Pełny tekst orzeczenia

734/II/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 10 marca 2009 r.

Sygn. akt Ts 99/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Teresa Liszcz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej A.J. w sprawie zgodności:

art. 51 oraz art. 52 w zw. z art. 90e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62, ze zm.) z art. 42 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



1) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej,

2) wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej pozostawić bez rozpoznania.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 7 maja 2007 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) zarzucono, że art. 51 oraz art. 52 w zw. z art. 90e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62, ze zm.) naruszają prawa skarżącego określone w art. 42 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, kwestionowane przepisy nie regulują charakteru stosunku prawnego łączącego Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z podmiotami zobowiązanymi do uiszczenia opłaty karnej, w następstwie czego „nie ma możliwości określenia rodzaju procedury, zgodnie z którą Fundusz uprawniony jest do nakładania opłaty karnej na podmioty zobowiązane do zawarcia obowiązkowej umowy ubezpieczenia oraz egzekwowania tych opłat na podstawie własnego tytułu wykonawczego w trybie egzekucji administracyjnej”. Skarżący dowodzi zatem, że „(...) decyzja Funduszu stwierdzająca obowiązek uiszczenia opłaty karnej jest decyzją, na którą nie przysługuje żaden środek odwoławczy”. Tak ukształtowany stan prawny narusza prawa skarżącego przyznane przez art. 42 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny.

Postanowieniem (nr UE/724/1080/5B/03) z 2 września 2003 r. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku uznał za bezzasadne zarzuty skarżącego w przedmiocie nieistnienia obowiązku i niedopuszczalności egzekucji oraz odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego (nr EA/419/03) z 27 stycznia 2003 r., który wystawił wierzyciel – Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w Warszawie, obejmującego należność z tytułu opłaty za niedopełnienie przez skarżącego obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC w kwocie 3300 zł. Postanowieniem (nr IO/724–0258/03) z 30 września 2003 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Wyrokiem z 5 maja 2004 r. (sygn. akt I SA/Gd 1290/03) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę na powyższe postanowienie. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 8 września 2005 r. (sygn. akt FSK 2083/04) oddalił skargę kasacyjną od wyroku WSA w Gdańsku.

W trakcie postępowania przed WSA w Gdańsku, Sąd ustanowił dla skarżącego, na jego wniosek, pełnomocnika z urzędu. Po zakończeniu postępowania przed NSA skarżący zwrócił się do pełnomocnika o sporządzenie skargi konstytucyjnej. W wyniku odmowy sporządzenia skargi konstytucyjnej skarżący wypowiedział pełnomocnictwo (15 grudnia 2005 r.) i zwrócił się do Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku z wnioskiem o wyznaczenie innego pełnomocnika. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku pismem z 21 grudnia 2005 r. odmówiła przydzielenia pełnomocnika z urzędu do wniesienia skargi konstytucyjnej. 31 grudnia 2005 r. skarżący skierował do Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku – Wydział I Cywilny wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wniosek wpłynął do Sądu 2 stycznia 2006 r. Postanowieniem z 25 lipca 2006 r. (sygn. akt I Co 38/06) Sąd ustanowił dla skarżącego pełnomocnika z urzędu do wniesienia skargi konstytucyjnej. 1 lutego 2007 r. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku wyznaczyła dla skarżącego pełnomocnika z urzędu – radcę prawnego Tomasza Brauna. Informacja o uchwale Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych została doręczona pełnomocnikowi skarżącego 7 lutego 2007 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 czerwca 2007 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej przez dokładne określenie daty doręczenia skarżącemu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 września 2005 r. (sygn. akt FSK 2083/04), doręczenie 5 odpisów postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z 25 lipca 2006 r. w przedmiocie ustanowienia dla skarżącego pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej oraz 5 odpisów uchwały Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku o wyznaczeniu dla skarżącego pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.

W piśmie z 26 czerwca 2007 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do stwierdzonych braków formalnych skargi konstytucyjnej.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji.

Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, którego wniesienie wymaga spełnienia przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej mu w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Skargę i zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sporządzają adwokat lub radca prawny (tzw. przymus adwokacki wynikający z art. 48 ust. 1 ustawy o TK). Natomiast w myśl art. 48 ust. 2 ustawy o TK, w razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego jego miejsca zamieszkania o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Skarżący spełnił wymóg wyczerpania drogi prawnej, co potwierdza wydanie w jego sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku z 8 września 2005 r. (sygn. akt FSK 2083/04). Od dnia doręczenia tego wyroku rozpoczął bieg 3-miesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej (art. 46 ust. 1 ustawy o TK).

Pełnomocnik skarżącego, w wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego, wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej, wyjaśnił w piśmie z 26 czerwca 2007 r., że wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 10 października 2005 r.

Trybunał Konstytucyjny, dokonując wstępnego rozpoznania skargi, za niezbędne uznał precyzyjne określenie daty doręczenia przedmiotowego wyroku wraz z uzasadnieniem. Z informacji uzyskanych z Sekretariatu Wydziału II Izby Skarbowej Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika ponad wszelką wątpliwość, że powyższy wyrok został wysłany 29 września 2005 r. do pełnomocnika skarżącego, który otrzymał go 5 października 2005 r. (dowód: pokwitowanie na zwrotce).

Trybunał Konstytucyjny za wyjątkowo naganną uznaje sytuację, w której pełnomocnik skarżącego niezgodnie ze stanem rzeczywistym wskazuje datę początkową biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Działanie takie uchybia nie tylko powadze Trybunału Konstytucyjnego, ale również etyce wykonywania zawodu zaufania publicznego – radcy prawnego.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 września 2005 r. (sygn. akt FSK 2083/04) został skutecznie doręczony pełnomocnikowi skarżącego 5 października 2005 r. i od tego dnia rozpoczął bieg trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Trybunał przypomina, że w dniu rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, pełnomocnik był umocowany do reprezentowania skarżącego w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Skoro skarżący nie udzielił pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej (reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym), to wypowiedzenie pełnomocnictwa w związku z odmową sporządzenia skargi konstytucyjnej, a także skierowanie do Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu w sprawie skargi konstytucyjnej (15 grudnia 2005 r.) pozostają irrelewantne prawnie z punktu widzenia terminu do wniesienia skargi, którego bieg rozpoczął się 5 października 2005 r.

Organem właściwym do rozpatrzenia wniosku w sprawie ustanowienia pełnomocnika z urzędu jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania skarżącego (art. 48 ust. 2 zd. pierwsze ustawy o TK). Skarżący złożył przedmiotowy wniosek 31 grudnia 2005 r., a więc w 88 dniu 3-miesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Czynność ta, zgodnie z art. 48 ust. 2 zd. drugie ustawy o TK, zawiesiła bieg terminu. Jego odwieszenie nastąpiło 7 lutego 2007 r., tzn. w dniu, w którym radcy prawnemu doręczono uchwałę Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku (z 1 lutego 2007 r.), wykonującą postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z 25 lipca 2006 r. (sygn. akt I Co 38/06) o ustanowieniu dla skarżącego pełnomocnika z urzędu.

W konsekwencji 7 lutego 2007 r., termin, który pozostał do wniesienia skargi konstytucyjnej, rozpoczął swój bieg. Stosownie do art. 114 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści. Należy zatem stwierdzić, że po odjęciu 88 dni, których bieg otwiera data doręczenia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (5 października 2006 r.), a zamyka dzień doręczenia pełnomocnikowi uchwały Okręgowej Izby Radców Prawnych (7 lutego 2007 r.), z 90-dniowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej pozostały pełnomocnikowi 2 dni na sporządzenie i wniesienie skargi.

Skoro termin upłynął 9 lutego 2007 r., a skarga konstytucyjna została nadana w urzędzie pocztowym 7 maja 2007 r., to oczywiste jest, że jej wniesienie nastąpiło ze znacznym przekroczeniem terminu ustawowego.

Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 46 ust. 1 i art. 49 w zw. z art. 36 ust. 1 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu rozpatrywanej skardze konstytucyjnej.

Odnosząc się do wniosku pełnomocnika skarżącego o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej w trybie art. 168 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter materialnoprawny, a przepisy ustawy o TK, do których odsyła art. 79 ust. 1 Konstytucji, nie przewidują możliwości jego przywrócenia (por. postanowienie TK z 4 marca 2008 r., Ts 223/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 119 i powołane tam orzeczenia). Z tego względu wniosek pełnomocnika skarżącego o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej należało pozostawić bez rozpoznania.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.