Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 28 maja 2014 r. w sprawie z powództwa J. M. przeciwko A. K. i J. K. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę w łącznej wysokości 9.369,53 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi w sposób wskazany w wyroku oraz orzekł o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana J. K., skarżąc go w całości i zarzucając naruszenie prawa skutkujące nieważnością postępowania poprzez pozbawienie jej możliwości obrony swoich praw z uwagi na niewzywanie jej na kolejne terminy rozpraw. Pozwana ponadto podniosła, iż zaskarżony wyrok jest błędny i został wydany bez rozważenia całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, gdyż pozwane uiściły wszystkie należne opłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Na wstępie należy podnieść, że Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie i przyjmuje je za własne, a nadto ustala co następuje:

Wyrokiem Sadu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2006 roku w sprawie I C 367/03 Sąd zobowiązał A. K. do złożenia oświadczenia woli przenoszącego na J. M. przysługujące jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu numer (...) położonego przy Alei (...) wraz z wkładem budowlanym i udziałem członkowskim w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

/kopia zaświadczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. k. 7/

Opłaty za korzystanie z lokalu numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...) wynosiły:

- od września 2010 roku do grudnia 2010 roku 1.447 zł,

- od stycznia 2011 roku do grudnia 2011 roku 3.368,61 zł;

- od stycznia 2012 roku do lipca 2012 roku 2.228,44 zł.

/analiza konta za lata 2010-2012 k. 43- 45/

Z uwagi na podniesienie przez skarżącą zarzutu nieważności postępowania, Sąd II Instancji w pierwszej kolejności rozważył jego zasadność. Skarżąca wskazała, iż pozwane nie otrzymały wezwań na rozprawy, a dokonane awizacje były fałszywe, gdyż I. nie stosował powtórnych awiz i ciągle zmieniał punkty odbioru korespondencji. Wobec powyższego skarżąca wywiodła, iż pozwane zostały pozbawione prawa do sądu. Powyższy zarzut okazał się niezasadny.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. wyrok SN z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, opubl. OSP Nr 3/75 poz. 66; postanowienie SN z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, opubl. Prok. i Pr. Nr 5/99 poz. 41; wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, opubl. baza prawna LEX Nr 55517).

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż adres pozwanych wskazany przez powoda pokrywa się z adresem lokalu, który został przez nie opróżniony w dniu 9 lipca 2012 roku. Jednak korespondencja sądowa kierowana na ten adres była odbierana bądź też awizowana. W toku postępowania przed Sądem I Instancji pozwane nie wskazywały innego adresu do korespondencji ani też nie podnosiły, że nie mogą odebrać korespondencji z Sądu. Wręcz przeciwnie, w placówce oddawczej zostały odebrane odpisy postanowienia z dnia 3 września 2013 roku w przedmiocie umorzenia postępowanie wywołanego wnioskiem powoda o zwolnienie od kosztów sądowych, odpisy nakazu zapłaty oraz pozwu. Na skutek doręczenia nakazu zapłaty pozwane w terminie złożyły sprzeciw. W aktach sprawy (k. 66 i k. 69) znajdują się przesyłki wraz ze zwrotnymi potwierdzeniami odbioru skierowanych do pozwanych zawiadomień o terminach rozprawy w dniu 12 marca 2014 roku oraz w dniu 19 maja 2014 roku z adnotacjami o ich dwukrotnym awizowaniu. Poczynione na kopertach adnotacje („awizowano dnia 21.03.2014 r.” oraz „awizowano powtórnie dnia 29.03.2014 r.”) wraz z podpisami doręczającego, odciski datownika, a także wskazanie na formularzu doręczenia przyczyny uniemożliwiającej doręczenie właściwe oraz placówki oddawczej, w której pozostawiono przesyłkę, odpowiadają treści § 7 i 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 października 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1222). Co więcej biorąc pod uwagę wcześniejszą korespondencję należy uznać, że adres pod który dokonano doręczenia był prawidłowy (rzeczywisty). Obowiązek zgłoszenia zmiany adresu spoczywa na stronie ( 136 § 2 k.p.c.).

Doręczenie zastępcze ma to znaczenie, że pismo uznaje się za doręczone tak, jakby trafiło do rąk adresata (tzw. fikcja doręczenia). W takiej sytuacji za datę doręczenia uważa się ostatni dzień, w którym strona mogła odebrać z placówki pocztowej awizowaną przesyłkę. Będzie to wprawdzie tylko postać fikcji prawnej doręczenia, ale fikcji pociągającej za sobą wszelkie skutki doręczenia. Tak też jest w rozpoznawanej sprawie.

Skuteczność doręczenia przez awizo oznacza, że pozwana w sposób prawidłowy została zawiadomiona o nadejściu przeznaczonego dla niej pisma sądowego zawiadamiającego o terminie rozprawy w dniu 19 maja 2014 r.. Jednocześnie pomimo spełnienia powyższych wymogów prawidłowego doręczenia zastępczego nie sposób uznać, iż pozwana została prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy z dnia 12 marca 2014 roku, gdyż pierwsza próba doręczenia pozwanej zawiadomienia o terminie tej rozprawy miała miejsce 21 marca 2014 roku, a więc kilka dni po terminie rozprawy. Okoliczność ta jednak nie mogła skutkować nieważnością postępowania, gdyż ze względu na brak informacji o doręczeniu pozwanej przedmiotowego zawiadomienia rozprawa w dniu 12 marca 2014 roku została odroczona. Ponadto jak zostało to już wskazane pozwana miała możliwość wzięcia udziału w rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, gdyż została na nią prawidłowo wezwana. Pozwana nie wykazała nieprawidłowości w doręczeniu tego wezwania, w szczególności nie wniosła o przeprowadzenie dowodów na okoliczność zmiany miejsca odbioru przesyłek przez doręczyciela. Mieć przy tym należy na względzie, że doręczyciel każdorazowo przy awizowaniu przesyłki wskazuje miejsce, w którym może ona być odebrana.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że pozwana nie została pozbawiona możności obrony swoich praw z powodu niezawiadomienia jej o rozprawie z dnia 12 marca 2014 r. oraz 19 maja 2014 r. Brak jest zatem podstaw do uwzględnienia zarzutu nieważności postępowania z przyczyn, o których mowa w art. 379 pkt 5 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutów skarżącej dotyczących nierozważenia przez Sąd Rejonowy całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazać należy, iż skarżąca nie wskazała jaki dowód w jej ocenie został przez Sąd Rejonowy pominięty przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, a zatem nie sposób szczegółowo odnieść się do przedmiotowego zarzutu skarżącej.

Sąd Okręgowy jednak nie podziela oceny prawnej dokonanej przez Sąd I Instancji. W tym celu należy odnieść się do podstawy faktycznej żądania sformułowanej w pozwie. Powód wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 9.369,53 zł z odsetkami ustawowymi wskazanymi w pozwie z tytułu opłat związanych z korzystaniem z lokalu powoda w okresie od września 2010 roku do 9 lipca 2012 roku. Do pozwu zostały załączone dowody wpłat dokonywanych przez powoda na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej, jednak nie mogą one stanowić podstawy ustalenia wysokości dochodzonego roszczenia, bowiem z treści tytułów zamieszczonych na dowodach wpłat wynika, iż nie pokrywają się one w pełni z realnymi kosztami utrzymania, a nadto obejmują także okres po opróżnieniu lokalu przez pozwane.

Zastosowana przez Sąd Rejonowy subsumpcja jest błędna. Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu znajdują zastosowanie o tyle o ile brak innych regulacji, które mogą stanowić podstawę dochodzonego roszczenia. Sąd Okręgowy podziela zapatrywania wyrażone w orzecznictwie, zgodnie z którymi przepisy art. 405 i nast. k.c. wchodzą w grę wówczas, gdy nic innego nie wynika ze stosunku łączącego strony, ani z przepisów prawa rzeczowego. Chodzi w szczególności o przepisy regulujące stosunki posiadacza i właściciela (art. 224 i nast. k.c.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 1971 r. II CR 224/71, LEX nr 6981).

Z uwagi na sformułowaną podstawę faktyczną żądania w przedmiotowej sprawie znajdzie zastosowanie art. 224 § 2 k.p.c. Zgodnie z jego treścią od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Nadto zgodnie z art. 225 k.c. zd. 1 obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy.

Na gruncie wskazanego przepisu pozwane należy traktować jako samoistne posiadaczki w złej wierze, a na pewno dochodzone roszczenie dotyczy okresu kiedy pozwane wiedziały o wytoczeniu przeciwko nim powództwa o wydanie rzeczy.

Jak podnosi się w orzecznictwie w dobrej wierze jest ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo błędnie przypuszcza, że prawo to mu przysługuje, jeśli tylko owo błędne przypuszczenie w danych okolicznościach sprawy uznać należy za usprawiedliwione. Z kolei w złej wierze jest ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo wie, że prawo to mu nie przysługuje albo też ten, kto wprawdzie nie ma świadomości co do nieprzysługiwania mu określonego prawa, jednakże jego niewiedza nie jest usprawiedliwiona w świetle okoliczności danej sprawy. Tym samym, dobrą wiarę wyłącza zarówno pozytywna wiedza o braku przysługującego prawa, jak i brak takiej wiedzy wynikający z braku należytej staranności, a więc niedbalstwa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2015 r., I CSK 360/14, LEX nr 1770906).

Wyrokiem z dnia 31 lipca 2008 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi nakazał pozwanym opróżnienie lokalu numer (...) przy ulicy (...) w Ł.. Wyrok ten nie był zaoczny i został wykonany w drodze egzekucji sądowej. Zatem niewątpliwie pozwane wiedziały o wytoczeniu przeciwko nim powództwa o opróżnienie lokalu. Od tej chwili były one obowiązane do wynagrodzenia za korzystanie z lokalu. Co więcej jak wynika z niekwestionowanego przez pozwane zaświadczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wyrokiem Sadu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2006 roku w sprawie I C 367/03 Sąd zobowiązał A. K. do złożenia oświadczenia woli przenoszącego na J. M. przysługujące jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu numer (...) położonego przy Alei (...) wraz z wkładem budowlanym i udziałem członkowskim w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

Sąd Okręgowy ustalił wysokość wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy , które sprowadza się w tym wypadku do kosztów utrzymania lokalu w okresie zajmowanym przez pozwane, w oparciu o analizę konta złożoną przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...). W zakresie kosztów za lipiec 2012 roku Sąd obliczył tę wartość do 9 lipca, odnosząc wysokość opłat za cały miesiąc proporcjonalnie do 9 dni.

Wobec współuczestnictwa materialnego pomiędzy pozwanymi, Sąd rozpoznał sprawę także na rzecz A. K. ( art. 378 § 2 k.p.c.).

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od J. K. i A. K. solidarnie na rzecz J. M. kwotę 6.819,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2013 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałej części.

O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.p.c. przyjmując jako początkową datę ich naliczania dzień następny, po dniu w którym pozwane otrzymały odpis pozwu, wobec braku wcześniejszego wezwania do zapłaty.

O kosztach postępowania przed Sądem I Instancji orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Powód ostał się ze swoim żądaniem w około 73 %. Koszty poniesione przez powoda wynoszą 469 zł tytułem opłaty od pozwu, 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym (§ 8 ust. pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu) oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Wobec powyższego Sąd Okręgowy zasądził od J. K. i A. K. solidarnie na rzecz J. M. kwotę 1.230,78 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zarzuty apelacji obejmujące twierdzenie, że skarżąca uiszczała opłaty czynszowe w czasie zajmowania przez nią lokalu nie zostały wykazane. Skarżąca nie przedstawiła na potwierdzenie swoich twierdzeń żadnych dowodów. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż to na pozwanej, zgodnie z art. 6 k.c., spoczywał obowiązek wykazania, że płaciła ona należne spółdzielni opłaty eksploatacyjne w okresie korzystania z lokalu. Tymczasem pozwana ani w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, ani w postępowaniu odwoławczym nie przedstawiła dowodów na okoliczność, iż od września 2010 roku uiszczała opłaty eksploatacyjne. Tym samym twierdzenia powódki należało uznać za nieudowodnione, a zatem nie mogły mieć wpływu na rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok jak w sentencji, w pozostałym zakresie oddalając apelację.