Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Pleszewie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Protokolant : p.o. stażysty Marta Borkowska

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2015 r. w Pleszewie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L.

przeciwko P. S.

o zapłatę

oddala powództwo.

Ireneusz Kawęcki

Sędzia SR

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o.o. z siedzibą w L. wniósł w pozwie złożonym w dniu 23 maja 2014 roku w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanego P. S. kwoty 748,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż wierzytelność dochodzona przez powoda od pozwanego wynika z umowy pożyczki nr (...) zawartej pomiędzy powodem a pozwanym w formie pisemnej w dniu 27.08.2008 roku. Na mocy przedmiotowej umowy powód zobowiązał się pożyczyć pozwanemu kwotę 2.000,00 złotych, a pozwany zobowiązał się zwrócić tę kwotę, powiększoną o kwotę odsetek kapitałowych w wysokości 229,95 złotych, uiścić na rzecz powoda opłatę przygotowawczą w wysokości 110,00 złotych, uiścić składkę ubezpieczeniową tytułem ubezpieczenia pożyczki w wysokości 200,00 złotych oraz uiścić opłatę za obsługę pożyczki w domu w łącznej wysokości 996,05 złotych. Powód wydał pozwanemu wyżej opisaną kwotę pożyczki w wysokości 2.310,00 złotych w dniu zawarcia umowy pożyczki. Opłata przygotowawcza oraz składka ubezpieczeniowa zostały uiszczone przez pozwanego w dniu zawarcia umowy pożyczki. Pozostałe należności pozwany miał zwrócić powodowi w 52 tygodniowych ratach, płatnych od dnia 03 września 2008 roku, w wysokości po 68,00 złotych każda rata. Pozwany do dnia 02 marca 2010 roku uregulował płatność 41 rat, wpłacając na rzecz powoda łącznie kwotę 2.788,00 złotych. Z pozostałych należności finansowych wynikających z opisanej powyżej umowy pożyczki pozwany nie wywiązał się. Zadłużenie pozwanego wobec powoda wynikające z niewykonania opisanej umowy pożyczki na dzień wniesienia pozwu wynosi 748,00 złotych.

Postanowieniem z dnia 28 maja 2014 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty oraz przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jarocinie.

W wyniku uzupełnienia braków pozwu przed sądem właściwości ogólnej powód podtrzymał w całości żądanie pozwu i jego uzasadnienie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 27 sierpnia 2008 roku pozwany P. S. zawarł z (...) Spółka z o.o. w L. umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z treścią tej umowy pożyczkodawca miał udzielić mu pożyczki w wysokości 2.310,00 złotych, stanowiącą kwotę brutto. Z tej pożyczki potrącona została mu kwota 200,00 złotych tytułem kosztów ubezpieczenia jej spłaty oraz kwota 110,00 złotych tytułem opłaty przygotowawczej za jej udzielenie. Odsetki umowne od udzielonej pożyczki wynosiły 19,00 % w skali roku. Całkowity koszt pożyczki miał wynieść 539,95 złotych, a łączna kwota wszystkich kosztów oraz opłaty za obsługę pożyczki w domu wynosić miała 1.536,00 złotych. W umowie zaznaczone zostało, że pozwany deklaruje chęć skorzystania z opcji obsługi pożyczki w domu, co wiązało się z naliczeniem i pobraniem od niego opłaty za obsługę pożyczki w domu w wysokości 996,05 złotych. Pożyczka miał zostać spłacona w 52 tygodniowych ratach w wysokości po 68,00 złotych. Roczna rzeczywista stopa oprocentowania tej pożyczki miała wynosić 63,20 %.

(dowód:

- umowa pożyczki nr (...) z dnia 27.08.2008 roku k. 15)

Pozwany nie spłacił całej pożyczki w terminie. W piśmie z dnia 16 kwietnia 2012 roku pożyczkodawca wypowiedział pozwanemu umowę i wezwał go do zapłaty należności w łącznej kwocie 748,00 złotych.

(dowód:

- wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 16.04.2012 roku k. 19)

Sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z treścią art. 353 § 1 k.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Pozwany zaciągnął przedmiotową pożyczkę jako konsument, co obligowało powoda do jej udzielenia zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. Nr 100, poz. 1081 ze zmianami ) – dalej u.k.k.. Stosownie bowiem do treści art. 2 ust. 2 punkt 1 cytowanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 7a stanowi, że łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń, w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu, nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego. Przedmiotowa regulacja znalazła się w u.k.k. w związku z wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego art. 359 § 2 ^{( 1 )} – 2 ^{( 3)} k.c. określających maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej. Ustawodawca uznał bowiem, iż samo ograniczenie możliwości pobierania nadmiernych odsetek nie jest wystarczającym instrumentem ochrony konsumenta. Mogłoby bowiem dojść do sytuacji, w której kredytodawcy co prawda przestrzegaliby regulacji określających maksymalną wysokość odsetek, jednakże jednocześnie zastrzegaliby wysokie prowizje i dodatkowe opłaty o różnym charakterze, chcąc niejako zrekompensować sobie ograniczenie w zakresie odsetek od udzielonych środków (patrz: Dominika Rogoń, Michał Rusinek, Karolina Włodarska. Komentarz do art. 7(a) ustawy o kredycie konsumenckim. Wydawnictwo Lex (wersja elektroniczna). Pod pojęciem opłat wymienionych w art. 7a u.k.k. należy rozumieć koszty pobierane od czynności faktycznych, mających niejako charakter obsługowy w stosunku do podstawowej działalności kredytowej. Co do zasady mają one na celu pokrycie kosztów ponoszonych przez kredytodawcę przy wykonywaniu określonej czynności, w praktyce mogą stanowić źródło jego dochodu, zwłaszcza w przypadku ich określenia w sposób ryczałtowy. W doktrynie prawa wskazuje się, że koszty limitowane w art. 7a u.k.k. to wszelkie koszty występujące przy prawidłowym wykonaniu umowy zgodnie z jej pierwotnym kształtem, do których poniesienia kredytobiorca (pożyczkobiorca) musi się zobowiązać w umowie, aby otrzymać kredyt, z wyłączeniami wskazanymi w przepisie obejmującymi koszty zabezpieczeń i ubezpieczeń (patrz: R. Trzaskowski, Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2005, s.132; K. Włodarska (w) J. Pisuliński (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2004, s. 140-142). Niedochowanie obowiązku wynikającego z art. 7a u.k.k. polegające na obciążeniu konsumenta większymi kosztami aniżeli wynikające z tej regulacji o charakterze bezwzględnie obowiązującym jest działaniem sprzecznym z ustawą. Zgodnie zaś z treścią art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana ( art. 58 § 3 k.c. ).

W przedmiotowej sprawie do łącznej kwoty opłat, prowizji i innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki zaliczyć należy niewątpliwie opłatę za obsługę pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy. Gdyby pozwany nie wybrał takiej opcji, pożyczka nie zostałaby mu od razu przyznana, po pomniejszeniu jej wysokości o składkę ubezpieczeniową i opłatę przygotowawczą. W braku bowiem wyboru takiej opcji wniosek o udzielenie pożyczki traktowany był jako oferta potencjalnego pożyczkobiorcy zawarcia umowy pożyczki, której pożyczkodawca nie musiał w ogóle uwzględnić. Zasadnym jest więc twierdzenie, że bez wyboru takiej opcji przez potencjalnego pożyczkobiorcę do zawarcia umowy by nie doszło. Znajduje to potwierdzenie w innych sprawach toczących się w Sądzie Rejonowym w Pleszewie z powództwa takich podmiotów jak (...), (...), (...), (...), (...), czy (...). Na kilkaset spraw, które wpłynęły do sądu na przestrzeni kilku lat, żadna nie dotyczyła pożyczki bez opcji jej obsługi w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy. Koszty obsługi pożyczek w domu pożyczkobiorców znacząco, a często wręcz rażąco, odbiegają od kosztów, które pożyczkobiorcy musieliby ponieść przelewając raty pożyczek na wskazane przez pożyczkodawcę konto czy też realizując swoje zobowiązania za pośrednictwem przekazów pocztowych. Stanowią one zatem ukryte, sprzeczne z u.k.k., dodatkowe dochody i stanowią w istocie obejście przepisów o odsetkach maksymalnych. Sądowi z urzędu wiadomym jest, że przed wprowadzeniem regulacji dotyczących odsetek maksymalnych, takie podmioty jak (...), (...), (...), (...), (...), (...) i inne stosowały oprocentowanie udzielanych pożyczek w wysokości grubo przekraczającej 50 % w skali roku i nie wprowadzały dodatkowych opłat za ich obsługę w domach klientów. Opłaty te pojawiły się dopiero po wejściu w życie „ustawy antylichwiarskiej”. Mają one zatem za cel obejście przepisów tej ustawy.

Treść wzorca umowy pożyczki dowodzi, że opłata za obsługę pożyczki w domu stanowi integralną jej część, a wysokość tygodniowych rat, uwzględnia łącznie, a nie oddzielnie, zarówno wysokość kapitału i odsetek, jak i wysokość naliczonej opłaty za obsługę pożyczki w domu. Gdyby pozwany nie zadeklarował opcji obsługi spłaty pożyczki w domu umowa pożyczki nie zostałaby zawarta. Zgodnie bowiem z postanowieniami szczegółowymi dotyczącymi umowy pożyczki bez opcji obsługi pożyczki w domu w przypadku, w którym pożyczkobiorca nie dokona wyboru opcji obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania działający w imieniu pożyczkodawcy przedstawiciel nie jest uprawniony do podpisania umowy pożyczki. Skoro potencjalny pożyczkobiorca według oceny przedstawiciela pożyczkodawcy może otrzymać pożyczkę z opcją jej obsługi w domu (z większymi ratami do spłaty), to tym bardziej ma on zdolność do spłaty pożyczki bez takiej opcji (ze znacząco niższymi ratami). Z drugiej strony koszty związane z obsługą pożyczki w domu stanowią integralną część tej pożyczki, a opcja ta stanowi warunek sine qua non jej udzielenia przez przedstawiciela pożyczkodawcy.

Reasumując, zobowiązanie do uiszczenia opłaty za obsługę pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy niewątpliwie związane jest w sposób funkcjonalny z zawarciem umowy o kredyt konsumencki i stanowi integralną część tej umowy. Gdyby bowiem nie doszło do zawarcia umowy pożyczki nie miałaby miejsca czynność jej obsługi w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy.

W takiej sytuacji dochodzoną przez powoda kwotę 748,00 złotych pomniejszyć należy o kwotę 996,05 złotych, której zastrzeżenie pozostawało w sprzeczności z treścią bezwzględnie obowiązującego przepisu art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim. W związku z powyższym sąd oddalił powództwo całości.

/-/Ireneusz Kawęcki

Sędzia S.R.