Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2015r.

Sąd Rejonowy w Rybniku, Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ewa Majwald – Lasota

Protokolant: Monika Rosa

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2015r., w R.

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko K. K.

o obniżenie alimentów

oraz z powództwa wzajemnego K. K.

przeciwko S. K.

o podwyższenie alimentów

1.  oddala powództwo S. K.,

2.  oddala powództwo wzajemne K. K.,

3.  koszty postępowania w sprawie uznaje za uiszczone w całości opłatą stosunkową.

Sygn. akt IV RC 461/15

UZASADNIENIE

Powód, a zarazem pozwany wzajemny domagał się uchylenia alimentów zasądzonych na rzecz K. K. w wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku z 20 maja 2013 roku, w sprawie IV RC 251/13, od dnia 13 czerwca 2015 roku.

Zdaniem powoda, pozwanego wzajemnego od czasu ustalenia ostatniego obowiązku alimentacyjnego nastąpiła znacząca zmiana stosunków pomiędzy stronami uzasadniająca uchylenie dotychczasowych świadczeń. Podkreślono przy tym, że powód, pozwany wzajemny jest emerytem i otrzymuje 4000 zł miesięcznie, a nadto ma na utrzymaniu żonę. Z kolei pozwany w ocenie pierwotnego powoda po ukończeniu 18 lat i zakończeniu edukacji ma możliwość samodzielnego utrzymania się. Podniesiono również, że to matka pozwanego, powoda wzajemnego powinna, jako zobowiązana w pierwszej kolejności łożyć na utrzymanie syna. (k. 2-3)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenia powództwa. Nadto K. K. wystąpił z powództwem wzajemnym przeciwko pierwotnemu powodowi, domagając się podwyższenia dotychczasowych świadczeń alimentacyjnych z kwoty 500 zł do kwoty 900 zł miesięcznie.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany, powód wzajemny podkreślił, że jest już pełnoletni, niemniej jednak nadal kontynuuje naukę w technikum i nie ma możliwości samodzielnego zaspokojenia sowich potrzeb. Pozwany, powód wzajemny zakwestionował także wysokość przedstawionych w pozwie kosztów utrzymania S. K.. Wskazano nadto, że dziadek pozwanego, powoda wzajemnego nie chce dobrowolnie wspierać wnuka, zaś matka uprawnionego pomimo II grupy niepełnosprawności pracuje zarobkowo zabezpieczając potrzeby syna w miarę swoich możliwości. (k. 21-22)

W dalszej części postępowania jurysdykcyjnego strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił.

Bezsporne w sprawie są okoliczności:

⚫

powód, pozwany wzajemny jest dziadkiem ojczystym K. K.,

⚫

ojciec uprawnionego zmarł (...) roku,

⚫

matka pozwanego, powoda wzajemnego ma 47 lat, posiada II grupę niepełnosprawności i mieszka wspólnie z synem,

⚫

ostatnie alimenty na rzecz pozwanego, powoda wzajemnego zostały orzeczone wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z 20 maja 2013 roku, sygnatura akt IV RC 251/13 w kwocie po 500 zł miesięcznie,

⚫

powód, pozwany wzajemny miał wówczas 74 lata i utrzymywał się z emerytury w wysokości 3804,18 zł miesięcznie. Mieszkał wspólnie z żoną, która otrzymywała rentę w kwocie 500 zł miesięcznie. Z łącznych dochodów dziadków ojczystych pozwanego w 2013 roku pokrywano następujące wydatki: utrzymaniem mieszkania łącznie około 1060 zł(w tym czynsz 720 zł, gaz 146 zł, energia elektryczna 195 zł), wyżywienie, odzież, środki czystości 1000 zł, leki 407 zł, spłatą trzech kredytów łącznie 1360 zł. Do dyspozycji powoda, pozwanego wzajemnego po uregulowaniu wszelkich należności pozostawała kwota około 1000 zł miesięcznie. Zobowiązany leczył się wówczas na oczy, kręgosłup i prostatę.

⚫

w 2013 roku matka uprawnionego pracowała zawodowo osiągając wynagrodzenie rzędu 1186 zł netto miesięcznie, zajmowała razem z synem dom składający się z 3 pokoi, kuchni i łazienki, opłaty mieszkaniowe stanowiły w tym czasie wydatek rzędu 430 zł miesięcznie (w tym podatek 70 zł, energia elektryczna 150 zł, woda 50 zł, gaz 60 zł, wywóz śmieci 40 zł, środki czystości 50 zł) oraz dodatkowo 800 zł rocznie na opał. Matka uprawnionego posiadała już wówczas orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i przyjmowała na stałe leki.

⚫

K. K. miał wówczas 15 lat, uczęszczał do II klasy gimnazjum. Ze względu na niewystarczającą liczbę składek ZUS, odmówiono uprawnionemu przyznania renty rodzinnej po zmarłym ojcu. Koszty utrzymania pozwanego, powoda wzajemnego wynosiły wówczas około 950 zł (w tym wyżywienie 400 zł, odzież 200 zł, udział w opłatach mieszkaniowych około 250 zł, wyprawka szkolna 450 zł rocznie, ubezpieczenie 44 zł rocznie, internet 54 zł). Pozwany, powód wzajemny nie korzystał wówczas z wycieczek szkolnych i obozów albowiem nie pozwalała mu na to sytuacja majątkowa.

Sporne jest aktualnie to czy od czasu ostatniego orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego nastąpiła istotna zmiana stosunków uzasadniająca uchylenie lub podwyższenie dotychczasowych alimentów w myśl art. 138 k.r.o.

Powód, pozwany wzajemny ma obecnie 77 lat i w dalszym ciągu pobiera emeryturę, która aktualnie wynosi 4115,32 zł miesięcznie. Dochód S. K. w 2014 roku sięgnął kwoty 56 593, 18 zł. Powód, pozwany wzajemny nadal mieszka wspólnie z żoną, która posiada własne świadczenie ZUS w wysokości 700-800 zł miesięcznie. Zobowiązany nadal przyjmuje leki i kontynuuje konsultacje lekarskie. Małżonkowie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, a z ich łącznych dochodów(około 4800 zł) pokrywane są aktualnie następujące wydatki: koszty mieszkaniowe(tj. czynsz, woda i wywóz śmieci) 780 zł, dodatkowo gaz około 140 zł, energia elektryczna około 300 zł co dwa miesiące, wyżywienie obojga małżonków 800-900 zł miesięcznie, leki obojga małżonków około 1100 zł(w tym leki powoda 550-600 zł). Powód, pozwany wzajemny nie spłaca obecnie żadnego kredytu. W przyszłości planuje jednak wymienić piecyk do podgrzewania wody co będzie stanowić wydatek rzędu 1000 zł. Łączne wydatki dziadków uprawnionego stanowią obecnie kwotę około 3300 zł miesięcznie. Ze względu zaś na wysokość dochodów małżonki powoda, pozwanego wzajemnego to on ponosi większą część kosztów utrzymania rodziny, która obecnie stanowi wydatek rzędu 2600 zł miesięcznie. Powodowi z jego własnych świadczeń pozostaje zatem kwota około 1500 zł miesięcznie.

(dowód: zeznania powoda, pozwanego wzajemnego k. 47-47v, rachunki k. 5, PIT 40A k. 19, decyzja ZUS k. 20)

Pozwany, powód wzajemny ma obecnie 18 lat, poza wadą wzroku oraz problemami z nadwagą jest ogólnie zdrowy. K. K. realizuje obowiązek szkolny z opóźnieniem, między innymi ze względu na to, że po utracie ojca powtarzał on klasę gimnazjalną. Od września bieżącego roku będzie kontynuować edukację w I klasie technikum górniczego. Wcześniej uczęszczał do szkoły zawodowej również na kierunku górniczym. Ze względu jednak na frekwencję nie uzyskał promocji do następnej klasy. Powodem licznych nieobecności uprawnionego w szkole była między innymi opieka nad matką i obawa o jej stan zdrowia oraz jego ewentualne następstwa. Pozwany, powód wzajemny po utracie ojca bał się tego, że może stracić także matkę, tym bardziej, że J. K. ma problemy z oddychaniem w wyniku licznych ciosów nożem zadanych przez męża, który zabił siostrę K. K.. Dlatego też zamiast uczestniczyć w zajęciach szkolnych zostawał w domu. Oceny jakie uzyskał mimo licznych nieobecności pozwalały mu przenieść się do technikum.

Matka uprawnionego ma 48 lat i posiada stałe orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Jest całkowicie niezdolna do pracy i z związku z tym nie ma możliwości podjęcia zatrudnienia w ramach pełnego wymiaru czasu pracy. Pracuje jednak na 5/8 etatu jako pracownik gospodarczy w zakładzie pracy chronionej i zarabia średnio 820 zł netto miesięcznie. Rodzina nie uzyskuje innych świadczeń.

Pozwany, powód wzajemny nadal mieszka z matką w domu należącym niegdyś do dziadków macierzystych pozwanego. Koszty utrzymania domu to obecnie około 660 zł(w tym energia elektryczna 250 zł, gaz 50-60 zł, podatek od nieruchomości 340 zł, woda 40-50 zł, wywóz nieczystości 32 zł, opał około 3000 zł rocznie (tj. 250 zł/m)). W przeliczeniu na osobę jest to wydatek rzędu 330 zł miesięcznie.

Pozostałe koszty utrzymania pozwanego, powoda wzajemnego to:

- wyżywienie 200-300 zł/m,

- odzież 200 zł/m,

- kosmetyki i środki czystości 50-60 zł/m,

- okazjonalne wyjścia do kina lub na dyskoteki 50 zł/m,

- wyprawka szkolna i ubezpieczenie około 50 zł/m (w tym podręczniki i przybory 520 zł rocznie, ubezpieczenie 55 zł rocznie),

- wymiana szkieł w okularach 150 zł rocznie (tj. około 12,5 zł/m).

Reasumując, łączne wydatki uprawnionego nie uległy zmianie i nadal utrzymują się na poziomie 950 zł miesięcznie. Pozwany, powód wzajemny w okresie letnich wakacji nie pracował nigdzie zarobkowo. Jego starania o znalezienie sezonowej pracy polegały w szczególności na rozpytaniu znajomych.

Uprawniony otrzymał od matki rower za kwotę 1600 zł, który został zakupiony przed dwoma laty. Spłata roweru nastąpiła pół roku temu i odbywała się w systemie ratalnym po 200 zł miesięcznie.

Pozwany, powód wzajemny ze względu na sytuację ekonomiczną w dalszym ciągu nie korzysta z wyjazdów wakacyjnych.

(dowód: zeznania świadka J. K. k. 37v-38, zeznania pozwanego, powoda wzajemnego k. 47v, umowa o pracę k. 23,44-46, zaświadczenie i informacja szkoły k. 31, 41-42, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 34, akt IV RC 251/13)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymienione wyżej dowody przeprowadzone w sprawie, wnioskowane przez strony oraz dopuszczone z urzędu. Sąd dał wiarę przedłożonym przez strony dokumentom uznając je za logiczne i wzajemnie się uzupełniające. W zakresie zeznań powoda, pozwanego wzajemnego Sąd także nie odnalazł podstaw, aby je kwestionować. Odnosząc się do zeznań świadka oraz pozwanego Sąd zmuszony był jednak częściowo w oparciu o zasady doświadczenia życiowego ustalić poszczególne składniki kosztów utrzymania uprawnionego, albowiem zeznania te w tym zakresie były nieznacznie sprzeczne. Nie uwzględniono przy tym pisemnego zestawienia kosztów utrzymania uprawnionego dołączonych do akt sprawy, gdyż zostało one sporządzone w sposób hipotetyczny i nie uwzględnia faktycznych wydatków pozwanego. Pozostały materiał dowody zdaniem Sądu stanowi uzupełnienie całości i został oceniony jako logiczny i spójny.

Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a przeprowadzone postępowanie Sąd uznał za wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył.

Zgodnie z art. 128 k.r.o obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W myśl art. 129 k.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Następnie należy wskazać na treść art. 132 k.r.o., który wskazuje że obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Przy tym w myśl art. 133 § 2 k.r.o. żądanie świadczeń alimentacyjnych od pozostałych członków rodziny w tym również dziadków powinno być przede wszystkim uzasadnione niedostatkiem uprawnionego. Jak podkreśla się w orzecznictwie „niedostatek występuje nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz określa także i taką sytuację materialną osoby uprawnionej, gdy nie może ona w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2000 r. I CKN 1187/99). W doktrynie wyrażono pogląd, że potrzeby usprawiedliwione to takie, których zaspokojenie pozwala uprawnionemu żyć w warunkach odpowiadających jego wiekowi, stanowi zdrowia, wykształceniu itp. Katalog owych potrzeb jest sprawą indywidualną (tak Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod. red. H. Doleckiego, 2010 r. teza 3 do art. 135). Poprzez usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej nie należy rozumieć wyłącznie zapewnienia podstawowego minimum egzystencjonalnego.

Zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków, każda ze stron może żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Ustalenie czy nastąpiła zmiana stosunków następuje przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi podczas ustalania wysokości poprzednich alimentów. Poprzez zmianę stosunków należy przede wszystkim rozumieć zarówno zmiany w statusie ekonomicznym uprawnionego wynikające z usprawiedliwionych jego potrzeb, jak i zmianę zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Ostatni obowiązek alimentacyjnych uprawnionego został ustalony przed dwoma laty. Upływ tego czasu nie spowodował zmiany stosunków wskazującej na konieczność jego modyfikacji, zarówno w płaszczyźnie żądania zobowiązanego, jak i samego uprawnionego.

Pozwany, powód wzajemny co prawdaż ukończył już osiemnaście lat, nie posiada jednak wyuczonego zawodu. W polu widzenia Sądu pozostaje okoliczność świadcząca o tym, że uprawniony częściowo zaniedbał własną edukację. Nie można jednak zapominać o dotychczasowych przeżyciach K. K., które niewątpliwie odcisnęły swoje brzemię także na jego zachowaniu. Utrata ojca,siostry, choroba matki, a w konsekwencji obawa o utratę drugiego rodzica działały na pozwanego paraliżująco. Pozwany, powód wzajemny z obawy o życie i zdrowie matki wolał zostać z nią w domu, niż pójść do szkoły, co spowodowała nieuzyskanie promocji do następnej klasy. Nie można uznać tej okoliczności za zawinioną. Pozwany, powód wzajemny dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się . Tym samym nie zachodzą przesłanki uchylające obowiązek alimentacyjny ani z art. 133 ani z art. 144 ¹ k.r.i o. W odniesieniu zaś do aspektów ekonomicznych obydwu stron, Sąd nie dopatrzył się żadnych istotnych zmian warunkujących uchyleniem lub podwyższeniem dotychczasowych alimentów. Potrzeby uprawnionego nie wzrosły i nadal sięgają kwoty 950 zł miesięcznie, co prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż żądanie K. K. jest obecnie nieuzasadnione. Niemniej jednak mając na uwadze obowiązek alimentacyjny matki uprawnionego, która nie jest w stanie jemu dostatecznie sprostać oraz własne koszty utrzymania, Sąd w dalszym ciągu jest przekonany, że K. K. pozostaje w niedostatku.

Możliwości ekonomiczne zobowiązanego w czasie ostatnich lat uległy poprawie, a to za sprawą podwyżki świadczeń emerytalnych(o ponad 300 zł) oraz spłaty wcześniejszych zobowiązań kredytowych. Zobowiązany posiada zatem do swojej dyspozycji kwotę wolną około 1500 zł miesięcznie, co wskazuje na wzrost o blisko 500 zł. Polepszenie możliwości finansowych zobowiązanego oraz niedostatek uprawnionego nie zostały jednak uwzględnione jako przesłanka determinująca podwyższenie dotychczasowych świadczeń. Sąd doszedł bowiem do przekonania, że dotychczasowe alimenty od dziadka oraz nieznaczne wsparcie finansowe ze strony matki czynią niedostatek uprawnionego nieznacznym. Nadto zdaniem Sądu pozwany, powód wzajemny ma możliwość uzyskania dochodów co najmniej w okresie letnich wakacji. Dodatkowe środki uzyskane w ramach prac sezonowych pozwolą zaś uprawnionemu zaspokoić pozostałą część swoich potrzeb. Pozwany, powód wzajemny powinien zatem zintensyfikować swoje starania i w okresie wakacyjnym podjąć stosowną pracę.

Łożenie na utrzymanie wnuka nie jest połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla powoda. Pozwany , powód wzajemny nie ma majątku ani dochodów pozwalających mu samodzielnie się utrzymać, ze względu zaś na okoliczności uznano, że pomimo przerwania nauki dokłada on należytej staranności w celu uzyskania zdolności samodzielnego utrzymania się.

Reasumując powyższe ustalenia i zważania prawne Sąd jednoznacznie stwierdził, iż nie doszło do istotnej zmiany stosunków między stronami uzasadniającej modyfikację dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego, a w konsekwencji powyższego w oparciu o przepis art. 138 k.r.o. oba powództwa zostały oddalone.

Sąd z mocy art. 108 k.p.c. uznał koszty postępowania za uiszczone w całości, a to wobec braku żądania ich zwrotu przez pierwotną stronę powodową, jak i mając na względzie regulację art. 96 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005 roku, Nr 167, poz. 1398 z późń. zm.).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować uzasadnienie

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda, pozwanego wzajemnego;

3.  kal. 14 dni lub z wpływem (dołączyć z.p.o.).

R., dnia 21 sierpnia 2015 roku