Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. M.

przeciwko M. T.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 17 października 2012 r., sygn. akt XIV GC 192/11

1.  odrzuca apelację w części zaskarżającej rozstrzygnięcie co do kwoty 11.822 (jedenaście tysięcy osiemset dwadzieścia dwa) złotych;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że utrzymuje w mocy wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z 27 maja 2011r. sygn. akt V GC 44/11 w części zasądzającej kwotę 175.914,36 (sto siedemdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset czternaście 36/100) złotych wraz z odsetkami (punkt I), a w części rozstrzygającej
o kosztach postępowania (punkt II) wyrok ten uchyla;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  odstępuje od obciążenia powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 134/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 27 maja 2011 r., sygn. akt V Gc 44/11 Sąd Okręgowy w Bielsku – Białej zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 175.914,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi od wskazanych w orzeczeniu kwot składających się na należność główną oraz kwotę 12.413,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego, wnosząc o jego uchylenie i o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Zarządzeniem z dnia 30 czerwca 2011 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 marca 2011 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów gospodarczych, sprawa została przekazana do Sądu Okręgowego w Katowicach.

Wyrokiem z dnia 17 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanego M. T. na rzecz powoda Z. M. kwotę 175.914,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot składających się na należność główną oraz kwotę 11.822,00 zł. Sąd zasądził ponadto od pozwanego na rzecz powoda kwotę 19.613,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.702,94 zł tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego.

Sąd Okręgowy podjął rozstrzygnięcie po ustaleniu, iż wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Bielsku - Białej zasądzono od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz Z. M. należność za wykonywane przez niego usługi transportowe w wysokości 164.092,36 zł. Powód – Z. M. nie wszczynał przeciwko spółce postępowania egzekucyjnego, gdyż stwierdził, że egzekucja prowadzona przeciwko spółce wniosku innych wierzycieli okazała się bezskuteczna, a postępowania egzekucyjne umorzone. Dyrektorem Zarządu spółki był do dnia 4 lipca 2005 r. pozwany – M. T..

Sąd Okręgowy zważył, iż stosownie do treści przepisu art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Możliwość uwolnienia się członka zarządu od odpowiedzialności przewiduje art. 299 § 2 k.s.h. Sąd Okręgowy wskazał, że odpowiedzialność ta ma charakter odszkodowawczy, jest konsekwencją tego, że członkowie zarządu dopuścili do obniżenia potencjału majątkowego spółki, powodując niemożność wyegzekwowania jej zobowiązań. W przypadku, gdy zmieniał się skład zarządu spółki, odpowiedzialność ponoszą te osoby, będące członkami zarządu w czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Zdaniem Sądu I instancji powód wykazał przesłanki odpowiedzialności pozwanego, a to: istnienie zobowiązania, bezskuteczność jego egzekucji z majątku spółki oraz fakt, że w pozwany był członkiem zarządu w czasie istnienia zobowiązania.

Zdaniem Sądu Okręgowego pozwany M. T. nie wykazał przesłanek uzasadniających uwolnienie się od odpowiedzialności, a to tego, iż nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania upadłościowego bez swojej winy lub że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania upadłościowego wierzyciel nie poniósł szkody. Na podstawie opinii biegłego ustalono bowiem, że pozwany nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we właściwym czasie, mimo iż wiedział o istnieniu ku temu podstaw. Pozwany zdawał sobie sprawę z przewagi zobowiązań spółki nad jej majątkiem, miał świadomość wszczęcia postępowań egzekucyjnych przez powoda i innych wierzycieli.

Powód należycie wykazał dochodzoną od pozwanego kwotę, obejmującą sumę należności głównych i kosztów procesu wynikających z przedłożonego orzeczenia Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się pozwany, który wywiódł apelację, zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania, a to art. 347 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie co doprowadziło do wydania nieprawidłowego wyroku i zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda dochodzonego roszczenia zamiast orzeczenia, iż zostaje utrzymany w mocy wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej z dnia 27 maja 2011 r., sygn. akt V GC 44/11.

Postanowieniem z 28 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji w kwocie 8796,- zł

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 28 maja 2013 r. Sąd Apelacyjny ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 187.737,00 zł i wezwał pełnomocnika pozwanego do uiszczenia brakującej opłaty w kwocie 591,00 zł w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia apelacji w tej części. Wezwanie zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanego w dniu 4 czerwca 2013 r. W wyznaczonym terminie nie została uiszczona brakująca opłata.

W toku rozprawy apelacyjnej w dniu 13 sierpnia 2013 r. powód przychylił się do wniosków apelacji, wnosząc o nieobciążanie go kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja była częściowo zasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które w pełni znajdowały oparcie w zgromadzonych dowodach, poddanych ocenie spełniającej wymagania z art. 233 k.p.c. Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny podziela te ustalenia i czyni je własnymi. Podzielić należy również rozważania prawne Sądu Okręgowego i zasadność ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego wobec powoda na podstawie art. 299 k.s.h. Zasada tej odpowiedzialności nie była kwestionowana przez pozwanego.

Na wstępie podnieść należy, iż skarżący nie uiścił w wyznaczonym tygodniowym terminie opłaty od apelacji w części zaskarżającej rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 17 października 2012 r. co do kwoty 11.822,00 zł. Z tych względów apelacja w tej części podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c.

Przechodząc do omówienia zarzutów apelującego i powodów, dla których częściowo uwzględniono apelację, wskazać należy, iż słuszny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania, a to art. 347 zd. 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem – po wniesieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego – i ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, w którym wyrok zaoczny w całości lub w części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca i postępowanie umarza.

W niniejszej sprawie sąd pierwotnie rozpoznający sprawę – Sąd Okręgowy w Bielsku – Białej wydał w dniu 27 maja 2011 r. wyrok zaoczny, którym zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 175.914,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi od wskazanych w orzeczeniu kwot składających się na należność główną oraz kwotę 12.413,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wymagalności. Od tego orzeczenia sprzeciw wniósł pozwany, co skutkowało wyznaczeniem terminu rozprawy i doręczeniem sprzeciwu powodowi (art. 345 k.p.c.). Na tym etapie postępowania sprawa została przekazana Sądowi Okręgowemu w Katowicach jako sądowi właściwemu na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 marca 2011 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów gospodarczych. W dalszym toku postępowania, rozpoznając merytorycznie sprawę, Sąd Okręgowy w Katowicach, powinien był – zgodnie z treścią art. 347 k.p.c. odnieść się do wydanego wcześniej wyroku zaocznego, utrzymując go w mocy lub uchylając i orzekając o żądaniu pozwu. Tymczasem Sąd ten orzekł powtórnie o żądaniu pozwu, nie odnosząc się w żaden sposób do zapadłego wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej. Rozstrzygnięcie to było w oczywisty sposób nieprawidłowe i naruszyło przepis art. 347 k.p.c.

Ponieważ, jak wskazano wyżej, w sprawie istniały przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, właściwym było utrzymanie w mocy wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej z dnia 27 maja 2011 r., sygn. akt V GC 44/11 w części rozstrzygającej o żądaniu głównym (punkt I orzeczenia).

W toku postępowania, a po wydaniu wyroku zaocznego, strony poniosły dodatkowe koszty, które podlegały rozliczeniu zgodnie z zasadami ujętymi w art. 98 i nast. k.p.c. Z tych względów ostać nie mogło się rozstrzygnięcie zawarte w wyroku zaocznym a odnoszące się do kosztów procesu (pkt II) i Sąd Apelacyjny uchylił w tym zakresie wyrok zaoczny, co tym samym w tej części czyni apelację nieuzasadnioną.

Sąd Okręgowy w Katowicach w zaskarżonym wyroku prawidłowo dokonał obliczenia kosztów procesu i zasądził je od pozwanego na rzecz powoda, stosując ogólną zasadę z art. 98 k.p.c., że to przegrywający ponosi koszty procesu przeciwnika procesowego niezbędne do celowego dochodzenia praw. Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 396 § 1 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego. Zgodnie z tym przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Jak wskazuje się w orzecznictwie przepis art. 102 k.p.c. stanowi odstępstwo od ogólnej reguły, wyrażonej w art. 98 k.p.c. i powinien być wykładany zawężająco. Niemniej jednak dopuszcza się odstąpienie od obciążenia strony przegrywającej kosztami w sytuacji, w której wymagają tego zasady współżycia społecznego. Przesłanka ta została spełniona w niniejszej sprawie. Orzeczenie podlegało zmianie na skutek błędnego zastosowania prawa procesowego przez Sąd I instancji. Powód nie miał wpływu na wydanie takiego orzeczenia, nie było one zależne od jego postępowania, aktywności w toku procesu etc. Pomimo zmiany zaskarżonego orzeczenia powód ostał się ze swoim żądaniem i wyrok jest dla niego korzystny. Z tych względów niezasadne byłoby obciążanie go kosztami powstałymi na skutek wywiedzenia apelacji przez stronę przeciwną.