E. J. doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci: stłuczenia mózgu i wtórnej doń martwicy rozpływnej ośrodkowego układu nerwowego i innych, w następstwie których 13 grudnia 2000r. zmarła. Obaj współsprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem z dnia 10 lipca 2001r. Sądu Rejonowego w S. w sprawie (...) na karę 1 roku i 6 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat. Sprawcy wypadku posiadali ubezpieczenie obowiązkowe posiadaczy pojazdów mechanicznych od odpowiedzialności cywilnej u pozwanych.

Z analizy akt sprawy, biegły z zakresu medycyny sądowej stwierdził, iż brak jest możliwości jednoznacznego stwierdzenia, czy E. J. w trakcie jazdy miała zapięte pasy bezpieczeństwa. Zauważył, że gdyby nie była zapięta pasami, to jako siedząca z przodu, wypadłaby przez przednią szybę, a to nie miało miejsca, nadto brak śladów od pasów uzasadnił faktem, że było to zimą, a tym samym odzież jaką miała na sobie, mogła spowodować mniejsze powierzchowne obrażenia. Niezależnie od tego biegły wskazał, że nie zawsze takie ślady po pasach powstają.

(dowód: kopia odpisu wyroku Sądu Rejonowego w S. w sprawie (...) k. 22-23, akta karne j.w., akt zgonu k. 24, opinia biegłego z zakresu medycyny sądowej k. 358- 361, k. 438-439, zeznania świadka J. P. k. 394).

Powodowie byli dziećmi E. J.. W chwili śmierci E. J. miała 29 lat. Była zamężna i miała 6 dzieci, lecz mieszkała wraz z rodziną (mężem i dziećmi ) ze swymi rodzicami i rodzeństwem w domu rodzinnym. W chwili śmierci matki M. miał 5 lat, R. 6 lat, P. 8 lat, Ł. 9 lat, zaś D. 10 lat. E. J. nie pracowała zawodowo, zajmowała się domem i dziećmi. Pomagała starszym synom w lekcjach, bawiła się z nimi, opiekowała nimi. Spędzali wspólnie każdą wolną chwilę. Dopiero dwa miesiące przed śmiercią E. J. przeniosła się z rodzina do innego domu.

Ojciec dzieci nie podjął się ich wychowania. Po czterech latach zmarł.

Opiekę nad powodami przejęła babcia. Nie potrafiła jednak dać chłopcom ciepła i serdeczności.

Obecnie powodowie są obecnie pełnoletni, nadal jednak odczuwają brak matki. Cechy osobowości tj. niepewność, wątpliwość, obawy o przyszłością, poczucie osamotnienia, chwiejne poczucie własnej wartości mogą być uwarunkowane utratą matki w okresie dzieciństwa. Matka była osobą ważną i bliską dla powodów. Konfliktowa atmosfera w domu po śmierci matki nie sprzyjała przeżywaniu żałoby.

(dowód: zeznania świadków: L. S. k- 323v, A. G. k- 322-323, A. P. k. 324, zeznania powodów k. 331-333, akty stanu cywilnego k. 61-64, opinie psychologiczne k.445-462 )

Powodowie zgłosili szkodę osobową ubezpieczycielom, którzy nie kwestionowali swojej odpowiedzialności za skutki wypadku co do zasady.

Pozwany ubezpieczyciel sprawcy szkody (...) S.A. w Ł. decyzjami z dnia 24 sierpnia 2006 r. i 10 lutego 2014 r. przyznał powodom kwoty po 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, pomniejszając o 50% ze względu na współwinę drugiego uczestnika zdarzenia.

Drugi ubezpieczyciel (...) SA na podstawie decyzji z dnia 21 lutego 2006 r., 16 czerwca 2006 r. i 28 listopada 2014 r. wypłacił powodom po 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Wypłacił nadto kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów pochówku.

(dowód : korespondencja k. 25- 58, akta szkody k. 130- 282)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty, których prawdziwości nie kwestionowały strony, oraz zeznania świadków i zeznania stron. Dowody te tworzą jedną logiczną całość, wzajemnie sobą korespondując. Sąd dał wiarę opiniom biegłym , które to opinie odpowiadają na tezy postawione przez Sąd. Są fachowe, jasne i spójne. Strony miały możliwość złożenia zarzutów do opinii , zaś biegli na te zarzuty odpowiedzieli.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W niniejszym postępowaniu powodowie domagali się zadośćuczynienia w wysokości po 80.000 zł na rzecz każdego z powodów za doznaną krzywdę powstałą w następstwie śmierci ich matki E. J..

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczyciele odpowiadają za naruszenie dóbr osobistych osoby trzeciej powstałe w wyniku wypadku komunikacyjnego, w którym poniosła śmierć osoba najbliższa.

Wstępnie stwierdzić należy, że niesporne było w sprawie, iż sprawcy zdarzenia zostali skazani za popełnione przestępstwo oraz i to, że posiadacze pojazdu, którym kierowali sprawcy wypadku, korzystali z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie zawartej umowy z pozwanym.

W wyniku zdarzenia matka powodów w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku - zmarła.

Podstawą prawną odpowiedzialności pozwanych zakładów są art. 448 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 24 Kc i art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22-05-2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych … (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), albowiem sprawcy wypadku ubezpieczeni byli w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu w pozwanych Zakładach (...).

Na skutek śmierci matki powodów doszło do zerwania łączących ich więzi rodzinnych, stanowiących dobro osobiste podlegające ochronie prawnej, do rozważenia pozostawał stopień wywołanej tym krzywdy w kontekście wysokości należnego im zadośćuczynienia.

Przechodząc do oceny wysokości należnego powodom zadośćuczynienia, dostrzec natomiast należy, że zarówno z zeznań świadków, samych powodów wynika, że stopień doznanej przez powodów krzywdy wynikłej ze śmierci matki był znaczny. Zerwaniu uległa bowiem silna więź łącząca rodziców z dzieckiem, na dodatek w tragicznych okolicznościach, wskutek wypadku samochodowego. Przeżycia towarzyszące śmierci matki , aczkolwiek typowe i nie wywołujące trwałych uszczerbków na zdrowiu psychicznym, są odczuwane przez powodów do dzisiaj, przy czym ujawniane przez nich reakcje mają charakter indywidualny – pustka i smutek po śmierci matki , z którym łączyła powódkę wyjątkowo silna więź, a to z racji tego, że powodowie byli w chwili śmierci matki małymi dziećmi, wymagającymi szczególnej bliskości, miłości, opieki. Podkreślić należy, że powodowie w dacie zdarzenia mieli 5-10 lat. Byli jeszcze dziećmi wymagającymi uwagi i opieki rodziców. Potwierdzeniem, jak wielkie cierpienie i ból towarzyszyło powodom na skutek śmierci matki wskazują obecnie cechy ich osobowości wykazane przez biegłego psychologa.

Mając na uwadze, że celem zadośćuczynienia jest kompensacja doznanej krzywdy, czyli „ złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości”, natomiast na sam „ rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego z zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego”, przy czym „ każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10), w opisanych wyżej realiach niniejszej sprawy zasadnym byłoby określenie zadośćuczynienia na poziomie kwoty 70 000 zł . Przy ustalaniu tej kwoty istotne było także i to, że zdarzenie miało miejsce w 2000 r. a więc 16 lat temu. Tym samym krzywda z oczywistych powodów, z uwagi na tak znaczny upływ czasu, zmniejszyła się.

Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów kwotę po 50.000 zł solidarnie od każdego z pozwanych przyjmując , że kwotę po 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia powodowie już otrzymali. Jednocześnie podkreślić należy, że pozwany nie wykazał, aby po stronie E. J. wystąpiła okoliczność uzasadniająca przyjęcie przyczynienie się jej do skutków wypadku. Biegły z zakresu medycyny sądowej tej okoliczności nie przyznał.

Reasumując, zdaniem Sądu, ustalona w powyższy sposób kwota zadośćuczynienia powinna zrekompensować negatywne przeżycia związane z utratą matki, a uwzględniając standard życiowy powodów przed i po wypadku, nie prowadzi jednocześnie do bezpodstawnego ich wzbogacenia.

O odsetkach za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia orzeczono w zgodzie z art. 481 § 1 i 2 Kc. tj., od dnia 11 lutego 2015r., czyli od dnia następnego po wydaniu przez pozwaną decyzji ustalającej wysokości świadczenia. Domaganie się więc w tej sytuacji odsetek od dnia wskazanego w pozwie, jest jak najbardziej zgodne powyżej powołanym przepisem.

Na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć brakujące wydatki sądowe ( opłaty od pozwu i wydatki na biegłych w części nie opłaconej) od stron.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc te wzajemnie.