Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Piotr Jarmundowicz

Protokolant: Małgorzata Strugała

po rozpoznaniu w dniu 23 grudnia 2015 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko A. W. i M. W.

o ustalenie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 3 czerwca 2015 r.

sygn. akt XIV C upr 3218/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. I w ten sposób, że ustala, iż podwyżka czynszu najmu lokalu położonego we W. przy ul. (...) dokonana przez pozwanych wobec powódki pismem z dnia 10 września 2014 r. ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2015 r. jest nieuzasadniona; zmienia go także w pkt. II w ten sposób, że zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki 210 zł kosztów procesu;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki 120 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1575/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie, aczkolwiek nie wszystkie podniesione w niej zarzuty były trafne.

Na wstępie Sąd Odwoławczy zauważa, że niniejsza sprawa została rozpoznana w trybie postępowania uproszczonego. Zgodnie zaś z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Ponieważ Sąd Odwoławczy nie przeprowadzał własnego postępowania dowodowego, uzasadnienie orzeczenia ograniczy się wyłącznie do wyjaśnienia podstawy prawnej wydanego w sprawie wyroku oraz przytoczenia zastosowanych przepisów prawa.

Sąd Odwoławczy zauważa, że postępowanie apelacyjne oparte jest na apelacji pełnej cum beneficio novorum, której istota polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę ponownie, to znaczy jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji (zobacz: uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, mająca moc zasady prawnej z 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/2007 OSNC 2008/6 poz. 55). Sąd drugiej instancji, zachowując pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia, ma obowiązek merytorycznie rozpoznać sprawę, nie ograniczając się tylko do skontrolowania legalności orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji. Rozpoznając sprawę kontynuuje postępowanie rozpoczęte w sądzie pierwszej instancji. Jest również sądem, który przeprowadza - jeśli zachodzi konieczność - własne postępowanie dowodowe, w którym istnieje możliwość powtórzenia i uzupełnienia dowodów przeprowadzonych w sądzie pierwszej instancji oraz uwzględnienia nowych faktów i dowodów. Skoro istotą postępowania apelacyjnego jest merytoryczne sądzenie sprawy, to sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji.

Realizując powyższe obowiązki Sąd Okręgowy po rozważeniu na nowo całego zebranego w sprawie materiału dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w konsekwencji czego uznał, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego nie jest trafne. Sąd I instancji wprawdzie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i w tym zakresie Sąd II instancji przyjął je za własne (art. 382 k.p.c.), jednak dokonał nieprawidłowej oceny prawnej zgłoszonego w pozwie żądania.

Zdaniem Sądu Odwoławczego podniesione w apelacji powódki zarzuty naruszenia prawa procesowego przez Sąd I instancji, a to art. 227 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił wnioski dowodowe zawarte w pozwie. Z tego względu brak jest podstaw do zakwestionowania trafności decyzji Sądu Rejonowego oddalającego wniosek powódki o zobowiązanie pozwanych do przedłożenia do akt sprawy kopii aktów notarialnych dotyczących zbywania przez (...) sp. z o.o. w W. lokali mieszkalnych, uprzednio nabytych od Spółdzielni Mieszkaniowej (...), ewentualnie o podanie spośród zakupionych lokali ile zostało zbytych i za jaką cenę. Podkreślić trzeba, że przedmiotem niniejszego postępowania było wyłącznie ustalenie czy podwyżka czynszu dokonana przez pozwanych była uzasadniona czy też nie. Z tego względu, wbrew odmiennemu przekonaniu powódki, okoliczności, które miały zostać wykazane powyższymi wnioskami dowodowymi nie miały istotnego znaczenia. Okoliczność zbycia lokali przez spółkę (...), której udziałowcem jest pozwany, nie wpływa bowiem w żaden sposób na ustalenie przesłanek warunkujących zasadność podwyżki czynszu za lokal, którego właścicielami są pozwani. Nie sposób dopatrzeć się związku przyczynowego pomiędzy sprzedażą lokali przez spółkę (...) a przedmiotem żądania pozwu. W tym zakresie Sąd Odwoławczy w całości popiera stanowisko i argumentację przytoczoną przez Sąd Rejonowy.

W ocenie Sądu Okręgowego ,Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny w sprawie nie naruszył także normy art. 233 § 1 k.p.c. Zdaniem Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji mógł oprzeć swoje rozstrzygnięcie na wydrukach artykułów dziennikarskich pozyskanych z portali internetowych. Podkreślić trzeba, że zarzucając sprzeniewierzenie się zasadzie swobodnej oceny dowodów należy wskazać, które konkretne dowody zostały wadliwie ocenione oraz przedstawić, w czym skarżący upatruje przekroczenie przez sąd swoich uprawnień. Należy przytoczyć okoliczności świadczące o tym, że sąd błędnie uznał niektóre dowody za wiarygodne i mające moc dowodową lub też błędnie odmówił konkretnym dowodom mocy dowodowej uznając je za niewiarygodne. Sytuacja taka może mieć miejsce w razie naruszenia zasad logiki formalnej odnośnie relacji pomiędzy ustalonymi dowodami, a wyprowadzanymi na tym tle wnioskami, związków przyczynowo - skutkowych, czy też w razie przyjęcia rozumowania pozostającego wbrew zasadom doświadczenia lub też w sytuacji, gdy materiał dowodowy został zebrany z naruszeniem zasad postępowania cywilnego.

Wadliwe jest prezentowanie przez skarżącą ustalonego przez siebie stanu faktycznego na podstawie własnej oceny dowodów i wskazywanie, że rozbieżności w ustaleniach Sądu oznacza wadliwość jego rozumowania. W przypadku poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych i wyprowadzenia z nich logicznych i spójnych wniosków niezasadne jest zarzucanie naruszania art. 233 k.p.c. polegające na przedstawieniu oceny dowodów jedynie o charakterze polemicznym. Niezbędne jest odwoływanie się do argumentów o charakterze jurydycznym.

Formułowanie obecnie zarzutu dopuszczenia dowodu z wydruków internetowych nie może odnieść zamierzonego skutku w świetle art. 162 k.p.c. Powódka nie wniosła bowiem zastrzeżeń do protokołu co do dopuszczenia przez Sąd Rejonowy dowodu z kwestionowanych wydruków internetowych na okoliczności wskazane w tezie dowodowej zawartej w postanowieniu wydanym na rozprawie w dniu 22 maja 2015 r. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, przedstawione przez pozwanych dowody w postaci wydruków artykułów z portali internetowych należało uznać za dopuszczalny w postępowaniu cywilnym środek dowodowy, co wynika z przyjętej powszechnie wykładni przepisów art. 308 k.p.c. Wydruki komputerowe stanowią, bowiem „inny środek dowodowy”, o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Ich moc dowodową należy oceniać zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. W realiach rozpoznawanej sprawy nie było podstaw do zakwestionowania mocy dowodowej przedstawionych wydruków. W sytuacji gdyby powódka kwestionowała prawdziwość twierdzeń zawartych w tych wydrukach mogła złożyć odpowiednie wnioski dowodowe, czego jednak nie uczyniła. Tym samym brak jest podstaw do uznania za skuteczny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodu z wydruków internetowych i oparcia na nich własnych ustaleń faktycznych.

Zasadny jest natomiast zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 228 § 2 k.p.c. Zgodnie z art. 228 § 2 k.p.c. fakty znane sądowi urzędowo nie wymagają dowodu, jednakże sąd ma obowiązek zwrócić na nie uwagę stron na rozprawie tak, aby strony mogły się co do nich wypowiedzieć. Powołanie w uzasadnieniu orzeczenia znanej Sądowi z urzędu okoliczności, które nie były przedmiotem rozprawy, stanowi naruszenia art. 228 § 2 k.p.c. Jak wynika z akt sprawy Sąd Rejonowy nie poinformował stron o znanym mu z urzędu fakcie związanym z wysokością ceny metra odtworzeniowego, co ewentualnie umożliwiłoby im wypowiedzenie się co do tej okoliczności. Powyższe uchybienie nie miało jednakże istotnego znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Odwoławczego zasadny jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy normy art. 8 a ust. 4 a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z powołanym przepisem jeżeli właściciel nie uzyskuje przychodów z czynszu albo innych opłat za używanie lokalu na poziomie zapewniającym pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem lokalu, jak również zapewniającym zwrot kapitału i zysk, z zastrzeżeniem ust. 4c i 4d, wówczas podwyżkę pozwalającą na osiągnięcie tego poziomu uważa się za uzasadnioną, o ile mieści się w granicach określonych w ust. 4b.

Powyższa norma prawna przewiduje możliwość podwyżki czynszu w przypadku gdy właściciel nie uzyskuje przychodów z czynszu albo innych opłat na poziomie zapewniającym mu wykazanie pokrycia wydatków oraz zwrot kapitału i zysk. Oznacza to, że zgodnie z tym unormowaniem, przy uwzględnieniu postanowień art. 8 a ust. 5 pkt. 2 in fine powołanej wyżej ustawy, właściciel lokalu obowiązany jest w pierwszej kolejności wykazać, że dotychczasowa wysokość czynszu nie zapewnia mu pokrycia wydatków, zwrotu kapitału lub uzyskania zysku, który ma być godziwy. Tymczasem w niniejszej sprawie pozwani jako właściciele lokalu nie wykazali, że potrzeba podwyżki czynszu wynika z tego, że dotychczasowa wysokość nie zapewnia pokrycia kosztów utrzymania wynajmowanego lokalu lub zwrotu kapitału albo godziwego zysku. Istotne jest, że spór w sprawie koncentrował się wyłącznie na kwestii „godziwego” zysku i podstaw do jego obliczenia. Właściciele nie wykazali jednak w toku postępowania, że dotychczasowa stawka 15 zł za m ², nie czyni zadość uzyskania zysku. Zdaniem Sądu II instancji w takiej sytuacji wystarczyłoby przedłożenie kalkulacji zawierającej zestawienie wszystkich kosztów, wydatków, zwrotu kapitału oraz uzyskiwanego zysku za okres poprzedzający wprowadzenie podwyżki i odniesienie jej do aktualnie wprowadzonej stawki. Takie zestawienie umożliwiłoby Sądowi ocenę, czy przy tak wyliczonym czynszu została zawarta kwota czynszu pozwalająca na uzyskanie „godziwego” zysku lub czy dotychczasowa jego wysokość pozwala w dalszym ciągu na uzyskiwanie zysku, który jest „godziwy”.

Z tego względu Sąd Okręgowy uznał, że pozwani nie wykazali, że czynsz w dotychczasowej wysokości nie zapewnia im przychodów za używanie lokalu na poziomie zapewniającym pokrycie wydatków związanych z jego utrzymaniem, jak również zapewniającym zwrot kapitału i uzyskanie zysku. Tym samym żądanie pozwu, w ustalonym stanie faktycznym, w pełni zasługiwało na uwzględnienie.

W konsekwencji Sąd Okręgowy działając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustalił, iż podwyżka czynszu najmu lokalu położonego we W. przy ul. (...) dokonana przez pozwanych wobec powódki pismem z dnia 10 września 2014 r. ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2015 r. jest nieuzasadniona.

Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok także w pkt. II w ten sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki 210 zł kosztów procesu, wobec złożonego w apelacji wniosku o zmianę orzeczenia w zakresie kosztów procesu, na które składają się poniesione przez powódkę wydatki związane w wynagrodzeniem jej pełnomocnika – 180 zł oraz opłata sądowa od pozwu – 30 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. w związku z § 6 pkt. 2 i § 13 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Na koszty te składa się opłata sądowa od apelacji – 30 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 90 zł.

Na zakończenie Sąd Okręgowy zauważa, że nie podziela poglądu Sądu Rejonowego dotyczącego zasadności odnoszenia się do wartości odtworzeniowej metra kwadratowego ustalonej w drodze obwieszczenia przez wojewodę, w celu ustalenia „godziwego” zysku. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela stanowisko apelującej powódki. Z uwagi na fakt, iż apelacja, a tym samym powództwo powódki zasługiwała na uwzględnienie z uwagi na nie wykazanie przez pozwanych potrzeby podwyżki dotychczasowej stawki czynszu, nie ma potrzeby dalszego szczegółowego wyjaśnienia tej kwestii przez Sąd Odwoławczy.