Pełny tekst orzeczenia

746/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 2 czerwca 2009 r.
Sygn. akt Ts 288/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością „Telkonet” o zbadanie zgodności:
art. 357 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżąca wniosła do Trybunału Konstytucyjnego 4 grudnia 2007 r. skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 357 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Wątpliwości skarżącej wywołuje początek drugiego zdania tego przepisu, w myśl którego, gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym należy doręczyć z uzasadnieniem. A contrario oznacza to, że jeżeli od postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym nie przysługuje środek zaskarżenia, to nie jest wymagane sporządzenie jego uzasadnienia. Tak rozumiana norma nie zapewnia, w ocenie skarżącej, realizacji uprawnień wynikających z bezpośredniego zastosowania art. 45 ust. 1 Konstytucji i narusza prawo dłużnika jako strony postępowania ze skargi na czynności komornika do zapoznania się z podstawą faktyczną i prawną rozstrzygnięcia. Prawo to, zdaniem skarżącej, powinno przysługiwać jej niezależnie od tego, czy podziela zasadność i słuszność przesłanek rozstrzygnięcia wynikających z tej podstawy faktycznej i prawnej. Skarżąca podnosi, że brak uzasadnienia postanowienia przedmiocie oddalenia skargi na czynności komornika jest niezrozumiały nie tylko w świetle art. 45 ust. 1 Konstytucji, ale również w zestawieniu z innymi przepisami k.p.c. Wskazuje, że w art. 7673 k.p.c. przewidziane zostało zażalenie i w konsekwencji obligatoryjne uzasadnienie postanowień zapadłych po wyłącznie formalnym badaniu pisma warunkującym ewentualne odrzucenie skargi. Tym bardziej, jak podkreśla skarżąca, nic nie usprawiedliwia braku uzasadnienia postanowienia wydanego, gdy po pozytywnym wyniku badania przesłanek formalnych, skarga zostaje merytorycznie rozpoznana. Pisemnemu uzasadnieniu podlegają także merytoryczne rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji wydane w następstwie skargi na czynności komornika w wyliczonych w k.p.c. sprawach. W jej ocenie powoduje to dyskryminację strony, która złożyła skargę na czynności komornika na wyłącznej podstawie art. 767 § 1 k.p.c. Okoliczności te przesądzają również o oczywistym naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej wyrażonej w art. 2 Konstytucji. Skarżąca zwraca także uwagę, że brak uzasadnienia postanowienia o oddaleniu skargi na czynności komornika skutkuje niemożliwością wniesienia przez nią skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w trybie art. 4241 § 2 k.p.c.
Skarżąca wniosła skargę na czynność komornika w sprawie o sygn. akt I KM 456/06, polegającą na wystąpieniu przez niego do sądu rejonowego o wyznaczenie biegłego w postępowaniu egzekucyjnym o wydanie rzeczy. Skarga ta została oddalona postanowieniem Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z 21 czerwca 2007 r. (sygn. akt I Co 456/07), nie zawierającym uzasadnienia. Zażalenie na to postanowienie zostało odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z 17 lipca 2007 r. (sygn. akt jw.) ze wskazaniem, że rodzaj zaskarżonego postanowienia nie został wymieniony w katalogu orzeczeń i zarządzeń wskazanych w art. 394 § 1 k.p.c., a nadto przepisy nie regulują odrębnie, że na takie postanowienie przysługuje zażalenie; sąd nie miał zatem obowiązku sporządzania jego uzasadnienia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Do wymogów formalnych skargi konstytucyjnej wymienionych w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) należy dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją. Zagadnienie zgodności art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c. w zakresie, w jakim nie przewiduje on obowiązku uzasadniania postanowień oddalających skargę na czynności komornika wydanych na posiedzeniu niejawnym zostało już przedstawione Trybunałowi Konstytucyjnemu w sprawie o sygnaturze SK 38/05. Postanowieniem z 22 maja 2007 r. (SK 38/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 59) Trybunał umorzył postępowanie w tej sprawie ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia. W uzasadnieniu tego postanowienia Trybunał wskazał, że brak normy zobowiązującej sąd do uzasadnienia postanowienia w przedmiocie oddalenia skargi na czynności komornika nie mieści się w obszarze treści normatywnych art. 357 § 2 k.p.c. Wywiódł nadto, że „norma taka miałaby postać normy rozczłonkowanej (por. M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002, Wyd. Prawnicze Lexis Nexis, s. 103-115), skonstruowanej nie tylko na gruncie przepisu art. 357 § 2 k.p.c., ale także z uwzględnieniem treści normatywnych innych przepisów.”. Tą samą wadliwością dotknięta jest, w ocenie Trybunału, niniejsza skarga konstytucyjna. Obejmuje ona bowiem, podobnie jak w przytoczonej powyżej sprawie, zarzut niezgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji samego tylko art. 357 § 2 zdanie drugie k.p.c., podczas gdy zarówno okoliczności faktyczne, jak i argumentacja są ściśle powiązane z postępowaniem egzekucyjnym. Trybunał stoi przy tym konsekwentnie na stanowisku, podtrzymanym w uzasadnieniu postanowienia w sprawie SK 38/05, że „kontrola konstytucyjna inicjowana w wyniku skargi konstytucyjnej nie jest kontrolą abstrakcyjną, lecz kontrolą konkretną. Przedmiotem kontroli, jak wielokrotnie podkreślał Trybunał Konstytucyjny, jest ta norma, która wiąże się ze stanem faktycznym skargi. Dlatego Trybunał wyjaśniał na przykład, że unormowanie zawarte w art. 79 ust. 1 Konstytucji należy rozumieć w ten sposób, że przedmiotem kontroli zainicjowanej skargą konstytucyjną nie może być przepis aktu normatywnego, który posiłkowo czy incydentalnie został przywołany w rozstrzygnięciu; w przeciwnym razie nadawałoby to postępowaniu charakter actio popularis (por. wyrok z 24 lutego 1999 r., sygn. SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24 oraz wyrok z 12 grudnia 2005 r., sygn. SK 20/04, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 133)”. Dlatego też, w świetle art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK należy przyjąć, że norma związana ze stanem faktycznym skargi nie może być skonstruowana wyłącznie na gruncie zaskarżonego przepisu art. 357 § 2 k.p.c.; mogłaby być skonstruowana z wykorzystaniem istotnych elementów wynikających z treści normatywnych innych przepisów, niezakwestionowanych jednak przez skarżącą w przedstawionej przez nią skardze.

Z powyższych względów, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało orzec jak w sentencji.