Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B., S. B. i Ż. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 24 września 2014 r., sygn. akt II C 93/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a.  w punktach 1 i 2 o tyle, że zasądzoną w punkcie 1 kwotę 50.000 złotych podwyższa do kwoty 100.000 (sto tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty:

- 70.000 (siedemdziesiąt tysięcy) złotych od 8 czerwca 2013r. do 31 grudnia 2015r.,

- 30.000 (trzydzieści tysięcy) złotych od 21 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2015r.,

a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

b.  w punktach 6 i 7 oraz 11 i 12 o tyle, że zasądzone w punktach 6 i 11 kwoty po 50.000 złotych podwyższa do kwot po 80.000 (osiemdziesiąt tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty:

- 70.000 (siedemdziesiąt tysięcy) złotych od 8 czerwca 2013r. do 31 grudnia 2015r.,

- 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych od 21 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2015r.,

a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

c.  w punkcie 3 poprzez jego uchylenie,

d.  w punktach 8 i 13 w ten sposób, że nie obciąża powodów Ż. B. i M. B. pozostałymi kosztami sądowymi,

e.  w punkcie 4 o tyle, że w miejsce kwoty 2.500 złotych nakazuje pobrać kwotę 5.000 (pięć tysięcy) złotych;

f.  w punktach 9 i 14 o tyle, że w miejsce kwot po 2.500 złotych nakazuje pobrać kwoty po 4.000 (cztery tysięcy) złotych;

g.  w punktach 5, 10 i 15 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwoty po 3.617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

2.  oddala apelację powodów Ż. B. i Ł. B. w pozostałym zakresie;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego
w Gliwicach) kwotę 5.500 (pięć tysięcy pięćset) złotych tytułem opłat od apelacji,
od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni;

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki S. B. kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

5.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów Ż. B. i M. B. kwoty
po 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

6.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Apelacyjnego w Katowicach) kwotę 1.021,90 (jeden tysiąc dwadzieścia jeden 90/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni.

Sygn. akt V ACa 892/14

UZASADNIENIE

Powodowie S. B. oraz jej dzieci Ż. B. i M. B. wystąpili do Sądu Okręgowego w Gliwicach z pozwem, w którym domagali się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwot po 100.000zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu tytułem zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną śmiercią ich męża i ojca, R. B., który zmarł na skutek obrażeń doznanych w wypadku samochodowym spowodowanym przez osobę ubezpieczoną u pozwanej w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Ponieważ wypadek miał miejsce w dniu 25 marca 2004r., jako podstawę prawną swych roszczeń powodowie wskazali art.448 k.c. w związku z art.24 § 1 k.c.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia od powodów kosztów procesu. Nie kwestionując swej odpowiedzialności za skutki wypadku podniosła, że powodowie uzyskali świadczenie w postaci renty z tytułu znacznego pogorszenia się ich sytuacji życiowej po śmierci R. B.. Twierdziła też, że skoro powodowie nie byli bezpośrednimi uczestnikami zdarzenia, ich roszczenie o zadośćuczynienie nie znajduje podstawy prawnej.

Wyrokiem z 24 września 2014r. Sąd Okręgowy w Gliwicach uwzględniając częściowo powództwo zasądził od pozwanej na rzecz powodów kwoty po 50.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od 8 czerwca 2013r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Orzekł nadto o kosztach procesu w ten sposób, że nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od każdego z powodów kwoty po 2.500zł, a od pozwanej łącznie 7.500zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, wzajemnie znosząc pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 25 marca 2004r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć poniósł R. B., mąż powódki S. B. i ojciec pozostałych powodów. Sprawca wypadku, ubezpieczony u pozwanej od odpowiedzialności cywilnej, został prawomocnie skazany za popełnienie przestępstwa z art.177 § 1 i 2 k.k. Jak ustalono, S. i R. B. zawarli związek małżeński w dniu 25 maja 1991r. i mieli dwoje dzieci – córkę Ż., która w dacie wypadku miała 12 lat i syna M., liczącego sobie wtedy 2 lata. Byli zgodną rodziną, małżonkowie kochali się, traktowali się z szacunkiem i mogli liczyć na wzajemne wsparcie. Wspólnie wychowywali dzieci, spędzali czas i pracowali w ogrodzie, wyjeżdżali na wycieczki i uczestniczyli w uroczystościach rodzinnych. Powódka zajmowała się domem, natomiast R. B. pracował zawodowo w kopalni. Dbał o rodzinę, pomagał córce w lekcjach i wstawał w nocy kiedy urodził się syn M., wykonywał także wiele czynności w domu. Relacje w rodzinie były bardzo dobre, bardzo dobra była też sytuacja materialna rodziny. Stan ten diametralnie się zmienił po śmierci R. B.. Powódka S. B. długo nie potrafiła odnaleźć się w nowej rzeczywistości, a jej okres żałoby trwał ok. 5 lat, korzystała z pomocy psychiatry i zażywała przepisywane jej leki, nie mogła spać, ani funkcjonować choć musiała pomóc dzieciom i teściowej przejść przez okres żałoby. W pracach wokół domu pomagali powódce sąsiedzi. Po pewnym czasie powódka zmobilizowała się i zrobiła prawo jazdy, musiała stać się bardziej samodzielna. Także dzieci bardzo przeżyły śmierć ojca, którego często wspominają do chwili obecnej i odwiedzają jego grób. Ż. B. długo nie chciała wychodzić z domu, korzystała z pomocy psychiatry i psychologa szkolnego. M. B. również obecnie odczuwa brak ojca i dopytuje o niego. Powódce trudno pogodzić się że dzieci wychowują się bez ojca i często im o ojcu opowiada. Sąd Okręgowy ustalił też, że na podstawie ugody sądowej pozwana zobowiązała się do zapłaty powodom jednorazowego odszkodowania w wysokości odpowiednio 20.000zł, 15.000zł i 10.000zł oraz skapitalizowanej renty wyrównawczej. Powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 70.000 zł na rzecz S. B. i po 50.000zł na rzecz Ż. i M. B. tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią R. B.. Pozwana odmówiła dobrowolnego spełnienia świadczenia.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powództwo jest częściowo zasadne. Jako ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazał stanowisko, iż więź rodzinna jest dobrem osobistym, którego naruszenie uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art.448 k.c. w związku z art.24 § 1 k.c., jeżeli śmierć osoby bliskiej nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008r., kiedy to do art.446 k.c. dodano jego § 4. Podstawy odpowiedzialności pozwanej upatrywał zatem w powołanych przepisach oraz art.34 ust. 1 i art.35 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz.392 ze zm.). Sąd wskazał, że szkoda niemajątkowa (krzywda) mieści się w ramach odpowiedzialności za szkodę związaną ze śmiercią w związku z ruchem pojazdu, podkreślił też, że śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Wskazał też, że osoba dochodząca zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej nie jest poszkodowana jedynie pośrednio i może domagać się zadośćuczynienia za jej własną krzywdę, doznaną poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego polegającego na zerwaniu więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Przywołując kryteria ustalenia wysokości zadośćuczynienia Sąd Okręgowy miał na uwadze, że rodzina B. przed śmiercią męża i ojca funkcjonowała prawidłowo, a jej członków łączyły nie tylko więzy wynikające z pokrewieństwa, ale faktyczne bliskie relacje, również w rodzinie wielopokoleniowej obejmującej matkę i dziadków zmarłego, podkreślił, że R. B. był inicjatorem i motorem różnych przedsięwzięć, stanowił oparcie dla swej żony i dzieci. Nagłe zerwanie tej więzi spowodowało szok u obu powódek ponieważ niespodziewanie zburzyło ich poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, również małoletniego M. pozbawiło ojca, potrzebnego w wychowaniu chłopca, a także spokojnego, beztroskiego dzieciństwa skoro w tak młodym wieku przez kilka lat otoczony był ludźmi pogrążonymi w żałobie. Miał na uwadze również okoliczność, że w przypadku powódek konieczne było wsparcie psychiatry i psychologa. Sąd Okręgowy wziął dodatkowo pod rozwagę długi upływ czasu od chwili wypadku, który wpłynął na mniejszą obecnie intensywność negatywnych przeżyć związanych ze śmiercią R. B. i wskazał, że po długotrwałych cierpieniach psychicznych obecnie objawy stresu pourazowego u powodów utrzymują się jedynie w niewielkim nasileniu. Powodowie, choć nadal odczuwają pustkę i smutek, przezwyciężyli trudności - powódka stała się bardziej samodzielna, uzyskała prawo jazdy, dzieci R. B. choć nadal odczuwają brak ojca funkcjonują normalnie - Ż. B. pamięta ojca i tęskni za nim, natomiast M. B. cierpi bo w ogóle ojca nie poznał i bardzo mu go brakuje. W tych okolicznościach Sąd uznał, że kwota 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz każdego z powodów będzie adekwatna do rozmiaru krzywdy, a dalej idące żądania oddalił jako wygórowane. Sąd Okręgowy oddalił również wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa stwierdzając, że istotą sporu była ocena więzi rodzinnych łączących powodów z R. B., a nie ocena rozstroju ich zdrowia, co czyniło opinię zbędną. O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art.14 ust 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), a o kosztach procesu na podstawie art.100 k.p.c., w tym o nieuiszczonych kosztach sądowych na podstawie art.113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014r., poz.2015 ze zm.).

Powodowie zaskarżyli opisany wyrok w części, jakiej ich powództwo oddalono i orzeczono o kosztach procesu. Zarzucili naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia przez sąd materiału dowodowego, polegającego przede wszystkim na przyjęciu wobec całości zgromadzonego materiału dowodowego, że zasądzone kwoty są odpowiednie w zakresie zadośćuczynienia należnego powodom w związku ze śmiercią męża i ojca, a także polegające na oddaleniu wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychologa i psychiatry w na okoliczność ustalenia negatywnych skutków wypadku w sferze emocjonalnej powodów oraz na okoliczność ustalenia czy istnieje konieczność leczenia powodów w związku z dolegliwościami natury psychicznej. Niezależnie od tego skarżący zarzucili również naruszenie art.448 k.c. w związku z art.24 § 1 k.c. przez błędną wykładnię tych przepisów i w konsekwencji zasądzenie zadośćuczynienia rażąco zaniżonego w stosunku do rozmiaru doznanej przez nich krzywdy. W oparciu o przedstawione zarzuty skarżący domagali się zmiany wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów dalszych kwot po 50.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 20 000zł od 8 czerwca 2013r., a od kwoty 30.000 zł od dnia następującego po trzydziestym dniu od doręczenia pozwanej odpisu pozwu, wnieśli nadto o zasądzenie od pozwanej na swą rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja powodów jest słuszna i musi odnieść skutek.

Zasadnie zarzucają skarżący, iż oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii odbyło się z naruszeniem art.227 k.p.c. i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. Odmiennie niż stwierdził Sąd Okręgowy, istotą sporu nie była sama w sobie ocena więzi rodzinnych łączących powodów ze zmarłym R. B., ale przede wszystkim krzywda, jakiej doznali powodowie w wyniku śmierci swego męża i ojca. Dla oceny zakresu krzywdy konieczne zaś było ustalenie skutków w sferze emocjonalnej, w tym zdrowia psychicznego, jakie dotknęły żonę i dzieci zmarłego. Uchybienie to rodziło konieczność uzupełnienia materiału dowodowego w postępowaniu odwoławczym.

W oparciu o opinię biegłej z zakresu psychologii ustalono, że powódka S. B. przez okres około 7 lat doświadczała silnych objawów pourazowego zaburzenia stresowego ( (...)). Jest to zaburzenie o charakterze lękowym, występuje po zdarzeniu, które było psychicznie wyczerpujące i traumatyczne, takie jak wypadek i śmierć męża. Związane z tym objawy obejmują ponowne przeżywanie urazów w snach, powracające myśli i obrazy, jest to rodzaj psychicznego odrętwienia przy współwystępowaniu nadmiernej czujności oraz wzmożenia w sytuacjach zbliżonych do urazu. Z opinii biegłej wynika również, iż pomimo, że powódka adekwatnie pełniła role społeczne i zawodowe, doświadczała objawów wyżej wspomnianego zaburzenia. W chwili obecnej przejawia natomiast cechy osobowości depresyjnej w postaci utrwalonego funkcjonowania depresyjnego, obniżonego nastroju, pesymizmu, płaczliwości, pogorszenia procesów poznawczych szczególnie w pamięci świeżej oraz rozpamiętywania przeszłości. Jak stwierdzono w opinii, od powódki rozwinęły się chroniczne pourazowe zaburzenia stresowe o charakterze depresji reaktywnej (dowód: opinia biegłej K. N., k.177-183). Z kolei na podstawie opinii biegłej z zakresu psychiatrii ustalono, iż powódka nadal przeżywa reakcję żałoby będącą powszechnie spotykaną reakcją psychologiczną i somatyczną na utratę i jej konsekwencje. Jak stwierdziła biegła, żałoba przy znacznym nasileniu objawów spełnia kryteria choroby, jednak chorobą nie jest, pozostaje naturalną reakcją na krytyczne wydarzenie w postaci śmierci. Reakcja ta jest szczególnie nasilona i widoczna w przypadku nagłej śmierci osoby bliskiej, co ma miejsce w przypadku powódki. Ze względu na nasilenie objawów powódka wymaga podjęcia regularnego leczenia w poradni zdrowia psychicznego i wsparcia psychologa. Rokowanie co do jej wyleczenia (normalizacji stanu psychicznego) jest nieprzewidywalne i indywidualne, zależy od przebiegu terapii i całego szeregu zewnętrznych czynników wspierających (dowód: opinia biegłej J. T., k. 221-223). Powódka Ż. twórcy w wyniku śmierci ojca doznała ostrej reakcji na ciężki stres i cierpiała na zaburzenia adaptacyjne. Są to przemijające zaburzenia o znacznym nasileniu, które rozwijają się jako reakcja na wyjątkowy stres psychiczny i fizyczny u osoby nie przejawiającej uprzednio żadnego zaburzenia psychicznego. W przypadku powódki minęły przed upływem 6 miesięcy i pomimo tak trudnego doświadczenia, jakim jest śmierć ojca powódka, rozwijała się prawidłowo w sferach funkcjonowania poznawczego, intelektualnego, emocjonalnego, społecznego i osobowościowego. Obecnie funkcjonuje jako osoba zdrowa psychicznie i nie przejawia zachowań dezaptacyjnych (dowód: opinia biegłej K. N., k.184 - 188). Z kolei powód M. B. pomimo tego, że nie pamięta swojego ojca, jest związany z nim emocjonalnie ponieważ rodzinie kultywuje się pamięć po zmarłym i często przytacza się o nim wspomnienia. W chwili obecnej powód chce sprostać oczekiwaniom nieżyjącego już ojca, i tęskni za nim. Pomimo tak trudnego doświadczenia, jakim była śmierci ojca, powód prawidłowo rozwija się pod względem funkcjonowania poznawczego, intelektualnego, szkolnego i społecznego. Jednakże jego rozwój nadal trwa, a powód wychowuje się w domu, w którym mieszkają same kobiety. Brakuje mu męskiego wzorca i autorytetu, z którym mógłby na bieżąco omawiać swoje dylematy i trudności. Jak wskazał biegła, może to odgrywać duże znaczenie w jego dalszym rozwoju, szczególnie osobowościowym. Do czasu ukształtowania się względnie stałego obrazu siebie i swojej osobowości chłopiec może odczuwać skutki braku ojca (dowód: opinia biegłej K. N., k.189-192).

Z powyższym uzupełnieniem Sąd Apelacyjny przyjmuje ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego i czyni je własnymi. W ich świetle podzielić trzeba zarzut powodów, iż w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art.448 k.c. w związku z art.24 § 1 k.c. Podkreślenia wymaga przy tym, że – jak wynika z poglądu ugruntowanego w judykaturze – ustalenie, jaka kwota zadośćuczynienia w konkretnych okolicznościach jest "odpowiednia", należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. O jej wysokości decyduje przede wszystkim sąd pierwszej instancji. Korygowanie przez sąd drugiej instancji zasądzonego zadośćuczynienia może nastąpić tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Sytuacja tego rodzaju wystąpiła w rozpoznawanym wypadku. Zakres krzywdy każdego z powodów, znajdujący także odzwierciedlenie we wnioskach opinii biegłych, przemawia za przyjęciem, że zasądzone na ich rzecz zadośćuczynienie nie rekompensuje w pełni doznanej krzywdy. Sąd Okręgowy wprawdzie prawidłowo wskazał kryteria, jakimi należy posłużyć się przy ustaleniu wysokości tego świadczenia, jednak wnioski będące wynikiem zastosowania omawianych kryteriów w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie mogą w pełni zyskać akceptacji Sądu Apelacyjnego.

Podkreślenia wymaga, iż mimo upływu 10 lat od wypadku, w którym śmierć poniósł R. B., jego żona, powódka S. B., nadal przeżywa proces żałoby. Związane z tym negatywne stany emocjonalne uległy tak znaczącemu utrwaleniu, że obecnie wymaga ona terapii psychiatrycznej i psychologicznej. Co równie istotne, jej rokowanie co do normalizacji stanu psychicznego jest nieprzewidywalne. Okoliczności te, jak również pozostałe skutki zdarzenia dla życia rodzinnego powódki, ustalone już przez Sąd Okręgowy, przemawiają za uznaniem, że żądana łącznie kwota 100.000zł w żadnym wypadku nie może zostać uznana za wygórowaną.

Pozostali powodowie, mimo przeżytego traumatycznego wydarzenia w postaci śmierci ojca, funkcjonują jak osoby zdrowe psychicznie i nie wykazują zaburzeń adaptacyjnych, ich rozwój przebiegł, a w wypadku powoda M. B. nadal przebiega, prawidłowo. Także i ci powodowie do chwili obecnej tęsknią za ojcem i odczuwają jego brak, nadal także pielęgnują pamięć o nim. W wypadku powoda dodatkowo trzeba zauważyć, że wychowując się w domu zamieszkałym przez same kobiety szczególnie odczuwa brak męskiego wzorca, co może w przyszłości wywrzeć negatywny skutek. Zakres doznanej przez nich krzywdy związanej z drastycznym naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie uzasadnia zasądzenie zadośćuczynienia w łącznej kwocie po 80.000zł. W pozostałym zakresie żądanie nie jako wygórowane podlegało oddaleniu.

Żądanie zasądzenia odsetek znajduje oparcie w art.481 k.c. w związku z art.455 k.c. i art.14 ust.1 powołanej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…). Ponadto – z uwagi na dokonaną z dniem 1 stycznia 2016r. zmianę art.481 § 2 k.c. – począwszy od tej daty od należnej powodom kwoty zasądzono ustawowe odsetki za opóźnienie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny – po myśli art.386 § 1 k.p.c. – zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo S. B. uwzględnił w całości. W konsekwencji zmianie uległo także rozstrzygnięcie o kosztach procesu – na zasadzie art.98 k.p.c. zasądzono od pozwanej na jej rzecz kwotę 3.617zł, na która składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki, zgodne z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz.461) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa. W oparciu o art.113 ust.1 powołanej wyżej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art.98 k.p.c. nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.000zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona. W odniesieniu do pozostałych powodów ich apelacja odniosła skutek co do kwot po 30.000zł i w tym zakresie na podstawie art.386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok podlegał zmianie, w pozostałej części apelację jako niezasadną oddalono po myśli art.385 k.p.c. Ponieważ określenie należnej im sumy zależało od oceny sądu o kosztach postępowania za I instancję Sąd Apelacyjny orzekł po myśli art.100 zdanie drugie k.p.c., obciążając w całości pozwaną kosztami poniesionymi przez powodów (po 3.617zł), nie obciążając ich pozostałą częścią nieuiszczonych kosztów sądowych (art.102 k.p.c.). Jednocześnie na podstawie art.100 zdanie drugie k.p.c. w związku z art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobranie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwot po 4.000zł tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni. Na tej podstawie nakazano także pobrać od pozwanej obciążające ją koszty sądowe w postępowaniu apelacyjnym – opłaty od apelacji w łącznej wysokości 5.500zł (2.500zł +1.500zł+1.500zł) oraz poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa wydatki na opinie biegłych z uwzględnieniem wyniku sporu (1.201,90zł). Mając na uwadze wynik postępowania apelacyjnego, w którym powódka S. B. utrzymała się ze swym roszczeniem w 100%, a pozostali powodowie w 60%, Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanej na rzecz powódki S. B. wykazane koszty pomocy prawnej w wysokości 1.800zł (§ 6 pkt 5 w związku z § 13 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r.), a na rzecz pozostałych powodów po 360zł. W odniesieniu do tych powodów koszty wykazane postępowania apelacyjnego wniosły łącznie 3.600zł (wynagrodzenie pełnomocników stron po 1.800zł). Ponieważ powodowie wygrali to postępowanie w 60%, powinni ponieść 40% związanych z tym kosztów, to jest 1.440zł (3.600zł x 40%). Różnica pomiędzy kosztami poniesionymi, a tymi, które powinni ponieść, wynosi zatem 360zł (1.800zł – 1.440zł).

SSO (del.) Arkadiusz Przybyło SSA Olga Gornowicz – Owczarek SSA Aleksandra Janas

(...)

1.  (...)

2.  (...)

K.,(...)