Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 21 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Mankiewicz

Protokolant Tomasz Borowczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2013r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. na rzecz pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 5.000 zł (pięć tysięcy złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III.  nakazuje ściągnąć od powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 90,09 zł (dziewięćdziesiąt złotych dziewięć groszy) tytułem kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 maja 2011 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. wniósł przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. o zapłatę kwoty 197.812,56 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 lutego 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

W uzasadnieniu powód podał, że w dniu 17 września 2010 r. strony zawarły umowę o wybudowanie przez powoda kompleksu boisk sportowych przy Szkole Podstawowej nr (...) w R.. Wynagrodzenie miało charakter ryczałtowy i wynosiło kwotę 1.100.000 zł netto plus podatek VAT. Powód wykonał zlecone prace w części. Strony dokonały częściowego odbioru robót, na podstawie którego powód wystawił fakturę na kwotę 327.812,56 zł brutto (266.514,28 zł netto). Powód podniósł, że pozwany przyznał, iż wartość wynagrodzenia z tytułu wykonanych robót winna opiewać na kwotę 296.126,97 zł netto. Pozwany pomniejszył kwotę o 10 % do czasu usunięcia ujawnionych usterek i braków i uznał swoje zobowiązanie w kwocie co najmniej 266.514,28 zł netto (327 812, 56 zł. brutto).

Pozwany w dniu 08 lutego 2011 r. uregulował należność jedynie częściowo w kwocie 130.000,00 zł. Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 197.812,56 zł. Bezskutecznie.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy
w Gdańsku orzekł, że pozwany ma zapłacić na rzecz powoda kwotę 197.812,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 16 lutego 2011 r. do dnia zapłaty oraz koszty sądowe w kwocie 2.473 zł i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.617 zł.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany w ustawowym terminie wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa
i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany podał, że powództwo jest przedwczesne. Strony w umowie z dnia 17 września 2010 r. ustaliły, że zapłata wynagrodzenia powodowi nastąpi na podstawie wystawionej faktury Vat, przy czym podstawą do jej wystawienia będzie podpisany przez strony protokół odbioru robót. Pozwany podkreślił, że dokument z dnia 20 stycznia 2011 r. wskazuje na liczne wady i usterki prac, których istnienie powód potwierdził i zobowiązał się do ich usunięcia. Powód nie wykonał ww. zobowiązania a zatem roszczenie jest nie tylko przedwczesne, ale
i niezasadne.

Pozwany podał nadto, że brak jest nie tylko podpisanego pomiędzy stronami bezusterkowego protokołu odbioru robót, ale przede wszystkim brak jest protokołu odbioru końcowego inwestycji sporządzonego pomiędzy pozwanym, a Gminą (...). Powodem jest postawa powoda, który nie wykonał zobowiązania do przedłożenia niezbędnej dokumentacji w aktach sprawy, pismo Urzędu (...) z dnia 20 maja 2011 r.

W dalszej części uzasadnienia pozwany wskazał, że zlecone powodowi prace zostały wykonane niezgodnie z projektem budowlanym i umową. Wobec zaś odstępstwa od projektu budowlanego oraz niewywiązania się przez powoda z wyrażonego w § 6 ust. 6 i 14 łączącej strony umowy dokumentacji powykonawczej i uzgodnień dokonanych zmian z projektem, pozwany został zmuszony do realizacji wykonanej przez powoda części zlecenia. Pozwany podał, że treść maiła podpisanego przez J. Z. w żadnym wypadku nie może być traktowana jako uznanie długu przez pozwanego oraz zakwestionował wysokość dochodzonego wynagrodzenia.

Pismem z dnia 4 sierpnia 2011 r. powód wniósł o zawiadomienie Gminy (...) w trybie art. 84 k.p.c. o toczącym się postępowaniu, celem umożliwienia jej przystąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego po stronie powoda W uzasadnieniu powód powołał się na solidarną odpowiedzialność inwestora na mocy art. 647 ^{( 1)} § 5 k.p.c.

Zarządzeniem z dnia 7 września 2011 r. doręczono Gminie (...) odpis pisma powoda z dnia 1 września 2011 r. wraz z załącznikami, informując, iż Gmina (...) może zgłosić swe przystąpienie do strony postępowania w charakterze interwenienta ubocznego. Pouczono też
o treści art. 84 k.p.c. oraz 76-77 k.p.c. Gmina (...) nie przystąpiła do postępowania.

Postanowieniem z dnia 1 lipca 2011 r. wydanym w sprawie V GU 14/11 Sąd Rejonowy w Rzeszowie ogłosił upadłość z możliwością zawarcia układu (...) sp. z o.o. w R.. /postanowienie Sadu Rejonowego
w Rzeszowie w sprawie V GU 14/11 z dnia 01.07.2011 r. k. 106/

Postanowieniem z dnia 21 września 2011 r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie zmienił postanowienie z dnia 1 lipca 2011 r. w ten sposób, że ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku (...)sp. z o.o. w R.. /postanowienie Sadu Rejonowego w Rzeszowie w sprawie V GU 14/11 z dnia 21.09.2011 r. k. 107/.

Pismem z dnia 30 października 2011 r. Syndyk Masy Upadłości (...) sp. z o.o. w R. wstąpił do niniejszego procesu
w charakterze powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 19 września 2010 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zawarła z Zakładem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością
w R. umowę nr (...) o roboty budowlane. Na podstawie w/w umowy(...) Sp z o.o. w G. zleciła (...) sp. z o.o.
w R. realizację budowy kompleksu boisk sportowych przy Szkole Podstawowej nr (...) w R.. Szczegółowy zakres przedmiotu zamówienia zawarty został w projekcie budowlanym i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót. Powód oświadczył, iż zapoznał się z dokumentacją wymienioną w ust. 2 oraz dokonał wizji lokalnej i nie wnosi żadnych zastrzeżeń co do wykonania przedmiotu umowy. Powód zastrzegł sobie prawo, iż wierzytelności wynikłe z niniejszej umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich. Inwestorem inwestycji jest Gmina (...).

W § 2 strony ustaliły następujące terminy realizacji kolejnych etapów przedmiotu umowy:

a)  rozpoczęcia robót: 20.09.2010 r.,

b)  ETAP 1: zakończenie podbudowy pod boiska: 31 dni od daty rozpoczęcia robót

c)  ETAP 2: zakończenie robót: 22.10.2010 r.

Terminy mogły ulec zmianie w wypadku: działania siły wyższej,
z przyczyn niezawinionych przez Wykonawcę.

Zgodnie z § 3 całkowitą ryczałtową wartość przedmiotu umowy ustalono na kwotę netto 1.100.000 zł powiększoną o należny podatek VAT.
W § 4 uzgodniono zasady rozliczenia i zabezpieczenia płatności. Wskazano, że podstawą wystawienia faktur będzie podpisany przez Strony protokół odbioru (wykonania) robót. Strony zgodziły się, że rozliczenie za realizację przedmiotu umowy nastąpi na podstawie faktur częściowych i końcowej płatnej
w terminie 14 dni od dnia dostarczenia faktury do siedziby Zamawiającego wraz z podpisanym protokółem odbioru robót. Ustaliły też, że dostarczenie faktury bez protokołu skutkować będzie jej odesłaniem do powoda. Strony uzgodniły też, że w terminie 2 dni od dnia podpisania niniejszej umowy, Zamawiający w trybie art. 647 ¹ k.c. powiadomi inwestora o fakcie zawarcia niniejszej umowy, przedkładając mu jednocześnie kopię umowy. W § 7 ustalono, że przewiduje się dwa rodzaje odbiorów:

a)  odbiory częściowe polegające na sprawdzeniu ilości wykonanych robót, ocenianiu ich jakości i przeprowadzaniu prób technicznych. Odbioru dokonuje się trójstronnie: inspektor nadzoru z ramienia inwestora i kierownik budowy z ramienia Zamawiającego oraz przedstawiciel Wykonawcy,

b)  komisyjny odbiór końcowy przedmiotu umowy.

Ustalono też, że zgłoszenia przedmiotu umowy do odbioru końcowego dokonuje Wykonawca pisemnie na adres Zamawiającego. Zgłoszenie powinno być poprzedzone przeglądem technicznym całego zakresu umownego dokonanym przez inspektora nadzoru i kierownika budowy. Zamawiający jest obowiązany w ciągu 7 dni od daty otrzymania zgłoszenia do odbioru rozpocząć czynności odbioru i zakończyć odbiór w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia odbioru w wyłączeniem następujących sytuacji:

a)  wystąpienie wad i usterek w przedmiocie odbiory wykazanych
w przeglądzie technicznym,

b)  niedostarczenia dokumentów wymienionych w par 6 ust. 6.

Do czasu wydania przez Inwestora Protokołu Odbioru Końcowego Inwestycji lub innego równoważnego dokumentu poświadczającego zakończenie jej realizacji, podpisany przez strony Protokół Odbioru Końcowego Inwestycji miał być uznany za warunkowy. Jeżeli Zamawiający, w ciągu 14 dni od wydania przez Inwestora Protokołu Końcowego Odbioru Inwestycji lub innego równoważnego dokumentu poświadczającego zakończenie jej realizacji, nie powiadomi Wykonawcy o zgłoszonych w tym protokole wadach i zastrzeżeniach do Robót Wykonawcy, należało uznać, iż z upływem powyższego terminu wydano bezusterkowy Protokół Odbioru Końcowego Robót. W przypadku stwierdzenia wad i usterek w robotach Wykonawca zobowiązany był do niezwłocznego ich usunięcia na swój koszt w ciągu 7 dni od zgłoszenia, przy czym termin zakończenia i odbioru robót nie może ulec opóźnieniu w stosunku do uzgodnionych umową. Jeżeli Wykonawca nie usunął wad lub nie wykonał wskazanych poprawek, Zamawiający uprawniony był wykonać je na koszt i ryzyko Wykonawcy a Wykonawca zobowiązany był pokryć różnicę pomiędzy ceną faktycznie poniesioną na wykonanie tych prac przez zamawiającego, a ceną przyjętą w umowie.

Dowód: umowa nr (...) z dnia 17.09.2010 r. k. 8-11, zeznania świadka W. R. k. 248-252, zeznania świadka K. D. k. 253-257, zeznania świadka T. Z. protokół z rozprawy z dnia 21.11.2012 r. k. 427-430.

Do powyższej umowy strony zawarły aneks nr 1, którym dokonano zmian terminów rozpoczęcia i zakończenia robót.

Dowód: Aneks nr 1 do umowy z dnia (...)k. 12

Przedmiotowa inwestycja realizowana była w oparciu o umowę nr (...) zawartą wg. Prawa zamówień publicznych, którą Inwestor - Gmina (...)w wyniku przeprowadzonego postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego zawarła z pozwaną spółką umowę
z dnia 2 września 2010 r.. Podmiot w powyższym stosunku występuje jako podwykonawca.

Dowód: kopia umowy z dnia 2.09.2010 nr (...) k. 13-24, zeznania świadka T. Z. protokół z rozprawy z dnia 21.11.2012 r. k. 427-430

Pozwany zgodnie z umową zgłosił inwestorowi Zakład (...) sp. z o.o. jako podwykonawcę przy realizacji inwestycji.

Dowód: zgłoszenie przez pozwanego podwykonawcy wraz z kopią umowy z dnia 17.09.2010 r. k. 25 – 30.

W dniu 20 stycznia 2011 r. strony miały dokonać częściowego odbioru robót. Z powyższej czynności został sporządzony protokół odbioru robót. W czynności brali udział przedstawiciel pozwanego B. Ż.oraz przedstawiciel powoda K. D.. W czynności nie brał udziału inspektor nadzoru. W protokole wpisano szereg uwag odnośnie wykonanych prac m.in.:

-

brak dokumentacji odbiorowej powykonawczej. Aranżacja budynku niezgodna z projektem,

-

brak możliwości sprawdzenia szczelności instalacji wod- kan,

-

źle docięta wykładzina- odklejanie się cokolika,

-

brak obróbek nad kabiną prysznicową,

-

rynna zarysowana,

-

wykonane uziomy slupów niezgodne z projektem.

Protokół nie wskazuje wartości wykonanych robót. Protokół odbioru podpisali obecni przedstawiciele stron w osobach kierownika budowy B. Ż. oraz kierownika robót powoda K. D.. Protokół nie został podpisany przez inspektora nadzoru.

Dowód: Protokół odbioru wykonanych robót z dnia 20.01.2011 r. k. 33, zeznania świadka W. R. k. 248-252, zeznania świadka B. Ż. k. 273-277, zeznania świadka T. Z. protokół z rozprawy z dnia 21.11.2012 r. k. 427-430.

W treści wiadomości elektronicznej z dnia 21 stycznia 2011 r. J. Z. wskazał powodowi, że pozwany w stosunku do inwestora „wyfakturował kwotę 321.178,93 zł, czyli dla Ł. 296.126,97 zł”. Podał też, że kwotę 296.126,97 zł netto pomniejszył o 10 % z tytułu ujawnionych usterek i braków, do czasu ich usunięcia.

Dowód: wiadomość elektroniczna pozwanego z dnia z dnia 21.01.2011 r. k. 34, zeznania świadka W. R. k. 248-252

Powód z tytułu wykonanych prac, na podstawie otrzymanej wiadomości mailowej, kierując się kwotą w niej wskazaną wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT nr (...) z dnia 25 stycznia 2011 r. na kwotę 327.812,56 zł. brutto (266 514,28 zł. netto).

Dowód: Okoliczność bezsporna, nadto: faktura VAT nr (...) k. 59, zeznania świadka W. R. k. 248-252, zeznania świadka K. D. k. 253-257.

Pozwany z tytułu należności wynikającej z powyższej faktury wpłacił w dniu 9 lutego 2011 r. na rzecz powoda kwotę 130.000 zł.

Dowód: wyciąg z rachunku bankowego powoda k. 35 – 37, zeznania świadka K. D. k. 253-257, zeznania świadka T. Z. protokół
z rozprawy z dnia 21.11.2012 r. k. 427-430.

Pismem z dnia 24 lutego 2011 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 197.812,56 zł tytułem nieuciszonej należności wynikającej z faktury nr (...) z dnia 25 stycznia 2011 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty powoda z dnia 24.02.2011 r. wraz z dowodem nadania k. 41-42

Pismem z dnia 25 lutego 2011 r. pozwany poinformował powoda o tym, że z przekazanej kwoty 130.000 zł powód winien był dokonać wypłaty części wynagrodzenia na rzecz (...) sp. z o.o. z T., będącej podwykonawcą powoda. Z uwagi jednakże na fakt, że powód nie dokonał żadnych płatności na rzecz (...) sp. z o.o. pozwany wstrzymał płatności na rzecz powoda do czasu dostarczenia do siedziby spółki następujących dokumentów:

-

protokołu zdawczo odbiorczego zaplecza socjalnego podpisanego pomiędzy firmą (...) sp. z o.o. a jej podwykonawcą - firmą (...) sp. z o.o.;

-

oświadczenia firmy (...) Sp. z o.o. o uregulowaniu zaległych należności lub ewentualnie przedstawienie umowy cesji należności miedzy powodem a podwykonawcą umożliwiającą przekazanie należności przez pozwanego bezpośrednio na rzecz firmy (...) sp. z o.o.;

-

podpisanego aneksu do umowy nr (...).

Dowód: pismo pozwanego z dnia 25.02.2011 r. k. 38, zeznania świadka M. C. k. 277-279, zeznania świadka T. Z. protokół
z rozprawy z dnia 21.11.2012 r. k. 427-430

Pismem z dnia 26 kwietnia 2011 r. powód po raz kolejny wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 197.812,56 zł

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 26.04.2011 r. wraz z dowodem nadania k. 43- 44

W dniu 28 lutego 2011 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym zarejestrowano zmianę firmy powodowej spółki z Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Dowód: odpis pełny z KRS powoda k. 47- 51

Pismem z dnia 16 maja 2011 r. pozwany zwrócił się do powoda
o dostarczenie kompleksowej, geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 16.05.2011 r. k. 82.

Pismem z dnia 26 października 2010 r. pozwany zwrócił się do powoda o przyspieszenie prac i zwiększenie frontu robót.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 26.10.201 r. k. 83

Pismem z dnia 20 maja 2011 r. inwestor poinformował pozwanego, że dostarczona przez niego dokumentacja nie spełnia wymogów oraz jest niekompletna. Zwrócił się też o pilne uzupełnienie brakujących elementów dokumentacji.

Dowód: pismo inwestora z dnia 20.05.2011 . k. 84

Pismem z dnia 26 kwietnia 2011 r. powód wezwał Gminę (...) jako inwestora do zapłaty kwoty 197.812,56 zł tytułem pozostałej należności wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 25 stycznia 2011 r. wraz z ustawowymi odsetkami.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 26.04.2011 r. k. 103-104

Inwestor odmówił zapłaty.

Dowód: pismo inwestora z dnia 20.05.2011 r. k. 105.

Pismem z dnia 11 maja 2011 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 17 września 2010 r.

Dowód: oświadczenie powoda z dnia 11.05.2011 r. k. 124.

Pismem z dnia 22 sierpnia 2011 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Dowód: oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od umowy z dnia 22 sierpnia 2011 r. k. 125.

Obiekt będący przedmiotem umowy między stronami zrealizowano
z odstępstwami w stosunku do projektu. Zmiany te były realizowane na skutek samodzielnej decyzji pozwanego i jego kierownika budowy B. Ż..

Nie jest możliwe ustalenie jaka jest umowna wartość robót objętych umową. Materiał dowodowy w sprawie wyklucza możliwość sporządzenia jakiekolwiek obliczenia kosztów, zarówno wykonanych robót, jak pozostałych do wykonania. Strony w trakcie realizowania umowy nie sporządziły żadnych dokumentów, które pozwalałyby określić poziom kosztów wykonanych prac budowlanych przez powoda ani procentowo, w funkcji zaawansowania robót względem umowy, ani metodą kosztorysową.

Dowód: Opinia biegłego k. 466-495

Sąd zważył co następuje

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone przez strony do akt sprawy dokumenty, a także zeznania świadków.

Po przeprowadzeniu wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd uznał dokumenty przedłożone przez strony,
w szczególności umowę, protokół odbioru częściowego robót, wiadomość mailową J. Z., fakturę VAT, wezwania do zapłaty, za dowody w pełni wartościowe, nie znalazł bowiem podstaw do podważenia ich wiarygodności. Dowody te nie budziły wątpliwości co do swej autentyczności i Sąd uznał je za w pełni wiarygodne źródła ustaleń faktycznych. Nadto nie były one kwestionowane przez strony w toku postępowania.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków W. R., K. D., B. Ż., M. C., T. Z. słuchanych w sprawie. Zeznania ich są szczegółowe, spójne i logiczne. Świadkowie precyzyjnie przedstawili okoliczności dotyczące zasad współpracy stron, zawarcia umowy, jej wykonania, spisania odbioru częściowego, rozwiązania umowy przed jej całkowitym wykonaniem przez powoda. Zeznania te wzajemnie ze sobą korelują tworząc jasny obraz współpracy stron.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2012 r. Sąd dopuścił dowód
z opinii biegłego ds. budownictwa na okoliczność wykonania przez pozwanego przedmiotu umowy niezgodnie z projektem budowlanym i łączącą strony umową na wykonanie kompleksu boisk sportowych przy Szkole Podstawowej nr (...) w R., z uwzględnieniem ewentualnych obowiązków doręczenia przez powoda dokumentów dotyczących wykonanych prac, wpływu ewentualnych odstępstw od projektu na wysokość należnego wynagrodzenia, zakresu robót dodatkowych pozwanej związanych
z odstępstwami powódki od projektu budowlanego.

W wykonaniu postanowienia biegły sądowy wydał w sprawie opinię,
w której ustosunkował się na tyle na ile było to możliwe do tezy dowodowej wskazanej w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu. W ocenie Sądu twierdzenia i wnioski biegłego były logiczne, konsekwentne i zgodne z jego najlepszym stanem wiedzy.

Biegły w sposób wyczerpujący, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy naświetlił i wyjaśnił okoliczności z punktu widzenia posiadanych przez siebie wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy (por. wyrok SN z dnia 11 lipca 1969 r., I CR 140/69, OSNC 1970, nr 5, poz. 85; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 grudnia 2006 r.,
V CSK 360/06, Lex, nr 238973).

Sąd miał na uwadze zastrzeżenia pozwanego zgłoszone do przedmiotowej opinii w piśmie procesowym z dnia 23 kwietnia 2012 r. oraz na rozprawie – w szczególności zarzuty, iż treść opinii jest niejasna
i niejednoznaczna, zawiera alternatywne wnioski, a także komentarze
i analizę łączącego strony stosunku prawnego, w tym także ustalenia faktyczne. Sąd nie przychylił się jednak do tych zarzutów. Po pierwsze, należy tu zwrócić uwagę, iż przepisy postępowania cywilnego poza pisemnością nie zawierają szczególnych unormowań dotyczących formy opinii biegłego sądowego. Stąd, zdaniem Sądu, o ile biegły zawiera w opinii odpowiedzi na pytania Sądu, dopuszczalne jest sporządzenie tej opinii, w formie bardziej lub mniej opisowej, zawierającej także relację biegłego z jego analizy materiału dowodowego, przeprowadzonej na potrzeby sporządzenia opinii, a także (jak w niniejszym przypadku), zawierającej wyjaśnienia pojęć jakimi posługuje się biegły i oceny zagadnień będących przedmiotem opinii z punktu wiedzy fachowej biegłego. Konieczne jest tu zwrócenie uwagi, iż zagadnienia oceniane przez biegłego w niniejszej sprawie dotyczą materii, w której biegły musi posługiwać się nie tylko wiedzą z dziedziny inżynierii, w tym techniki stosowanej przy budowaniu obiektów, ale również wiedzą z zakresu prawa budowlanego. Prawidłowe wykonanie inwestycji w budownictwie oznacza bowiem wykonanie jej nie tylko zgodnie z wszelkimi normami technicznymi mającymi zastosowanie w budownictwie, przy dochowaniu należytej staranności oraz według najlepszej, profesjonalnej wiedzy, ale także zgodnie
z normami prawnymi uregulowanymi w przepisach prawa budowlanego
i w tym kontekście biegły ma prawo, wydając opinie, wypowiadać się
o zgodności ocenianego procesu budowlanego (w tym również postanowień umowy) z tzw. sztuką budowlaną. Biorąc pod uwagę okoliczność, iż biegły powoływany jest dlatego, że Sąd nie dysponuje fachową wiedzą aby dokonać pewnych ustaleń faktycznych, bez jego pomocy, uzasadnionym wydaje się również zwrócenie przez biegłego uwagi Sądu na zagadnienia istotne dla oceny prawidłowości badanego procesu budowlanego, a związane z teza dowodową Sądu. W niniejszej sprawie biegły sądowy w sposób bardzo wnikliwy i szczegółowy opisał materiał z jakim zapoznał się w celu wydania opinii, w tym również postanowieniami umownymi stron i wskazał przyczyny dla których nie jest możliwa jednoznaczna odpowiedź na zawarte w tezie dowodowej pytania odnośnie wartości robót wykonanych przez powoda. Główną przyczyną była tu niekompletność dokumentacji stanowiącej materiał dowodowy zebrany w sprawie. Mając jednak uwagę na zastrzeżenie Sądu, poczynione z uwagi na gospodarczy charakter sprawy, iż biegły ma dokonać analizy jedynie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony
w niniejszej sprawie, uwagi biegłego należało uznać za jak najbardziej uprawnione. Biegły zastrzegł bowiem, iż poczynione wnioski opiera jedynie na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy i nie wyklucza, iż byłyby one inne po uzupełnieniu tego materiału. Ponadto biegły wyraźnie wskazał, jakich ustaleń nie może poczynić bez dalszej dokumentacji – w szczególności odnośnie wartości ocenianych robót.

Biegły faktycznie posługiwał się w opinii również sformułowaniami ocennymi, które według pozwanego świadczą o nieuprawnionym ocenianiu stosunków łączących strony, jednak należy zwrócić uwagę, iż te uwagi biegły czynił, w kontekście obowiązujących norm prawa budowlanego, których znajomość należy do tzw. „wiadomości specjalnych”, dla których właśnie biegły został powołany. W ocenie Sądu intencją biegłego było przekazanie tych wiadomości specjalnych w kontekście realizacji przez strony łączącego je stosunku jakim była przedmiotowa umowa o roboty budowlane. Obszerność wywodów biegłego i stopień jego wnikliwości, mimo braku jednoznacznej odpowiedzi na wszystkie zadane biegłemu pytania, nie powoduje, iż opinia jest niezrozumiała i nieprzydatna, albowiem biegły w sposób wyczerpujący wyjaśnił przyczyny takiej sytuacji, odnosząc się do zaoferowanego przez strony materiału dowodowego.

Postanowieniem z dnia 7 maja 2013 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o sporządzenie opinii przez innego biegłego. Jak wynika z wiarygodnej
i rzetelnej opinii biegłego materiał zebrany w sprawie nie pozwala na obliczenie wartości zarówno wykonanych robót jak i pozostałych do wykonania. Skoro więc niemożliwym jest ustalenie w jakim zakresie prace zostały wykonane i jaka jest ich wartość, oczywistym jest, że niemożliwym też byłoby ustalenie czy prace wykonane obarczone są jakimiś wadami czy usterkami ani tym bardziej w jaki sposób wadliwość wykonania wpływa na wysokość należnego z tego tytułu wynagrodzenia. Dalsze postępowanie dowodowe z udziałem biegłego prowadziłoby zatem do bezcelowego przedłużania postępowania i narażało co najwyżej strony na przedłużanie postępowania oraz ponoszenie niepotrzebnych kosztów z tego tytułu.

Sąd miał również na uwadze fakt, że to nie powód kwestionował treść opinii a odmienna opinia biegłego mogłaby mieć natomiast znaczenie procesowe wyłącznie dla powoda. Podkreślić też na marginesie należy, że żadna ze stron nie zgłaszała zastrzeżeń do protokołu odnośnie decyzji Sądu oddalającej wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii drugiego biegłego.

Sąd pominął też dowód z przesłuchania stron. Pomimo kilkukrotnych wezwań do osobistego stawiennictwa na rozprawie (zarządzenie z dnia 17 lipca 2012 r., 19 października 2012 r., 13 grudnia 2012 r., 5 marca 2013 r.), prawidłowo doręczanych, żadna ze stron nie stawiła się. Tym samym Sąd uznał, że strony rezygnują w sposób dobrowolny z przysługującego im uprawnienia procesowego.

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2012 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przesłuchanie A. W. i J. Z.
w charakterze świadków, złożony tego samego dnia. Są przychylił się tu do stanowiska powoda, iż zgłoszenie tego rodzaju dowodu objęte było prekluzją. Wcześniej wniosek pozwanego dotyczący przesłuchania wskazanych osób obejmował przesłuchanie ich w charakterze strony. Bezpośrednio po zmianie statusu tych osób, pozwany nie zmienił swojego wniosku lecz dopiero na rozprawie w dniu 21 listopada 2012 r. Sąd oddalając wniosek miał na uwadze, że dowód z przesłuchania w charakterze świadka oraz w charakterze strony stanowią dwa odrębne rodzajowo dowody. Dowody te mają swoją odrębną regulację w przepisach postępowania cywilnego. Inny jest termin ich przeprowadzenia, warunki oraz uzasadnienie skorzystania z danego dowodu przez Sąd. Dowód z zeznań świadka obwarowany jest dodatkowo możliwością zastosowania środków przymusu, podczas gdy dowód z przesłuchania stron stanowi jedynie uprawnienie procesowe strony, z którego może zrezygnować, a jedyną dolegliwością w tej sytuacji jest pominięcie postępowania dowodowego w tym zakresie. Sąd miał też na uwadze, że strony były kilkukrotnie wzywane na kolejnej terminy rozprawy, na które się nie stawiały przedstawiając usprawiedliwienia. W tym czasie A. Z.
i J. W. nie pełnili już w funkcji w zarządzie pozwanego. W ocenie Sądu strona pozwana, chcąc doprowadzić do przeprowadzenia dowodu
z przesłuchania konkretnych osób winna niezwłocznie po dowiedzeniu się, że dana osoba przestała być członkiem zarządu zgłosić to Sądowi i złożyć stosowny wniosek. Pozwany tego nie zrobił. Wykazanie tych okoliczności, jako uzasadniających przeprowadzenie dowodu obciąża stronę wnioskującą.

Przechodząc do analizy prawnej sprawy podkreślenia wymaga,
iż niniejsze postępowanie toczyło się na podstawie przepisów
o postępowaniach gospodarczych obowiązujących przed dniem 3 maja 2012 r., strony obowiązywały wiec rygory wynikające z art. 479 ¹⁴ i art. 479 ¹² k.p.c.

Mając na uwadze całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego ocenionego w powyższy sposób, Sąd doszedł do przekonania, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje fakt zawarcia w dniu
17 września 2010 r. umowy o wykonanie kompleksu boisk sportowych przy Szkole Podstawowej nr (...) w R., jej treść, w tym w zakresie ryczałtowego wynagrodzenia w kwocie 1.100.000 zł netto, terminu wykonania, zasad rozliczania. Bezopornym też było, że podstawą wystawienia faktur miały być zgodnie z wolą stron protokoły odbioru, podpisane prze trzy osoby tj. inspektora nadzoru z ramienia inwestora, kierownika budowy oraz przedstawiciela wykonawcy. Strony zgodnie przyznały nadto, że w dniu 20 stycznia 2011 r. doszło do podpisania protokołu częściowego oraz że protokół nie został podpisany przez inspektora nadzoru.

Zasadniczy spór sprowadzał się zatem do ustalenia czy i w jakim zakresie powód wykonał umowę łączącą go z pozwanym a w konsekwencji czy i w jakim zakresie przysługuje mu z tego tytułu względem pozwanego roszczenie. Powód powinien zatem wykazać, iż wykonał umowę w zakresie za który żąda wynagrodzenia, jak również jako była wartość wykonanych prac. W ocenie Sądu powód wykazał jedynie, na jaką wartość ryczałtową strony określiły całe wynagrodzenie w umowie.

Okoliczności faktyczne sprawy nie pozostawiają wątpliwości co do tego, iż umowa łącząca strony winna być zakwalifikowana jako umowa o roboty budowlane, która uregulowana została w art. 647 k.c.

Zgodnie z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy
i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Umowa z dnia 17 września 2010 r. została rozwiązana i powód ostatecznie nie wykonał przedmiotu umowy w całości. Wobec faktu, że strony nie kwestionowały danej okoliczności Sąd nie czynił ustaleń w przedmiocie, na skutek czyjego oświadczenia umowa została rozwiązana, albowiem nie miałoby to i tak znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd nie kwestionuje, że powód wykonał część robót oraz że zostały one zgłoszone do odbioru i został sporządzony z tej czynności protokół. Sąd nie kwestionuje też, przyjmując za biegłym, że z punktu widzenia prawa budowlanego protokół z dnia 20 stycznia 2011 r. poświadcza, że nastąpił odbiór częściowy wymienionych w dokumencie robót, jakkolwiek do niektórych robót były zastrzeżenia odnośnie ich jakości i zgodności
z projektem. Ocena ważności i wartości protokołu w świetle warunków formalnych prawa budowlanego nie jest jednak w niniejszej sprawie wystarczająca. Wskazać bowiem należy, że z punktu widzenia stosunku zobowiązaniowego stron protokół ten nie ma znaczenia protokołu odbioru
w rozumieniu. Zgodnie z wolą stron protokół częściowy miał być podstawą do wystawienia faktur przez powoda a tym samym powstania obowiązku zapłaty przez pozwanego. Dla wywarcia skutku zgodnie z wolą stron protokół winien spełniać wymogi formalne, którymi obwarowały go strony tj. winien być podpisany przez trzy osoby. Przedmiotowego protokołu nie podpisał natomiast inspektor nadzoru. Uznać zatem należało, że iż nie był to dokument uprawniający zgodnie z umową do wystawienia faktury częściowej oraz nie ma podstaw do uznania, że aktualizował on prawo powoda do zgłoszenia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia z tytułu prac
w nim stwierdzonych.

Niezależnie od powyższego podkreślić też należy, że z treści protokołu nie wynika jaki zakres prac został wykonany ani tym bardziej jaką stanowią one część prac zleconych powodowi, a tym samym jaka część umówionego wynagrodzenia należy się pozwanemu.

Strony w treści umowy jednoznacznie wskazały i nie kwestionowały tego w postępowaniu, że wynagrodzenie ma charakter wynagrodzenia ryczałtowego. Oznacza to, że powodowi nie przysługuje prawo do żądania podwyższenia wynagrodzenia bez względu na to, czy w czasie zawarcia umowy istniała możliwość przewidzenia rozmiaru lub kosztów prac. Ryzyko powstania ewentualnej straty związanej z nieprzewidzianym wzrostem rozmiaru prac (np. nieuwzględnieniem określonych czynności czy też materiałów) lub koszów prac (w tym wzrostem cen i innych elementów kosztowych wpływających na wysokość wynagrodzenia) obciążała zatem przy tym sposobie określenia wynagrodzenia powoda.

W niniejszej sprawie z uwagi na wcześniejsze rozwiązanie umowy
i wykonanie jedynie części umówionych prac oczywistym jest, że
z umówionego wynagrodzenia ryczałtowego powodowi należna będzie tylko część wynagrodzenia adekwatna do zakresu wykonanych prac. W tej sytuacji powód, chcąc otrzymać wynagrodzenie za część wykonanych prac, powinien wykazać ich zakres i wartość, odnosząc się do ich udziału w całości prac
i umówionego wynagrodzenia. Powód tego nie uczynił.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego (po zmianach wprowadzonych ustawą
z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo
o postępowaniu układowym, kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. Nr 43, poz. 189), rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne [por. wyrok SN z 17. grudnia 1996 r. I CKU 45/96 OSNC 1997 nr 6-7 poz. 76]. Jest to wyrazem zasady, iż to strony powinny być zainteresowane wynikiem postępowania oraz że to one dysponują przedmiotem postępowania m.in. poprzez powoływanie i przedstawianie Sądowi wybranych przez siebie dowodów.

Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (orzeczenie SN
z 28.04.1975 r., sygn. akt III CRN 26/75. Oznacza to, iż ciężar dowodu
w postępowaniu cywilnym nie zawsze spoczywa na powodzie. Ten kto odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Powód nie powołał żadnego miarodajnego dowodu pozwalającego ustalić istotne dla odpowiedzialności pozwanego okoliczności. Jedyne okoliczności, które powód podniósł celem wykazania swojego roszczenia dotyczyły treści wiadomości elektronicznej wysłanej przez J. Z. tj. jednego z członków zarządu pozwanego oraz tego, że pozwany uiścił na rzecz powoda kwotę 130.000 zł. Powód nie wnioskował
w szczególności o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ani nawet
o przesłuchanie autora maila tj. J. Z..

Odnosząc się do dowodów przedstawionych przez powoda Sąd zwraca uwagę, że dowód w postaci wiadomości mailowej stanowi szczątkowy dowód w postępowaniu cywilnym. Nie jest to dokument urzędowy ani prywatny albowiem nie został przez nikogo podpisany. W konsekwencji dowód ten stanowi jedynie w zawężonym zakresie o okolicznościach, na które został powołany. Jego wartość należy oceniać w kontekście pozostałego materiału dowodowego, a w niniejszej sprawie pozwany zakwestionował, aby w drodze przedmiotowej wiadomości ustalił w sposób wiążący z powodem wysokość wynagrodzenia za wykonane prace. Wskazać tu należy iż nadawcą wiadomości był J. Z. - członek zarządu pozwanego. Powód nie wykazał ażeby osoba ta w chwili kierowania wiadomości do powoda była uprawniona do składania samodzielnie wiążących oświadczeń w imieniu spółki. Treść i kwota wskazana w treści wiadomości nie mogą więc przesądzać, że pozwany uznał swoje zobowiązanie względem powoda w tym zakresie.

O słuszności twierdzeń powoda nie świadczy też fakt, że pozwany uiścił na rzecz powoda kwotę 130.000 zł. Przedstawione na tę okoliczność dokumenty stanowią jedynie o tym, że pozwany uiścił na rzecz powoda powyższą kwotę. Nie świadczą jednakże o tym, że była to tylko część uznanego należnego wynagrodzenia, ani że czynność ta stanowiła uznanie przez pozwanego wierzytelności w kwocie wskazanej w treści wiadomości J. Z..

Pozwany kwestionując wartość wykonanych przez powoda prac zawnioskował przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.

Z wiarygodnej opinii wynika, że materiał zebrany w sprawie nie pozwala na obliczenie wartości zarówno wykonanych robót jak i pozostałych do wykonania. Strony w toku realizacji inwestycji nie sporządziły żadnych dokumentów, które pozwoliłyby określić poziom kosztów wykonanych prac budowlanych – ani procentowo, w funkcji zaawansowania robót względem umowy, ani metodą kosztorysową. Nie jest też możliwe ustalenie jaka jest umowna wartość robót objętych umową. Nie wiadomo, jaką część robót wykonano i odebrano protokołem. Nie wiadomo też jaki jest zakres prac jako całości wynikający z umowy.

Ponadto biegły podał, że wpływ odstępstw od projektu na koszty wykonanych prac nie jest możliwy do określenia oraz, że pozwany nie wykonał prac dodatkowych, natomiast być może wykonał jakieś roboty po zejściu powoda z budowy, przy czym niewykluczone, że wykonywał również jakieś roboty poprawkowe na robotach uprzednio wykonanych przez powoda. Ich zakresu i kosztu na podstawie akt określić się nie da.

Jak zauważył biegły powód określił swoje roszczenie wyłącznie na podstawie oświadczenia J. Z. określonego w treści wiadomości mailowej nie mając na tę okoliczność żadnego potwierdzenia
w dokumentacji budowlanej.

Odnośnie zgodności prac wykonanych z projektem biegły zauważył m.in. iż obiekt będący przedmiotem umowy miedzy stronami zrealizowano z odstępstwami w stosunku do projektu. Zmiany te były realizowane na skutek decyzji pozwanego i jego kierownika budowy. Zmiany te wykraczając poza treść projektu stanowiły naruszenie przepisów budowlanych. Powyższe ustalenia biegłego nie mają jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia albowiem jak zauważył biegły dokumentacja budowy prowadzona przez strony nie pozwala określić zakresu wykonanych prac i relacji ich wartości do wartości prac umówionych. W tych okolicznościach nieistotne pozostało rozstrzygnięcie co do okoliczności czy były, a jeżeli tak to jaki miały wpływ odstępstwa od projektu czy też umowy stron.

Mając na uwadze powyższe uznając roszczenie powoda za niezasadne na podstawie art. 647 k.c. a contrario orzeczono jak w punkcie I sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.)., uznając, że pozwany wygrał sprawę w 100%. Na koszty pozwanego składał koszt zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł. Dodatkowe 17 zł stanowi wartość opłaty skarbowej za udzielone pełnomocnictwa. Zgodnie
z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu Sąd nakazał też ściągnąć
od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego Gdańsku kwotę 90,09 zł tytułem brakujących kosztów sądowych, jakie Skarb Państwa pokrył przyznając wynagrodzenie biegłemu.

G., dn. 11 czerwca 2013 r.

SSO Agnieszka Mankiewicz