Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. w Lublinie

sprawy K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek apelacji K. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 7 lipca 2015 r. sygn. akt IV U 1124/14

oddala apelację.

Barbara Hejwowska Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 899/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 26 sierpnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego K. K. na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 134 443,43 złotych. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu pracy ubezpieczonego w Gospodarstwie (...) z uwagi na brak potwierdzenia okresu ubezpieczenia u płatnika składek J. M. w okresie od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r.

Odwołanie od w/w decyzji złożył K. K. wnosząc o jej zmianę poprzez doliczenie do kapitału początkowego okresu od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r. wskazując, że w tym okresie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Gospodarstwie (...).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 7 lipca 2015 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

W dniu 5 grudnia 2002r. wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniosek K. K. o ustalenie kapitału początkowego. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych ubezpieczony wskazał okres zatrudnienia w (...) SA w S. od 4 września 1974r. Do wniosku załączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez w/w pracodawcę. Decyzją z 24 stycznia 2003r. organ rentowy ustalił wartość kapitału początkowego ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 134 138,29 złotych.

W dniu 18 czerwca 2014r. wpłynął do organu rentowego wniosek ubezpieczonego o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku ubezpieczony dołączył pisemne zaświadczenie sporządzone w dniu 6 czerwca 2014r. przez J. M., w którym J. M. zaświadcza, że K. K. był zatrudniony w jego(...)w C. w okresie około 2 lat od 1973r. do chyba końca 1974r. w charakterze pracownika fizycznego w wymiarze ½ etatu. Dane organu rentowego nie pozwoliły na poświadczenie okresu podlegania K. K. ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r. u płatnika składek J. M..

Decyzją z 26 sierpnia 2014r. organ rentowy, ponownie ustalił wartość kapitału początkowego K. K. na dzień 1 stycznia 1999r. wskazując, że wynosi on 134 443,43 złotych, przy czym do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresu pracy ubezpieczonego w Gospodarstwie (...) z uwagi na brak potwierdzenia okresu ubezpieczenia u płatnika składek J. M. w okresie od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r.

Ubezpieczony K. K. urodził się w dniu (...) W 1973r. i 1974r. ubezpieczony był uczniem szkoły zawodowej w S. o profilu samochodowym. Szkołę tę ukończył w 1974r. Od 4 września 1974r. ubezpieczony rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w S.. W bliżej nieokreślonym czasie, w latach 1973-1974 ubezpieczony pracował u J. M. w prowadzonym przez niego wówczas(...) w C. koło S., w którym hodowane były kaczki. Ubezpieczony przyjeżdżał do pracy w gospodarstwie najczęściej po zajęciach w szkole oraz w zależności od potrzeby podyktowanej cyklem hodowlanym drobiu, również w dni wolne od szkoły. Pracował różną ilość godzin – 4, 6, 8. Niekiedy zdarzały się przerwy w pracy trwające dzień lub dwa. Ubezpieczony wykonywał prace fizyczne przy karmieniu zwierząt, wymianie słomy, czyszczeniu klatek, jeździł z właścicielem po młode kaczki.

Sąd uznał że odwołanie K. K. nie jest zasadne.

Zgodnie z art.174 ust.2 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. przed 1 stycznia 1999r. okresy składkowe, o których mowa w art.6. W myśl art.6 ust.2 pkt 1 lit.a za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okrasach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego albo rentę chorobową.

W niniejszej sprawie ubezpieczony wystąpił o uwzględnienie przy ustalaniu kapitału początkowego okresu zatrudnienia u J. M. w okresie od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r., przy czym na rozprawie w dniu 7 lipca 2015r. pełnomocnik ubezpieczonego zmodyfikował stanowisko zawarte w odwołaniu w ten sposób, że wskazał, iż okres zatrudnienia ubezpieczonego u J. M. zakończył się we wrześniu 1974r. Analizując zgromadzone w sprawie dowody Sąd doszedł do przekonania, że nie dają one podstaw do poczynienia pewnych ustaleń co do okresu zatrudnienia ubezpieczonego u J. M., tj. daty początkowej i końcowej tego zatrudnienia, a przez to niemożliwe jest ustalenie czasu trwania zatrudnienia, co ma istotne znaczenie przy ustalaniu kapitału początkowego. Sąd wskazał, że w sprawie nie zostały przedstawione dowody z dokumentów w postaci świadectwa pracy czy legitymacji ubezpieczeniowej lub innych dokumentów np. umowy o pracę i pisma o rozwiązaniu umowy, które pozwoliłyby na dokonanie ustaleń co do okresu trwania zatrudnienia. Również organ rentowy, na podstawie posiadanych danych, nie był w stanie potwierdzić okresu ubezpieczenia, a przez to zatrudnienia ubezpieczonego u J. M..

Na wniosek ubezpieczonego w sprawie przeprowadzone zostały dowody z zeznań świadków w osobie J. M. mającego zatrudniać ubezpieczonego oraz świadka Z. W. (1), a także z zeznań samego ubezpieczonego. Dowody te pozwoliły na ustalenie, że ubezpieczony był zatrudniony przez J. M. w charakterze pracownika fizycznego w prowadzonym przez niego (...)w C., jednakże z uwagi na mało precyzyjne zeznania wymienionych osób co do czasu trwania tego zatrudnienia niemożliwe stało się ustaleń okresu tego zatrudnienia. Sąd wskazał, że w odwołaniu ubezpieczony podał, że był zatrudniony u J. M. od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1974r., natomiast na rozprawie zmodyfikował to twierdzenie wnosząc o ustalenie, że okres tego zatrudnienia zakończył się we wrześniu 1974r. (nie wskazując konkretnej daty), co miało związek z tym że od 4 września 1974r. rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w S.. Równocześnie w toku wyjaśnień, potwierdzonych następnie w zeznaniach, wskazał, że pracę u J. M. rozpoczął nie z dniem 1 stycznia 1973r., jak podnosił w odwołaniu, ale w końcu zimy tego roku, tj. w lutym lub marcu 1973r. Co do momentu ustania zatrudnienia również nie był w stanie podać precyzyjnej daty, wskazując jedynie, że między ustaniem zatrudnienia u J. M. a podjęciem pracy w(...)był krótka przerwa. Przesłuchany w charakterze świadka J. M. potwierdził, że zatrudniał ubezpieczonego na początku lat 70-tych, ale nie był w stanie podać okresu tego zatrudnienia. Potwierdził jednocześnie dane zawarte w wystawionym przez siebie zaświadczeniu z 6 czerwca 2014r. Treść tego zaświadczenia jest jednak niewystarczająca do uznania okresu zatrudnienia. Wynika z niego bowiem, że ubezpieczony był zatrudniony u J. M. cyt.: „od 1973r. do chyba końca 1974r.”. Pracę ubezpieczonego u J. M. potwierdził świadek Z. W. (2) będący jednym z dwóch stałych i długoletnich pracowników wymienionego pracodawcy. Jednakże również ta osoba nie była w stanie podać okresu zatrudnienia ubezpieczonego, a co do długości jego trwania podała, że trwało ono około 2, 3 lub 4 miesiące. Wobec takiej treści zeznań świadków oraz samego ubezpieczonego Sąd uznał, że zeznania te nie pozwalają na ustalenie okresu zatrudnienia ubezpieczonego u J. M.. Nie wiadomo bowiem jak długo trwało to zatrudnienie, a bez tego nie jest możliwe jego uwzględnienie do ustalenia wysokości kapitału początkowego. Ani ubezpieczony, ani świadkowie nie byli w stanie podać okresu przedmiotowego zatrudnienia, co więcej zachodzą rozbieżności w zeznaniach przesłuchanych osób co do długości zatrudnienia. Wg ubezpieczonego trwało ono 1,5 roku, a wg świadka Z. W. (2) około 2 do 4 miesięcy, a z uwagi na to, że wysokość kapitału początkowego ma wpływ na wysokość świadczeń emerytalnych niemożliwe jest przyjmowanie w tym zakresie przybliżonych danych. Na marginesie wskazać również należy, że w pisemnym zaświadczeniu z 6 czerwca 2014r. J. M. wskazał, że ubezpieczony był zatrudniony w wymiarze ½ etatu, a w toku zeznań wskazał, że pracował w 8-godzinnym dniu pracy i wynagrodzenie miał określone w stałej miesięcznej kwocie. gdy tymczasem ubezpieczony twierdził, że wynagrodzenie miał określone stawką godzinową.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc odwołanie ubezpieczonego oddalił.

Od tego wyroku apelację wniósł o pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucał obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku tj. art.233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań ubezpieczonego i świadków skutkującego brakiem ustaleń okresu zatrudnienia ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym (...), co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych skutkującym naruszeniem prawa materialnego poprzez nie ustalenie kapitału początkowego od dnia 1 stycznia 1973 roku.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania - zaliczenie okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym u J. M. w okresie od 1 stycznia 1973 do 3 września 1974 roku, nie obciążanie ubezpieczonego kosztami postepowania za I instancję ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Sąd Apelacyjny ustalił.

Apelacja jest bezzasadna.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było, czy okres od 1 stycznia 1973 roku do września 1974 roku w którym wnioskodawca wykonywał czynności w Gospodarstwie (...) jest okresem składkowym, a w konsekwencji czy okres ten może zostać zaliczony przy ustalaniu wysokości jego kapitału początkowego. W tej sytuacji wnioskodawca powinien był wykazać w toku procesu, że w spornym okresie świadczył pracę u J. M. - właściciela (...), na podstawie umowy o pracę.

W spornym okresie obowiązywało, w zakresie uregulowań dotyczących stosunku pracy, rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz. U. 1933.82.598).

Zgodnie z art. 441 kodeksu zobowiązań przez umowę o pracę pracownik zobowiązuje się do pełnienia dla pracodawcy pracy za wynagrodzeniem. Zgodnie z art. 447 k.z. pracownik obowiązany jest pełnić pracę osobiście, jeżeli z umowy lub okoliczności nie wynika nic innego. Zgodnie zaś art. 448 k.z. pracownik powinien pełnić pracę sumiennie i ze starannością, jakiej wymaga rodzaj pracy lub zwyczaj oraz słuszny interes pracodawcy. Zgodnie z art. 450 k.z. pracodawca obowiązany jest dokonywać wypłaty wynagrodzenia pieniężnego gotówką.

Ze spornego okresu nie przedłożono w toku postępowania żadnej dokumentacji pracowniczej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego z zebranego na etapie postępowania apelacyjnego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca istotnie wykonywał pewne czynności w Gospodarstwie (...) osobiście i - jak należałoby przyjąć - zgodnie z poleceniami właściciela gospodarstwa. Stwierdzić jednak należy, że w postępowaniu nie zostało wykazane, aby wykonywane czynności były wykonywane w sposób ciągły, zorganizowany, a co więcej by wnioskodawca za pełnienie określonych obowiązków otrzymywał stałe wynagrodzenie. Sam wnioskodawca jak i J. M. wskazywali, że było wypłacane wynagrodzenie, jednakże zarówno częstotliwość tej wypłaty była różna. Wnioskodawca stwierdził, że „p, M. płacił mi kiedy mówiłem mu, że potrzebuje”. W spornym okresie K. K. uczęszczał do szkoły i jak sam przyznał ( k. 15 v), przyjeżdżał do pracy w gospodarstwie najczęściej po zajęciach w szkole oraz w zależności od potrzeby, jak miał czas wolny, stałych godzin pracy nie było, do pracy nie przychodził codziennie, co wynikało z potrzeb działalności podyktowanej cyklem hodowlanym drobiu. Brak też możliwości dokładnego określenia czasu trwania czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jej rozmiaru, okresu trwania, ekwiwalentu wypłacanego za świadczone czynności - z uwagi na rozbieżności, nieścisłości w zeznaniach świadków i wnioskodawcy, na co zwrócił uwagę Sąd I instancji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony materiał dowodowy wskazuje na brak podstaw do stwierdzenia, że strony łączył w spornym okresie stosunek pracy. Obowiązki wykonywane przez wnioskodawcę uznać należy za dorywczą pomoc przy prowadzeniu hodowli kaczek, , za która to pomoc wnioskodawca otrzymywał pewną rekompensatę pieniężną, a nie zaś stałą pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy.

Odnosząc się bezpośrednio do zarzutów apelacji stwierdzić więc należy ich niezasadność.

Za nietrafny uznać należy, zawarty w apelacji, zarzut przekroczenia przez Sąd I instancji granicy swobodnej oceny dowodów, bowiem skuteczna obrona stanowiska skarżącego w tym zakresie wymagałaby wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego oraz brak jest wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 1998 r. II UKN 151/98 - OSNAPiUS 1999/15/492; z 4 lutego 1999 r. II UKN 459/98 - OSNAPiUS 2000/6/252; z 5 stycznia 1999 r. II UKN 76/99 - OSNAPiUS 2000/19/732).

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906). Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy należycie wyjaśnił sprawę, a przeprowadzona ocena dowodów jest prawidłowa i odpowiada powyższym kryteriom. Apelacja nie wykazuje uchybień w rozumowaniu Sądu które podważałyby prawidłowość dokonanej oceny. Naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna - czego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, skarżący we wniesionej apelacji nie uczynił.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok jest prawidłowy i musi się ostać.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł, na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji.