Pełny tekst orzeczenia

157/2/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 23 kwietnia 2015 r.

Sygn. akt Ts 153/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Piotr Tuleja,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej A.Ł. w sprawie zgodności:

1) art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2013 r. poz. 395, ze zm.);

2) § 46 Zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynności administracyjno-porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP Nr 9, poz. 48, ze zm.) z:

art. 42 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



postanawia:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej sporządzonej przez adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 16 czerwca 2014 r. (data nadania) A.Ł. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z art. 42 Konstytucji: art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2013 r. poz. 395, ze zm.; dalej: k.p.w.) w zakresie, w jakim przepis ten uniemożliwia udział obrońcy na etapie postępowania wyjaśniającego, a także § 46 Zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynności administracyjno-porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP Nr 9, poz. 48, ze zm.; dalej: zarządzenie w sprawie metodyki) w zakresie, w jakim przepis ten uniemożliwia udział obrońcy na etapie postępowania wyjaśniającego.



Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Komisariat IV Policji w Krakowie prowadził postępowanie wyjaśniające w związku ze zdarzeniem drogowym (z 7 lutego 2014 r.), w którym uczestniczył skarżący. 7 kwietnia 2014 r. osoba przesłuchująca skarżącego odmówiła mu udziału jego obrońcy w toku prowadzonych czynności wyjaśniających. Odmowa miała jedynie charakter ustny i zdaniem skarżącego została wydana na podstawie zaskarżonych przepisów.

Zarządzeniem z 18 września 2014 r. sędzia Trybunału wezwał pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków, tj. do: wskazania orzeczenia rozstrzygającego ostatecznie o prawach lub wolnościach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji (pkt 1); podania daty doręczenia skarżącemu orzeczenia, o którym mowa w pkt 1 (pkt 2); wskazania, jakie wolności i prawa zostały naruszone przez orzeczenie, o którym mowa w pkt 1 (pkt 3); dokładnego określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego przez zaskarżony art. 4 k.p.w. (pkt 4); dokładnego określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego przez zaskarżony § 46 zarządzenia w sprawie metodyki (pkt 5). W piśmie z 1 października 2014 r. pełnomocnik odniósł się do stwierdzonych braków skargi konstytucyjnej.

Zdaniem skarżącego działania Policji należy uznać za w pełni sprzeczne z fundamentalnym uprawnieniem osoby, względem której prowadzone jest postępowanie karne, tj. z prawem do obrony. W jego ocenie uniemożliwienie udziału obrońcy na tym etapie postępowania narusza konstytucyjnie gwarantowane prawa jednostki.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Warunkiem nadania skardze dalszego biegu jest spełnienie przesłanek określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie o TK. W przypadku, w którym wniesiona skarga nie spełnia przewidzianych w tych aktach normatywnych wymogów formalnych, sędzia Trybunału, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 ustawy o TK, wzywa do uzupełnienia braków w terminie 7 dni od daty zawiadomienia. Nieuzupełnienie braków, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, skutkuje wydaniem postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Zarządzeniem z 18 września 2014 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi, m.in. przez wskazanie orzeczenia, które w sposób ostateczny rozstrzygnęło o prawach lub wolnościach skarżącego. W piśmie z 1 października 2014 r. pełnomocnik skarżącego wyjaśnił, że decyzja z 7 kwietnia 2014 r. (sygn. akt RSOW 235/14) odmawiająca udziału obrońcy w czynnościach wyjaśniających, została wydana jedynie w formie ustnej, a co za tym idzie – nie mogła być doręczona skarżącemu.

W ocenie Trybunału taka argumentacja pełnomocnika skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W analizowanej sprawie pełnomocnik skarżącego nie przedstawił rozstrzygnięcia, które w sposób ostateczny rozstrzygałoby o prawach lub wolnościach skarżącego. Uzyskanie ostatecznej decyzji w formie pisemnej leży w interesie skarżącego i bez wątpienia pozostaje w zakresie jego obowiązków. Brak materialnego substratu ostatecznego orzeczenia powoduje szereg innych komplikacji. Przede wszystkim nie sposób ustalić, na jakiej podstawie prawnej została wydana decyzja, o której skarżący pisze w skardze. Przywołane przez skarżącego przepisy nie znajdują uzasadnienia w stanie faktycznym niniejszej sprawy. Nie można także ustalić daty wydania tego orzeczenia, a w konsekwencji zweryfikować dotrzymania 3-miesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. W związku z powyższym na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK należało odmówić nadania biegu skardze ze względu na nieusunięcie braków w terminie.

Niezależnie od powyższej, samoistnej przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu, Trybunał wskazuje, że w wyroku z 3 czerwca 2014 r. (K 19/11, OTK ZU nr 6/A/2014, poz. 60) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 4 k.p.w. – w zakresie, w jakim pomija prawo osoby, wobec której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie, do korzystania z obrońcy na etapie czynności wyjaśniających, określonych w art. 54 § 1 tej ustawy – jest niezgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.



Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.