Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Urszula Kapustka

Sędzia SO Ewa Adamczyk (sprawozdawca)

Sędzia SO Zofia Klisiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Burnagiel

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. J.

przeciwko M. S.

przy uczestnictwie interwenienta ubocznego J. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego i powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zakopanem

z dnia 13 lipca 2015 r., sygn. akt I C 35/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych) zastępuje kwotą 1400 zł (jeden tysiąc czterysta złotych);

2.  w pozostałej części apelację pozwanego i w całości apelację powódki oddala;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt III Ca 796/15

UZASADNIENIE

Powódka B. J. wniosła o zasądzenie od pozwanego M. S. na swoją rzecz kwoty 4 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2012 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy w Zakopanem powództwo to uwzględnił częściowo i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21.09.2012 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka B. J. była właścicielem samochodu marki F.o nr rej. (...). W dniu 9.10.2010r., w godzinach późno popołudniowych syn powódki - interwenient uboczny J. J. - pożyczył od swojej matki powódki B. J. przedmiotowy samochód i udał się nim na G. na spotkanie z kolegą tj. pozwanym M. S.. Na miejscu pozwany M. S., interwenient uboczny J. J., a także T. Ż. wsiedli do samochodu będącego własnością powódki i po nabyciu butelki wódki oraz soku w sklepie w Z. udali się na górną stację wyciągu H.. Samochód J. J. zaparkował na parkingu przy wyciągu narciarskim, po czym mężczyźni udali się w plener. Tam pozwany M. S. oraz T. Ż. spożywali alkohol w dużej ilości. Po jakimś czasie mężczyźni wrócili do przedmiotowego samochodu i wówczas interwenient uboczny J. J. oddał kluczyki pozwanemu i pozwolił mu prowadzić. W pewnym momencie kierowany przez pozwanego, należący do powódki samochód marki S., wyjechał z parkingu na drogę publiczną i na łuku drogi wpadł w poślizg po czym uderzył w pobliskie ogrodzenie przewracając się na bok. Pozwany, interwenient uboczny oraz T. Ż. w wyniku wypadku doznali jedynie niewielkich urazów powodujących rozstrój zdrowia poniżej 7 dni. Wyrokiem. Sądu Rejonowego w Zakopanem Wydział II Karny z dnia 19 sierpnia 2011 r. pozwany M. S. został uznany za winnego tego, że w dniu 9 października 2010 r. w Z., znajdując się w stanie nietrzeźwości prowadził samochód marki F.o nr rej. (...) w ruchu lądowym, za które to przestępstwo został skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem orzeczonej kary na okres 3 lat próby. Natomiast wyrokiem tegoż Sądu z dnia 30 maja 2011 r. pozwany M. S. został uznany za winnego tego, że w dniu w dniu 9 października 2010 r. w Z., będąc w stanie nietrzeźwości spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, że kierując samochodem marki F.o nr. rej. (...) na skutek niedostosowania prędkości do panujących warunków drogowych, na łuku drogi utracił panowanie nad pojazdem w wyniku czego uderzył w ogrodzenie posesji nr (...) doprowadzając do wywrócenia się pojazdu skutkiem czego przewożeni pasażerowie T. Ż. doznał obrażeń ciała w postaci potłuczeń ogólnych, głowy i kręgosłupa szyjnego a J. J. doznał obrażeń ciała w postaci potłuczeń ogólnych, klatki piersiowej, powłok brzucha, kręgosłupa piersiowego, otarcia skóry okolicy lędźwiowej a obrażenia te naruszyły prawidłowe czynności ich narządu ciała na czas poniżej siedmiu dni a ponadto prowadził ww. pojazd po drodze publicznej nie mając do tego uprawnienia.

Samochód marki F.o nr. rej. (...) należący do powódki znajdował się w bardzo dobrym stanie, był garażowany, miał niecałe 37.000 km przebiegu. Na skutek wypadku pojazd ten nie kwalifikował się do napraw i został wyrejestrowany. Z tytułu zezłomowania przedmiotowego pojazdu powódka otrzymała kwotę 140 zł. Ceny uszkodzonych pojazdów marki F.rocznik 1999-2004 kształtują się na poziomie od 899 do 2450 zł. W dniu wypadku powódka B. J. posiadała polisę ubezpieczeniową AC w Towarzystwie (...) S.A. Suma ubezpieczenia przedmiotowego pojazdu od następstw nieszczęśliwych wypadków kierowców i pasażerów została w nim określona na 4 000 zł. Powódka zgłosiła szkodę do Towarzystwa (...), jednak decyzją z dnia 29.12.2010 r. (...) S.A. odmówiła jej wypłaty odszkodowania z uwagi na treść art. 3 ust 1 pkt 3 ppkt a i b Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Auto Casco – stan nietrzeźwości kierowcy. Dnia 17 lutego 2012 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 4300 zł z tytułu zniszczenia przedmiotowego samochodu. Pismem z dnia 21 września 2012 r. adw. M. K., poinformował pełnomocnika powódki, iż pozwany uznaje jej roszczenie z tytułu zdarzenia drogowego, które miało miejsce 9 października 2010 r. do kwoty 1400 zł. Adw. M. K. reprezentował pozwanego w ww. sprawach karnych z inicjatywy matki pozwanego.

W takim stanie faktycznym Sąd uznał, że powództwo zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie. W ocenie Sądu pomiędzy zdarzeniem – kierowaniem przez pozwanego samochodem powódki pod wpływem alkoholu a szkodą – zniszczeniem samochodu powódki – zaistniał związek przyczynowo skutkowy. Zdaniem Sądu, choć kwestia ta nie była badana przez Sąd karny, to przyjąć należało , że przedmiotowa szkoda wynikła z czynu bezprawnego- występku jakiego dopuścił się pozwany, a to pozwala na zastosowanie art. 442 ¹§2 kc. Powołał się tu Sąd na pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym, dla zastosowania art. 4421§2 kc nie jest wymagane aby sprawca został skazany, ponieważ stosownych ustaleń co do przestępczego charakteru czynu wyrządzającego szkodę może dokonać Sąd cywilny. W oparciu o ten przepis za bezzasadny ocenił Sąd natomiast zarzut przedawnienia. Co do wysokości przedmiotowej szkody za uzasadnione uznał Sąd twierdzenie powódki, że wartość samochodu przed zdarzeniem opiewała na kwotę 4 000 zł oraz, że po tym wypadku pojazd nie nadawał się dalszej eksploatacji. Przyjął Sąd jednak, ze interwenient uboczny w 50 % przyczynił się do powstania szkody a co skutkowało uwzględnieniem powództwa jedynie co do połowy wartości tak oszacowanej szkody, czyli do kwoty 20 000 zł. Odsetki Sąd zasądził od dnia 21.09.2012 r. , przyjmując, że pismo z tego dnia stanowiło wezwanie pozwanego do zapłaty i określało rozmiar szkody.

O kosztach orzekł Sąd na zasadzie art. 100 kpc.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Pozwany zaskarżył go w pkt I odnośnie zasądzenia na rzecz powódki kwoty 2 000 zł wraz z odsetkami od dnia 21.09.2012 r. oraz w pkt III odnośnie wzajemnego zniesienia kosztów postępowania. Apelujący zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że pomiędzy faktem kierowania przez pozwanego samochodem powódki pod wpływem alkoholu a szkodą – zniszczeniem samochodu powódki – zaistniał związek przyczynowo skutkowy, podczas gdy z wyroku Sądu Rejonowego w sprawie karnej II W 922/10 wynika, że bezpośrednią przyczyną szkody powódki było spowodowanie przez pozwanego kolizji na skutek niedostosowania prędkości do panujących warunków drogowych;

- art. 11 kc przez dokonanie odmiennej kwalifikacji prawnej czynu obejmującego zniszczenie mienia, którego dopuścił się pozwany niż dokonał tego Sąd Rejonowy w Zakopanem w sprawie II W922/10 a co doprowadziło do przyjęcia, że zastosowanie ma termin przedawnienia z art. 442 ¹§2 kc;

- art. 233 § 1 kpc przez uznanie, ze pozwany dopuścił się kolejnego przestępstwa, którego nie badał Sąd karny, tj. występku zniszczenia mienia powódki; - art. 328 § 2 kpc przez brak wyjaśnienia w uzasadnieniu dlaczego ustalił, iż pozwany swoim zachowaniem wypełnił znamiona kolejnego przestępstwa, za które nie był skazany wyrokiem sądu karnego oraz nie wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia, a zwłaszcza kwalifikacji prawnej przestępstwa jakiego dopuścił się pozwany;

- art. 442 ¹ § 2 kc przez przyjęcie, że szkoda powódki pochodzi z przestępstwa;

- art. 442 ¹ § 1 kc przez jego niezastosowanie wobec podniesionego zarzutu przedawnienia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa wraz z zasądzeniem od powódki na jego rzecz kosztów postępowania a ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy.

Apelacja powódki dotyczyła wyrzeczenia co do początkowej daty terminy naliczania odsetek ustawowych, co do oddalenia powództwa ponad kwotę 2 000 zł oraz co do kosztów postępowania.

Apelująca zarzuciła naruszenie:

- art. 233 § 1 kpc przez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności wynikających z zeznań złożonych w sprawie II K 331/11 dotyczących braku zgody interwenienta ubocznego na korzystanie przez pozwanego z nalężącego do powódki samochodu;

- art. 362 kc przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że J. J. poprzez udostępnienie kluczyków do samochodu powódki, w jakimkolwiek stopniu przyczynił się do powstania szkody;

- art. 481 § 1 kc i przyjęcie, iż odsetki ustawowe należą się od dnia 21.09.2012 r. w sytuacji, gdy to już w

W dniu zdarzenia , tj. 9 października 2010 r. Znana była osoba odpowiedzialna za szkodę oraz zakres jej odpowiedzialności.

Apelująca wniosła o zmianę wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości wraz z zasadzeniem na jej rzecz od pozwanego odpowiednich kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się uzasadniona częściowo. Apelacja powódki nie zasługiwała natomiast na uwzględnienie.

Stwierdzenia na wstępie wymaga, że w sprawie nie zachodzą uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania – art. 378 § 1 kpc.

Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Wskazana w pkt 1 sentencji zmiana zaskarżonego wyroku jest następstwem częściowo wadliwej sybsumpcji.

W tym zakresie za zasadne ocenić trzeba mianowicie zarzuty podniesione w apelacji pozwanego, co do bezpodstawnego zastosowania przy ocenie podniesionego przez niego zarzutu przedawnienia przepisu art. 442 ¹§2 kc. Zgodzić trzeba się z apelującym, że dyspozycja tego przepisu nie została wypełniona a co nie pozwalało na przyjęcie dla badania kwestii przedawnienia wskazanego w nim 20 letniego terminu przedawnienia.

Zasadnie podniósł apelujący, że Sąd z naruszeniem art. 11 kpc uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy należało przyjąć, że apelujący swym zachowaniem polegającym na kierowaniu samochodem powódki pod wpływem alkoholu dopuścić się miał występku, którego następstwem miało być uszkodzenie pojazdu. Kwestia kwalifikacji prawnej czynu apelującego z punktu widzenia tego, jakie powodowało ono skutki została prawomocnie przesądzona w wyroku karnym w sprawie II W 922/10 jako wykroczenie. Występek z art. 178 a kk, za który został jednocześnie skazany apelujący przez sąd karny stanowi zaś przestępstwo bezskutkowe.

Nie kwestionując zasadności poglądu wyrażonego przez Sąd Rejonowy, że dla zastosowania art. 442 ¹§2 kc nie jest wymagane aby sprawca został skazany, ponieważ stosownych ustaleń co do przestępczego charakteru czynu wyrządzającego szkodę może dokonać Sąd cywilny, stwierdzić trzeba że nie może on znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie. Słusznie w tym zakresie podnosił apelujący, że dla samodzielnej oceny przez Sąd cywilny danego zachowania pod kątem znamion jakiegoś czynu karnego koniecznym jest zbadanie tego zachowania z perspektywy określających ten czyn przesłanek materialnych. Sąd Rejonowy takiej oceny natomiast nie dokonał. Założył niejako ad hoc, że zachowanie apelującego polegające na kierowaniu pojazdem powódki pod wpływem alkoholu, a które prowadziło do zniszczenia tego samochodu, stanowiło występek a co nie wynika z akt sprawy karnej. Jak słusznie zauważył przy tym apelujący, Sąd nie wskazał nawet, który konkretnie występek wchodził tu w rachubę.

Za uzasadnione ocenić trzeba nadto zastrzeżenia apelującego, co do możliwości powołania się na pogląd jak powyżej w niniejszej sprawie a to z punktu widzenia argumentacji wskazanej przez Sąd Rejonowy. Sąd Rejonowy jak się wydaje nie rozpatrywał, czy jakieś inne okoliczności składające się na zachowanie pozwanego, nie brane pod uwagę przez Sąd karny, mogłyby wyczerpać oprócz stwierdzonego przez Sąd karny wykroczenia i występku także znamiona jakiegoś innego przestępstwa, np. w postaci uszkodzenia mienia- art. 288 kk (a co stanowiłoby zbieg przestępstw), ale jak się wydaje brał pod uwagę to samo zachowanie apelującego, jakie miał na względzie sąd karny i które było przedmiotem wskazanych wyroków skazujących. To z kolei za bezskuteczne pozwala uznać powołanie się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.11.2001 r., sygn. II IKN 633/00, jaki zapadł w stanie faktycznym, gdzie brak było w ogóle wyroku skazującego w sprawie karnej.

Wszystko powyższe przesądza o tym, że dla oceny podniesionego przez apelującego zarzutu przedawnienia zastosowanie powinien mieć 3 letni termin przedawnienia przewidziany w art. 442 ¹§1 kpc. Brak było bowiem podstaw do przyjęcia aby szkoda była następstwem występku apelującego. Zarzut ten nie zasługiwał jednak na uwzględnienie co do kwoty 1400 zł albowiem w tej części za skuteczne ocenić trzeba mające miejsce w dniu 26.09. 2012 r. uznanie roszczenia, a które to spowodowało przerwę biegu przedawnienia co do wskazanej kwoty. Za bezzasadną ocenić trzeba tu obronę apelującego, że uznanie to, jako dokonane przez jego pełnomocnika M. K. reprezentującego go w chwili złożenia przedmiotowego oświadczenia w sprawie karnej, nie mogło prowadzić do żadnych skutków w sprawie cywilnej. Sprawa cywilna na tę chwilę nie była jeszcze prowadzona ale z treści przedmiotowego pisma nie wynika, jakieś zastrzeżenie co do ograniczenia jego skuteczności jedynie co do sprawy karnej. Apelujący przyznał w odpowiedzi na pozew, że zasięgał porady prawnej w związku z wezwaniem go do zapłaty odszkodowania. Jednoczesne zaprzeczenie, by udzielał adw. M. K. pełnomocnictwa do działania w tej sprawie w jego imieniu nie jest skuteczne czego dowodem jest przedłożony odpis pełnomocnictwa poświadczony za zgodność przez adw. M. K. (k. 67). Apelujący mimo, że to na niego przeszedł ciężar dowodu, nie wykazał zatem, aby pełnomocnik składając przedmiotowe oświadczenie działał bez jego wiedzy.

Powyższe prowadziło zatem na uwzględnienie apelacji jedynie co do kwoty 600 zł.

Apelacja powódki, jak zostało to już na wstępie zaznaczone, podlegała oddaleniu w całości.

Za bezzasadny ocenić trzeba w szczególności podniesiony w niej zarzut naruszenia art. 362 kc poprzez uznanie, że J. J. miał się przyczynić w 50 % do powstania szkody.

Żadnych skutków nie może wywołać powoływany co do tej kwestii zarzut naruszenia art. 233 kpc poprzez nieuwzględnienie okoliczności mających wynikać z zeznań złożonych w sprawie karnej a dotyczących braku zgody interwenienta na korzystanie przez pozwanego z należącego do apelującej samochodu na drodze publicznej. Stwierdzenia wymaga, że apelująca nie wskazała, które to konkretnie zeznania miałyby na taki stan rzeczy wskazywać, a co pozwala przyjąć, że przedmiotowy zarzut nie został w ogóle skutecznie wywiedziony.

Niezależnie jednak od tego zważyć trzeba, że w istocie materiał sprawy karnej do takich wniosków nie może prowadzić. Wbrew temu co podnosi apelująca miejsce określone przez nią jako parking, a do którego to terenu miała się ograniczać zgoda J. J. na korzystanie przez pozwanego z pojazdu jego matki nie może być tak kwalifikowane. Nie było to bowiem jakieś wydzielone ogrodzeniami miejsce wyłączone z ruchu publicznego, ale ogólnodostępne pobocze drogi publicznej znajdujące się nadto w sąsiedztwie stromej skargi. Nawet, gdy zatem przyjąć, że przedmiotowa zgoda ograniczała się do tego terenu, to nie można twierdzić, że wyłączało to zastosowanie art. 362 kc. Na względzie należy mieć tu cały kontekst sprawy. I tak jak prawidłowo akcentował to Sąd Rejonowy podkreślić trzeba, że J. J. zdawał sobie sprawę, że pozwany znajduje się w stanie nietrzeźwości a nadto nie posiada uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Godzenie się przez niego w takiej sytuacji na to, aby pozwany prowadził pojazd ocenić trzeba jako wysoce naganne, noszące znamiona winy o stopniu zbliżonym do winy w całym zdarzeniu samego pozwanego. Podkreślenia wymaga, że J. J., jako jedyny z trójki uczestników tego zdarzenia był trzeźwy. To pozwala stwierdzić, że jego godzenie się na to, aby pozwany prowadził pojazd nie może być w jakikolwiek sposób usprawiedliwione. To od niego w zaistniałej sytuacji należało oczekiwać rzeczowej, przewidującej negatywne skutki oceny, szczególnie, że samochód należał do jego matki.

Na uwzględnienie nie zasługuje wreszcie zarzut naruszenia art. 481 § 1 kc przez zasądzenie odsetek dopiero od dnia 21.09. 2012 r. w sytuacji, gdy już w dniu zdarzenia, tj. 9.10. 2010 r. znana była osoba odpowiedzialna za szkodę a także zakres jej odpowiedzialności.

Stwierdzenia wymaga, że w samym pozwie apelująca domagała się zasądzenia odsetek od dnia 21.09.2012 r. Dopiero na rozprawie w dniu 1.07.2015 r. (k. 70) oświadczyła, że żądanie w tym zakresie modyfikuje i wnosi o naliczenie odsetek już od dnia 10.10.2010 r. Podnieść w tym miejscu natomiast trzeba, że oświadczenie takie nie może być rozumiane jedynie jako sprecyzowanie żądania pozwu, jakie mogłoby prowadzić do skutków oczekiwanych przez apelującą. W istocie stanowiło ono bowiem rozszerzenie żądania pozwu. Przychylenie się do zmodyfikowanego wniosku apelującej powodowałoby bowiem zasądzenie wyższej kwoty aniżeli objętej żądaniem samego pozwu. Apelująca zatem zgodnie z treścią art. 193 § 2 ¹kpc oświadczenie takie powinna złożyć na piśmie. Z akt sprawy wynika zaś, że takiej formy nie zachowała. Braku tej formy nie może sanować natomiast to, iż pozwany był obecny na rozprawie w dniu 1 lipca 2015 r. i z taką jej wolą rozszerzenia pozwu się zapoznał (por. wyr. s.apel. z dnia 29.08.2013 r., sygn. I ACa 377/13). Przedmiotowe oświadczenie w tej sytuacji uznać należy za bezskuteczne.

Z tych wszystkich przyczyn orzeczono jak w sentencji za zasadzie art. 385 kpc, art. 386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 100 kpc, mając na względzie, że apelacja powódki została oddalona w całości a apelacja pozwanego okazała się uzasadniona jedynie w niewielkiej części.

(...)