Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2016 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w Słupsku

przeciwko M. P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną wobec powoda Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w Słupsku umowę darowizny dokonaną przez T. P. na rzecz pozwanej M. P. w dniu 26.07.2013 r. przed notariuszem A. W., prowadzącą Kancelarię Notarialną w S. Rep. (...), mocą której T. P. darował swojej żonie M. P. prawo własności nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o nr (...), o pow. 0,1495 ha położoną w K. przy ul. (...) i niezabudowaną działkę gruntu o nr (...) o pow. 0,1300 ha położoną w K., dla których obecnie prowadzona jest księga wieczysta przez Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Ksiąg Wieczystych KW nr (...) w celu zaspokojenia wierzytelności powoda w łącznej wysokości 93.405,28 zł wynikającej z:

a)  punktu 7 i 9 wyroku Sądu Okręgowego II Wydział Karny w S. z dnia 18.10.2012 r. sygn. akt (...) w zakresie kwoty 1.600 zł;

b)  punktu II wyroku Sądu Apelacyjnego II Wydział Karny w G. z dnia 26.02.2013 r. sygn. akt (...) w zakresie kwoty 600 zł;

c)  postanowienia Sądu Okręgowego w Słupsku Sekcja Windykacji (...) z dnia 17.05.2013 r. sygn. akt (...) nr karty dłużnika (...) w zakresie kwoty 91.205,28 zł.

2.  zasądza od pozwanej M. P. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  nie obciąża pozwanej kosztami sądowymi od których uiszczenia powód był zwolniony, przejmując jej na rachunek Skarbu Państwa.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. I C 326/15

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa Prezes Sądu Okręgowego w Słupsku w pozwie skierowanym przeciwko M. P. domagał się uznania za bezskuteczną w stosunku do jego osoby umowy darowizny z dnia 26 lipca 2013 r. zawartej przed notariuszem A. W. z Kancelarii Notarialnej w S., nr aktu Rep.(...) między pozwaną M. P. a jej mężem T. P., na mocy której T. P. darował swojej żonie M. P. działkę nr (...) o obszarze 0,1495 ha i działkę nr (...) o obszarze 0,1300 ha, obie działki położone w K./koło S. przy ul. (...).

W uzasadnieniu swojego żądania powód podniósł, iż przysługuje mu wobec T. P. wierzytelność w łącznej kwocie 93.406 zł wynikająca z tytułu wykonawczego w postaci;

1) wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dn. 18.10.2012 r. w sprawie sygn. akt (...) w zakresie kwoty 1.600 zł,

2) wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dn. 26.02.2013 r. w sprawie sygn. akt (...) w zakresie kwoty 600 zł oraz

3) postanowienia Sądu Okręgowego w Słupsku Sekcji Windykacji i (...) z dnia 17.05.2013r. w sprawie sygn. akt (...), nr karty dłużnika (...) w zakresie kwoty 91.205,28 zł.

Wszczęte przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne w oparciu o wniosek skierowany do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M., sygn. akt. Kms (...)/ okazało sie bezskuteczne

Fakt wyzbycia się przez T. P. dłużnika powoda na rzecz swojej żony jedynego majątku z którego mogłaby być przeprowadzona egzekucja, nie uzyskując w zamian żadnego przysporzenia majątkowego, bez wątpienia, jak podnosił powód wskazuje, że zostało to dokonane ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż uniemożliwił on przeprowadzenie skutecznej egzekucji z jego majątku. Jednocześnie pozwana uzyskała korzyść majątkową od osoby bliskiej ( męża ) należy więc domniemywać, że pozwana wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. W treści pozwu powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia powództwa poprzez zakazanie pozwanej zbywania i dalszego obciążania wyżej opisanych nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 16 października 2015r. uzupełnionym postanowieniem z dnia 29 października 2015r. Sąd udzielił powodowi dochodzonego zabezpieczenia, postanowienie uprawomocniło się z dniem 17 listopada 2015r.

Pozwana M. P. w odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 26 listopada 2015r. w całości uznała żądanie pozwu i na podstawie art. 101 k.p.c. wniosła o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania i o nieobciążanie jej kosztami procesu poprzez oddalenie wniosku powoda o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu.

Pozwana wskazała, że nie dała powodu do wytoczenia powództwa. Do daty doręczenia odpisu pozwu nie miała żadnej wiedzy tak o żądaniach powoda, jak i o roszczeniach wobec jej męża. Pozwana podkreśliła też, że przy pierwszej czynności uznała żądanie pozwu, przez co należy uznać, że spełnione pozostają obie przesłanki sformułowane w art. 101 k.p.c.

Sąd ustalił i zważył co następuje;

T. P. nabył w dniu 2 stycznia 1998 roku od małżonków K. nieruchomość położoną we wsi i gminie K. o łącznej powierzchni 1.2856 ha, na którą to składały się działki oznaczone numerami geodezyjnymi (...). W wyniku przeprowadzonego podziału geodezyjnego działki numer (...) wyodrębniono działki:(...) o pow. 0,0129 ha i (...) o pow. 0,2795 ha. Następnie w wyniku przeprowadzonego na podstawie decyzji Wójta Gminy K. z dnia 2 marca 2013 roku kolejnego podziału geodezyjnego działki numer (...) wyodrębniono działki: (...) o pow. 0,1495 ha i działkę (...) o pow. 0,1300 ha. Na nieruchomości należącej do T. P., stanowiącej działkę numer (...) T. P. i M. P. będąc w związku małżeńskim wybudowali budynek mieszkalny.

bezsporne

Powodowi przysługuje wobec T. P. wierzytelność pieniężna w łącznej wysokości 93.405,28 zł, na którą składają się następujące kwoty:

⚫

1.600,00 zł wynikająca z pkt. 7 i 9 prawomocnego i wykonalnego wyroku Sądu Okręgowego II Wydział K. w S. z dnia 18.10.2012 r. (sygn. akt: (...)),

⚫

600,00 zł wynikająca z pkt. II prawomocnego i wykonalnego wyroku Sądu Apelacyjnego II Wydział K. w G. z dnia 26.02,2013 r. (sygn. akt (...)

⚫

91.205,28 zł wynikająca z prawomocnego i wykonalnego postanowienia Sądu Okręgowego w Słupsku Sekcja Windykacji (...) z dnia 17.05.2013 r. (sygn. akt: (...), nr karty dłużnika: (...))

bezsporne - nadto wyrok Sądu Okręgowego Słupsku z dnia 18.10.2012r. (sygn. akt: (...)) opatrzony klauzulą wykonalności k. 11-12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26.02.2013r. (sygn. akt: (...)) opatrzony klauzulą wykonalności k. 13, postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku Sekcja Windykacji (...) dnia 17.05.2013 r. opatrzony klauzulą wykonalności k. 14.

W dniu 19 lipca 2013 roku T. P. udzielił swojej żonie M. P. pełnomocnictwa do dokonania darowizny będących jego własnością działek gruntu o numerach (...) i (...) położonych w K. na rzecz samego pełnomocnika.

W dniu 26 lipca 2013 roku M. P. działając w imieniu własnym oraz jako pełnomocnik w imieniu i na rzecz swojego męża darowała sobie do majątku osobistego przysługujące T. P. prawo własności nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu o numerze (...) o pow. 1495 ha położonej w K. przy ulicy (...) oraz niezabudowaną działkę gruntu o numerze (...) o powierzchni 1300 ha położonej w K.. M. P. darowiznę tę przyjęła.

bezsporne - nadto pełnomocnictwo udzielone przez T. P. upoważniające M. P. do dokonania darowizn k. 21, umowa darowizny dnia 26 lipca 2013r., zawarta w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)) k. 17-20.

Powód prowadził wobec T. P. postępowanie egzekucyjne, ale okazało się ono bezskuteczne.

bezsporne - nadto postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku z dnia 7 maja 2014r. sygn. akt (...) k. 15.

Przedstawiony stan faktyczny był bezsporny.

Pozwana uznając powództwo potwierdziła de facto podane przez powoda okoliczności.

W świetle powyższych okoliczności należało uznać, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Przepisz art. 527 § 1 i 2 k.p.c., w związku z art. 531 § 1 i 532 k.c., przyznają wierzycielowi prawo żądania uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności dokonanej przez jego dłużnika z osobą trzecią, uzyskującą na podstawie tej czynności korzyść majątkową, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, czynność zaś doprowadziła do tego, że dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Na korzyść powoda działa dodatkowo powołane w pozwie domniemanie, sformułowane w § 3 cytowanego przepisu, przewidujące, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Powód korzysta też z domniemania działania dłużnika świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, o jakim mowa w art. 529 k.c.

Pozwana nie obaliła żadnego ze wskazanych domniemań, nie zaspokoiła też powoda jako wierzyciela, nie wskazała również wystarczającego do zaspokojenia powoda mienia męża, jak przewiduje to przepis art. 533 k.c.

Mając zatem na względzie z jednej strony, że uznanie powództwa jest aktem dyspozycyjności materialnej pozwanego, który za zasadne uznaje zarówno roszczenie powoda, jak i przyznaje uzasadniające je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, z drugiej zaś, że sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że jest ono sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa (213 § 2 k.p.c.), Sąd rozstrzygający niniejszą sprawę poprzestał na uznaniu powództwa i orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (punkt pierwszy sentencji).

Bezspornie, uznanie roszczenia przez pozwanego jest równoznaczne z przegraniem procesu i w takim wypadku powinien on zwrócić powodowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wyjątek od tej ogólnej reguły przewiduje art.102 k.p.c. który pozwala w szczególnie uzasadnionych wypadkach zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie obciążyć jej w ogóle kosztami. Nieskonkretyzowanie w nim przez ustawodawcę "wypadków szczególnie uzasadnionych" oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Zważyć przy tym należy, że przepis ten nie może być rozszerzająco wykładany i wyklucza uogólnianie, a może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku. Do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102 należy zaliczyć nie tylko fakty leżące na zewnątrz procesu (np. dotyczące stanu majątkowego czy sytuacji życiowej strony) ale i fakty związane z samym przebiegiem procesu, w szczególności dążenie do szybkiego zakończenia procesu, do szybkiego wyjaśnienia wszystkich istotnych faktów (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2011r., sygn. (...), LEX nr (...), z dnia 14 stycznia 1974r., sygn. (...) LEX nr (...)).

Pozwana reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, poza złożeniem w treści odpowiedzi na pozew wniosku o oddalenie żądania powoda o zasądzenie kosztów procesu nie przedstawiła na tę okoliczność żadnego uzasadnienia. Wezwana na termin rozprawy nie stawiła się, nie stawił się również jej pełnomocnik w przeciwieństwie do pełnomocnika strony przeciwnej. Samo uznanie powództwa przy pierwszej czynności, a więc okoliczność związana z przebiegiem procesu nie stanowi sama w sobie podstawy zwolnienia w oparciu o art. 102 k.p.c. od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające ( np. trudna sytuacja ekonomiczna) ale łącznie wyczerpują już znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. Pozwana takich okoliczności nie przedstawiła.

W świetle powyższego brak było zatem materiału dowodowego, który pozwalałby Sądowi na uznanie, iż w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony i zastosowanie wobec pozwanej dobrodziejstwa z art.102 k.p.c. wbrew regule określonej w art.98 k.p.c.

Wbrew ocenie pozwanej brak było również podstaw do uznania, że znajduje do niej zastosowanie przepis art. 101 k.p.c. Przepis ten statuuje zasadę zawinienia będącą wyjątkiem od reguły odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) i łączy jej realizację ze spełnieniem uprzednio i kumulatywnie przez stronę pozwaną wskazanych w omawianym przepisie obu przesłanek. Stosownie do przywołanej normy zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Pozwany nie daje powodu do wytoczenia sprawy, jeżeli jego postępowanie i postawa wobec roszczenia strony powodowej - oceniona zgodnie z doświadczeniem życiowym - usprawiedliwiają wniosek, że strona powodowa uzyskałaby zaspokojenie roszczenia bez wytoczenia powództwa (por. orz. SN z 25 maja 1936r., C III. (...), LexPolonica nr (...), Zb. Orz. 1937, nr I, poz. (...), oraz z 18 kwietnia 1961r., (...), LexPolonica nr (...), OSPiKA 1962, nr(...), poz.(...)

Jak wskazuje się w doktrynie, przepis art. 101 k.p.c. jest wyjątkiem od zasady obciążania kosztami stosownie do odpowiedzialności za wynik sprawy i premiuje lojalne zachowanie się pozwanego (dłużnika) i chroni go przed szykanami wierzyciela, wytaczającego zbędne procesy. Dłużnika obciąża jednak ciężar dowodu, że powód mógł uzyskać zaspokojenie pretensji bez uciekania się na drogę procesu ( vide; z uzasadnienia orzeczenia Sądu Najwyższego sygn. akt I PR (...), OSN (...), poz. (...)). Pozwana uznając powództwo ani nie zaspokoiła powoda, ani nie zaoferowała mu takiej zapłaty, jak też nie wskazała na majątek dłużnika wystarczający do pokrycia wierzytelności powoda. Zatem powoda w tej sytuacji trudno uznać za wytaczającego proces zbędnie czy dla szykany, tym samym mimo uznania powództwa przez pozwaną przy pierwszej czynności, brak podstaw by uznać, że spełnione są kumulatywnie obie przesłanki warunkujące zwrot kosztów na rzecz pozwanej.

Wytoczenie niniejszego procesu było najprostszą i najskuteczniejszą drogą do osiągnięcia skutku prawnego, do którego słusznie zmierzał powód.

Na oryginale właściwy podpis