Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2012 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko (...) S.A. we W.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 20 grudnia 2011 r. sygn. akt I C 829/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej 900 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego (...) na rzecz radcy prawnego T. P. 900 zł oraz należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Skarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo S. K. przeciwko (...) S.A. we W. o ochronę dóbr osobistych i zapłatę (pkt I), zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1.560 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II) oraz przyznał radcy prawnemu T. P. od Skarbu Państwa kwotę 1.908,80 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 14.12.2007 r. pozwana zawarła z powodem umowę kredytu nr (...). Zgodnie z treścią § 2.1 umowy kredyt miał być spłacony w 60 ratach miesięcznych. W § 8 nadto strony oświadczyły, że zabezpieczeniem umowy będzie ubezpieczenie z tytułu śmierci, inwalidztwa, i medical assistance oraz poważnego zachorowania w ramach umowy ubezpieczenia zawartej z E. i (...) S.A.

Powód na skutek utraty zdolności finansowej zaprzestał dokonywania spłat rat kredytu, co doprowadziło do powstania zaległości finansowych wobec pozwanej. Pozwana wysyłała do powoda wielokrotne monity oraz wezwania do zapłaty, które nie odniosły oczekiwanego rezultatu. Ponieważ powód w dalszym ciągu nie uregulował powstałych zaległości, pozwana wypowiedziała umowę kredytu. W trakcie prowadzenia postępowania windykacyjnego pracownicy próbowali telefonicznie kontaktować się z powodem, jednak próby te również nie odniosły pozytywnego skutku. Wobec nieuregulowania zobowiązań pozwana wystawiła w dniu 12.05.2010 r. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) oraz złożyła do Sądu Rejonowego (...) wniosek o nadanie klauzuli wykonalności. Postanowieniem z dnia 11.03.2011 r. Sąd nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Pozwana w oparciu o taki tytuł wykonawczy skierowała sprawę do postępowania egzekucyjnego. Powód został zawiadomiony o wszczęciu egzekucji w dniu 10.06.2011 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, jak również brak jest podstaw do uznania, że działania podejmowane przez pozwaną w celu odzyskania pożyczonych pieniędzy, są działaniami bezprawnymi. Sąd podkreślił, że strona pozwana zgodnie z przewidzianą procedurą prawną wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny i po nadaniu mu klauzuli wykonalności prawidłowo wszczęła postępowanie egzekucyjne. Sąd wskazał, że powód nie kwestionował faktu, że na skutek utraty płynności finansowej zaprzestał spłacania rat kredytu, nie wykazał również, ażeby utrata zdolności finansowej była następstwem okoliczności, które objęte były ubezpieczeniem tego kredytu. A zatem w ocenie Sądu na skutek powstałych zaległości finansowych wobec pozwanej i braku porozumienia z powodem, koniecznym i zasadnym stało się wszczęcie postępowania egzekucyjnego, a pozwana dokonując swoich czynności nie naruszyła żadnego przepisu prawa. Sąd wskazał również, że z materiału dowodowego wynika, że pozwana próbowała rozwiązać problem kredytowy powoda polubownie i w tym celu pracownicy zespołu windykacji kontaktowali się z powodem od kwietnia 2008 r. do kwietnia 2009 r., jednak próby te nie odniosły oczekiwanego rezultatu. Sąd dodał również, że możliwość polubownego rozwiązywania problemów związanych ze spłatą rat kredytu nie może stanowić podstawy do zarzutu niewłaściwego postępowania. W tej sytuacji Sąd doszedł do przekonania, że brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że pozwana przekroczyła swoje uprawnienia w podejmowanych działaniach wobec powoda oraz, że czynności te naruszyły jego dobre imię.

Z wyrokiem tym nie zgodził się powód wywodząc apelację, w której zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie art. 23 k.c. przez jego niewłaściwą interpretację i przyjęcie, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na jego rzecz kwoty 7.000 z tytułem zadośćuczynienia oraz o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżony wyrok jest trafny i brak jest podstaw do jego podważenia. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zebranym materiale dowodowym, jak również podziela dokonaną przez tenże Sąd ocenę prawną stanu faktycznego i wyciągnięte z tej oceny wnioski. Z tych względów nie mogły zostać uwzględnione zarzuty apelacyjne podnoszone przez powoda.

Zgodnie z art. 23 k.c., którego naruszenie zarzucił powód Sądowi I instancji, dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Stosownie zaś do treści art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z treścią tegoż przepisu związany jest przepis art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Podstawową przesłanką cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych jest zatem ustalenie, że dobro osobiste zostało naruszone działaniem bezprawnym i przesłanka ta warunkuje zarówno roszczenia zmierzające do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, jak również roszczenia o zasądzenie zadośćuczynienia, albo stosownej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Podkreślić należy ponadto, że w cytowanym powyżej art. 24 § 1 k.c. ustanowione zostało domniemanie bezprawności, które podlega obaleniu przez wykazanie uprawnienia do określonego działania. Ochrona dóbr osobistych przysługuje bowiem jedynie przed działaniem bezprawnym, jednakże istnieją okoliczności wyłączające bezprawność działania, dla których typowymi przykładami są: działanie w ramach porządku prawnego, zgoda pokrzywdzonego, obrona konieczna, stan wyższej konieczności, czy też działania podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że dla oceny zasadności żądania powoda istotne było ustalenie w pierwszej kolejności, czy działanie strony pozwanej można oceniać jako bezprawne, przy czym rozważyć należało również, jakie ewentualnie dobro osobiste powoda zostało naruszone wskutek działania strony pozwanej. Poszczególne prawa osobiste, odpowiadające prawnie chronionym dobrom osobistym, wymagają bowiem w każdym indywidualnym wypadku konkretnego określenia. Określenie to wyznacza zakres ochrony, a w konsekwencji w każdym wypadku sąd, aby określić czy dobro zostało naruszone i czy przysługuje z tego powodu ochrona oraz jaki jest zakres ewentualnej należnej ochrony, musi ustalić i ocenić, jakie dobro zostało naruszone.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, że jakiekolwiek dobra osobiste powoda zostały naruszone wskutek działania strony pozwanej. Wskazywanych przez powoda czynności podejmowanych przez pozwaną nie można również uznać za bezprawne.

W sprawie nie było sporu między stronami, że powód zaprzestał spłacania kredytu udzielonego mu przez stronę pozwaną. W związku z powyższym bank wysyłał do powoda monity i wezwania do zapłaty, a wobec nieosiągnięcia zamierzonego skutku wypowiedział umowę kredytu, wystawił bankowy tytuł egzekucyjny i wystąpił do Sądu Rejonowego w B. o nadanie mu klauzuli wykonalności. Podjętych przez stronę pozwaną działań nie można było zatem uznać za działania bezprawne, naruszające dobra osobiste powoda. Wszystkie czynności podejmowane przez stronę pozwaną wobec powoda były bowiem działaniami w ramach porządku prawnego, dokonywanymi w oparciu o postanowienia umowne, zaakceptowane przez powoda w momencie podpisywania umowy kredytowej. Działania te były konsekwencją umowy, na podstawie której strona pozwana udzieliła powodowi kredytu i jej ustaleń i zgodnie z którymi w wypadku niespłacania przez powoda rat kredytu w terminach określonych umową bank mógł podjąć stosowne kroki w celu wyegzekwowania zwrotu pożyczonych powodowi środków. Podkreślić należy w tym miejscu, na co również zwracał uwagę Sąd I instancji, że bezpodstawnym jest twierdzenie powoda o braku woli strony pozwanej do polubownego wyjaśnienia sprawy. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że strona pozwana podjęła starania w celu polubownego rozwiązania problemu kredytowego powoda. W tym celu pracownicy strony pozwanej w okresie od kwietnia 2008 r. do kwietnia 2009 r. kontaktowali się z powodem, jednak próby te nie odniosły oczekiwanego rezultatu. Należy też zgodzić się z Sądem I instancji, że możliwość polubownego rozwiązywania problemów związanych ze spłatą rat kredytu nie może stanowić podstawy do zarzutu niewłaściwego postępowania. Możliwość negocjacji postanowień umowy, czy podejmowanie innych prób ugodowego rozwiązania problemu, nie jest obowiązkiem kredytodawcy, uprawnienie to ma charakter fakultatywny i wynika jedynie z dobrej woli i zrozumienia trudności finansowych kredytobiorcy. W żaden zaś sposób nie można stawiać zarzutu pozwanej, że przed przystąpieniem do egzekucji winna wykonać dodatkowe czynności, adekwatne do stanu majątkowego pozwanego, tj. określić niższe raty, czy zawiesić spłatę rat. Ponadto wskazać należy, że powód w istocie ani w toku postępowania przez Sądem I instancji, jak również w apelacji, nie wskazał jakie jego dobra osobiste strona pozwana naruszyła swoim działaniem, a okoliczność, że w związku z podjętymi przez stronę pozwaną działaniami powód czuł się bezsilny, poniżony i zrównany z tymi, którzy unikają regulowania zobowiązań, nie może być rozważana w kontekście naruszenia jego dóbr osobistych. Jak wskazano powyżej strona pozwana za pomocą przewidzianych prawem środków dążyła bowiem jedynie do wyegzekwowania od powoda należnych jej środków pieniężnych, nie podejmując przy tym żadnych działań które nosiłyby znamiona bezprawności.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny, podzielając stanowisko Sądu I instancji, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

Orzeczenie o kosztach postępowania wydano na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1349).

Orzeczenie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu wydano na podstawie art. 22 ³ ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 10, poz. 65) oraz przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

mw