Pełny tekst orzeczenia

19


Postanowienie

z dnia 13 grudnia 1988 r.
(U. 12/88)



Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Przewodniczący: sędzia TK Henryk Groszyk

Sędziowie: Remigiusz Orzechowski (sprawozdawca)
Stanisław Pawela

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 1988 r. na posiedzeniu niejawnym, sprawy z wniosku Prezesa Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 25 lipca 1988 r., L. dz. BO 455/88, o ustalenie:

zgodności przepisu § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 1983 r. w sprawie wykonywania usług hotelarskich, kempingowych i turystycznych przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (Dz. U. Nr 62, poz. 285) w zakresie ustalającym odmienne wymagania co do praktyki zawodowej dla osób legitymujących się świadectwem ukończenia studiów wyższych, w porównaniu z osobami legitymującymi się innymi świadectwami szkolnymi - z przepisami art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

postanowił:

na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98 i z 1987 r. Nr 21, poz. 123) umorzyć postępowanie w tej sprawie.


UZASADNIENIE


Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym wystąpił z wnioskiem o ustalenie "czy § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 1983 r. w sprawie wykonywania usług hotelarskich, kempingowych i turystycznych przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (Dz. U. Nr 62, poz. 285), w zakresie ustalającym odmienne wymagania co do praktyki dla osób legitymujących się świadectwem ukończenia studiów wyższych w porównaniu z osobami legitymującymi się innymi świadectwami szkolnymi, jest zgodny z art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej".

Wspomniany przepis § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b tego rozporządzenia stanowi, co następuje:

“§ 4. Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia do wykonywania usług powinna mieć następujące kwalifikacje:

1) pełną zdolność do czynności prawnych,

2) odpowiednie warunki zdrowia, stwierdzone przez zakład społeczny służby zdrowia,

3) znajomość podstawowych zasad świadczenia usług, które zamierza wykonywać oraz
przepisów sanitarnych, potwierdzoną:
a).........................
b) świadectwem ukończenia co najmniej szkoły ogólnokształcącej oraz kursu szkoleniowego i co najmniej trzyletnią praktykę zawodową w zakresie obsługi ruchu turystycznego, albo świadectwem ukończenia średniej szkoły specjalistycznej o kierunku turystycznym lub handlowym i co najmniej trzyletnią praktykę zawodową w zakresie obsługi ruchu turystycznego, bądź świadectwem ukończenia szkoły wyżej o kierunku turystycznym, handlowym lub prawnym i co najmniej trzyletnim stażem pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej, jeżeli zamierzają wykonywać usługi turystyczne".

W uzasadnieniu wniosku Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego podniósł m. in. iż "Prezes Rady Ministrów ustalił w § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia, że osoby zamierzające wykonywać usługi turystyczne powinny - jeśli mają wykształcenie na poziomie średnim legitymować się trzyletnią praktyką zawodową w zakresie obsługi ruchu turystycznego, jeśli zaś mają wykształcenie wyższe - muszą się wykazać co najmniej trzyletnim stażem pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Jakkolwiek więc wymagania co do długości praktyki zostały w tym przepisie określone na identycznym poziomie bez względu na wykształcenie osoby ubiegającej się o wydanie uprawnienia, to jednak tylko w stosunku do os6b posiadających wykształcenie wyższe kryterium praktyki nadano treść kwalifikowaną, wymagając, by praktyka zawodowa miała charakter stażu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej, czego nie wymaga się od osób z innym wykształceniem. Jakkolwiek więc sposób ustalania kwalifikacji jest zgodny z zakresem upoważnienia ustawowego, wykonanie tego upoważnienia nastąpiło z naruszeniem zasady równości wobec prawa bez względu między innymi na wykształcenie, zawartej w art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że przepis objęty niniejszym wnioskiem zawiera w stosunku do osób z wyższym wykształceniem warunek, jakiego nie postawiono osobom z wykształceniem średnim, stwarzając tym samym osobom z wyższym wykształceniem sytuację trudniejszą przy ubieganiu się o uprawnienia do wykonywania usług turystycznych".

W konkluzji Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o stwierdzenie, że § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b omawianego rozporządzenia jest w odniesieniu do osób posiadających świadectwo ukończenia szkoły wyższej o kierunkach w nim wymienionych, niezgodny z art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

W toku podjętego przez Trybunał Konstytucyjny postępowania w tej sprawie do wniosku Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego ustosunkował się Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w piśmie z dnia 29 września 1988 r., Nr DK I PK 696/88.

W piśmie tym stwierdził on m. in., co następuje: "przepis § 4 ust. 1 pkt 3 lit. "b" rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 1983 roku w sprawie wykonywania usług hotelarskich, kempingowych i turystycznych przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej wykracza poza upoważnienie określone w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 lipca 1974 roku o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej (Dz. U. Nr 43, poz. 193 z 1983 r. zm. 1984 r. Nr 5, poz. 24) oraz sprzeczny jest z zasadą równości obywateli wobec prawa, wyrażoną w art. 67 ust. 2 Konstytucji PRL". Odwołując się następnie do przepisów ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej stanowiącej podstawę wydania omawianego rozporządzenia, Prokurator Generalny PRL stwierdził, iż analiza treści omawianej ustawy i treści jej przepisu art. 4 ust. 2 zawierającego upoważnienie do wydania rozporządzenia nie daje podstaw do przyjęcia "iż intencją ustawodawcy było różnicowanie kryteriów wydawania zezwoleń (poświadczenia uprawnień) w zależności od przynależności zakładu pracy do określonego sektora gospodarki, w którym osoba ubiegająca się o zezwolenie odbywała staż pracy. Przeciwnie, przyjęte przez ustawę jednolite kryteria legitymowania się właściwymi kwalifikacjami zawodowymi nie pozwalają na przyjęcie, że osobom z wyższym wykształceniem mogą zapewnić właściwe kwalifikacje tylko uspołecznione zakłady pracy, podczas gdy dla osób ze średnim wykształceniem wystarczająca jest trzyletnia praktyka w jakimkolwiek zakładzie pracy o określonym profilu. Za takim rozumieniem upoważnienia określonego w art. 4 ust. 2 ustawy przemawia analiza całości przepisów ustawy, a także przepisów zbliżonej przedmiotowo ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (Dz. U. z 1983 r. Nr 7, poz. 40 z późn. zm.) oraz treść przepisów aktów wykonawczych, wydanych na podstawie tych ustaw. Np. rozporządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z 31 lipca 1984 r. w sprawie wykonywania handlu oraz niektórych usług przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (Dz. U. Nr 42, poz. 222) oraz rozporządzenie tegoż Ministra z dna 23 kwietnia 1983 r. w sprawie oznaczenia rodzajów rzemiosł, określenia uprawnień i kwalifikacji zawodowych wymaganych do ich wykonywania oraz pierwszeństwa kombatantów w uzyskiwaniu zezwoleń na wykonywanie rzemiosła (Dz. U. Nr 22, poz. 98). Przyjęty wymóg legitymowania się przez kandydatów z wyższym wykształceniem stażem pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej, przy jednoczesnym pominięciu tego wymogu w odniesieniu do osób ze średnim wykształceniem godzi w zasadę równości obywateli wobec prawa, określoną w art. 67 ust. 2 Konstytucji PRL zarówno przez niejednakowe traktowanie wykształcenia, jak i zawodu tych dwóch grup osób, przez zaostrzenie wymagań wobec osób z wyższym wykształceniem, mimo, że rodzaj działalności określonej w omawianym rozporządzeniu nie wskazuje, aby osoby z wyższym wykształceniem były mniej przygotowane do jej wykonywania".

Do sprawy tej, w toku podjętego przez Trybunał Konstytucyjny postępowania, ustosunkował się także przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów. W swoim piśmie z dnia 17 października 1988 r., Nr Pr 139-13/88, do Trybunału Konstytucyjnego oświadczył mianowicie m. in. "że Prezes Rady Ministrów postanowił zmienić § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia z dnia 31 października 1983 r. w sprawie wykonywania usług hotelarskich, kempingowych i turystycznych przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (Dz. U. Nr 62, poz. 285) i zrezygnować z kwestionowanego przez Naczelny Sąd Administracyjny wymogu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej". Stanowisko to znalazło następnie swój wyraz w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 1988 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykonywania usług hotelarskich, kempingowych i turystycznych przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej, ogłoszonym w Dz. U. Nr 36, poz. 286. Rozporządzenie to wprowadziło zmianę treści kwestionowanego przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisu § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b, poprzez skreślenie w tym przepisie wyrazów "w jednostkach gospodarki uspołecznionej". Zmiana ta usunęła przesłanki stanowiące podstawę wysuwanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wątpliwości co do zgodności z art. 67 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

W tym stanie rzeczy oraz biorąc pod uwagę, iż nowelizacja przepisu § 4 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 października 1983 r. dokonana została przed wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia w tej sprawie, należało umorzyć postępowanie w tej sprawie na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym.