Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Małgorzata Kowalska

Protokolant sądowy A. G.

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2016 roku w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o wysokość renty

na skutek odwołań J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 21 marca 2012 roku znak I (...)

z dnia 4 grudnia 2012 roku znak I (...)

z dnia 13 listopada 2013 roku znak I (...)

I.  zmienia zaskarżone decyzje i zalicza J. K. do podstawy wymiaru świadczenia wynagrodzenie uzyskane w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. z tytułu pracy na budowie eksportowej od 6 lipca 1993 roku do 31 października 1993 roku w łącznej kwocie 27.669.700zł.;

II.  w pozostałej części umarza postępowanie w sprawie.

Sygn. akt VII U 2359/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 marca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 stycznia 2012 roku odmówił J. K. prawa do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia, wskazując iż dotychczasowe wyliczenie jest najkorzystniejsze dla skarżącego (k. 264, t. I a.r.).

Od decyzji tej J. K. złożył w dniu 3 kwietnia 2012 roku odwołanie, podnosząc, iż do tej pory nie mógł udokumentować osiąganych zarobków, gdyż dopiero otrzymał odpowiednie dokumenty z zakładów pracy. Dokumenty te dołączył do odwołania (k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie wskazując na argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji (k. 3 a.s.).

Decyzją z dnia 4 grudnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przeliczył od dnia 1 sierpnia 2012 roku rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (k. 327-328, t. I a.r.).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył J. K., kwestionując wysokość wynagrodzeń przyjętych za latach 1985 – 1986 oraz z okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) (k. 18 a.s.).

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc iż w ramach dokonanego przeliczenia nie uwzględniono do podstawy wymiaru wynagrodzeń wykazanych w legitymacji ubezpieczeniowej z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 12 września 1977 roku do 29 kwietnia 1978 roku a jedynie wynagrodzenia minimalne. Za okres zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) przyjęto wynagrodzenie wykazane na kartach wynagrodzeń z archiwum, w tym za rok 1982 gdzie występowała rozbieżność pomiędzy wpisem w karcie wynagrodzeń a legitymacją. Za okres zatrudnienia w byłej ZSRR od 11 maja 1985 roku do 31 grudnia 1985 roku uwzględniono zarobki zastępcze, a od 1 stycznia 1986 roku do 9 maja 1986 roku zarobki zastępcze (k. 24 a.s.).

Kolejną decyzją wydaną z urzędu w dniu 13 listopada 2013 roku organ rentowy przeliczył skarżącemu od dnia 1 grudnia 2013 roku rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Podstawą do wydania decyzji stały się akta osobowe z okresów zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...), dołączone do akt sprawy w toku postępowania sądowego (k. 363, t. I a.r.).

W odwołaniu J. K. podniósł, że nie zgadza się z ustaleniem ilości lat składkowych przyjętych w ostatniej decyzji, brak jest wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru oraz waloryzacji świadczenia z marca 2013 roku. Nadto wniósł o doliczenie do wynagrodzeń kwoty 27 669 700 uzyskanej w okresie zatrudnienia od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), w ramach zatrudnienia za granicą (k. 81 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie podnosząc, że w dołączonych aktach osobowych znajdowały się dokumenty, zgodnie z którymi ustalono, iż wnioskodawca przebywał na urlopach bezpłatnych, w związku z tym dokonano weryfikacji stażu pracy. Decyzja nie zawierała wyliczenia podstawy wymiaru, gdyż nie uległa ona zmianie – zaskarżona decyzja została wydana jedynie w celu weryfikacji stażu pracy. Odnośnie zaś zaliczenia do podstawy wymiaru kwoty z okresu zatrudnienia od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku organ wskazał, iż jest to nowy wniosek i nie zajął stanowiska (k. 82 a.s.).

Postanowieniami z dnia 31 stycznia 2013 roku (k. 27 a.s.) oraz z dnia 11 lutego 2014 roku (k. 84 a.s.) Sąd połączył sprawy z odwołań J. K. od powyższych decyzji do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą VII U 2359/12.

Na rozprawie w dniu 16 października 2014 roku J. K. podał, iż obecnie kwestionuje jedynie kwotę zarobków przyjętych przez ZUS do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia za okres od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku. W tym czasie był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. i pracował na budowie eksportowej. Osiągnął wówczas wynagrodzenie w kwocie 27 669 700 zł. Innych roszczeń odnośnie wysokości renty nie podnosił (k. 102v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

J. K. ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy poczynając od dnia 1 października 1992 roku roku. W decyzjach przyznającej to świadczenia z dnia 11 marca 1993 roku do obliczenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 4 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1984 roku do 31 grudnia 1987 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 83,06%. Podstawą do ustalenia wysokości wynagrodzeń za lata 1984 – 1987 stało się zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) S.A. z dnia 28 stycznia 1993 roku (decyzja k. 29-30, t. I a.r., zaświadczenie k. 8, t. I a.r.).

Decyzją z dnia 23 listopada 2009 roku organ rentowy, w związku ze złożeniem przez odwołującego nowych dokumentów płacowych przyjął za lata 1984-1987 nowe wysokości wynagrodzeń i na tej podstawie zweryfikował wysokość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty, który wyniósł 99, 65% (k. 243, 248, t. I a.r.)..

W dniu 1 marca 2012 roku J. K. złożył wniosek o przeliczenie świadczenia rentowego, wskazując na dołączenie nowej dokumentacji płacowej z zakładów pracy (...) w S. oraz Spółdzielni Pracy (...) w W. (k. 258, t. I a.r.).

Zakład odmówił wówczas przeliczenia świadczenia wskazując, iż po uwzględnieniu dołączonych dokumentów płacowych, wskaźniki wysokości podstawy wymiaru wyliczone z innych okresów okazały się niższe od ostatnio ustalonego tj.:

- wwpw z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu wyniósł 61,72%

- wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie renty tj. 1992 – 2011 wyniósł 9,65%

- wwpw z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie renty tj. 1973 – 1992 wyniósł 85,51% (vide k.a 264, t. I a.r.).

Po złożeniu odwołania od powyższej decyzji wnioskodawca dołączył dodatkowo karty wynagrodzeń za lata 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991,1992 oraz zaświadczenie Rp7 z dnia 27 kwietnia 2012 roku wydane przez (...) S.A. za lata 1986 – 1987. Decyzją z dnia 30 maja częściowo uwzględniono wniosek skarżącego, przeliczając mu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z tych samych lat, przyjmują dodatkowe uzyskiwane przez niego wynagrodzenia. Wskaźnik po przeliczeniu wyniósł 99,87% (k. 271-285, t. I a.r., decyzja k. 294-295, t. I a.r.). Zarobki przyjęte wówczas za lata 1984 – 1987 są najkorzystniejsze dla wnioskodawcy, ostatecznie nie kwestionował on ich wysokości w niniejszym postępowaniu.

W dniu 9 sierpnia 2012 roku J. K. przedstawił dodatkowo legitymację ubezpieczeniową z wpisanymi wynagrodzeniami i złożył wniosek o przeliczenie przysługującego mu świadczenia (k. 313-314, t. I a.r.). Decyzją z dnia 4 grudnia 2012 roku przeliczono wnioskodawcy świadczenie rentowe, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został jednak ten sam – 99,87% (k. 326-327, .t I a.r.). W ramach dokonanego przeliczenia nie uwzględniono do podstawy wymiaru wynagrodzeń wykazanych w legitymacji ubezpieczeniowej z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 12 września 1977 roku do 29 kwietnia 1978 roku a jedynie wynagrodzenia minimalne. Za okres zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) przyjęto wynagrodzenie wykazane na kartach wynagrodzeń z archiwum, w tym za rok 1982 gdzie występowała rozbieżność pomiędzy wpisem w karcie wynagrodzeń a legitymacją. Za okres zatrudnienia w byłej ZSRR od 11 maja 1985 roku do 31 grudnia 1985 roku uwzględniono zarobki zastępcze, a od 1 stycznia 1986 roku do 9 maja 1986 roku zarobki zastępcze.

Kolejną decyzją, wydaną w dniu 13 listopada 2013 roku z urzędu skorygowano staż ubezpieczeniowy skarżącego, wyłączając z okresów składkowych okresy urlopów bezpłatnych udokumentowanych w aktach osobowych wnioskodawcy z okresów zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) (k. 363, t. I a.r.).

Ostatecznie wnioskodawca nie kwestionował wyliczeń dokonanych w zaskarżonych decyzjach, poza kwestią zaliczenia wynagrodzenia osiągniętego w okresie od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku, w kwocie 27 669 700 zł, w ramach pracy za granicą (k. 116 a.s.).

W opinii biegły z zakresu księgowości ustalił, iż zgromadzone w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. tj. umowa nr (...) o pracę na czas określony zawarta w dniu 1 lipca 1993 roku pomiędzy (...) w L. a J. K., świadectwo pracy z dnia 19 października 1993 roku dotyczące J. K., karta pracy i wynagrodzenia nr (...) z okresu zatrudnienia J. K. w 1993 roku oraz informacja o dochodach uzyskanych w okresie od lipca do października 1993 roku oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy wystawiona przez Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w L., dają podstawę do ustalenia iż wnioskodawca był w spornym okresie zatrudniony na budowie eksportowej w P. (...) w byłej Czechosłowacji i uzyskał w tym okresie dochód wynoszący łącznie 27 669 700 zł, wypłacany za granicą. Na podstawie karty pracy i wynagrodzeń nie było możliwości uzyskania informacji o pobieraniu od wynagrodzenia uzyskanego za granicą składek na ubezpieczenie społeczne (opinia k. 128-130 a.s.).

Rozstrzygnięcie w sprawie Sąd oparł na wnioskach zawartych w opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości T. K. z dnia 17 października 2015 roku. Biegły szczegółowo przeanalizował dokumentację zawartą w aktach osobowych ubezpieczonego, na co w sposób jednoznaczny, zdaniem Sądu, wskazuje treść opinii. Treść wniosków opinii w pełni czynni zadość zleceniu Sądu określonemu w postanowieniu z dnia 7 sierpnia 2015 roku. Biegły w sposób szczegółowy zaprezentował metodę, w oparciu o którą dokonał obliczenia wysokości wynagrodzenia oraz odwołał się do określonych dokumentów zawartych w aktach osobowych, aktach sprawy i organu rentowego stanowiących podstawę dla obliczenia wartości wynagrodzeń przyjętych w ramach dokonanych przez Sąd ustaleń. Wnioski zawarte w powołanej opinii co do okoliczności określonych przez Sąd są wystarczająco uzasadnione i z tych względów wskazaną opinię Sąd Okręgowy uznał za wiarygodną, miarodajną i wyczerpującą, a przez to przedstawiającą wystarczające wiadomości specjalne, niezbędne do merytorycznego rozstrzygnięcia zarzutów zawartych w odwołaniu. Kierując się powyższymi wskazaniami Sąd Okręgowy w całości podzielił wnioski biegłego.

Strony nie składały co do zasady zastrzeżeń do treści tej opinii. Pełnomocnik organu rentowego podniósł jedynie, iż od ustalonego wynagrodzenia uzyskanego przez J. K. w okresie od 6 lipca 1993 roku do 31 października 1993 roku w czasie pracy na budowie eksportowej w łącznej kwocie 27 669 700 zł nie odprowadzano składek na ubezpieczenie społeczne ponieważ nie było takiego obowiązku. Ówczesny pracodawca J. K. rozliczał się wówczas z ZUS-em bezimiennie (k. 139 oraz 146v a.s.). Tej kwestii opinia biegłego nie rozstrzygała, biegły wskazał jedynie, iż w karcie pracy i wynagrodzeń brak jest informacji o pobieraniu od wynagrodzenia uzyskanego za granicą składek na ubezpieczenie społeczne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. jest w części zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podkreślić należy, iż J. K. ostatecznie kwestionował jedynie kwotę zarobków przyjętych przez ZUS do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia za okres od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku. W tym czasie był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. i pracował na budowie eksportowej. Innych roszczeń odnośnie wysokości renty nie podnosił. W zakresie pozostałych żądań Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 477 ¹³ § 1 kpc.

Do okoliczności spornych w rozpoznawanej sprawie, biorąc powyższe pod uwagę należała więc możliwość uwzględnienia przy ustalaniu wysokości świadczenia rentowego ubezpieczonego zaliczenia wynagrodzenia osiągniętego przez niego w 1993 roku w czasie zatrudnienia za granicą.

Zgodnie z § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru renty i emerytur (tj. Dz.U. z 1989 r., Nr 11, poz. 63) jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo

2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Zgodnie zaś z § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 roku w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j. Dz.U. z 1993 r, nr. 68, poz. 330 ze zm.), który obowiązywał w dacie zatrudnienia skarżącego za granicą, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zatrudnionych za granicą w polskich zakładach pracy stanowi kwota zadeklarowana, za zgodą pracownika, przez zakład pracy, nie niższa od przeciętnego wynagrodzenia. Przy czym na zasadzie § 3 tego rozporządzenia podstawę wymiaru składek ustalać należało kalendarzowo każdego kwartału na okres trzech miesięcy na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

Z powyższego przepisu nie wynika zatem, jak wskazuje pozwany organ rentowy aby nie było w spornym okresie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne od dochodów uzyskanych za granicą. Jedynie składka nie musiała być opłacana od faktycznego dochodu z tytułu wykonywanej pracy. Jeśli pracownik wyraził na to zgodę (również w sposób dorozumiany), zakład pracy mógł opłacać składki od kwoty niższej, nie niższej jednak od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W świetle przytoczonych wyżej przepisów, decydujące znaczenie miało więc ustalenie, jaka faktycznie kwota zadeklarowana przez zakład pracy - Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w L. stanowiła podstawę wymiaru składek, a nadto czy na powyższe wyraził zgodę wnioskodawca.

W toku postępowania ustalono zaś, iż zakład pracy rozliczał się w formie deklaracji bezimiennych, to na nim spoczywało więc wykazanie, że uzyskał zgodę pracownika (wnioskodawcy) na taki sposób obliczania składki na ubezpieczenie społeczne jedynie od kwoty przeciętnego wynagrodzenia. Zakład ten obecnie jednak nie istnieje a w zachowanych aktach nie ma informacji o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Jednakże nie ma też w aktach osobowych zgody skarżącego na odprowadzania składek od niższego niż faktycznie wynagrodzenia.

W ocenie Sądu wbrew twierdzeniom pozwanego organu rentowego, taką okoliczność należałoby interpretować na korzyść wnioskodawcy, nie wykazano bowiem, aby pracodawca uzyskał zgodę wnioskodawcy na sposób obliczania należnych składek na ubezpieczenie od wynagrodzenia przeciętnego a nie faktycznego. W takiej sytuacji, ocena wiarygodności zeznań wnioskodawcy co do niewyrażenia przez niego zgody na odprowadzanie składki od przeciętnego wynagrodzenia, któremu organ rentowy nie przeciwstawił żadnego innego dowodu, powinna być szczególnie wyważona.

W tych okolicznościach Sąd przyjął, iż w okresie od 6 lipca 1993 roku do 18 października 1993 roku J. K., zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w L. na budowie eksportowej osiągnął wynagrodzenie wynoszące 27 669 7000 zł i od takiej kwoty odprowadzono składki na ubezpieczenie społeczne. Takie wynagrodzenie należało więc zaliczyć do podstawy wymiaru świadczenia rentowego.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżone decyzje i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz 477 ¹³ § 1 kpc orzekł jak w sentencji.