Pełny tekst orzeczenia

52/1/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2015 r.
Sygn. akt Ts 266/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Zbigniew Cieślak – przewodniczący


Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca


Leon Kieres,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 października 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.Z.,

p o s t a n a w i a:

uwzględnić zażalenie.


UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 27 września 2013 r. A.Z. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 526 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego brak możliwości samodzielnego wniesienia kasacji w sprawach karnych i dyscyplinarnych przez stronę, która jest adwokatem, narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego (w tym zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa) oraz konstytucyjne prawo do sądu. Skarżący zaznaczył, że o ile sam przymus adwokacko-radcowski przy wnoszeniu kasacji jest uzasadniony koniecznością zapewnienia prawidłowego sporządzenia tego środka zaskarżenia, o tyle niezasadne jest wyłączenie możliwości samodzielnego złożenia kasacji przez adwokata występującego w swojej sprawie. Osoba taka posiada bowiem kwalifikacje niezbędne do profesjonalnego świadczenia pomocy prawnej. Jednocześnie skarżący podkreślił, że – w jego przekonaniu – żadne względy nie przemawiają za tym, aby instytucja przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniu karnym była ukształtowana inaczej niż w postępowaniu cywilnym.
Postanowieniem z 16 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Zasadniczym powodem wydania takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Trybunał podkreślił, że skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, przysługującym od prawomocnych orzeczeń wydanych w dwuinstancyjnym postępowaniu. Zaznaczył też, że przymus adwokacko-radcowski, którym objęte jest postępowanie kasacyjne, służy zapewnieniu odpowiedniego poziomu wnoszonych skarg – zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym – a tym samym wzmacnia ochronę interesów strony. Trybunał przywołał także stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym brak możliwości samodzielnego wniesienia kasacji przez stronę będącą adwokatem ma na celu również zapewnienie, aby ten środek prawny był sporządzany bez osobistego zaangażowania wynikiem prawomocnie zakończonego postępowania. Niezależnie od powyższego Trybunał przypomniał, że skarga konstytucyjna nie może być wykorzystywana jako instrument korygowania zaniedbań popełnionych przez skarżącego w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie. Zdaniem Trybunału skarga wniesiona w niniejszej sprawie jest taką właśnie próbą naprawienia sytuacji, w której źródłem ingerencji w prawo do sądu było niezachowanie przez skarżącego należytej staranności w postępowaniu kasacyjnym.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucił w nim, że Trybunał niesłusznie przyjął, iż skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Zdaniem pełnomocnika nie ma podstaw do twierdzenia, że adwokat będący stroną postępowania karnego niejako traci walor profesjonalnego podmiotu uprawnionego do sporządzenia kasacji. Ograniczenie możliwości sporządzenia przez niego tego pisma procesowego stanowi zatem – w przekonaniu pełnomocnika – przejaw nadmiernego formalizmu oraz narusza zasadę proporcjonalności. Tym samym godzi w prawo skarżącego do sądu oraz zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że w wypadku rozpatrywanej skargi konstytucyjnej zachodzą wątpliwości uzasadniające konieczność merytorycznego rozpoznania podniesionych w niej zarzutów. Istnieje w szczególności potrzeba dokonania merytorycznej oceny zarzutu niekonstytucyjności art. 526 § 2 k.p.k. w zakresie, w jakim przepis ten przewiduje, że adwokat lub radca prawny będący stroną postępowania karnego nie może samodzielnie sporządzić i podpisać kasacji od orzeczenia sądu drugiej instancji.

Wziąwszy powyższe okoliczności pod uwagę – na podstawie art. 36 ust. 7 zdanie pierwsze w związku z art. 49 ustawy o TK – Trybunał postanowił jak w sentencji.