Pełny tekst orzeczenia

397/4/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 31 lipca 2015 r.
Sygn. akt Ts 301/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Wróbel,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.G. w sprawie zgodności:
art. 58 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r. poz. 667, ze zm.) z art. 1, art. 3 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 21 października 2014 r. skarżący kwestionuje zgodność art. 58 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r. poz. 667, ze zm.) – nieprawidłowo określonej w skardze jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin – z art. 1, art. 3 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426, ze zm.; dalej: pozostawione w mocy przepisy konstytucyjne).
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. Decyzją z 10 czerwca 1994 r. (numer KRW 00314/JG; dalej: decyzja z 10 czerwca 1994 r.) Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA w Warszawie dokonał przeliczenia pobieranej przez skarżącego emerytury i ustalił na nowo jej wysokość. We wskazanym rozstrzygnięciu stwierdził, że emerytura przysługująca skarżącemu wynosi 75% podstawy wymiaru plus 5% podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą (dodatek z tytułu inwalidztwa ustalono na takim poziomie, aby wysokość emerytury nie przekroczyła 80% podstawy wymiaru). W piśmie z 15 kwietnia 2013 r. skarżący zwrócił się do Zakładu Emerytalnego z prośbą o potwierdzenie doręczenia decyzji z 10 czerwca 1994 r. W piśmie z 19 kwietnia 2013 r. organ rentowy poinformował skarżącego, że w jego aktach emerytalno-rentowych brak jest dowodu potwierdzenia odbioru decyzji z 10 czerwca 1994 r., podkreślił przy tym jednak, że organ jest uprawniony do wysyłania pism i decyzji pismem zwykłym. Pismo to skarżący odebrał osobiście 24 kwietnia 2013 r.
W dniu 27 maja 2013 r. skarżący złożył odwołanie od decyzji z 10 czerwca 1994 r. – wniósł o uchylenie jej w całości i ponowne ustalenie wysokości policyjnej emerytury wraz z przysługującymi dodatkami, przy uwzględnieniu podstawy wymiaru obliczonej zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i ich rodzin (Dz. U z 1983 r. Nr 46, poz. 210, ze zm.). Skarżący w uzasadnieniu odwołania wskazał, że nigdy nie otrzymał zaskarżonej decyzji, a zatem decyzja ta nie mogła – w jego ocenie – wywołać żadnych skutków prawnych.
Postanowieniem z 20 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt XIII 3934/13) odrzucił odwołanie od decyzji z 10 czerwca 1994 r. ze względu na znaczne przekroczenie terminu do wniesienia środka zaskarżenia. Ponadto sąd wskazał na przeszkodę w dalszym prowadzeniu postępowania przed sądem, jaką jest powaga rzeczy osądzonej (res iudicata). Zdaniem sądu w sprawie o sygn. XIII U 3260/09, prawomocnie zakończonej 20 października 2011 r., skarżący występował przeciwko temu samemu organowi z identycznym roszczeniem (kwestionował wysokość dodatku z tytułu inwalidztwa).
Zażalenie wniesione na powyższe orzeczenie oddalił Sąd Apelacyjny w Warszawie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z 28 kwietnia 2014 r. (sygn. akt III AUz 5/14).
Skarżący z wydaniem decyzji z 10 czerwca 1994 r. wiąże naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony praw słusznie nabytych. Ponowne przeliczenie wysokości przysługującej mu emerytury na podstawie zaskarżonej regulacji doprowadziło do obniżenia dodatku z tytułu inwalidztwa o 10% oraz dodatku z tytułu wysługi lat o 7%. W konsekwencji – zdaniem skarżącego – przepis ten doprowadził do znacznego obniżenia przysługującej skarżącemu emerytury, i w ten sposób naruszył także zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.


Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony indywidualnych praw i wolności o charakterze podmiotowym. Jej rozpoznanie zostało uzależnione od spełnienia licznych warunków wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ustawy o TK skarga konstytucyjna może zostać wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej, jeśli nie upłynął trzymiesięczny termin od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wskazana wyżej przesłanka w niniejszej sprawie nie została spełniona, ponieważ skarżący nie wyczerpał drogi prawnej przysługującej mu od decyzji, z której wydaniem wiąże naruszenie wskazanych w skardze zasad konstytucyjnych. Należy przypomnieć, że wymóg wyczerpania drogi prawnej stanowi konsekwencję uznania skargi konstytucyjnej za środek o charakterze szczególnym i subsydiarnym z punktu widzenia ochrony praw skarżącego. Jak to wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, konsekwencją takiego charakteru skargi konstytucyjnej jest zobligowanie skarżącego do uprzedniego wykorzystania innych przysługujących środków prawnych, na czele z doprowadzeniem do uzyskania w sprawie ostatecznego orzeczenia, a więc takiego, od którego nie przysługują już żadne zwyczajne środki zaskarżenia. Wypełnienie tego obowiązku wiąże się jednakże z koniecznością podjęcia przez skarżącego działań polegających na skutecznym – a więc zgodnym z obowiązującymi unormowaniami – wykorzystaniu przysługujących środków odwoławczych, prowadzących do wydania prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Zarzut naruszenia konstytucyjnych praw powiązany został we wniesionej skardze z wydaniem 10 czerwca 1994 r. decyzji przez Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA. Nie budzi jednak wątpliwości, że skarżący nie wykorzystał przysługujących mu środków prawnych związanych z sądową kontrolą tego rozstrzygnięcia. Złożenie po upływie ustawowego terminu odwołania od decyzji skutkowało bowiem jego odrzuceniem, przy czym sądy orzekające w sprawie w uzasadnieniach wydanych rozstrzygnięć dokładnie wyjaśniły, dlaczego nie można uznać, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego. Ponadto wskazano, że ten sam zarzut, tj. obniżenia należnego skarżącemu dodatku z tytułu inwalidztwa z 15% podstawy wymiaru do 5% podstawy wymiaru, był już przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. XIII U 3260/09. W związku z tym sąd I instancji jako podstawę odrzucenia powództwa przyjął ponadto powagę rzeczy osądzonej. Skarżący nie doprowadził zatem do uzyskania takiego orzeczenia w sądowym toku instancji, które mogłoby być uznane za zamykające przysługującą drogę prawną, a tym samym nadające przymiot ostateczności rozstrzygnięciu, z wydaniem którego wiąże wnoszoną skargę konstytucyjną.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności analizowanej skargi konstytucyjnej, należy stwierdzić, że skarżący nie dopełnił także innej istotnej przesłanki dopuszczalności tego środka ochrony praw i wolności. Stanowi ją obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy. W tym zakresie wskazane w skardze wzorce konstytucyjne, a więc zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 1 pozostawionych w mocy przepisów konstytucyjnych), zasada praworządności (działania organów w granicach i na podstawie prawa – art. 3 pozostawionych w mocy przepisów konstytucyjnych) oraz zasada równości (wyrażona w art. 67 ust. 2 pozostawionych w mocy przepisów konstytucyjnych) nie statuują zasadniczo konstytucyjnych wolności ani konstytucyjnych praw podmiotowych, których ochrony można by dochodzić w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej. Także uzasadnienie wniesionej skargi koncentruje się na wykazaniu sprzeczności zaskarżonego przepisu z zasadami przedmiotowymi.
Tego rodzaju argumentacja w żadnym razie nie może być uznana za wystarczające i prawidłowe wykonanie obowiązku, o którym mowa wyżej. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej wskazywano na ograniczoną dopuszczalność przyjmowania zasad przedmiotowych, w tym zasady sprawiedliwości społecznej czy zasady równości, za samodzielny wzorzec kontroli unormowań kwestionowanych za pomocą tego środka prawnego (zob. np. postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Jest to możliwe w sytuacji doprecyzowania przez skarżącego, w zakresie jakich konkretnych praw podmiotowych, znajdujących podstawę w unormowaniach konstytucyjnych, zasady te doznały niedozwolonego ograniczenia. W przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej powołaniu wskazanych wyżej zasad nie towarzyszyło żadne skonkretyzowanie konstytucyjnego prawa lub wolności skarżącego, które zostałyby naruszone zaskarżoną regulacją ustawy.

W związku z powyższym, na podstawie art.79 Konstytucji w zw. z art. 46 ust. 1 i art. 47 ust.1 pkt 2 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.