Pełny tekst orzeczenia

368/4/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 4 lutego 2015 r.
Sygn. akt Ts 112/14


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej APLAUZ Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 58 § 1 pkt 3 w zw. z art. 49 § 1 oraz art. 29 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.) z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 kwietnia 2014 r., sporządzonej przez pełnomocnika, APLAUZ Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Skarżąca zarzuciła niekonstytucyjność art. 58 § 1 pkt 3 w zw. z art. 49 § 1 i art. 29 p.p.s.a. w zakresie, w jakim „uznają (po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. ustawy z dnia 13 maja 2011 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym [Dz. U. z 2011 r. Nr 144, poz. 851], wprowadzającej powszechny elektroniczny dostęp do Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego [dalej: CIKRS] oraz zrównującej pobrane samodzielnie wydruki komputerowe aktualnych informacji o podmiotach wpisanych do KRS z mocą dokumentów wydawanych przez CIKRS), nieprzedłożenie przez podmiot będący osobą prawną, wpisany do KRS, wraz ze skargą do sądu administracyjnego, dokumentu wykazującego umocowanie organu osoby prawnej, odpowiadającego treściowo aktualnej informacji zawartej we właściwym dla tego podmiotu rejestrze KRS, za brak formalny, który uniemożliwia nadanie skardze dalszego biegu oraz uzasadnia – po wezwaniu do jego usunięcia – odrzucenie skargi”. Zdaniem skarżącej, zaskarżone przepisy p.p.s.a. są niezgodne z art. 2, w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz z art. 184 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła ze skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Krakowie. Sąd administracyjny I instancji odrzucił skargę (postanowienie z 19 lipca 2013 r., sygn. akt III SA/Kr 421/13). W uzasadnieniu tego orzeczenia sąd wskazał, że skarżąca (mimo stosownego wezwania) nie uzupełniła w terminie braku formalnego skargi. Skargę kasacyjną skarżącej od tego orzeczenia Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił postanowieniem z 22 stycznia 2014 r. (sygn. akt II GSK 2179/13). Sąd II instancji podniósł, że niewykazanie przez organ osoby prawnej dokumentem swojego umocowania przy pierwszej czynności jest brakiem formalnym, uzupełnianym w trybie art. 49 § 1 p.p.s.a. Zgodnie zaś z art. 58 § 1 pkt 3 p.p.s.a., sąd administracyjny odrzuca skargę w sytuacji, gdy strona nie usunęła w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi. Naczelny Sąd Administracyjny odwołał się do stanowiska wyrażonego w orzecznictwie i piśmiennictwie, w myśl którego umocowanie do reprezentowania spółek prawa handlowego wykazują dokumenty wydawane przez CIKRS. Sąd nie zgodził się przy tym ze skarżącą, zdaniem której w sytuacji, gdy w aktach postępowania administracyjnego znajdują się wydruki informacji z internetowego systemu CIKRS, mające zgodnie z art. 4 ust. 4aa ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1203, ze zm.; dalej: ustawa o KRS) moc równą uwierzytelnionemu odpisowi z KRS, to ich treść powinna stanowić okoliczność znaną sądowi I instancji z urzędu.
W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżąca wskazała, że zakwestionowanym przepisom p.p.s.a. zarzuca naruszenie prawa do sądu, prawa do równego traktowania i niedyskryminacji, zakazu zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw oraz prawa do instancyjnej kontroli decyzji i orzeczeń realizowanej przez sądy administracyjne. Skarżąca podkreśliła, że w jej sprawie decydujące znaczenie miała wykładnia przepisów p.p.s.a., którą zastosowały sądy administracyjne. Zdaniem skarżącej, interpretacja ta stawia pod znakiem zapytania celowość i sens regulacji zawartej w znowelizowanej ustawie o KRS, zwłaszcza w art. 4 ust. 4a tego aktu. Skarżąca podkreśliła w związku z tym, że informacje zawarte w CIKRS stanowią obecnie wiedzę powszechnie dostępną i znaną. W jej ocenie, w taki sposób informacje te powinny być też traktowane przez orzekające organy. Następnie skarżąca odniosła się do konstytucyjnej zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3), łącząc ją z prawem do sądu i akcentując potrzebę zapewnienia najefektywniejszej realizacji tego prawa – niezależnie od rodzaju procedury, w ramach której jest ono wykonywane. W dalszej części uzasadnienia skarżąca szeroko odwołała się do orzeczeń Trybunału dotyczących standardów kształtujących treść konstytucyjnego prawa do sądu. W nawiązaniu do nich wskazała, że nadmierne i zbyteczne jest ograniczenie dotyczące wymogu wykazania umocowania organu spółki do działania w jej imieniu wyłącznie przez dołączenie do pisma procesowego wyciągu (w wersji papierowej) z KRS. Skarżąca postuluje w związku z tym zastąpienie tego wymagania unormowaniem, które obligowałoby sąd lub jego pracownika do uzyskania samodzielnie dostępu do sieci Internet i zapoznania się z treścią powszechnie osiągalnej CIKRS. W tym zakresie skarżąca odniosła się również do uzasadnienia projektu nowelizacji ustawy o KRS z 2011 r. Zaskarżonym przepisom p.p.s.a. skarżąca zarzuciła ponadto, że stanowią „pewien relikt stanu prawnego” sprzed wejścia w życie nowelizacji ustawy o KRS, kiedy to osoby prawne były zmuszone do każdorazowego pobierania uwierzytelnionych odpisów lub poświadczenia za zgodność ich aktualności przez uprawnione osoby przy czynnościach prawnych bądź procesowych. Skarżąca zauważyła również, że zaistniała zmiana stanu prawnego znajduje już odzwierciedlenie w nowych judykatach Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczących postępowania podatkowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach określonych w Konstytucji. Warunkiem skorzystania ze skargi konstytucyjnej jest uczynienie jej przedmiotem wyłącznie tego przepisu, który był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w sprawie skarżącego, a jednocześnie doprowadził – w sposób określony przez skarżącego – do naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnej praw lub wolności. Innymi słowy, przedmiotem skargi konstytucyjnej, formułowanej w związku z konkretną sprawą skarżącego, może być taki przepis, którego zmiana lub uchylenie – w następstwie korzystnego dla skarżącego orzeczenia Trybunału – doprowadziłoby do sanacji stanu prawnego, który skarżący uznaje za niezgodny z Konstytucją. Trzeba podkreślić, że obowiązek prawidłowego wskazania przedmiotu skargi spoczywa w całości na skarżącym. Precyzuje tę powinność art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie zaś z zasadą wyrażoną w art. 66 ustawy o TK, określenie przedmiotu skargi przez skarżącego jest wiążące dla Trybunału, który nie jest władny go zmodyfikować przez działanie z własnej inicjatywy.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w analizowanej sprawie wskazana wyżej przesłanka skargi konstytucyjnej nie została spełniona z uwagi na wadliwość określenia przez skarżącą przedmiotu skargi.
Przedmiotem skargi skarżąca uczyniła przepisy p.p.s.a. normujące odpowiednio – problem trybu uzupełniania braków formalnych pisma wnoszonego w postępowaniu sądowym przez osobę prawną (art. 49 § 1 w zw. z art. 29) oraz skutki procesowe nieuzupełnienia braków formalnych skargi do sądu administracyjnego (art. 58 § 1 pkt 3). Nie ulega wątpliwości, że przepisy te były formalną podstawą orzeczenia sądowego, z wydaniem którego skarżąca połączyła zarzuty naruszenia konstytucyjnych wolności i praw. W tym też zakresie spełniają one jeden z wymogów wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Zasadnicze zastrzeżenia Trybunału wzbudzać jednak musi problem adekwatności zarzutów sformułowanych przez skarżącą, a zwłaszcza argumentów wyjaśniających sposób naruszenia przysługujących jej praw podmiotowych, do treści zaskarżonych przepisów p.p.s.a.
Z okoliczności sprawy, w związku z którą skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną, wynika niezbicie, że przyczyną odrzucenia skargi na decyzję organu II instancji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie było nieuzupełnienie braku formalnego pisma skarżącej, polegającego na niezłożeniu aktualnego wypisu z KRS, wykazującego umocowanie do wniesienia skargi i określającego sposób reprezentacji skarżącej. Przyczynę takiego postępowania skarżącej upatrywać trzeba przede wszystkim w odmiennym – od przyjętego przez sąd I instancji – sposobie rozumienia przepisów ustawy o KRS, zwłaszcza art. 4 ust. 4a i ust. 4aa tej ustawy. W przekonaniu skarżącej mechanizm bezpłatnego udostępniania informacji o podmiotach wpisanych do KRS w ogólnodostępnych sieciach teleinformatycznych, a także zrównanie mocy pobranych samodzielnie wydruków komputerowych aktualnych informacji z mocą dokumentów wydawanych przez CIRKS, skutkować powinny zwolnieniem skarżącej z obowiązku, o którym mowa w art. 29 p.p.s.a., a tym samym stwierdzeniem kompletności wniesionej przez nią skargi do sądu administracyjnego. Zdaniem Trybunału, okoliczności sprawy wskazują więc jednoznacznie, że podstawowa przyczyna niemożności skorzystania przez skarżącą z sądowej (dwuinstancyjnej) kontroli decyzji administracyjnej tkwiła nie w zaskarżonych przepisach p.p.s.a., lecz w unormowaniach innego aktu prawnego, tj. ustawy o KRS, po jej nowelizacji dokonanej w 2011 r. To właśnie odmienna od założonej przez skarżącą interpretacja przepisów ustawy o KRS, przyjęta przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, legła u podstaw stwierdzenia przez sąd zaistnienia braku formalnego skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Krakowie, wezwania skarżącej do jego uzupełnienia, a następnie – wobec nieuzupełnienia tego braku – podjęcia przez sąd I instancji postanowienia o odrzucenia skargi. Stanowisko powyższe podtrzymał następnie w całości Naczelny Sąd Administracyjny.
Uwzględniwszy wskazaną okoliczność, Trybunał stwierdził, że zaskarżone przez skarżącą przepisy p.p.s.a. nie spełniają kwalifikacji wynikającej z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a tym samym nie jest dopuszczalna ich merytoryczna kontrola.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu.