Pełny tekst orzeczenia

152/2/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 18 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 40/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Komunikacyjno-Spedycyjnego Tychy Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 29 w związku z art. 17 pkt 44 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 14 lutego 2014 r. Przedsiębiorstwo Komunikacyjno-Spedycyjne Tychy Sp. z o.o. (dalej: spółka, skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 29 w związku z art. 17 pkt 44 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w Katowicach z powództwem o zapłatę 1862 zł jako odszkodowania za wydanie 8 września 2011 r. przez ten sąd orzeczenia niezgodnego z prawem. Wyrokiem z 25 września 2012 r. (sygn. akt II C 18/12) Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo. Od tego orzeczenia spółka złożyła apelację, którą Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił wyrokiem z 24 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I ACa 193/13).
W skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła, że przepisy k.p.c. ustalają, że sądem właściwym do rozstrzygnięcia zasadności roszczenia o odszkodowanie za wydanie orzeczenia niezgodnego z prawem jest ten sam sąd, który – w przekonaniu osoby występującej z roszczeniem – wydał takie orzeczenie. W konsekwencji – jak wywodzi skarżąca – sąd oceniający żądania powoda jest zainteresowany wydaniem wyroku oddalającego roszczenie, czyli orzeczenia korzystnego dla pozwanego sądu. W ten sposób dochodzi do naruszenia prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronny sąd, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną i zakwestionować w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jak wynika z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną można wnieść po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej jest nieprzywracalnym terminem prawa materialnego. W orzecznictwie Trybunału przyjmuje się, że ogranicza on w czasie możność dokonania czynności proceduralnej niezbędnej (choć niewystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Naruszenie tego terminu uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej. Artykuł 48 ust. 2 ustawy o TK przewiduje ponadto, że w razie gdy skarżący nie może ponieść kosztów pomocy prawnej, może wystąpić do sądu rejonowego, właściwego dla jego miejsca zamieszkania, z wnioskiem o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Równocześnie należy podkreślić, że wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje jedynie zawieszenie terminu do złożenia skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46 oraz 4 marca 2008 r., Ts 223/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 119).
Zatrzymanie biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej może wynikać jedynie z określonej w art. 48 ust. 2 ustawy o TK aktywności skarżącego – tj. wystąpienia do sądu rejonowego miejsca zamieszkania z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Zatem skarżący po stwierdzeniu, że nie jest w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej, musi złożyć wniosek do wskazanego w przepisie właściwego miejscowo sądu powszechnego. Językowa wykładnia tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że na bieg terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie mają wpływu żadne inne okoliczności, w tym zwrócenie się o pomoc do organów samorządu adwokackiego czy radcowskiego lub wystąpienie z wnioskiem o pomoc prawną do sądu niewłaściwego.
W rozpatrywanej sprawie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg 27 czerwca 2013 r. (doręczenie skarżącej wyroku sądu apelacyjnego). Wbrew wymogowi wynikającemu z art. 48 ust. 2 ustawy o TK skarżąca zwróciła się z wnioskiem o pomoc prawną do Sądu Apelacyjnego w Katowicach. W dniu 25 października 2013 r. sąd przekazał ten wniosek właściwemu w sprawie Sądowi Rejonowemu w Tychach. Dopiero od dnia wpłynięcia do tego sądu wniosku o ustanowienie pełnomocnika można było rozważać, czy doszło do zawieszenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozważania takie są jednak bezprzedmiotowe, gdyż przed dniem skierowania wniosku do Sądu Rejonowego w Tychach (25 października 2013 r.) upłynął termin do wniesienia skargi konstytucyjnej (27 września 2013 r.).
Skarga konstytucyjna została złożona do Trybunału Konstytucyjnego 14 lutego 2014 r., a więc ze znacznym przekroczeniem terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

W konsekwencji należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.