Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2012 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą w B. k/O.

przeciwko P. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 7 lutego 2011 r. sygn. akt VI GC 172/10

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 5.400 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

(...) Spółka z o.o. w B. wniosła o zasądzenie od P. M. kwoty 410.772 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 19.04.2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu powództwa wskazała, że dochodzona należność obejmuje sumę nierozliczonych środków pieniężnych pobranych przez pozwanego z jej kasy, w okresie od 11.03.2010 r. do 12.04.2010 r., których nie zwrócił mimo kierowanych do niego wezwań o dobrowolną ich wpłatę. Podniosła przy tym, że w/w okresie pełnił on funkcję jej prezesa w jednoosobowym zarządzie spółki, jednakże jak wynika z jego pism stanowiących odpowiedź na te wezwania, środków tych nie przeznaczył na cele związane z jej działalnością, lecz na własną rzecz. Świadczy o tym w szczególności fakt złożenie przez niego oświadczenia o potrąceniu przysługujących mu rzekomo wierzytelności, celem uniknięcia obowiązku zwrotu pobranej gotówki. Zaprzeczyła przy tym, aby przysługiwały mu jakiekolwiek wierzytelności zgłoszone do potrącenia.

Uwzględniając w całości żądanie pozwu Sąd Okręgowy w Opolu – Sąd Gospodarczy wydał w dniu 24.11.2010 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W wymaganym terminie pozwany wniósł przeciwko niemu sprzeciw domagając się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na swoją rzecz od strony powodowej zwrotu kosztów postępowania.

W pierwszym rzędzie zarzucił, że jego stanowisko uzasadnia brak uchwały wymaganej do wywiedzenia powództwa w oparciu o art. 293 k.s.h, o której mowa w art. 228 pkt. 2 k.s.h., a ewentualne podjęcie jej w toku dalszego procesu, ze względu na rygoryzm postępowania gospodarczego, winien skutkować jej pominięciem w oparciu o zasady prekluzji dowodowej.

W dalszej kolejności podniósł, że pobrał dochodzone środki, bo był do tego upoważniony jako prezes w jednoosobowym zarządzie powodowej spółki, a mając na uwadze, że w pewien czas przed odwołaniem nasilał się konflikt między nim, a drugim jej udziałowcem, miał podstawę do obaw, że przysługujące mu wzajemne roszczenia nie zostaną dobrowolnie zaspokojone.

Podniósł również zarzut potrącenia, twierdząc zarazem, że jego wierzytelności, z tytułów wskazanych w uzasadnieniu sprzeciwu, w dacie złożenia przez niego oświadczenia w tym przedmiocie były już wymagalne, gdyż wielokrotnie zwracał się o ich zapłatę.

Wyrokiem wydanym w dniu 7.11.2011 r., pod sygn. akt VI GC 172/10, Sąd Okręgowy w Opolu Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 410.771,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19.04.2010 r. do dnia zapłaty (pkt. I) oraz kwotę 27.756 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt. II).

Podstawą jego wydania był następujący stan faktyczny.

P. M. w okresie od 24.06.2003 r. do 12.04.2010 r. pełnił funkcję prezesa zarządu (...) Spółki z o.o. w B., będąc jednocześnie jednym z dwóch jej wspólników, posiadającym 15% jej udziałów.

W dniach od 11.03.2010 r. do 12.04.2010 r. pozwany wypłacał z kasy powodowej spółki różne kwoty (dokonywane wypłaty szczegółowo zostały opisane w uzas. wyroku k: 157 v.).

Z zestawień nierozliczonych wypłat dokonanych przez pozwanego wynika, że w okresie od dnia 31.03.2010 r. do dnia 7.04.2010 r. suma pobranych środków pieniężnych stanowiła kwotę 472.151,40 zł, natomiast w okresie od dnia 31.03. 2010 r. do dnia 12.04.2010 r. kwotę 410.771,40 zł.

W piśmie z 8.04.2010 r. pełnomocnik J. W., drugiego wspólnika strony powodowej, który posiada 75% jej udziałów i który po odwołaniu pozwanego sprawuje funkcję prezesa zarządu (...) Spółki z o.o. w B., wezwał P. M. do zwrotu środków pieniężnych w kwocie 472.151,40 zł wraz z odsetkami za zwłokę. Podał, że powyższe saldo ujawniło się po dokonaniu przez tegoż wspólnika czynności kontrolnych w trybie art. 212 § 1 k.s.h. Nadto podał, że brak wpłaty wskazanej należności w terminie 5 dni od daty otrzymania niniejszego wezwania, może narazić pozwanego na odpowiedzialność odszkodowawczą względem Spółki w oparciu o przepis art. 293 k.s.h.

W odpowiedzi pozwany zaproponował ugodowe zakończenie wszelkich wymagających tego spraw. W pierwszej jednak kolejności wskazał, że J. W. nie był uprawniony do kierowania wobec niego wezwań do zapłaty, ani przeprowadzania czynności kontrolnych z art. 212 k.s.h., gdyż nie posiadał zgody zarządu spółki do ustalania stanu gotówki w kasach, weryfikowania stanu kont i sporządzania wydruków z jej systemów kasowych. Podniósł, że jedynie on z racji sprawowania funkcji prezesa zarządu był osobą uprawnioną do zarządzania majątkiem i sprawami oraz całokształtem bieżącej działalności gospodarczej, w tym dysponowania środkami pieniężnymi, co wynika zarówno z obowiązujących przepisów prawa jak i § 23 umowy spółki. Nadto podał, że z dokonanego przez niego rozliczenia, w związku z odwołaniem go w dniu 12.04.2010 r. z funkcji prezesa zarządu wynika, że na dzień 30.04.2010 r. w jego dyspozycji znajdowały się środki pieniężne w kwocie 410.965,73 zł, a jednocześnie według stanu na ten dzień przysługiwała mu w stosunku do Spółki wierzytelności w wysokości 402.423 zł. Wynikały one z tytułu:

a) niezapłaconych należności z faktur VAT nr (...); (...) i (...). – kwota 166.109 zł;

b) odszkodowania za bezumowne korzystanie przez Spółkę z samochodów pozwanego (tj. C. (...) nr rej . (...) w okresie od 01.2005 r. do 05.2010 r.; C. (...) nr rej . (...) w okresie od 10.2009 r. do 05.2010 r.; C. (...) nr rej . (...) w okresie od 10.2007 do 05.2010 r.; F. (...) nr rej . (...) w okresie od 01.2005 r. do 05.2010 r. oraz R. (...) nr rej (...) od 01.2009 r. do 05.2010 r.) – kwota 97.600 zł, obliczona według wartości odtworzeniowej tych samochodów;

c) odszkodowania za bezumowne korzystanie przez Spółkę z regałów pozwanego znajdujących się w magazynach w oddziałach Spółki w W. w okresie od 07.2006 r. do 05.2010 r., w S. w okresie od 08.2006 r. do 05.2010 r. i P. w okresie od 01.2006 r. do 05.2010 r. - kwota 66.437 zł;

d) odszkodowania za bezumowne korzystanie przez Spółkę z powierzchni hali w J., z przeznaczeniem pod warsztat w okresie od stycznia do marca 2010 r. - kwota 58.194 zł.

W piśmie z 4.05.2010 r. zatytułowanym „oświadczenie o skorzystaniu z prawa potrącenia” pozwany podał, że w wyniku rozliczenia znajdujących się w jego dyspozycji środków pieniężnych ustalił, iż na dzień 30.04.2010 r. w dyspozycji jego znajduje się kwota 413.065,73 zł, przy czym równocześnie ustalił, iż przysługuje mu w stosunku do powodowej Spółki wierzytelność w łącznej wysokości 402.423 zł, z tytułów tożsamych jakie podał we wskazanym wyżej piśmie z tej samej daty. Jednocześnie dodał, że na podstawie art. 498 k.c. dokonuje potrącenia przysługujących mu wierzytelności w łącznej wysokości 402.423 zł z wierzytelnością przysługującą (...) Spółce z o.o. w stosunku do niego w wysokości 413.065,73 zł, przez co na skutek dokonanego potrącenia obie wierzytelności uległy umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej.

Dnia 14.05.2010 r. pełnomocnik powódki podał, że co prawda pozwany w okresie sprawowania funkcji prezesa zarządu był uprawniony do prowadzenia jej spraw, a uprawnienie to expressis verbis wynika z art. 201 §1 i 204 §1 k.p.c., to jednak, od członka zarządu spółki przepisy powszechnie obowiązujące wymagają prowadzenia spraw spółki z należytą starannością i zakazują mu działania na szkodę spółki.

Odnośnie złożonego przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu wskazał, że nie mogło wywołać żadnego skutku prawnego, gdyż zgodnie z treścią art. 498 §1 k.c. niezbędnym warunkiem dla jego dokonania jest istnienie wzajemnych wierzytelności, a tymczasem wierzytelności rzekomo przysługujące pozwanemu w stosunku do powódki w rzeczywistości nie istnieją.

W piśmie z dnia 16.11.2010 r. powódka wezwała pozwanego do zwrotu środków pieniężnych pobranych z kasy (...) Spółki z o.o. w kwocie 410.771,40 zł zgodnie z saldem według stanu na dzień 15.11.2010 r., w terminie do dnia 21.11.2010 r. Jednocześnie podała, że złożone przez pozwanego oświadczenie o potrąceniu jest bezskuteczne z uwagi na brak istniejących i wymagalnych po jego stronie wobec Spółki, wierzytelności.

W korespondencji mailowej kierowanej do J. W. pozwany P. M. proponował wzajemne rozliczenie z kwoty 410.771,40 zł.

W dniu 21.01.2011 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) Spółki z o.o. w B. podjęło uchwałę nr (...) iż postanawia dochodzić od byłego Prezesa Zarządu P. M. roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez niego Spółce przy sprawowaniu zarządu. Nadto zatwierdziło wszelkie czynności podjęte dotychczas przez Zarząd Spółki, w celu dochodzenia roszczeń wskazanych w niniejszej uchwale, a w szczególności zatwierdziło oraz poparło wytoczone przeciwko pozwanemu powództwo o zapłatę 410.771,40 zł oraz 985.491,60 zł w sprawach, które toczyły się wówczas przed Sądem Okręgowym w Opolu.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazał, że mając na uwadze fakt, że pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 22.11.2010 r., a stosowana uchwała Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej spółki, zawierająca postanowienie o dochodzeniu od pozwanego roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy sprawowaniu przez niego zarządu, została podjęta na podstawie art. 228 pkt 2 k.s.h. w dniu 21.01.2011 r., to bez względu na ocenę zasadności jego twierdzeń, że zastosowanie w niniejszej sprawie znajdzie przepis art. 17 §1 k.s.h., termin o jakim mowa w jego § 2 został zachowany.

Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, jakoby dołączenie tej uchwały w kolejnym (poza pozwem) piśmie procesowym skutkował jej pominięciem. Odwołując się do poglądów Sądu Najwyższego na tle wykładni w art. 479 ¹² § 1 k.p.c. oraz zakresu dyskrecjonalnej władzy sędziego, wyznaczonej granicami przepisów prawa procesowego wskazał, że okoliczności niniejszej sprawy uzasadniały dopuszczenie dowodu z tego dokumentu.

W dalszej kolejności zwracając uwagę na fakt, że spór między stronami sprowadzał się do ustalenia skuteczności zgłoszonego przez pozwanego potrącenia, z bezspornie przysługującymi stronie powodowej należnościami objętymi żądaniem pozwu, Sąd Okręgowy dokonał oceny, że pozwany nie zdołał wykazać, że jego oświadczenie o potrąceniu wywołało skutek w postaci wzajemnego umorzenia tych wierzytelności.

W tej kwestii wskazał na brak przedstawienia przez niego dowodów, w oparciu o które można by było dokonać oceny zasadności jego roszczeń wobec powodowej spółki. Za bezzasadny uznał przy tym wniosek pozwanego, aby zobowiązać powódkę do przedstawiła dowodów, na które on się powoływał, wskazując, że jego uwzględnienie doprowadziłoby do odwrócenia ciężaru dowodu, podczas, gdy instytucja ta może mieć miejsce jedynie w wyjątkowych przypadkach np. w razie zniszczenia dowodów, albo w razie udaremnienia postępowania dowodowego, które to sytuacje nie miały miejsca.

Wskazał również na okoliczności, które podważały wiarygodność twierdzeń pozwanego, że nie miał możliwości przedłożenia wnioskowanych przez niego dowodów. Między innymi zwrócił uwagę, że podnosząc na rozprawie w dniu 31.01.2011 r. zarzut, że brak załączników wymienionych w sprzeciwie był brakiem formalnym, do którego uzupełnienia winien zostać wezwany przez Sąd, przyznał zarazem, że posiada kopie powołanych dokumentów, ale ich sądowi nie przedłożył.

Wyjaśnił przy tym, że brak wezwania do uzupełniania braków formalnych sprzeciwu w tym zakresie, wynikał z tego, że pozwany w jego uzasadnieniu podnosił, iż nie jest w posiadaniu takich dokumentów.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że pozwany nie zdołał wykazać, że jego oświadczenie o potrąceniu wywołało skutek w postaci umorzenia wierzytelności dochodzonej przez powódkę, bowiem za nieudowodnione należy uznać jego twierdzenia, że przysługiwały mu wobec niej wierzytelności, objęte tym oświadczeniem i były one wymagalne.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy rozstrzygnął stosownie do jego wyniku, w oparciu o art. 98 k.p.c.

We wniesionej od tego wyroku apelacji, pozwany zaskarżając go w całości, zarzucił Sądowi Okręgowemu, że przy jego wydaniu dopuścił się:

1. obrazy przepisów postępowania, co miało wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a) art. 479 ¹² §1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i dopuszczenia w poczet materiału dowodowego - dowodu z dokumentu - w postaci uchwały Zgromadzenia Wspólników powodowej Spółki nr (...) z dnia 21.01.2011 r. w sytuacji, gdy dowód ten był dowodem spóźnionym, a więc winien zostać oddalony, a następnie czynienie ustaleń faktycznych w oparciu o tenże dowód, co skutkowało uznaniem, że wytoczenie niniejszego powództwa zostało dokonane w sposób zgodny z prawem;

b) art. 479 ¹⁴ §2 k.p.c. w zw. z art. 479 ¹⁴ a, art. 130 §1 k.p.c., art. 128 k.p.c., art. 126 §1 pkt. 5 k.p.c., art. 129 § 4 k.p.c., art. 208 k.p.c. i 217 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż niedołączenie do sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym załączników nie jest brakiem formalnym pisma podlegającym uzupełnieniu w trybie wezwania sądowego, a nadto, iż jest ono tożsame z naruszeniem obowiązku powołania wszelkich wniosków dowodowych w sprzeciwie, co skutkowało przyjęciem, że powołane w sprzeciwie wnioski dowodowe są objęte prekluzją dowodową, a pozwany nie udowodnił podnoszonych przez siebie twierdzeń i zarzutów, wskutek czego zgłoszony w sprzeciwie zarzut potrącenia nie został uwzględniony;

c) art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 328 §2 k.p.c. poprzez oddalenie dowodów z zeznań świadków wskazanych w pisemnym sprzeciwie oraz dowodu z opinii biegłych w sytuacji, gdy miały one istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a szczególności służyły wykazaniu faktu i czasookresu korzystania przez powódkę z rzeczy należących do pozwanego, ich ilości, wartości wynagrodzenia przypadającego pozwanemu z tego tytułu oraz poprzez nieuzasadnienie stanowiska Sądu i pominięcie argumentacji w tym zakresie;

d) art. 248 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie zobowiązania powódki do przedłożenia dowodów z dokumentów wskazanych enumeratywnie w sprzeciwie w sytuacji, gdy znajdowały się one w jej wyłącznym posiadaniu i stanowiły dowód faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;

e) art. 5 k.p.c. poprzez naruszenie zasady równego traktowania stron w sytuacji dopuszczenia spóźnionego dowodu powoda w postaci uchwały Zgromadzenia Wspólników powodowej Spółki nr (...)z dnia 21.01.2011 r., przy jednoczesnym oddaleniu wszelkich dowodów powołanych przez pozwanego;

2. błędu w przyjętych ustaleniach faktycznych, mających istotny wpływ na treść wyroku, poprzez uznanie, iż:

a) pozwany pobrał w sposób bezprawny z kasy powodowej spółki środki pieniężne na cele własne nie związane z działalnością gospodarczą Spółki, opierając się w tym zakresie wyłącznie na twierdzeniach pełnomocnika powoda oraz fakcie złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu, co skutkowało jednocześnie naruszeniem przepisu art. 233 k.p.c. i art. 227 k.p.c. tj. naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów oraz konieczności udowodnienia faktów istotnych w sprawie przez stronę powodową, która wywodzi z nich skutki prawne;

3. naruszenia prawa materialnego tj. art. 293 k.s.h. poprzez jego zastosowanie w sprawie w sytuacji, gdy z materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, aby pozwany w sposób bezprawny i zawiniony pobrał na własne potrzeby środki pieniężne z kasy powodowej spółki.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych, za obie instancje.

Na wypadek nie uwzględnienia tego żądania wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu, Wydział VI Gospodarczy w Opolu do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny uzupełnił ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, w następującym zakresie:

Wyrokiem z dnia 17.01.2011 r., wydanym pod sygn. akt VI GC 119/11, w sprawie z powództwa P. M. przeciwko (...) Spółce z o.o. w B. o ustalenie nieistnienia, uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały nr (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej spółki z dnia 21.01.2011 r., Sąd Okręgowy w Opolu w pkt. 1 oddalił powództwo o uchylenie uchwały, a w pkt. 2 unieważnił uchwałę nr (...) Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) spółki z o.o. w B. z dnia 21.01.2011 r.

Podstawą uwzględnienia powództwa w/w zakresie, było uznanie za zasadne twierdzeń powoda, że nadzwyczajne zgromadzenie wspólników, na którym podjęta została zaskarżona uchwała, zostało wadliwie zwołane tj. z naruszeniem dwutygodniowego terminu, o którym mowa w art. 238 k.s.h., a przy tym w ogóle się nie odbyło, gdyż większościowy wspólnik i jednocześnie prezes zarządu J. W. w czasie i miejscu, w którym zgromadzenie miało się odbyć, nie przebywał.

Wniesiona przez pozwaną w tej sprawie spółkę apelacja, została oddalona przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem wydanym w dniu 1.03.2012 r., pod sygn. akt I ACa 115/12.

[okoliczność bezsporna, znana tut. Sądowi z urzędu]

W dniu 5.12.2011 r. na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników (...) Spółki z o.o. w B. podjęta została uchwała nr (...) o dochodzeniu od byłego prezesa zarządu P. M., roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez niego spółce przy sprawowaniu zarządu (§1), o zatwierdzeniu wszelkich czynności podjętych dotychczas przez zarząd spółki, w celu dochodzenia roszczeń wskazanych w §1 tej uchwały, w szczególności poprzez zatwierdzenie oraz poparcie wytoczenia przeciwko P. M. powództw o zapłatę kwot: 410.771,40 zł oraz 985.491,60 zł, w sprawach, które toczyły się wówczas przed Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu (§2). Wykonanie niniejszej uchwały zostało powierzone zarządowi spółki (§3).

[w/w uchwała k: 250]

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Podstawą jej rozpoznania był stan faktyczny ustalony przez Sąd Okręgowy, uzupełniony o powyższe okoliczności, które odnosiły się do zdarzeń zaistniałych po wydaniu zaskarżonego wyroku.

Przed przystąpieniem do omówienia podniesionych w jej ramach zarzutów koniecznym jest uprzednie odniesienie się do zgłoszonego przez pozwanego w trybie art. 162 k.p.c. zarzutu naruszenia przez Sąd Apelacyjny regulacji wynikających z art. 479 ¹² §1 k.p.c. oraz art. 381 k.p.c., poprzez dopuszczenie na rozprawie w dniu 12.04.2012 r., dowodu z w/w uchwały podjętej na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników powodowej spółki w dniu 5.12.2011 r.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że wykluczone jest łączne naruszenie tych przepisów, bowiem pominięcie zgłoszonych przez stronę nowych faktów i dowodów w oparciu regulację wynikającą z art. 381 k.p.c., możliwe jest jedynie w odniesieniu do tych spośród nich, które nie uległy prekluzji na podstawie art. 479 ¹² §1 k.p.c. Kwestią podstawową dla uznania braku zasadności tego zarzutu jest jednakże to, że obie te regulacji mają zastosowanie do dowodów, które mogły i powinny być zgłoszone w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a zatem nie odnoszą się do tych, które mogły być zgłoszone dopiero w postępowaniu apelacyjnym.

Podjęcie przedmiotowej uchwały było nową okolicznością, która zaistniała już po wydaniu zaskarżonego wyroku, a zatem nie było przesłanek do uznania wniosku strony powodowej o dopuszczenie z niej dowodu za sprekludowanego, w świetle rygorów wynikających z tych przepisów.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w apelacji, należy na wstępie wskazać, że wobec prawomocnego rozstrzygnięcia, co do nieważności uchwały nr (...)Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) spółki z o.o. w B. z dnia 21.01.2011 r., bezprzedmiotowym stało się dokonywanie oceny zasadności twierdzeń pozwanego, co do naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 479 ¹² §1 k.p.c. oraz art. 5 k.p.c., poprzez dopuszczenie jej w poczet materiału dowodowego. W związku z wydaniem tego orzeczenia koniecznym stała się natomiast ocena trafności zaskarżonego wyroku, w świetle odpadnięcia jednej z koniecznych przesłanek uwzględnienia przez Sąd Okręgowy powództwa - opartego na art. 293 k.s.h., jaką było istnienie uchwały, podjętej w trybie art. 228 ust. 2 k.s.h., o pociągnięciu pozwanego do odpowiedzialności odszkodowawczej wobec powodowej spółki. Rozpatrując tą kwestię należało jednakże uwzględnić fakt zaistnienia nowej okoliczności, związanej z podjęciem uchwały w tym przedmiocie przed zamknięciem rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku kończącego postępowanie w niniejszej sprawie.

Na tym tle koniecznym jest odniesienie się do podnoszonego przez pozwanego już w sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzutu, że uchwała taka winna być podjęta przed wytoczeniem powództwa, gdyż zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 k.s.h. czynność prawna, dla ważności której ustawa wymaga zgody wspólników wyrażonej w tej formie, bez tej zgody jest nieważna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko pozwanego w tym zakresie należy uznać za nietrafne, bowiem jak wynika z literalnej treści niniejszego przepisu ma on zastosowanie wyłącznie do podejmowanych przez spółkę czynności prawnych, a zatem takich czynności, które pociągają za sobą skutek materialnoprawny związany z powstaniem, zmianą lub ustaniem stosunku prawnego. Do czynności tych nie należy wytoczenie powództwa oraz jego dalsze popieranie, bowiem są to czynności mające charakter procesowy. Przeciwko koncepcji pozwanego przemawia również przewidziany w niniejszym przepisie skutek nieważności dokonania czynności prawnej podjętej bez wymaganej uchwały organów spółki, który nie może mieć zastosowanie, ani w odniesieniu do czynności wniesienia pozwu w danej sprawie, ani też w odniesieniu do czynności procesowych podejmowanych na dalszym etapie postępowania, po jego doręczeniu stronie pozwanej. Brak tej uchwały, niezależnie od wykazania przez powoda zasadności pozostałych przesłanek odpowiedzialności pozwanego stanowi podstawę oddalenia powództwa z przyczyn merytorycznych, a nie z powodu nieważności dokonania czynności bez jej uprzedniego podjęcia.

Wymóg jej podjęcia w świetle dyspozycji art. 228 ust. 2 k.s.h., stanowi zatem konieczną przesłankę uwzględniania powództwa opartego na art. 293 §1 k.s.h., przy czym zgodnie z art. 316 §1 k.p.c., Sąd wydając wyrok zobowiązany jest brać pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a nie stan rzecz istniejący, na którymś z wcześniejszych etapów danej sprawy.

Jak wynika z powyższych ustaleń na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników powodowej spółki w dniu 5.12.2011 r. zapadła uchwała w sprawie dochodzenia roszczeń od pozwanego o naprawienie wyrządzonej jej szkody przy sprawowaniu przez niego zarządu (min. w zakresie objętym żądaniem pozwu) oraz zatwierdzeniu wszystkich czynności podjętych przez jej zarząd w tym kierunku, co daje podstawę do uznania, że stwierdzenie nieważności poprzednio podjętej uchwały w tym przedmiocie, nie miało wpływu na ocenę trafności zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się do dalszych zarzutów podniesionych w ramach apelacji, należy wskazać na bezzasadność twierdzeń pozwanego, co do naruszenia przez Sąd Okręgowy granic swobodnej oceny dowodów wyznaczonych w ramach art. 233 k.p.c. oraz naruszenia art. 227 k.p.c., poprzez uznanie, że pobrał on z kasy powodowej spółki środki w kwocie objętej żądaniem pozwu na własne cele, a nie na cele związane z prowadzoną przez nią działalnością.

Rozpatrując ten zarzut należy zwrócić uwagę, że pozwany nie kwestionował, ani wysokości pobranych przez niego środków w zakresie poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń, ani też salda podlegającego rozliczeniu wzajemnemu na kwotę objętą żądaniem pozwu. Wobec braku przeznaczenia tych środków w okresie pełnionej funkcji prezesa spółki na cele związane z jej działalnością, jak również niewskazania jakichkolwiek okoliczności, z których wynikałoby, że na takie właśnie cele zostały one pobrane, a jedynie z przyczyny pozbawienia go pełnienia tej funkcji nie mogły być one zrealizowane, za w pełni logiczny należy uznać wniosek, że jedynym faktycznym powodem dokonania tych wypłat było zapewnienie sobie możliwości zaspokojenia swoich roszczeń poprzez dokonanie potrącenia wzajemnych wierzytelności. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na ten fragment sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty, w którym wskazał, iż „jeszcze przed jego odwołaniem z pełnionej funkcji nasilił się konflikt pomiędzy nim, a drugim ze wspólników, co uzasadniało jego przypuszczenie, że powodowa spółka w sposób dobrowolny nie ureguluje swoich zobowiązań względem niego” (k: 112). Był on zatem świadomy spornego charakteru tych roszczeń, dlatego też skorzystanie z możliwości swobodnego podejmowania decyzji, co do wypłaty środków z kasy spółki, wynikająca z racji pełnienia przez niego funkcji prezesa w jednoosobowym jej zarządzie, dla zabezpieczenia realizacji własnych celów, a nie celów związanych z jej działalnością, jak trafnie zarzuciła strona powodowa było działaniem na jej szkodę w rozumieniu art. 293 k.s.h.

W dalszej kolejności wymaga oceny zasadność zarzutów pozwanego, co do naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów postępowania wskazanych w pkt. 1 b, c, d apelacji, poprzez wadliwie przeprowadzone postępowania dowodowego, na skutek czego miał on zostać pozbawiony możliwości wykazania okoliczności uzasadniających jego twierdzenia o przysługujących mu wzajemnie wierzytelnościach wobec powodowej spółki, objętych oświadczeniem o ich potrąceniu z należnością objętą żądaniem pozwu, oraz uznania podniesionego przez niego w tym zakresie zarzutu za nieudowodniony.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzuty te należało uznać za nieuzasadnione. W szczególności brak jest jakichkolwiek podstaw do wywodzenia przez pozwanego pozytywnych dla niego skutków prawnych, z racji uchybienia procesowego, jakim niewątpliwe był brak wezwania go przez Przewodniczącego, w trybie art. 130 §1 k.p.c. w zw. z art. 128 §1 k.p.c., do uzupełnienia braków formalnych wniesionego przez niego sprzeciwu od nakazu zapłaty, poprzez dołączenie wymienionych w nim załączników wraz z ich odpisami dla strony przeciwnej. Należy wskazać, że na skutek braku tego wezwania i nadania sprawie dalszego biegu, poprzez doręczenie odpisu tego sprzeciwu stronie powodowej, stworzona została pozwanemu możliwość przedstawienia tych załączników w toku dalszego procesu, bez negatywnych dla niego skutków procesowych, jednakże z możliwości tej nie skorzystał. Jak wynika z treści protokołu rozprawy jaka odbyła się przed Sądem Okręgowym w Opolu w dniu 31.01.2008 r. (k:148), pełnomocnik pozwanego ograniczył się do sformułowania wobec sądu zarzutu braku wezwania go do uzupełnienia braków formalnych sprzeciwu, abstrahując od tego na jakim etapie była wówczas ta sprawa, jak również od tego, że zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z art. 6 k.c. to na stronie, która wywodzi skutki prawne z określonego faktu, ciąży obowiązek jego wykazania. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w dniu tej rozprawy dysponował on kopiami tych dokumentów, jednakże nie przedłożył ich, gdyż nie zostały one uwierzytelnione (k:150).

W związku z ograniczeniem się przez pozwanego do złożenia wniosków dowodowych z dokumentów, co do których nie wskazał, aby zachodziły jakiekolwiek przeszkody w ich przedstawieniu, uzasadniało to decyzję o ich oddaleniu wobec braku możliwości przeprowadzenia z nich dowodów.

Odnosząc się z kolei do zarzuty pozwanego, co do naruszenia przepisów procesowych poprzez odmowę przeprowadzenia dowodów z zeznań zawnioskowanych przez niego świadków oraz opinii biegłego, należy wskazać na brak ich skuteczności, w świetle rygorów wynikających z art. 162 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były na nim obecne - na najbliższym posiedzeniu, zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu, przy czym strona, która zastrzeżenia nie zgłosiła, traci prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu albo, że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. W kwestii tej wypowiadał się Sąd Najwyższy w uchwale z 27.10.2005 r. III CZP 55/05 (OSNC 2006 Nr 9, poz. 144) w odniesieniu do postanowień dowodowych, wyrażając podzielony przez Sąd Apelacyjny pogląd, że strona nie może skutecznie zarzucić w apelacji uchybienia przez sąd pierwszej instancji przepisom postępowania, polegającego na wydaniu postanowienia, które może być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności, jeśli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie w toku posiedzenia, a w razie nieobecności – na najbliższym posiedzeniu, chyba że niezgłoszenie zastrzeżenia nastąpiło bez jej winy. W niniejszej sprawie pozwany reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, po wydaniu przez Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 31.01.2011 r. postanowienie o oddaleniu wniosków dowodowych (k: 150), nie zgłosił zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c., w odniesieniu do nieuwzględnienia jego wniosków w omawianym obecnie zakresie, stąd też utracił prawo do powoływania się na uchybienia procesowe z tym związane na dalszym etapie postępowania, gdyż te nie należą do kategorii podlegającej uwzględnieniu z urzędu, ani też w stanie sprawy nie zachodzi brak winy w niezgłoszeniu tego zastrzeżenia (zresztą na tą okoliczność skarżący nie powoływał się w apelacji).

Już jedynie na marginesie można zwrócić uwagę, że brak było jakichkolwiek przesłanek do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego w niniejszej sprawie, mając na uwadze: brak materiału dowodowego, który mógłby stanowić przedmiot dokonywanej przez biegłego oceny, brak okoliczności, z których wynikałoby, że zachodziła potrzeba wsparcia się wiedzą specjalistyczną biegłego, którą nie dysponował rozpatrujący tą sprawę sąd, a co najistotniejsze zawnioskowanie go na okoliczność ustalenia faktów, których obowiązek wykazania ciążył na pozwanym jako wywodzącym z nich skutki prawne.

Z kolei w odniesieniu do wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, należy zwrócić uwagę, że nie wskazał on miejsca ich zamieszkania, ani też innego adresu na, który można by było skierować do nich wezwania do ich stawiennictwa na rozprawę, co uniemożliwiało przeprowadzenie dowodu w tym zakresie.

Za bezzasadny w ocenie Sądu Apelacyjnego należało również uznać zarzut pozwanego, co do braku wezwania strony powodowej do przedłożenia dokumentów wskazanych przez niego w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k:110), odnoszących się do jej stanu majątkowego oraz finansowego, za lata 2005 – 2010.

Abstrahując od trafności argumentacji Sądu Okręgowego, przytoczonej na uzasadnienie braku wezwania w tym zakresie, należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenia. Wbrew twierdzeniem apelującego, jak wynika z okoliczności niniejszej sprawy, na tle zebranego w sprawie materiału dowodowego, brak jest podstaw do uznania, aby dokumenty te mogły stanowić źródło ustalenia faktów, które mogłyby mieć takie znaczenie. W szczególności nie sposób uznać, aby miały one stanowić same przez się dowód przysługujących pozwanemu wierzytelności w zakresie objętym złożonym przez niego oświadczeniem o ich potrąceniu z dochodzoną przez stronę powodową należnością.

Niezależnie od powyższej argumentacji, należy wskazać na bezprzedmiotowość przeprowadzenia dowodów na okoliczność przysługujących mu roszczeń wobec powodowej spółki, skoro jak trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, brak było dowodów na poparcie jego twierdzeń, że w dacie złożenia przez niego oświadczenia o potrąceniu wskazanych przez niego wierzytelności, były one wymagalne, co warunkowało jego skuteczność w świetle dyspozycji art. 498 §1 k.c.

W świetle tych okoliczności, w ocenie Sądu Apelacyjnego, należało zatem uznać, że strona powodowa wykazała wszystkie przesłanki uzasadniające uwzględnienie dochodzonych przez nią roszczeń opartych na art. 293 k.s.h.

W szczególności zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że poniosła ona szkodę poprzez zrealizowanie przez pozwanego wypłat środków pieniężnych w kwocie objętej żądaniem pozwu na inne cele, aniżeli związane z jej działalnością, jak również, że ponosi on za to odpowiedzialność, bowiem jako prezes zarządu powodowej spółki w tym okresie, wykorzystał swoją funkcję do realizacji tych wpłat na własną rzecz. Wykazała również, że w zakresie odnoszącym się do dochodzonych w niniejszej sprawie roszczeń zapadła stosowna uchwała w trybie art. 228 ust. 2 k.s.h.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego uznając ją za bezzasadną.

Zgodnie z żądaniem strony powodowej, orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego, stosownie do jego wyniku, w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 kpc w zw. z § 6 pkt 7 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…)

bp