Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2015 r.

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR J. Dams

Protokolant: S. Poborczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015 r. w Dzierżoniowie na rozprawie sprawy

z powództwa :

J. S.

przeciwko:

Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę 4.196,76 zł

I.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.384,96 zł (trzy tysiące trzysta osiemdziesiąt cztery złote dziewięćdziesiąt sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 18 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 551,02 zł tytułem zwrotu kosztów procesu

Sygnatura akt V GC 923/14

UZASADNIENIE

J. S., prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...).C. J. S. z/s we W., pozwem złożonym dnia 7 października 2014r. domagała się od Towarzystwa (...) w W. zapłaty kwoty 4 196,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonym od dnia 18 grudnia 2012r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Uzasadniając roszczenie powódka podała, że J. C. umową z dnia 23 października 2012r. przeniósł na nią swoją wierzytelność względem ubezpieczyciela sprawcy szkody. Cedent, jako poszkodowany w zdarzeniu komunikacyjnym z dnia 30 września 2012r., w którym uszkodzony został jego pojazd marki A6 o nr rej. (...) (szkoda całkowita), zmuszony był nająć samochód zastępczy na okres 21 dni. Powódka, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, w dniu 2 października 2012r. wynajęła poszkodowanemu samochód marki F. (...), co potwierdzono umową najmu nr (...). W dniu 23 października 2012r. z tego tytułu powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 6 396 zł brutto, obejmującą należność za sam najem (21 dni x 220 zł netto x 1,23 = 5 682,60 zł) oraz za podstawienie auta do klienta (2 zł netto x 145 km x 2 x 1,23 = 713,40 zł). Dysponując umową cesji powódka zwróciła się do strony pozwanej o uregulowanie w/w należności, jednak ostatecznie zapłaciła mu ona kwotę 2 199,24 zł, uznając za zasadny okres najmu wynoszący 18 dni z jednoczesnym obniżeniem stawki najmu z kwoty 220 zł netto/dzień do kwoty 90 zł netto/dzień. Odmówiła też zapłaty odszkodowania w zakresie kosztów podstawienia pojazdu zastępczego ponad kwotę 206,64 zł. Powódka wywiodła, że utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Podała też, że poszkodowany otrzymał odszkodowanie za zniszczenie samochodu dopiero w dniu 18 października 2012r., a zatem doliczając 7-dniowy okres na zagospodarowanie pozostałości pojazdu (wg wytycznych (...) Izby (...) we współpracy z (...)) - gdyż dopiero zakup nowego pojazdu stanowi naprawienie szkody - zasadnie mógł on najmować pojazd zastępczy aż do dnia 25 października 2012r., podczas gdy faktycznie zrezygnował z najmu dwa dni wcześniej. Nadto powódka uzasadniała, że poszkodowany działając w celu minimalizacji szkody najął pojazd zastępczy znacznie niższej klasy niż jego własny, tj. pojazd klasy C zamiast L.. Natomiast pozwana zweryfikowała stawkę najmu do średniej rynkowej właściwej dla pojazdów klasy A, która to średnia jest znacznie niższa niż stawki oferowane przez renomowane wypożyczalnie. Tymczasem ubezpieczyciel nie może narzucać żadnych limitów związanych ze stawką najmu, tj. wystarczające jest, aby nie odbiegała ona rażąco od stawek rynkowych. Co do kosztów podstawienia powódka wskazała, iż nastąpiło ono z W. do L., gdyż poszkodowany nie znalazł oferty wypożyczalni bliższej swojego miejsca zamieszkania, która oferowałaby podobne do powódki warunki najmu. Reasumując, żądanie pozwu objęło należność uzupełniającą za najem pojazdu, tj. różnicę pomiędzy wartością faktury w kwocie 6 396 zł a otrzymanym z tego tytułu odszkodowaniem w kwocie 2 199,24 zł, co daje kwotę 4 196,76 zł.

W odpowiedzi na pozew złożonej dnia 20 listopada 2014r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów postępowania. Pozwana uznała co do zasady swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia szkodowego, jednak kwestionowała zasadność najmu zastępczego ponad okres przekraczający 18 dni, stawkę najmu oraz wysokość kosztów podstawienia pojazdu zastępczego. Podała, że szkoda miała charakter całkowity (bezsporne), a wszelkie dokonane przez nią korekty znalazły swoją podstawę w art.826 § 1 k.c., gdyż poszkodowany jest zobowiązany do podjęcia starań zmierzających do zmniejszenia rozmiarów szkody. Zdaniem pozwanej poszkodowany w okolicznościach sprawy miał możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego w miejscowości znacznie bliżej położonej niż siedziba powódki, w związku z czym kwota 713 zł tytułem podstawienia jest wyimaginowana i oderwana od rzeczywistości. Również stawka najmu w kwocie 220 zł/dzień jest rażąco zawyżona w kontekście innych ofert z rynku lokalnego poszkodowanego (L.). Sprzeciwiła się też twierdzeniu o konieczności kontynuowania najmu po zapłacie odszkodowania przez pozwaną, gdyż już sama zapłata stanowiła naprawienie szkody, a pozwana nie miała żadnego wpływu na sposób postępowania poszkodowanego z otrzymaną kwotą. Zakwestionowała wreszcie, że poszkodowany wynajął pojazd niższej klasy, podając, że jego (...) było pojazdem 15-letnim, podczas gdy najęty F. (...) był pojazdem nowszym. Na zakończenie wywiodła, że ewentualne odsetki za opóźnienie w zapłacie odszkodowania winny być liczone dopiero od dnia wyrokowania, gdyż dokonane w postępowaniu likwidacyjnym ustalenia dały uzasadnioną podstawę do odmowy zapłaty odszkodowania ponad wypłaconą kwotę 2 199,24 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 września 2012r. należący do J. i M. C. pojazd marki (...) o nr rej. (...) (rok produkcji 1997) uległ uszkodzeniu na skutek zdarzenia drogowego. Ochrony ubezpieczeniowej sprawcy zdarzenia (OC posiadaczy pojazdów), będącego osobą trzecią, udzielało Towarzystwo (...) w W..

(Dowód: - okoliczności bezsporne;

- wycena, k.66)

Poszkodowani zgłosili szkodę stronie pozwanej, a nadto w dniu 2 października 2012r. J. C. najął od J. S., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...).C. J. S. z/s we W., pojazd zastępczy marki F. (...) o nr rej. (...) za kwotę czynszu 220 zł netto za dobę. Poszkodowany uzgodnił także podstawienie pojazdu zastępczego z W. do jego miejsca czasowego zamieszkania w L. (145 km) za wynagrodzeniem w kwocie 2 zł netto/km + Vat.

Najęty pojazd miał zapewnić poszkodowanym podobne możliwości funkcjonowania w życiu codziennym, jak przed wypadkiem, a nadto umożliwić im leczenie urazów odniesionych w tym wypadku (skręcenie kręgów szyjnych) w oddalonych o 9 km, 35 km i 45 km przychodniach specjalistycznych oraz dojazd do sklepu ortopedycznego. Nadto pojazd ten umożliwił kontynuację leczenia długotrwałej choroby M. C. w (...) Centrum (...) we W. (poszkodowana choruje od 2004r.).

(Dowód: - zgłoszenie szkody w pojeździe, k.59-61;

- kontrakt wynajmu auta nr 279 wraz z OWU, k. 27-28,

- oświadczenie poszkodowanych, k.24-25;

- orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 29.07.2011r., k.26)

Strona pozwana uznała swoją odpowiedzialność za szkodę majątkową poszkodowanych (szkodę całkowitą) i wypłaciła im z tego tytułu w dniu 18 października 2012r. odszkodowanie w kwocie 8 800 zł.

(Dowód: - pismo strony pozwanej z dnia 17.10.2012r., k.34;

- kalkulacja naprawy i wycena, k.63-68;

- potwierdzenie przelewu z 18.10.2012r., k.62)

J. C. zwrócił pojazd zastępczy powódce po 21-dniowym okresie najmu, tj. w dniu 23 października 2013r. (został on przez powódkę odebrany z miejsca zamieszkania poszkodowanych). W dniu 23 stycznia 2012r., powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 6 396 zł, płatną w terminie 7 dni.

Również w dniu 23 października 2012r. powódka zawarła z J. C. umowę cesji, której przedmiotem było roszczenie poszkodowanego względem strony pozwanej o zapłatę odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego. W tej samej dacie powódka wystąpiła do strony pozwanej do zapłaty odszkodowania za najem zastępczy bezpośrednio na jej rachunek bankowy.

(Dowód: - faktura VAT nr (...)r., k.29;

- upoważnienie z dnia 2.10.2012r., k.31;

- wezwanie z dnia 23.10.2012r., k.30;

- umowa przelewu wierzytelności nr (...), k. 17 akt)

Powód uzyskał od strony pozwanej odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 2 199,24 zł, obejmujące stawkę 90 zł netto + Vat i uznany przez ubezpieczyciela za zasadny okres 18 dni najmu, jak również należność za podstawienie pojazdu zastępczego wysokość kwocie 206,64 zł.

Przyznana wysokość odszkodowania została przekazana na konto bankowe powódki w dniu 18/19 grudnia 2012r.

(Dowód: - pismo strony pozwanej z dnia 17.12.2012r., k.32;

- potwierdzenie przelewu z 19.12.2012r., k.33)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do kwoty 3 384,96 zł, stanowiącej dopłatę do stawki najmu w kwocie 220 zł netto + Vat/dzień w uznanym przez stronę pozwaną okresie 18 dni oraz dopłatę do pełnych kosztów podstawienia pojazdu zastępczego.

Bezsporna w sprawie była okoliczność odpowiedzialności strony pozwanej za skutki szkody komunikacyjnej z dnia 30 września 2012r. Bezspornym było również, że poszkodowany J. C. najął u powódki pojazd zastępczy na okres 23 dni, a następnie scedował na nią swoją wierzytelność względem pozwanej z tytułu odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego. Spornym okazał się okres, w którym najem pojazdu zastępczego był uzasadniony podstawą odpowiedzialności pozwanej, sposobem likwidacji szkody (szkoda całkowita) i odpowiadał zasadzie jej minimalizacji – pozwana uznawała ten okres jedynie w wymiarze 18 dni. Nadto spór dotyczył wysokości dobowej stawki najmu – pozwana zarzucała bowiem jej zawyżenie w stosunku do stawek obowiązujących w wypożyczalniach funkcjonujących na rynku lokalnym dla poszkodowanego (okolice L. a nie W.). Wreszcie sporna była wysokość kosztów związanych z podstawieniem pojazdu zastępczego, a w istocie kwestia, czy poszkodowany mógł nająć taki pojazd w oddalonym o 145 km W., czy winien poszukiwać bliżej zlokalizowanej wypożyczalni. W tym miejscu należy jednak odnotować, że pozwana nie zakwestionowała stawki podstawienia (2 zł netto/km), która wynika też z przedstawionych przez nią samą ofert (k.56v.), a zatem należy wnosić, że uznała ona za zasadne podstawienie auta z miejscowości oddalonej o 206,64 zł : 2 zł : 1,23 : 2 = 42 km. Tymczasem odległość L. – L. liczy najmniej 51 km (www.google.pl/maps/dir/L./L./).

Sama zasadność roszczenia do ubezpieczyciela o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego nie budzi wątpliwości w świetle przyjęcia idei, że utrata możliwości korzystania z rzeczy stanowi szkodę majątkową (tak SN w wyroku z dnia 8 września 2004r., IV CK 672/03). Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne na najem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Idąc zaś za myślą praktyki można stwierdzić, że wydatki konieczne w tym przedmiocie oznaczać będą czynsz najmu pojazdu zastępczego zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego, ustalony w oparciu o stawki przyjęte na danym rynku lokalnym, przy czym nie chodzi tu o stawki średnie, ale stawki występujące w ogóle na takim rynku (koszty najmu nie mogą jedynie rażąco odbiegać od takich stawek).

Klasa pojazdu zastępczego nie była przedmiotem sporu w niniejszym postępowaniu w tym sensie, że pozwana nie kwestionowała, iż pojazdem taki mógł być stanowiący przedmiot najmu F. (...) jako pojazd (...) (jej dywagacje związane z wiekiem pojazdu poszkodowanego służyły raczej rozprawieniu się z twierdzeniem powódki, iż wynajęty pojazd zastępczy był znacznie niższej klasy niż pojazd uszkodzony, co realizować miało zasadę minimalizacji szkody).

Przeprowadzone w sprawie dowody dały podstawę do dokonania przez Sąd oceny, że żądanie zapłaty odszkodowania według oferowanej przez powódkę stawki najmu (220 zł netto/dobę) było zasadne. Strona pozwana dokonała weryfikacji tej stawki do kwoty 90 zł netto/dobę w oparciu o analizę cenników firm działających w jej przekonaniu na rynku lokalnym. Na poparcie swojego twierdzenia wniosła o przeprowadzenie dowodu ze złożonego na k.55-56 cennika firmy (...) a C.” A. J. z/s w L. (L. oddalone jest o 51 km od L., w którym zamieszkiwali pozwani), która w 2012r. oferowała do wynajmu spośród samochodów (...) (jak najęty przez poszkodowanych F. (...)) O. (...) za czynszem w kwocie od 90 do 140 zł/dzień + kaucja 500 zł, V. (...) za czynszem w kwocie od 80 do 130 zł/dzień + kaucja 500 zł, S. (...) za czynszem w kwocie od 90 do 150 zł/dzień + kaucja 500 zł, S. (...) za czynszem w kwocie od 100 do 160 zł/dzień + kaucja 500 zł. Podstawienie tych pojazdów poza L. kosztowało wg cennika 30 zł + 2,5 zł/km (tj. 2 zł netto km). Z kolei (...) S.A. oferowała w(...) pojazdy marek S. (...), R. (...) i P. 308 za czynszem w kwotach od 109 do 150 zł/dzień + kaucja 1000 zł. Oferowany przez tą wypożyczalnię F. (...) przypisany był do (...) za czynszem w kwocie 90 – 100 zł + 1000 zł kaucji – tak cennik na k.57-58.

Odpowiednio ujęte w przedstawionych cennikach stawki po pobieżnej analizie faktycznie wydają się opiewać na znacznie niższe wartości, aniżeli stawka przyjęta przez powódkę, jednak potencjalny klient tych wypożyczalni obowiązany jest nadto do zapłaty kaucji, jak również wskazania z góry całego okresu najmu (co w postępowaniu likwidacyjnym bywa niemożliwe), przy czym korzystniejsze stawki obowiązują przy wskazaniu z góry długiego okresu najmu, jak również wysokość tych stawek skorelowana jest z limitem dopuszczalnego przebiegu pojazdu. Żadnego z powyższych warunków względem swoich klientów nie stawia powódka, która nadto bierze na siebie ciężar rozliczenia z ubezpieczycielem, nie wymagając zapłaty czynszu najmu bezpośrednio od poszkodowanego. Nadto powódka przedstawiła jako dowody w sprawie inne oferty wynajmu pojazdów – i tak również z L. ofertę z 2012r. „G. (...) a (...)”, k.35, która to firma stosowała podział na inne klasy pojazdów niż (...), przy czym jej stawka wynajmu pojazdów P. (jak T. (...) - porównywalna z (...) plasowała się przedziale 194 – 235 zł netto/dzień. Dowodziła się też, że wypożyczalnia H. oferowała w 2012r. znacznie wyższe stawki najmu (rzędu 500 zł, k.36).

Powyższe zestawienie powodować musi ocenę, iż zastosowana przez powódkę stawka 220 zł netto/dzień funkcjonowała w 2012r. nie tylko na rynku (...), ale i w L., nie była zatem rażąco wygórowana. Przede wszystkim jednak strona pozwana nie udowodniła, aby wskazane przez nią wypożyczalnie pojazdów oferowały równie korzystne warunki najmu jak powódka, co dotyczy przede wszystkim możliwości najęcia pojazdu wg wskazanych stawek na nieokreślony z góry czas, uzależniony od przebiegu postępowania likwidacyjnego, jak również kredytowania w całości czynszu najmu i samodzielnego rozliczenia z ubezpieczycielem. Na uwagę zasługuje również, iż w okolicznościach wolnego rynku profil i charakter prowadzonej przez powódkę działalności odpowiada potrzebom osób poszkodowanych w zdarzeniach drogowych, za które odpowiedzialność ponoszą inni uczestnicy ruchu, przy czym służy on w istocie zapewnieniu realizacji ich praw w sporach ze zinstytucjonalizowanymi ubezpieczycielami. Ostatecznie, odnosząc się do zarzutu strony pozwanej o obowiązku poszkodowanego do nie przyczyniania się do powiększania rozmiarów szkody, należy wskazać, że nic nie stało na przeszkodzie, by bezpośrednio po powzięciu wiedzy o szkodzie ubezpieczyciel sam poinstruował zainteresowanych o możliwości najmu pojazdu zastępczego wraz ze wskazaniem konkretnej i dogodnej dla nich wypożyczalni oraz modeli pojazdów, które uważał za odpowiednie.

Z uwagi na powyższe, skoro poszkodowani nie znaleźli oferty równie dla nich korzystnej w bezpośredniej bliskości swojego zamieszkania (pozwana nie udowodniła, aby jakiekolwiek firma z L. bądź okolic oferowała najem na takich warunkach, jak powódka), to przysługuje im również roszczenie o zapłatę odszkodowania obejmującego koszty podstawienia pojazdu z W. do L..

W ocenie Sądu nieuzasadnione było natomiast stanowisko powódki, zgodnie z którym w okolicznościach sprawy kontynuacja najmu pojazdu zastępczego w okresie przekraczającym 18 dni odpowiadało wymogowi celowości, ekonomicznego uzasadnienia i zasadzie minimalizacji szkody. Co do zasady wskazać należy, że w sytuacji szkody całkowitej czasem najmu zastępczego, uzasadnionym doświadczeniem życiowym, jest okres od momentu zniszczenia pojazdu do dnia, kiedy poszkodowany może nabyć analogiczny pojazd. Według strony pozwanej uzasadniony dla refundacji był okres 18 dni, tj. okres do czasu wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela z tytułu szkody całkowitej. W ocenie Sądu nie tylko „przyznany” przez ubezpieczyciela okres najmu zastępczego odpowiada orzecznictwu sądowemu (por. wyrok SN z 8.09.2004r., sygn. IV CK 672/03), ale i powódka nie udowodniła (art.6 k.c.), iż w okolicznościach sprawy cedent nabył nowy pojazd w miejsce uszkodzonego dopiero po dniu 18 października 2012r. lub w ogóle nosił się z zamiarem nabycia takiego pojazdu oraz, że niezwłocznie podjął on czynności w celu takiego zakupu i oczekiwał w tym zakresie jedynie na wypłatę odszkodowania przez stronę pozwaną. W szczególności wielce prawdopodobnym jest, że poszkodowany jedynie naprawił uszkodzony pojazd, na co wskazuje treść zgłoszenia szkody, w którym podał on, iż pojazd znajduje się w firmie (...) S. K. w S., k.60. Jeżeli zatem nastąpiła naprawa, to pozwana winna udowodnić, w jakim okresie ona przebiegała i czy okres ten był w całości uzasadniony i zgodny z zasadą minimalizacji szkody.

Mając na względzie powyższe, na podstawie przepisów art.361 k.c. w zw. z art.13 ust.2 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...)), powództwo w przeważającej części należało uznać za zasadne, o czym na podstawie przywołanych w treści uzasadnienia przepisów orzeczono, jak w pkt I i II sentencji wyroku z dnia 23 lutego 2015r. Odsetki ustawowe zasądzono na podstawie art. 481 k.c. (zapłata niespornej części odszkodowania za najem zastępczy nastąpiła w dniu 18 grudnia 2012r.), a wezwanie pozwanej do zapłaty nastąpiło pismem z dnia 23 października 2012r.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art.100 k.p.c., jak w pkt III wyroku, przyjmując, że powódka wygrała niniejszy spór w części wynoszącej 80,66 %, a pozwana w części 19,34 %. Na koszty procesu poniesione przez powódkę złożyła się cała opłata stosunkowa od pozwu w kwocie 210 zł i koszty zastępstwa prawnego w kwocie 617 zł (na podstawie § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu + opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Powód wygrał z ich tytułu kwotę 667,06 zł. Z kolei koszty poniesione przez pozwaną wyniosły zgodnie z wnioskiem 600 zł (wynagrodzenie adwokata wg minimalnej stawki) i wygrała on z ich tytułu kwotę 116,04 zł. Stąd 667,06 zł – 116,04 zł = 551,02 zł.