Pełny tekst orzeczenia

18

Postanowienie
z dnia 14 lutego 1990 r.
(U. 11 /89)

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia TK Antoni Filcek

Sędziowie TK: Maria Łabor-Soroka (sprawozdawca)
Wojciech Łączkowski

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 1990 r., na posiedzeniu niejawnym, sprawy z wniosku prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 listopada 1989 r., z udziałem Rady Ministrów i Prokuratora Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej, o ustalenie, czy przepisy § 1-5 i § 7 ust. 2-4 uchwały Nr 110 Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 1983 r. w sprawie pomocy uspołecznionych zakładów pracy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych załóg (M. P. Nr 31, poz. 167, zm.: Dz. U. z 1987 r. Nr 23, poz. 132, M. P. z 1988 r. Nr 12, poz. 99) w stosunku do przedsiębiorstw państwowych i spółdzielni - są zgodne z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (j.t. Dz. U. z 1987 r. Nr 35, poz. 201) i art. 2 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. Nr 30, poz. 210 z późn. zm.),

postanowił:

umorzyć postępowanie w sprawie.



UZASADNIENIE


Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wystąpił dnia 22 listopada 1989 r. do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o ustalenie, czy przepisy § 1-5 i § 7 ust. 2-4 uchwały Nr 110 Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 1983 r. w sprawie pomocy uspołecznionych zakładów pracy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych załóg (M. P. Nr 31, poz. 167 zm.: Dz. U. z 1987 r. Nr 23, poz. 132, M. P. z 1988 r. Nr 12, poz. 99) w stosunku do przedsiębiorstw państwowych i spółdzielni - są zgodne z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (j. t. Dz. U. z 1987 r. Nr 35, poz. 201) i z art. 2 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. Nr 30, poz. 210 z późn. zm.).

W uzasadnieniu wniosku podniesiono następujące argumenty:

Wymieniona uchwała Nr 110 Rady Ministrów określa zasady i formy pomocy zakładów pracy na rzecz budownictwa mieszkaniowego realizowanego dla potrzeb pracowników tychże zakładów. Formy tej pomocy określone zostały w katalogu zamkniętym (np. § 5 ust. 1, 2, 3), a znaczna część przepisów określających zasady jej udzielania ma charakter iuris cogentis, przepisy te bowiem zostały zredagowane w formie imperatywnej: “zakład pracy powinien, określa, udostępnia” (§ 2 ust. 3-6, § 2a ust. 3, § 2b ust. 1-3, § 2c, § 2d ust. 1, 2, 3, § 5 ust. 4, § 7 ust 2-4). Adresatami uchwały są “uspołecznione zakłady pracy”, a więc - zgodnie z definicją zawartą w art. 3 kodeksu pracy - uspołecznione jednostki organizacyjne zatrudniające pracowników..., w szczególności przedsiębiorstwa państwowe, urzędy lub inne państwowe jednostki organizacyjne, spółdzielnie oraz organizacje społeczne.

W ocenie wnioskodawcy wymieniona uchwała jest samoistną, bowiem nie powołała podstawy jej wydania, i zatem - zgodnie z powszechnym stanowiskiem doktryny oraz utrwalonym w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego poglądem - nie może nakładać obowiązków na inne niż państwowe jednostki organizacyjne ani też ograniczać ich swobód.

Zdaniem wnioskodawcy zakaz stosowania innych niż powszechnie obowiązujące przepisów prawnych w stosunku do spółdzielni wynika z art. 2 § 2 powołanej ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze, a w stosunku do przedsiębiorstw państwowych - z art. 4 ust. 2 powołanej ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Przepis ten bowiem wyłączył z kręgu państwowych jednostek organizacyjnych, do których mogły mieć zastosowanie uchwały samoistne, przedsiębiorstwa państwowe. Zgodnie z poglądem wnioskodawcy, użyte w rym przepisie sformułowanie “organy państwowe mogą podejmować decyzje” należy w świetle art. 1 ust. 2, art. 2 i art. 4 ust. 1 tej ustawy rozumieć wszelkie formy władczego ingerowania tych organów. Wnioskodawca wskazał, że ze sformułowań użytych w art. 2 § 1 Prawa spółdzielczego: “Spółdzielnia prowadzi swoją działalność samodzielnie” oraz w art. 4 ust. 1 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych: “Organy przedsiębiorstwa samodzielnie... organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa” wynika, że uchwała samoistna nie może nakazywać ani zakazywać czy też ograniczać działań spełniających przesłanki zawarte w tych przepisach.

W związku z przedstawionym stanowiskiem prezes NSA wniósł o stwierdzenie, że § 1-5 i § 7 ust. 2-4 powołanej uchwały Nr 110 Rady Ministrów są - w stosunku do przedsiębiorstw państwowych i spółdzielni - niezgodne z powołanymi przepisami ustaw: o przedsiębiorstwach państwowych i Prawo spółdzielcze.

W toku postępowania Minister - Szef Urzędu Rady Ministrów w piśmie z dnia 19 stycznia 1990 r. wyjaśnił, że kwestionowany przepis § 4 uchwały Nr 110 Rady Ministrów został uchylony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie ogólnych zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. Nr 23, poz. 132), natomiast cała uchwała Nr 110 Rady Ministrów została uchylona uchwałą Nr 9 Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 1990 r., która została ogłoszona w Monitorze Polskim Nr 2 z 1990 r.

W związku z powyższym ten uczestnik postępowania wniósł o umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z 1987 r. Nr 21, poz. 123 oraz z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i Nr 73, poz. 436).

Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w piśmie z dnia 19 stycznia 1990 r. stwierdził, że kontrola przepisów § 2 ust. 8 i § 4 uchwały Nr 110 Rady Ministrów jest bezprzedmiotowa w odniesieniu do § 2 ust. 8 - wobec uchylenia ustawą z dnia 16 lipca 1987 r. o zmianie ustawy - Prawo lokalowe (Dz. U. Nr 21, poz. 124) przepisów art. 50 i następnych Prawa lokalowego, dotyczących mieszkań funkcyjnych, a w odniesieniu do § 4 tej uchwały - wobec uchylenia go rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie ogólnych zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. Nr 23, poz. 132).

Jednocześnie Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej podzielił stanowisko wnioskodawcy, że przepisy § 7 ust. 2-4 oraz § 1 do 5 z wyłączeniem § 2 ust. 8 i § 4 wymienionej uchwały Nr 110 kolidują z przepisami: art. 4 ust. 2 powołanej ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych oraz z art. 2 § 2 ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze.

Trybunał Konstytucyjny, po dokonaniu analizy tekstów aktów prawnych, ustalił, że kwestionowany we wniosku przepis § 4 uchwały Nr 110 Rady Ministrów został uchylony przed wniesieniem wniosku rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie ogólnych zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. Nr 23, poz. 132) oraz że w czasie postępowania nastąpiło uchylenie całej uchwały Nr 110 Rady Ministrów.

Z uchwały Nr 9 Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 1990 r. uchylającej uchwałę w sprawie pomocy uspołecznionych zakładów pracy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych załóg (M. P. Nr 2, poz. 10) z § 1 wynika, że: “Uchyla się uchwałę Nr 110 Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 1983 r. w sprawie pomocy uspołecznionych zakładów pracy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych załóg (M. P. Nr 31, poz. 167, Dz. U. z 1987 r. Nr 23, poz. 132 i M. P. z 1988 r. Nr 12, poz. 99)”, a z § 2 - że “Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”, czyli dnia 26 stycznia 1990 r.

Tym samym został uchylony akt normatywny będący przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny, co zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym stanowi podstawę do umorzenia postępowania w oparciu o powołany przepis. Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji postanowienia.