Pełny tekst orzeczenia

862/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 3 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 188/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca


Andrzej Wróbel – sprawozdawca


Teresa Liszcz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej W.G.,

p o s t a n a w i a:

uwzględnić zażalenie.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 30 lipca 2012 r. W.G. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, ze zm.; dalej: u.g.n.) z art. 2, art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1-3 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, zakwestionowany przepis „w zakresie, w jakim w przypadku wywłaszczenia nieruchomości, która była przedmiotem współwłasności, nie jest możliwy zwrot samego udziału w tejże nieruchomości na rzecz byłego właściciela tego udziału, zaś zwrot może dotyczyć wyłącznie całości lub fizycznie wydzielonej części nieruchomości, a z wnioskiem muszą wystąpić wszyscy byli współwłaściciele lub ich następcy prawni”, narusza prawo własności oraz zasadę jego równej ochrony. Skarżący stwierdził, że z art. 21 ust. 2 oraz art. 63 ust. 3 wynika, iż pozbawienie prawa własności w drodze wywłaszczenia ma charakter wyjątkowy i jest możliwe wyłącznie, gdy przyświeca temu cel publiczny. Dlatego też w wypadku niezrealizowania tego celu, wywłaszczona nieruchomość powinna być zwrócona byłym właścicielom. W ocenie skarżącego, nie ma przy tym podstaw do różnicowania sytuacji byłych właścicieli całej nieruchomości, jej wydzielonej części, czy też udziału w nieruchomości.
Postanowieniem z 20 listopada 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w zakresie badania zgodności zakwestionowanego przepisu z art. 21 ust. 2 oraz art. 64 ust. 1–3 Konstytucji skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Trybunał zaznaczył, że możliwość żądania zwrotu jedynie całości nieruchomości lub jej wydzielonej części przez wszystkich byłych współwłaścicieli wynika z istoty współwłasności oraz instytucji zwrotu nieruchomości, która realizowana jest na nieruchomości, a nie na udziale w jej własności. Ponadto Trybunał stwierdził, że art. 2 i art. 21 ust. 1 Konstytucji nie mogą być samodzielnymi wzorcami kontroli konstytucyjności przepisów zakwestionowanych w skardze konstytucyjnej. Ustanawiają bowiem zasady ustrojowe, nie zawierają natomiast gwarancji wolności i praw jednostki. Trybunał podkreślił również, że z akt sprawy wynika, iż skarżący nie uzupełnił braków wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości (nie przedstawił zgody jednego z byłych współwłaścicieli wywłaszczonej nieruchomości), a więc nie wykazał należytej dbałości o zabezpieczenie swoich interesów prawnych w toczącym się postępowaniu.
Zażalenie na to postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącego, który stwierdził, że Trybunał nie odniósł się do sedna problemu przedstawionego w skardze. Pełnomocnik podkreślił, że nie ma podstaw do tego, aby różnicować sytuację prawną byłych właścicieli wywłaszczonej nieruchomości lub jej części oraz jej współwłaścicieli w częściach ułamkowych. Jego zdaniem, zwrotowi powinna bowiem podlegać nie tylko nieruchomość jako rzecz materialna, ale także własność udziału w tej nieruchomości.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że w wypadku rozpatrywanej skargi konstytucyjnej zachodzą wątpliwości uzasadniające konieczność merytorycznego rozpoznania podniesionych w niej zarzutów. Istnieje w szczególności potrzeba dokonania merytorycznej oceny zarzutu niekonstytucyjności art. 136 ust. 3 u.g.n. w zakresie, w jakim przepis ten przewiduje, że w wypadku wywłaszczenia nieruchomości, która była przedmiotem współwłasności, nie jest możliwy zwrot samego udziału w tejże nieruchomości na rzecz byłego właściciela tego udziału, lecz jedynie zwrot całości lub fizycznie wydzielonej części tej nieruchomości, a z wnioskiem o dokonanie takiego zwrotu muszą wystąpić wszyscy byli współwłaściciele lub ich następcy prawni.

Wziąwszy powyższe okoliczności pod uwagę – na podstawie art. 36 ust. 7 zdanie pierwsze w związku z art. 49 ustawy o TK – Trybunał postanowił jak w sentencji.