Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 lutego 2016r.

Sąd Rejonowy w Wyszkowie Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Artur Kowalski

Protokolant: Aleksandra Kulesza

po rozpoznaniu w dniu 01 lutego 2016r. w Wyszkowie

na rozprawie spraw

I. z wniosku H. K., E. P. (1), A. P. (1), A. P. (2), W. M. i K. M.

z udziałem Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z., J. Z. i H. Z., B. P., D. P., E. P. (2), J. R., A. T. (1), A. T. (2), L. T., S. T., A. P. (3), W. P., M. B.

o ustanowienie drogi koniecznej

II. z wniosku Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z.

z udziałem J. Z., H. Z., B. P., D. P., E. P. (2), J. R., A. T. (1), A. T. (2), L. T., S. T., A. P. (3), W. P., M. B.

o ustanowienie drogi koniecznej

postanawia:

I. w sprawie z wniosku H. K., E. P. (1), A. P. (1), A. P. (2), W. M. i K. M. o ustanowienie drogi koniecznej:

1.  ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonych w miejscowości T., gm. W. stanowiących działki oznaczone numerami ewidencyjnymi:

a/ (...) której aktualnym właścicielem jest H. K., dla której Sąd Rejonowy w Wyszkowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...),

b/ (...) której aktualnym właścicielem jest E. P. (1), dla której Sąd Rejonowy w Wyszkowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...),

c/ (...)której aktualnymi właścicielami na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej jest W. i K. A. małżonkowie M., dla której Sąd Rejonowy w Wyszkowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...),

- służebność drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa pozostającej w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa D. w Z. stanowiącej działkę położoną w miejscowości S., gm. W., oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której nie jest prowadzona księga wieczysta oraz na nieruchomości stanowiącej własność na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej J. i H. małżonków Z. stanowiącej działkę położoną w miejscowości T., gm. W., oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Wyszkowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) – według przebiegu wykreślonego jako wariant 2 w granicach punktów oznaczonych szczegółowo na mapie sporządzonej przez biegłego geod. upr. mgr inż. A. M. w dniu 25 kwietnia 2014r. przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Starosty (...) w dniu 09 maja 2014r. pod Nr P. (...).(...) stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia,

2.  oddalić wniosek A. P. (1) i A. P. (2) o ustanowienie służebności drogi koniecznej,

3.  zasądzić na rzecz J. Z. i H. Z. solidarnie:

a/ od H. K. kwotę 1.933,33 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści trzy złote 33/100),

b/ od E. P. (1) kwotę 1.933,33 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści trzy złote 33/100),

c/ od W. i K. A. małż. M. solidarnie kwotę 1.933,33 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści trzy złote 33/100),

płatne w terminie 1 tygodnia od uprawomocnienia się postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności – tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności opisanej w pkt 1,

4.  zasądzić na rzecz Skarbu Państwa - Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z.:

a/ od H. K. kwotę 680 zł (sześćset osiemdziesiąt złotych 00/100),

b/ od E. P. (1) kwotę 680 zł (sześćset osiemdziesiąt złotych 00/100),

c/ od W. i K. A. małż. M. solidarnie kwotę 680 zł (sześćset osiemdziesiąt złotych 00/100),

płatne w terminie 1 tygodnia od uprawomocnienia się postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności – tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności opisanej w pkt 1,

5.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego w Wyszkowie tytułem zwrotu części wydatków uiszczonych tymczasowo ze środków budżetowych:

a/ od H. K. kwotę 1.322,87 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia dwa złote 87/100),

b/ od E. P. (1) kwotę 1.322,87 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia dwa złote 87/100),

c/ od W. i K. małż. M. kwotę 1.322,87 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia dwa złote 87/100),

d/ od A. P. (1) i A. P. (2) solidarnie kwotę 1.322,87 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia dwa złote 87/100),

6.  przejąć na rachunek Skarbu Państwa wydatki wywołane czynnościami podejmowanymi w sprawie przez Skarb Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D..

II. w sprawie z wniosku Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z. o ustanowienie drogi koniecznej:

umorzyć postępowanie w sprawie.

Sygn. akt INs 37/13

UZASADNIENIE

H. K., E. P. (1), A. P. (1), A. P. (2) i W. M. wnieśli o ustanowienie na nieruchomości Skarbu Państwa – Nadleśnictwa D. w Z. położonej w S., gm. W. oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) oraz na nieruchomości J. Z. położonej w T. oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) służebność drogi koniecznej na rzecz każdoczesnych właścicieli działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) położonych w T., gm. W. – w miejscu dotychczasowego przebiegu drogi gruntowej według oznaczeń, które znajdą się na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę.

Jako uzasadnienie wniosku wskazali, że droga w takim kształcie istnieje od 40 lat. Wnioskodawcy byli przekonani, że droga na całej swojej długości przebiega przez grunty należące do Nadleśnictwa D.. Uczestnik J. Z. pomimo wieloletniego korzystania z drogi przez wnioskodawców podjął kroki mające na celu zagrodzenie drogi na końcowym fragmencie przebiegającym przez działkę o nr (...).

Pełnomocnictwo złożone przez pełnomocnika wnioskodawców datowane na 22 kwietnia 2013r. (k. 96) obejmowało również umocowanie do działania w imieniu K. M..

Postanowieniem z dnia 06 maja 2013r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników H. Z. i K. M. (k. 101).

Uczestnicy J. i H. małż. Z. nie wyrazili zgody na ustanowienie drogi koniecznej na jakimkolwiek fragmencie działki o nr (...). Podnieśli, że każdy z wnioskodawców może dojeżdżać do drogi publicznej przez teren innych nieruchomości, przedstawiając argumentację w piśmie z dnia 14 maja 2013r. (k. 107-109).

Skarb Państwa – Nadleśniczy Nadleśnictwa D. w Z. sprzeciwił się ustanowieniu drogi koniecznej na działce o nr (...), wskazując że nieruchomość ta nie ma uregulowanego stanu prawnego. Ponadto dojazd do działek wnioskodawców powinien być zapewniony przez teren nieruchomości, z których działki te zostały wydzielone.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników: B. P., D. P., E. P. (2), J. R., A. T. (1), A. T. (2), L. T., S. T., A. P. (3), W. P. (k. 344).

Postanowieniem z dnia 29 września 2015r. Sąd wezwał w charakterze uczestnika M. B. (k. 466).

Wezwani do udziału w sprawie uczestnicy nie wyrazili zgody na ustanowienie drogi koniecznej przez teren będących ich własnością nieruchomości, optując za ustanowieniem drogi koniecznej w wariancie nr 2.

Na rozprawie w dniu 04 listopada 2015r. pełnomocnik Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z. wniósł o ustanowienie drogi koniecznej na rzecz Skarbu Państwa. W piśmie z dnia 16 listopada 2015r. uszczegółowił, że droga konieczna miałaby zostać ustanowiona w wariancie nr 2, z poszerzeniem przejazdu na fragmencie przebiegającym przez działkę o nr (...) do 6 m, bądź też przy zachowaniu wymogu szerokości drogi w wariancie nr 3, bądź nr 1.

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2015r. Sąd wyłączył ze sprawy niniejszej pismo Skarbu Państwa z dnia 16 listopada 2015r. i polecił zarejestrować jako nową sprawę z wniosku Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z. o ustanowienie drogi koniecznej.

Sprawę zarejestrowaną pod sygn. INs 886/15 Sąd postanowieniem z dnia 15 grudnia 2015r. połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. INs 37/13.

Na rozprawie w dniu 01 lutego 2016r. pełnomocnik Skarbu Państwa - Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z. cofnął wniosek o ustanowienie drogi koniecznej.

Pełnomocnik wnioskodawców ani żaden z powstałych uczestników nie wniósł sprzeciwu co do cofnięcia wniosku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Droga leśna biegnąca wzdłuż południowej granicy działki o nr (...) istniała co najmniej od lat 70-tych ubiegłego wieku. Wnioskodawcy a wcześniej ich poprzednicy prawni korzystali z przejazdu po drodze leśnej w sposób niezakłócony dojeżdżając do swoich nieruchomości. W końcowym fragmencie przebiegającym na działce nr (...) droga znajdowała się poza ogrodzeniem wzniesionym przez J. Z.. Przejazd drogą był bezkolizyjny i nie spotykał się z jakimikolwiek protestami ze strony właścicieli działek (...).

O tym, iż fragment drogi gruntowej stanowiącej dojazd do działek wnioskodawców przebiega na pewnym odcinku przez teren działki o nr (...) wnioskodawcy dowiedzieli się dopiero na jesienie 2012r., kiedy J. Z. rozpoczął przygotowywania do budowy ogrodzenia. J. Z. miał przy tym, co najmniej od listopada 2012r., pełną świadomość, że budowie ogrodzenia sprzeciwia się wyraźnie H. K. oraz pozostali wnioskodawcy, którym zagrodzenie przejazdu przez fragment działki o nr (...) uniemożliwia dojazd od drogi publicznej do ich nieruchomości. Pismem Starostwa Powiatowego w W. Wydziału A.-Budowlanego z dnia 27 listopada 2012r. J. Z. został wezwany do natychmiastowego zaprzestania wykonywania ogrodzenia na swojej działce do czasu ustanowienia drogi koniecznej, bądź innego dojazdu do działki H. K., jak również innych działek, których właściciele do tej pory korzystali z przejazdu. J. Z. wstrzymał się z pracami wyłącznie na okres zimowy. Pismem Starostwa Powiatowego w W. z dnia 13 lutego 2013r. H. K. została poproszona o przedłożenie w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma dokumentów potwierdzających ustanowienie drogi koniecznej przez działkę małżonków Z., bądź innego dojazdu do jej działki. Z treści pisma Starostwa Powiatowego w W. datowanego na 01 marca 2013r. wynika, że H. K. odpowiedziała na wcześniejsze pismo w dniu 20 lutego 2013r. i poinformowała, że toczy się postępowanie przed sądem, lecz nie został wyznaczony termin rozprawy. Organ stwierdził brak podstaw do dalszego prowadzenia postępowania administracyjnego oraz odesłał H. K. na drogę postępowania sądowego, informując jednocześnie o przyjęciu zgłoszenia wykonania ogrodzenia działki o nr (...). Pismo takiej treści zostało doręczone do wiadomości J. i H. Z..

J. Z. w kwietniu 2013r. zakończył budowę ogrodzenia na działce o nr (...) pozbawiając w trwały sposób wnioskodawców możliwości przejazdu od drogi publicznej do ich nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 10 maja 2013r. Sąd udzielił zabezpieczenia na czas trwania niniejszego postępowania poprzez nakazanie uczestnikowi J. Z., aby rozebrał ogrodzenie wraz z fundamentem znajdujące się na działce nr (...) na odcinku 4 metrów od strony drogi publicznej zagradzające wjazd na przebiegającą po działce nr (...) drogę gruntową oraz na odcinku 4 metrów od strony działki nr (...) zagradzające wjazd na wymienioną drogę oraz nakazał, aby powstrzymał się od działań utrudniających lub uniemożliwiających korzystanie przez wnioskodawców z przejazdu i przejścia po drodze gruntowej szerokości 4 m przebiegającej po zachodniej części działki nr (...) w sposób w jaki czynili to do momentu wzniesienia ogrodzenia – w terminie 2 tygodni od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Gospodarstwo rolne (...) o pow. 2,69 ha zostało w kwietniu 1984r. podzielone poprzez zbycie na rzecz W. Ł. działki gruntu o numerze (...), na rzecz M. P. działki o numerze (...), na rzecz M. W. działki o nr (...) – stanowiących przed podziałem działkę o nr (...) oraz na rzecz M. K. działek o nr (...). W wyniku podziału każda z działek przeszła na własność innej osoby posiadającej odrębne gospodarstwo rolne.

Działkę o nr (...) nabył S. M. w 1959r. od J. K. w drodze nieformalnej umowy. Postanowieniem z dnia 02 listopada 1993r. Sąd Rejonowy w Wyszkowie w sprawie sygn. akt INs 498/93 stwierdził, że S. i K. małż. M. nabyli przez zasiedzenie z dniem 01 stycznia 1985r. własność nieruchomości stanowiącej działkę gruntu położoną w T. o nr (...) o pow. 0,18 ha. Umową sporządzoną w formie aktu notarialnego w dniu 08 listopada 1996r. rep. (...) S. i K. małż. M. działkę o nr (...) darowali swojemu synowi W. M.. Dojazd do działki o nr (...) odbywał się zawsze drogą leśną, z tym że przed budową obwodnicy przejazd możliwy był również od drugiej strony. Dopiero budowa obwodnicy spowodowała, że droga leśna z jednej strony stała się ślepa i aktualnie możliwy jest nią przejazd jedynie w stronę działki J. Z..

Podział działki o nr (...) skutkował utratą dostępu do drogi publicznej przez wydzielone z niej działki o nr (...). Dostęp do drogi publicznej od strony południowej, oznaczonej aktualnie numerem ewidencyjnymi (...), zachowała natomiast wydzielona działka o nr (...).

Na mapie podziału działki o nr (...) na działki o nr (...) pochodzącej z 1991r. oznaczono od północnej strony drogę o szerokości 4 m zlokalizowaną w miejscu aktualnej drogi leśnej na działce nr (...). Ta właśnie droga zapewniała właścicielom działek o nr (...) dostęp do drogi publicznej. Istnienie tej drogi w terenie i możliwość z niej korzystania spowodowało przeznaczenie działek na cele budowalne i ukształtowało na wiele lat sposób dojazdu do drogi publicznej od północnej strony. Zapewnienie możliwości dojazdu tym działkom drogą leśną powodowało, że właściciele działek o nr (...) celem dojazdu do swoich nieruchomości nigdy nie korzystali z przejazdu przez działkę o nr (...) ani żadną inną zapewniającą dojazd do drogi od strony południowej. Pismem z dnia 26 kwietnia 1995r. ówczesny Nadleśniczy Nadleśnictwa D. w Z. M. T. wyraził w imieniu Nadleśnictwa D. zgodę na korzystanie z drogi leśnej położonej przy oddziale 28, leśnictwa W., obręb T., celem dojazdu do działek (...) w miejscowości T.. gm. W. . Otrzymane zezwolenie pozwoliło na uzyskanie w dniu 24 czerwca 1995r. przez H. K. decyzji o pozwoleniu na budowę budynku mieszkalnego i ogrodzenia działki o nr (...). Istniejący dostęp do drogi leśnej skutkował zlokalizowaniem od strony tej drogi wjazdu na nieruchomość jak i umiejscowieniem od tej strony też szamba. W celu opróżnienia zbiornika na nieczystości pojazd asenizacyjny dojeżdża do działki drogą leśną i od tej strony podłączany jest przewód pobierający nieczystości. Zapewnienie dojazdu drogą leśną powodowało zabudowę na prawie całej szerokości działki. Ustanowienie służebności w wariancie nr 4 po działce nr (...) skutkowałoby brakiem możliwości dojazdu pojazdu do szamba, mając na uwadze że żaden pojazd, a zwłaszcza asenizacyjny - nie jest aktualnie w stanie przejechać obok budynku. Wnioskodawczyni zlokalizowała również od strony drogi leśnej garaż. W okresie kiedy wnioskodawczyni uzyskała zezwolenie Nadleśniczego na dojazd drogą leśną, żadna ze stron nie miała świadomości, że droga w jakimkolwiek odcinku jest własnością innego podmiotu niż Lasy Państwowe. Ustanowienie drogi koniecznej w wariancie nr 4 powodowałoby podział działki o nr (...) na dwie zbliżone powierzchniowo części, całkowicie zaburzając komunikację na działce, skutkując utratą możliwości racjonalnego jej zagospodarowania. Właściciele działki o nr (...) mając świadomość, że sąsiadujące działki mają dostęp do drogi publicznej od strony drogi leśnej zagospodarowali swoją nieruchomość, nie uwzględniając przebiegu ewentualnej drogi przez ich działkę. Droga w tym wariancie znajdowałaby się na tyle blisko domu mieszkalnego, że uniemożliwiłoby to wykorzystywanie działki na cele rekreacyjne, zwłaszcza że przy domu, od strony ewentualnej służebności pobudowany został w ostatnim czasie taras. Poza tym zapewnienie przejazdu właścicielom działek o nr (...) przez działkę o nr (...), nie rozwiązuje kompleksowo kwestii dostępu do drogi publicznej. W takiej sytuacji, dojazd całkowicie odrębnym szlakiem musiałby zostać zapewniony działce o nr (...).

Ustanowienie drogi koniecznej w wariancie nr 4 na działce o nr (...) pozwoliłoby zapewnić dostęp do drogi publicznej wyłącznie działce o nr (...) i byłoby zbyt uciążliwe dla tej pierwszej. Tak ustanowiona droga konieczna zajmowałaby powierzchnię 516 m ² i przebiegałaby prawie przez środek tej nieruchomości, blisko budynku mieszkalnego. Tak przebiegająca droga zakłócałaby komunikację na nieruchomości, stanowiąc zarzewie konfliktów sąsiedzkich, uniemożliwiając podejmowanie na działce o nr (...) jakichkolwiek prac inwestycyjnych.

W zakresie dostępu do drogi przez działkę o nr (...) w wariancie nr 5 aktualne są wszystkie argumenty podniesione powyżej w zakresie zagospodarowania i zabudowy tej działki przy przyjęciu dojazdu od strony drogi leśnej. Ustanowienie służebności w tym wariancie powodowałoby obciążenie działki o nr (...) na rzecz działki (...) odpowiednimi pasami przejazdu. Biorąc pod uwagę wymiary działki o nr (...) ustanowienie służebności w ten sposób pozbawiłoby właściciela tej nieruchomości zasadniczo możliwości jej zabudowy a przynajmniej racjonalnego jej zagospodarowania. Działka o nr (...) obciążona jest służebnością przejazdu na rzecz działki o nr (...). Właściciel działki o nr (...) jest równocześnie współwłaścicielem działki o nr (...) i jest blisko spokrewniony z pozostałymi jej współwłaścicielami. Ustanowienie służebności w wariancie nr 5 powodowały dołączenie do istniejącego przejazdu dodatkowo właścicieli trzech nieruchomości, co skutkowałoby stałymi, codziennymi przejazdami przez teren działki (...) kilku samochodów właścicieli na odcinku około 100m. Przejazd musiałby zostać również udostępniony pojazdom asenizacyjnym, wywożącym śmieci, ratunkowym. Pas nieruchomości wykorzystywany do tej pory sporadycznie do przejazdu przez członka rodziny, stałby się stałym szlakiem komunikacyjnym. Problematyczny byłby również wjazd z tak wytyczonego szlaku na działkę nr (...), uwzględniając, że na granicy działki (...) przy granicy z działkami (...) znajduje się budynek gospodarczy oraz rosną duże dęby. Rodziłoby to również konieczność przebudowy ogrodzeń, ulokowania kilku bram wjazdowych. Na wjeździe na działkę o nr (...) znajduje się brama wjazdowa a cała działka jest trwale ogrodzona. Umożliwienie przejazdu według wariantu nr 5 powodowałoby, że brama wjazdowa na nieruchomość musiałaby pozostawać ciągle otwarta, bądź też każde z gospodarstw domowych musiałoby posiadać odrębne klucze, co poza obciążeniem wynikającym z codziennych przejazdów po działce o nr (...), rodziłoby sytuacje konfliktowe na tle użytkowania samej bramy wjazdowej jak i innych bram zlokalizowanych na szlaku komunikacyjnym.

W wariancie nr 3 służebność na działce nr (...) przebiegałaby na całej jej długości na odcinku około 200 m a służebność łącznie z działką o nr (...) zajęłaby powierzchnię prawie 2.000 m ². Ustanawianie służebności na tak długim odcinku celem zapewnienia dojazdu właścicielom trzech działek byłoby dla działki o nr (...) zbyt dużym obciążeniem. Wytyczony w ten sposób szlak, w chwili obecnej, nie jest w najmniejszym stopniu przystosowany do przejazdu jakichkolwiek pojazdów a nawet do przejścia osób. Teren działki jest zarośnięty a podłoże grząskie ze względu na torfowy charakter terenu. Na drodze przejazdu znajduje się słup trakcji elektrycznej. Jest to również wariant znacznie bardziej kosztowny niż nr 2, samą wartość gruntu podlegającą zajęciu na działce o nr (...) biegły wyliczył na kwotę 28.730 zł, wartość drzewa koniecznego do usunięcia na kwotę 2.713,48 zł. Wartości powyższe nie obejmują kosztów urządzenia drogi na tej działce na odcinku 200 m. Wartość wynagrodzeń w wariancie nr 4 i 5 określona została przez biegłego na kwoty odpowiednio 45.860 zł i 41.760 zł, przy czym wartości te nie uwzględniają kosztów naniesień istniejących na przebiegu drogi. Kwoty wynagrodzeń za ustanowienie służebności wraz z dodatkowymi kosztami w wariantach 3, 4 i 5 przekraczałaby możliwości finansowe wnioskodawców a przede wszystkim byłyby znacznie większe w stosunku do tych wynikłych z ustanowienia służebności według wariantu nr 2.

Zlokalizowanie zjazdu z działki o nr (...) na drogę publiczną w sposób przedstawiony na mapie obrazującej wariant nr 1 nie jest możliwy, gdyż wjazdy na drogę nie mogą być usytuowane w miejscach zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego, a w szczególności w obrębie skrzyżowania lub węzła, w miejscu w którym nie jest zapewniona wymagana widoczność wyjazdu na drogę. Z uwagi na przeznaczenie oraz parametry techniczne ulicy (...) (będącej przed kilkoma laty drogą krajową (...), o klasie GP) aktualnie łączącej węzeł L. trasy ekspresowej S-8 z Gminą W., lokalizację przystanków autobusowych oraz przejść dla pieszych w obrębie skrzyżowania ulicy (...) z drogą nr (...) (T.-F.) oraz potencjalne niebezpieczeństwo powodowane włączaniem się pojazdów do drogi publicznej ze zjazdu, brak możliwości lokalizacji zjazdu wpisanego w geometrię skrzyżowania. Możliwy do zaakceptowania zjazd indywidualny na działkę nr (...), przy przyjęciu minimalnej odległości od osi skrzyżowania wznoszącej 15 m, możliwy jest dopiero w miejscu, gdzie rozpoczyna swój bieg droga zapewniająca przejazd przez działkę o nr (...) do nieruchomości wnioskodawców. Zjazd może być zlokalizowany dopiero od miejsca wjazdu na działkę o nr (...) w wariancie nr 2 wykreślonym przez biegłego geodetę. Brak możliwości usytuowania zjazdu na odcinku położonym bliżej skrzyżowania.

Szlak komunikacyjny w wariancie nr 2 ma prosty przebieg, w przeważającej części obciąża nieruchomość będącą własnością Skarbu Państwa. Przejazd tym szlakiem jest bezkolizyjny i nie powoduje sporów sąsiedzkich. Do jesieni 2012r. przejazd we fragmencie na działce o nr (...) znajdował się poza istniejącym ogrodzeniem. Usytuowanie przejazdu na działce nr (...) powoduje jej podział na dwie części, jednakże nie są to części o zbliżonej chociażby powierzchni. Działka o nr (...) ma aktualnie powierzchnię 1.294 m ^2. Służebność drogi koniecznej ustanowiona została na powierzchni 55 m ², powierzchnia działki w kształcie małego trójkąta, która poprzez ustanowienie służebności utraci dla uczestnika jakiekolwiek znaczenie ma powierzchnię 30 m ². Na skutek ustanowienia służebności uczestnik straci możliwość zagospodarowania działki o nr (...) na łącznej powierzchni 85 m ², do jego dyspozycji pozostanie jeszcze powierzchnia 1.209 m ². Przebieg służebności wytyczony został w dość znacznej odległości od budynku mieszkalnego, nie zaburza komunikacji na działce, nie stwarza przeszkód w jej zagospodarowaniu.

Wartość gruntu na działce o przeznaczeniu budowlanym o nr 134/3 i powierzchni 85 m ² wyceniona została przez biegłego na łączną kwotę 5.800 zł (3.750 zł + 2.050 zł). Wartość gruntu leśnego o pow. 1031 m ² biegły wycenił na kwotę 2.040 zł.

Działka o numerze ewidencyjnym (...) powstała na skutek podziału działki o numerze (...). Mapa podziału przewiduje jako warunek ustanowienie służebności przejazdu o szerokości 4 m, od działki (...), przez teren działki o nr (...) do drogi publicznej nr (...). Decyzją z dnia 07 sierpnia 1998r. Burmistrz Gminy W. zatwierdził projekt podziału działki o nr (...) stanowiącej własność K. i B. małż. P. na działki o nr (...) pod warunkiem, że do działki projektowanej nr (...) przy jej zbywaniu zostanie ustanowiona służebność drogowa. Do przeniesienia własności doszło na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego w dniu 25 sierpnia 1998r. rep.(...)., w treści którego powołano się mapę podziałową jak i decyzję administracyjną Burmistrza Gminy W. o Nr G- (...).

Umową sporządzoną w formie aktu notarialnego w dniu 09 marca 2004r. rep. (...) W. M. i K. M. z dniem sporządzenia aktu rozszerzyli ustrój wspólności ustawowej m.in. na działkę położoną w T. oznaczoną numerem ewidencyjnymi (...).

W dniu 23 marca 2004r. W. i K. M. w sprawie o sygn. I Ns 209/04 wnieśli o ustanowienie drogi koniecznej na rzecz działki o nr (...) wskazując, że od ponad 30 lat dojeżdżają do nieruchomości po drodze znajdującej się na gruntach Nadleśnictwa D.. Postanowieniem z dnia 11 lipca 2006r. Sąd umorzył postępowanie wobec cofnięcia wniosku.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o:

(zeznania wnioskodawczyni H. K. w charakterze strony – k. 646, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 00:27:06 do 00:38:37, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 00:55:50 do 01:02:51 – k. 606-607, k. 183-184, zeznania wnioskodawcy W. M. w charakterze strony – k. 646, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 00:38:37 do 00:44:40, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 00:50:54 do 00:55:50 – k. 606, k. 184-185, zeznania wnioskodawczyni K. M. w charakterze strony – k. 646, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 00:44:40 do 00:47:52, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:07:31 do 01:09:14 – k. 607, k. 185, zeznania wnioskodawczyni A. P. (2) w charakterze strony – k. 647, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 00:47:52 do 00:54:15, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:09:14 do 01:11:49 – k. 607, k. 184, zeznania wnioskodawcy Nadleśniczego Nadleśnictwa D. W. W. (2) w charakterze strony – k. 647-648, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 00:54:15 do 01:06:40, zeznania uczestnika J. Z. w charakterze strony – k. 648, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:06:40 do 01:18:37, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:24:19 do 01:30:39 – k. 608, zeznania uczestniczki H. Z. w charakterze strony – k. 648, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:18:37 do 01:19:12, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:30:39 do 01:31:12 – k. 608, zeznania uczestniczki D. P. w charakterze strony – k. 648, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:19:12 do 01:22:27, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:11:49 do 01:19:12 – k. 607,zeznania uczestniczki E. P. (2) w charakterze strony – k. 648-649, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:22:27 do 01:41:37, zeznania uczestnika A. P. (3) w charakterze strony – k. 649, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:41:37 do 01:45:23, zeznania uczestnika M. B. w charakterze strony – k. 649, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:45:23 do 01:46:44, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 00:42:53 do 00:50:54 – k. 606, zeznania uczestniczki B. P. w charakterze strony – k. 649, nagranie z rozprawy w dniu 01 lutego 2016r. od 01:46:44 do 01:51:44, nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:19:12 do 01:21:53 – k. 607-608, wyjaśnienia uczestniczki E. P. (1), nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:02:51 do 01:07:31 – k. 607, k. 184 wyjaśnienia A. P. (1), nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 01:21:53 do 01:24:19 – k. 608, k. 184, wyjaśnienia Zastępcy Nadleśniczego Nadleśnictwa D. A. O., nagranie z rozprawy w dniu 16 grudnia 2015r. od 00:18:20 do 00:42:53 – k. 605-606 oraz od 01:31:12 do 01:45:20, ustną opinię uzupełniającą biegłego rzeczoznawcy majątkowego B. A. – k. 514-515, nagranie z rozprawy z dnia 04 listopada 2015r. od 00:55:22 do 01:29:30,

dokumentów w postaci: kopii wypisu z aktu notarialnego z dnia 12 listopada 1991r. – k. 5-6, wypisu z aktu notarialnego z dnia 08 listopada 1996r. – 7-9, wyrysu z mapy – k. 10, wypisu w wyrysu – k. 17, wypisów z aktów notarialnych rep. Nr (...) i (...) – k. 20, odpisów ksiąg wieczystych – k. 31-71, wypisów i wyrysów – k. 72-73, pisma z dnia 26 kwietnia 1995r. – k. 80, decyzji o pozwoleniu na budowę z dnia 24 czerwca 1995r. – k. 81, pisma z dnia 13 lutego 2013r. – k. 82, pisma z dnia 27 listopada 2012r. – k. 83, wycinków map – k. 98-99, zdjęć – k. 100, wycinku mapy – k. 110, kopii wypisy z aktu notarialnego z dnia 07 sierpnia 1996r. – k. 111-112, pisma z dnia 01 marca 2013r. – k. 113, decyzji z dnia 05 listopada 2012r. – k. 114, pisma z dnia 14 listopada 2012r. – k. 115, materiału zdjęciowego – k. 129-133, planu zagospodarowania działki H. K. – k. 178, kopii mapy – k. 179, protokół z oględzin nieruchomości – k. 214-216, opinię biegłego geodety z dnia 14 maja 2014r. – k. 250-256, niekwestionowane kopie: zaświadczenia z dnia 27 kwietnia 1984r. – k. 258, mapy podziału – k. 259, pisma z dnia 17 października 1991r. – k. 260, szkicowego projektu podziału – k. 261, decyzji z dnia 07 sierpnia 1998r. – k. 262, mapy podziału – k. 263, opinię uzupełniającą biegłego geodety A. M. z dnia 02 grudnia 2014r. – k. 292-298, pismo z dnia 27 października 2014r. – k. 299, pismo z dnia 09 października 2014r. – k. 300, kopię decyzji z dnia 12 października 1999r. – k. 302, kopię mapy podziału – k. 303, wypis i wyrys – k. 341, opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego B. A. – k. 347-389, pismo biegłego geodety z dnia 19 października 2015r. – k. 468, korektę biegłego rzeczoznawcy majątkowego – k. 509-511, pismo Naczelnika Wydziału (...) komunalnej, Mieszkaniowej i (...) w Urzędzie Miejskim w W. z dnia 03 listopada 2015r. – k. 516 z załącznikiem – k. 517, decyzję Ministra Środowiska z dnia 08 grudnia 2010r. zatwierdzająca plan urządzenia lasu sporządzony dla Nadleśnictwa D. z załącznikami – k. 524-535, pismo wyjaśniające biegłego geodety z dnia 20 listopada 2015r. – k. 539 wraz ze szkicem – k. 540, wypis i wyrys – k. 579-580, szkic z mapy gospodarczej Nadleśnictwa D. – k. 585,

a ponadto dokumentu z akt sprawy Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt I Ns 209/04 w postaci postanowienia z dnia 11 lipca 2006r. o umorzeniu postępowania w sprawie – k. 61,

dokumentu z akt sprawy Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt I Ns 498/93 w postaci postanowienia z dnia 02 listopada 1993r. – k. 30, dokumentów zgromadzonych w aktach ksiąg wieczystych Kw Nr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Podstawą materialnoprawną żądań zgłoszonych przez wnioskodawców jest art. 145 k.c.

Zgodnie z treścią art. 145 § 1 k.c. jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Paragrafy 2 i 3 powołanego przepisu określają z kolei kryteria, jakie winny decydować o sposobie przeprowadzenia drogi koniecznej. Wytyczenie drogi winno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić; nadto winno uwzględniać interes społeczno–gospodarczy.

Droga konieczna powinna zapewniać konieczny dostęp do drogi zaliczonej na podstawie ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (tj. Dz.U. z 2007r. Nr 19, poz. 115 z późn.zm.) do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych (St. Rudnicki, G. Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego” księga druga, s. 77, Wydanie 10, Wydawnictwo LexisNexis 2011r.).

Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „odpowiedniego dostępu”, którym posłużył się w art. 145 § 1 k.c., co nakazuje przyjąć, że chodzi o jego potoczne rozumienie. W tym zaś ujęciu „odpowiedni” oznacza odpowiadający przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki. O tym, czy istniejący dostęp jest odpowiedni, decydują więc każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy. Należy więc uznać, iż w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do nieruchomości wnioskodawców położonych w miejscowości T. oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) brak jest bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, który stwarzałby rzeczywistą możliwość prawidłowego korzystania z nieruchomości zgodnie z ich przeznaczeniem.

W opinii, która wpłynęła do Sądu w dniu 16 maja 2014r. (k. 250-263) biegły geodeta A. M. oznaczył ma mapach sytuacyjnych trzy warianty przebiegu służebności drogi koniecznej w sposób zapewniający nieruchomościom wnioskodawców dostęp do drogi publicznej stanowiącej drogę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...). W wyniku zastrzeżeń złożonych do opinii przez Skarb Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z., uczestników J. i H. Z. oraz pełnomocnika wnioskodawców Sąd postanowieniem z dnia 25 lipca 2014r. (k. 284) dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego geodety. W opinii, która wpłynęła do Sądu w dniu 02 grudnia 2014r. (k. 292-303) biegły wykreślił na załączonych mapach przebieg służebności w dwóch dodatkowych wariantach.

W ocenie Sądu opinie biegłego geodety A. M. mogły stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Opinie była rzetelne a biegły wyjaśnił w sposób jasny i przystępny czym kierował się sporządzając pisemne omówienie opinii oraz wykreślając mapy z oznaczeniem punktów w terenie.

Niewątpliwie wariantem, który w najmniejszym stopniu obciążałby nieruchomości przez które przeprowadzona zostałaby droga konieczna był ten oznaczony nr 1. Problematyczna okazała się jednakże kwestia urządzenia zjazdu na drogę publiczną zapewniającego wjazd na działkę o nr (...) w takim wariancie. Zarządzeniem z dnia 03 września 2015r. (k. 448) Sąd wystąpił do Gminy W. – jako zarządcy drogi - Wydziału Gospodarki Komunalnej o wskazanie, czy istnieje możliwość urządzenia zjazdu w wariancie 1 mapy przy poniesieniu nakładów przez wnioskodawców, jeżeli tak, jakie to miały być nakłady, czy istnieją inne możliwości urządzenia zjazdu w sposób zbliżony do oznaczonego na mapie a niezagrażający bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Adresatowi przesłano jednocześnie mapę biegłego z wykreślonym wariantem 1. W piśmie z dnia 18 września 2015r. (k. 464) Naczelnik Wydziału (...) wskazał, że zlokalizowanie zjazdu w sposób przedstawiony na załączonej mapie nie jest możliwe, gdyż wjazdy na drogę nie mogą być usytuowane w miejscach zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego, a w szczególności w obrębie skrzyżowania lub węzła, w miejscu w którym nie jest zapewniona wymagana widoczność wyjazdu na drogę. Uszczegółowiając powyższe kwestie Naczelnik Wydziału w piśmie z dnia 03 listopada 2015r. (k. 516) wskazał, że zjazd – czy to publiczny czy też indywidualny – w myśl § 77 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999r. Nr 43, poz. 430 ze zm.) powinien być dostosowany do wymagań bezpieczeństwa ruchu na drodze oraz wymagań ruchu pieszych. Z uwagi na przeznaczenie oraz parametry techniczne ulicy (...) (będącej przed kilkoma laty drogą krajową (...), o klasie GP) aktualnie łączącej węzeł L. trasy ekspresowej S-8 z Gminą W., lokalizację przystanków autobusowych oraz przejść dla pieszych w obrębie skrzyżowania ulicy (...) z drogą nr (...) (T.-F.) oraz potencjalne niebezpieczeństwo powodowane włączaniem się pojazdów do drogi publicznej ze zjazdu, zarządca drogi podtrzymał stanowisko o braku możliwości lokalizacji przedmiotowego zjazdu, który miałby być wpisany w geometrię skrzyżowania. Wskazując lokalizację zjazdu indywidualnego i jego parametrów technicznych jak najbliżej skrzyżowania, zarządca drogi przedstawił mapę z naniesionym zjazdem do działki nr (...), określając jednocześnie jego parametry. Z przedstawionej mapy (k. 517) wyraźnie wynika, że możliwy do zaakceptowania zjazd indywidualny na działkę nr (...), przy przyjęciu minimalnej odległości od osi skrzyżowania wznoszącej 15 m możliwy jest do zlokalizowania dopiero od miejsca wjazdu na działkę o nr (...) w wariancie nr 2 wykreślonym przez biegłego geodetę. Brak możliwości usytuowania zjazdu na odcinku położonym bliżej skrzyżowania, co dyskwalifikuje wariant nr 1. Zarządca drogi wyjaśnił przy tym, że taka lokalizacja dotyczy zjazdu indywidualnego a nie zjazdu publicznego. Nie było zatem brane po uwagę w takiej lokalizacji, że zjazd miały obsługiwać takie podmioty jak lasy. Mając na uwadze, że Skarb Państwa – Nadleśniczy Nadleśnictwa D. cofnął wniosek o ustanowienie drogi koniecznej, zlokalizowanie zjazdu indywidualnego zapewniającego wjazd na działkę o nr (...) jak w wariancie nr 2 było prawnie dopuszczalne i zgodnie z zapisami ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych oraz rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.

Ustalenia faktyczne poczynione w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowych skutkowały ustanowieniem służebności drogi koniecznej według przebiegu wykreślonego na mapie przez biegłego oznaczonego jako wariant nr 2.

W pierwszej kolejności uwzględnić należało, że droga w przebiegu jak w wariancie nr 2 istniała na gruncie co najmniej od 40 lat. Wnioskodawcy a wcześniej ich poprzednicy prawni korzystali z drogi, w sposób niezakłócony dojeżdżając do swoich nieruchomości. Wprawdzie istnieniu drogi we wcześniejszym okresie zaprzecza uczestnik J. Z., jednakże fakt ten znajduje potwierdzenie w zeznaniach wnioskodawców, pozostałych uczestników a przede wszystkim istniejących dokumentach. Droga biegnąca przy północnej granicy działek wnioskodawców wykreślona została już na szkicu sytuacyjnym działki K. P. sporządzonym przez Z. N. i datowanym na czerwiec 1977r. (koperta na k. 601). W końcowym fragmencie przebiegającym na działce nr (...) droga, do kwietnia 2013r., znajdowała się poza ogrodzeniem wzniesionym we wcześniejszym okresie przez J. Z., co potwierdza również wycinek mapy zaewidencjonowanej w zasobach geodezyjnych Starostwa Powiatowego w W., obrazujący położenie ogrodzenia działki o nr (...) w stosunku do drogi prowadzącej od działki o nr (...) do drogi publicznej (koperta na k. 10). Przejazd drogą był bezkolizyjny i nie spotykał się z jakimikolwiek protestami ze strony właścicieli działek o nr (...). Najprawdopodobniej J. Z. aż do 2012r. nie zdawał siebie sprawy, że droga dojazdowa nie przebiega w całości przez nieruchomość Nadleśnictwa D., lecz w końcowym fragmencie znajduje się na działce nr (...). Wprawdzie uczestnik kwestionuje brak swojej wiedzy co do tych okoliczności, jednakże nie wykazał, że wnioskodawcy jeździli wyłącznie za jego przyzwoleniem, a on miał świadomość co do zakresu swojej własności.

Z zaświadczenia z dnia 27 kwietnia 1984r. wynika, że gospodarstwo rolne (...) o pow. 2,69 ha zostało podzielone poprzez zbycie na rzecz W. Ł. działki gruntu o numerze 136/5, na rzecz M. P. działki o numerze (...), na rzecz M. W. o nr 136/7 – stanowiących przed podziałem działkę o nr (...) oraz na rzecz M. K. działek o nr (...). Z treści zaświadczenia wynika, że podział gospodarstwa rolnego w ten sposób jest zgodny z ówczesnymi przepisami prawa, ponieważ zostaną utworzone gospodarstwa rolne zdolne do towarowej produkcji. W wyniku podziału każda z działek przeszła na własność innej osoby, posiadającej odrębne gospodarstwo rolne. Z treści zaświadczenia nie wynika, w jaki sposób uregulowane zostały kwestie związane z dostępem wydzielonych działek do dróg publicznych.

Wyjaśnienia W. M. i K. M. zweryfikowane w oparciu o treść dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Wyszkowie sygn. akt INs 498/93 wskazują, że działkę o nr (...) nabył S. M. w 1959r. od J. K. w drodze nieformalnej umowy. Postanowieniem z dnia 02 listopada 1993r. Sąd Rejonowy w Wyszkowie w sprawie o wyżej powołanej sygnaturze stwierdził, że S. i K. małż. M. nabyli przez zasiedzenie z dniem 01 stycznia 1985r. własność nieruchomości stanowiącej działkę gruntu położoną w T. o nr 137/1 o pow. 0,18 ha. Umową sporządzoną w formie aktu notarialnego w dniu 08 listopada 1996r. rep. (...) S. i K. małż. M. działkę o nr (...) darowali swojemu synowi W. M.. W. M. wskazywał, że dojazd do działki o nr (...) odbywał się zawsze drogą leśną, z tym że przed budową obwodnicy przejazd możliwy był również od drugiej strony. Dopiero budowa obwodnicy spowodowała, że droga leśna od strony miejscowości F. stała się ślepa i aktualnie możliwy jest nią przejazd jedynie w stronę działki J. Z.. W odniesieniu do działki o nr (...) brak podstaw do stwierdzenia, aby utraciła ona dostęp do drogi publicznej na skutek podziału większej nieruchomości a jeżeliby tak było, to nastąpiło to tak dawno, że nie sposób ustalić z jakiej nieruchomości została wydzielona. Należy bowiem zauważyć, że działka w takim kształcie jak obecnie, z tym samym oznaczeniem istniała już co najmniej od 1959r., kiedy została nabyta. Dojazd do działki zapewniony był od strony północnej drogą leśną.

Zgodnie z art. 145 § 2 zd. 2 k.c. jeżeli potrzeba ustanowienia drogi koniecznej jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Zgromadzone dokumenty wskazują, że podział działki o nr (...) skutkował utratą dostępu do drogi publicznej przez wydzielone z niej działki o nr (...). Dostęp do drogi publicznej od strony południowej (aktualnie drogi o nr (...)) zachowała natomiast wydzielona działka o nr (...).

Podejmując decyzję co do wyboru wariantu przebiegu drogi koniecznej zapewniającej dostęp do drogi publicznej Sąd doszedł do przekonania, że przeprowadzenie służebności przez grunty, z których wydzielona została działka o nr (...), podzielona następnie na działki o nr (...) wiązałoby się z nieporównywalnie większym uszczerbkiem i byłoby dla tych nieruchomości znacznie większym obciążeniem, niż przy przyjęciu przebiegu wykreślonego w wariancie nr 2. Działka o nr (...), która po podziale gospodarstwa rolnego miała zapewniony dostęp do drogi publicznej ulegała następnym podziałom a zatem gruntem, który można by brać pod uwagę przy ustalaniu przebiegu służebności jest obecnie działka o nr (...).

Na mapie podziału działki o nr (...) na działki o nr (...) pochodzącej z 1991r. (k. 259) oznaczono od północnej strony drogę o szerokości 4 m zlokalizowaną w miejscu aktualnej drogi leśnej na działce nr (...). Ta właśnie droga zapewniała właścicielom działek o nr (...) dostęp do drogi publicznej. Istnienie tej drogi w terenie i możliwość z niej korzystania spowodowało przeznaczenie działek na cele budowalne i ukształtowało na wiele lat sposób dojazdu do drogi publicznej od północnej strony. Zapewnienie możliwości dojazdu tym działkom drogą leśną powodowało, że właściciele działek o nr (...) celem dojazdu do swoich nieruchomości nigdy nie korzystali z przejazdu przez działkę o nr (...) ani żadną inną zapewniającą dojazd do drogi od strony południowej. Pismem z dnia 26 kwietnia 1995r. ówczesny Nadleśniczy Nadleśnictwa D. w Z. M. T. wyraził w imieniu Nadleśnictwa D. zgodę na korzystanie z drogi leśnej położonej przy oddziale 28, leśnictwa W., obręb T., celem dojazdu do działek o nr (...) w miejscowości T., gm. W. (k. 80). Otrzymane zezwolenie pozwoliło na uzyskanie w dniu 24 czerwca 1995r. przez H. K. decyzji o pozwoleniu na budowę budynku mieszkalnego i ogrodzenia działki na działce o nr (...) (k. 81). Istniejący dostęp do drogi leśnej skutkował zlokalizowaniem od strony tej drogi wjazdu na nieruchomość, co zdecydowało również o umiejscowieniu szamba (plan zagospodarowania działki – k. 178). W celu opróżnienia zbiornika na nieczystości pojazd asenizacyjny dojeżdża do działki drogą leśną i od tej strony podłączany jest przewód pobierający nieczystości. Ze względu na zapewnienie dojazdu drogą leśną i powierzchnię działki (900 m ²) została ona zabudowana prawie na całej szerokości. Ustanowienie służebności w wariancie nr 4 po działce o nr (...) skutkowałoby pozbawieniem możliwości dojazdu do szamba na działce o nr (...), mając na uwadze że pojazd asenizacyjny nie jest aktualnie w stanie przejechać obok budynku. Tak samo sytuacja wygląda w odniesieniu do innych pojazdów, w tym wywożących nieczystości, czy służb ratunkowych. Wnioskodawczyni zlokalizowała również od strony drogi leśnej garaż. Sposób zagospodarowania i zabudowy działki uwarunkowany został ustaleniem dojazdu do nieruchomości drogą leśną. Należy mieć na uwadze, że w okresie kiedy wnioskodawczyni uzyskała zezwolenie Nadleśniczego na dojazd drogą leśną, ani ona ani żaden w właścicieli sąsiednich nieruchomości nie miał świadomości, że droga w jakimkolwiek odcinku jest własnością innego podmiotu niż Lasy Państwowe. Wnioskodawczyni mogła zatem pozostawać w przekonaniu, że jest to rozwiązanie trwałe. Ustanowienie drogi koniecznej w wariancie nr 4 powodowałoby podział działki o nr (...) na dwie zbliżone powierzchniowo części, całkowicie zaburzając komunikację na działce, skutkując utratą możliwości racjonalnego jej zagospodarowania, mając na uwadze zwłaszcza jej powierzchnię wynoszącą 1.164 m ² oraz powierzchnię zajętą pod służebność, tj. 198 m ². Właściciele działki o nr (...) mając świadomość, że sąsiadujące działki mają dostęp do drogi publicznej od strony drogi leśnej zagospodarowali swoją nieruchomość, nie uwzględniając przebiegu ewentualnej drogi przez ich działkę. Droga w tym wariancie znajdowałaby się na tyle blisko domu mieszkalnego, że uniemożliwiłoby to wykorzystywanie jej na cele rekreacyjne, zwłaszcza że przy domu, od strony ewentualnej służebności pobudowany został w ostatnim czasie taras, na co wskazywał w swoich zeznaniach A. P. (3) (k. 649, od 01:41:37). Poza tym zapewnienie przejazdu właścicielom działek o nr (...) przez działkę o nr (...) nie rozwiązuje kompleksowo kwestii dostępu do drogi publicznej. W takiej sytuacji, dojazd całkowicie odrębnym szlakiem musiałby zostać zapewniony działce o nr (...).

Należy mieć na uwadze, że preferencja do obciążenia nieruchomości wydzielonej, na którą wskazuje art. 145 § 2 zd. 2 k.c. nie ma charakteru bezwzględnego. W wypadku przewidzianym w art. 145 § 2 zd. 2 k.c. drogę konieczną przeprowadza się przez wspomniany tam grunt, choćby przeprowadzenie drogi przez inny grunt powodowałoby dla tego gruntu mniejszy uszczerbek niż dla gruntu, który był przedmiotem czynności prawnej. Omawiany wyjątek, dokonany w imię zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.), nie może jednak iść tak daleko, żeby naruszał interes społeczno-gospodarczy (art. 145 § 3 k.c.). Jeżeliby zatem przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, powodowałoby dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek niż dla innego gruntu, to z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego nie byłoby dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, i droga musiałaby być przeprowadzona przez inny grunt (v. post. SN z dnia 11 marca 1970 r. w sprawie III CRN 36/70, uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 sierpnia 1998 r. w sprawie II CKN 649/97). W wypadku, gdy przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który jest przedmiotem czynności prawnej, powoduje dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek niż dla gruntu innego, to z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego (art. 145 § 3 k.c.) nie jest dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który jest przedmiotem czynności prawnej i droga musi być przeprowadzona przez inny grunt (v. postanowienie SN z dnia 26 października 2000r. w sprawie IV CKN 1197/00).

Jak już było wskazane, w zakresie działki o nr (...) brak podstaw do przyjęcia, że zapewnienie dostępu do drogi publicznej powinno i może nastąpić przy zastosowaniu unormowania wyrażonego w art. 145 § 2 zd. 2 k.c. Odnosząc się do możliwych wariantów stwierdzić należy, że ustanowienie drogi koniecznej w wariancie nr 4 na działce o nr (...) pozwoliłoby zapewnić dostęp do drogi publicznej wyłącznie działce o nr (...) i z pewnością byłoby zbyt uciążliwe dla tej pierwszej. Tak ustanowiona droga konieczna zajmowałaby powierzchnię aż 516 m ² i przebiegałaby prawie przez środek tej nieruchomości, blisko budynku mieszkalnego. Tak przebiegająca droga zakłócałaby komunikację na nieruchomości stanowiąc zarzewie konfliktów sąsiedzkich, uniemożliwiając podejmowanie na działce o nr (...) jakichkolwiek dalszych prac inwestycyjnych.

W ocenie Sądu brak było również podstaw do ustanowienia służebności w wariancie nr 5 opinii. W zakresie dostępu do drogi przez działkę o nr (...) w tym wariancie, aktualne są wszystkie argumenty podniesione powyżej w zakresie zagospodarowania i zabudowy tej działki przy przyjęciu dojazdu od strony drogi leśnej. Ustanowienie służebności w tym wariancie powodowałoby obciążenie działki o nr (...) na rzecz działki (...) odpowiednimi pasami przejazdu. Biorąc pod uwagę wymiary działki o nr (...), ustanowienie służebności w ten sposób, pozbawiłoby właściciela tej nieruchomości zasadniczo możliwości jej zabudowy a przynajmniej racjonalnego jej zagospodarowania. Opracowując wariant nr 5 biegły uwzględnił, że działka o nr (...) obciążona jest już służebnością przejazdu na rzecz działki o nr (...). Należy jednakże wziąć pod uwagę, że E. P. (2) będąca właścicielem działki o nr (...) jest równocześnie współwłaścicielem działki o nr (...) i jest blisko spokrewniona z pozostałymi jej współwłaścicielami (w domu na działce o nr (...) zamieszkuje jej matka i brat). Z pewnością stosunki rodzinne pozwalają na unikanie konfliktów przy korzystaniu ze służebności przejazdu. Tymczasem ustanowienie służebności w wariancie nr 5 powodowały dołączenie do istniejącego przejazdu dodatkowo właścicieli trzech nieruchomości, co skutkowałoby stałymi, codziennymi przejazdami przez teren działki (...) kilku samochodów właścicieli władnących działek na odcinku około 100m. Przejazd musiałby zostać również udostępniony pojazdom asenizacyjnym, wywożącym śmieci, ratunkowym a także gościom. Pas nieruchomości wykorzystywany do tej pory sporadycznie do przejazdu przez członka rodziny, stałby się stałym szlakiem komunikacyjnym, co zasadniczo zmienia sytuację na gruncie. Problematyczny byłby również wjazd z tak wytyczonego szlaku na działkę nr (...), uwzględniając, że na granicy działki (...) przy granicy z działkami (...) znajduje się budynek gospodarczy oraz rosną duże dęby. Rodziłoby to również konieczność przebudowy ogrodzeń, ulokowania kilku bram wjazdowych. Na wjeździe na działkę o nr (...) znajduje się brama wjazdowa a cała działka jest trwale ogrodzona (zdjęcie górne na k. 386). Umożliwienie przejazdu według wariantu nr 5 powodowałoby, że brama wjazdowa na nieruchomość musiałaby pozostawać ciągle otwarta, bądź też każde z gospodarstw domowych musiałoby posiadać odrębne klucze, co poza obciążeniem wynikającym z codziennych przejazdów po działce o nr (...), z pewnością rodziłoby sytuacje konfliktowe na tle użytkowania samej bramy wjazdowej jak i innych bram zlokalizowanych na szlaku komunikacyjnym. Tymczasem przeprowadzenie drogi koniecznej w taki sposób, że z góry można przewidywać, iż będzie to stanowiło zarzewie konfliktów sąsiedzkich, z reguły koliduje z interesem społeczno-gospodarczym. W sytuacjach konfliktowych należy zatem wytyczać drogę konieczną w sposób eliminujący przyszłe spory. Z reguły zaś droga konieczna nie powinna być wytyczana przez działkę siedliskową. Przeprowadzenie drogi w taki sposób nie likwiduje konfliktów sąsiedzkich, lecz stanowi dodatkowe ich zarzewie, a to nie leży ani w należycie pojmowanym interesie samych zainteresowanych, ani też w interesie społeczno-gospodarczym (v. postanowienie SN z dnia 21 marca 1983 r. w sprawie III CRN 14/83).

W ocenie Sądu nie było również podstaw do ustanowienia drogi koniecznej w wariancie nr 3. W wariancie tym służebność na działce nr (...) przebiegałaby na całej jej długości na odcinku około 200 m a służebność łącznie z częścią na działce o nr (...) zajęłaby powierzchnię prawie 2.000 m ². W ocenie Sądu ustanawianie służebności na tak długim odcinku celem zapewnienia dojazdu właścicielom trzech działek byłoby dla działki o nr (...) zbyt dużym obciążeniem, całkowicie nieporównywalnym w stosunku do tego wynikającego z wariantu nr 2. Należało również uwzględnić, że wytyczony szlak w chwili obecnej nie jest w najmniejszym stopniu przystosowany do przejazdu jakichkolwiek pojazdów a nawet do przejścia osób, co obrazują zdjęcia na k. 382-385. Teren działki jest zarośnięty a podłoże grząskie ze względu na torfowy charakter terenu. Na drodze ewentualnego przejazdu znajduje się słup trakcji elektrycznej. Jest to również wariant znacznie bardziej kosztowny niż nr 2, albowiem samą wartość gruntu podlegającą zajęciu na działce o nr (...) biegły wyliczył na kwotę 28.730 zł, wartość drzewa koniecznego do usunięcia na kwotę 2.713,48 zł. Należy jednakże uwzględnić, że wartości powyższe nie obejmują kosztów urządzenia drogi na tej działce na odcinku 200 m. Wartość wynagrodzeń w wariancie nr 4 i 5 określona została przez biegłego na jeszcze wyższe wartości, kwoty odpowiednio 45.860 zł i 41.760 zł, przy czym nie uwzględniały kosztów istniejących naniesień na przebiegu drogi. W tych okolicznościach należało przyjąć, że kwoty wynagrodzeń za ustanowienie służebności wraz z dodatkowymi kosztami w wariantach 3, 4 i 5 przekraczałaby możliwości finansowe wnioskodawców a przede wszystkim byłyby znacznie większe w stosunku do tych wynikłych z ustanowienia służebności według wariantu nr 2.

Biorąc pod uwagę całokształt okoliczności niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że optymalnym wariantem ustanowienia służebności drogi koniecznej jest ten wykreślony na mapie i oznaczony przez biegłego nr 2. Tak przeprowadzony szlak odpowiada istniejącej od około 40 lat na gruncie drodze. Przez taki okres czasu wnioskodawcy oraz ich poprzednicy prawni korzystali z drogi w sposób niezakłócony. Dopiero działania uczestnika J. Z. podjęte na jesieni 2012r. skutkowały krótkotrwałym przegrodzeniem drogi. Do chwili obecnej właściciele działek o nr (...) korzystają z przejazdu w przebiegu jak w wariancie nr 2. Taki szlak komunikacyjny ma prosty przebieg, w przeważającej części obciąża nieruchomość będącą własnością Skarbu Państwa. Przejazd tym szlakiem jest bezkolizyjny i nie powoduje sporów sąsiedzkich. Do jesieni 2012r. również przejazd we fragmencie na działce o nr (...) znajdował się poza istniejącym ogrodzeniem. Aktualnie uczestnik J. Z. stanowczo oponuje przejazdowi przez jego działkę, jednakże po przywróceniu ogrodzenia do stanu z 2012r., powinien ustać istniejący spór. Przejazd, tak jak wcześniej, będzie przebiegał na działce (...) poza jej ogrodzeniem. Usytuowanie przejazdu na działce nr (...) powoduje jej podział na dwie części, jednakże nie są to części o zbliżonej chociażby powierzchni. Działka o nr (...) ma aktualnie powierzchnię 1.294 m ² (wypis – k. 73). Służebność drogi koniecznej w wariancie nr 2 ustanowiona została na powierzchni 55 m ², według wyliczeń biegłego powierzchnia działki w kształcie małego trójkąta, która poprzez ustanowienie służebności utraci dla właścicieli jakiekolwiek znaczenie ma powierzchnię 30 m ². Na skutek ustanowienia służebności uczestnicy stracą zatem możliwość zagospodarowania działki o nr (...) na łącznej powierzchni 85 m ², ale do ich dyspozycji pozostanie jeszcze powierzchnia 1.209 m ². Przebieg służebności wytyczony został w dość znacznej odległości od budynku mieszkalnego, nie zaburza komunikacji na działce, nie stwarza przeszkód w jej zagospodarowaniu. Urządzenie dojazdu w ten sposób nie wymaga jakichkolwiek nakładów finansowych, gdyż funkcjonuje on w takiej formie od wielu lat. Takiego przebiegu służebności nie można zatem utożsamiać z przebiegiem przez środek działki i podziałem działki na dwie odrębne, ale zbliżone powierzchniowo części, jak miałoby to miejsce w wariancie nr 4 opinii. Z pewnością prawo własności uczestnika zostaje w ten sposób ograniczone, ale w znacznie mniejszym zakresie niż w innych wariantach wykreślonych przez biegłego, z wyłączeniem wariantu nr 1, który jednakże nie mógł być brany pod uwagę z przyczyn wyjaśnionych na wstępie.

W ocenie Sądu nie było również jakichkolwiek przeszkód dla ustanowienia drogi koniecznej na gruncie Skarbu Państwa. Wprawdzie działka o nr (...) nie ma założonej księgi wieczystej, jednakże od wielu lat pozostaje w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa D.. W stosunku do tej nieruchomości nie są prowadzone jakiekolwiek postępowania mające za przedmiot spór co do jej własności. Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 września 1991r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 2100) za właściciela lasu uważa się m.in. osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będącą posiadaczem samoistnym, użytkownikiem, zarządcą lub dzierżawcą lasu. Skarb Państwa tolerował wieloletni przejazd drogą leśną, a nawet go akceptował, o czym świadczy zgoda udzielona H. K. przez Nadleśniczego na dojazd do działki nr (...) wyrażona w piśmie z dnia 26 kwietnia 1995r. Jak wynika z zeznań W. M. dojazd do działki o nr (...) drogą leśną odbywał się co najmniej od 1972r., kiedy to na działce tej wzniesiono budynek mieszkalny. W przedstawionym szkicu z mapy gospodarczej Nadleśnictwa D. dla działki ewidencyjnej nr (...) (k. 585), w południowej części tej nieruchomości przy jej granicy uwidoczniona została droga leśna o szerokości 8 m. Nadleśniczy sygnalizuje, że droga ta w najbliższym czasie utraci dla Nadleśnictwa jakiekolwiek znaczenie. Z pisma Naczelnika Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w W. z dnia 07 stycznia 2016r. (k. 613) wynika, że nie jest możliwe usytuowanie zjazdu na drogę publiczną w miejscu wyjazdu jak w wariancie nr 2, przy założeniu że miałby to być zjazd publiczny w rozumieniu rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie a więc wykorzystywany również na potrzeby Lasów Państwowych. Oznacza to, że Nadleśnictwo nie będzie mogło w przyszłości korzystać z przejazdu przez działkę o nr (...) przy wywożeniu pozyskanego drzewa i będzie musiało podjąć działania celem uzyskania dostępu do drogi publicznej w innym miejscu.

W ocenie Sądu tak zarysowane okoliczności nie stanowią jednakże przeszkody do ustanowienia drogi koniecznej w przebiegu po działce nr (...). Nawet jeżeli droga leśna na działce o nr (...) nie będzie przydatna Lasom Państwowym do celów gospodarczych, nie utraci całkowicie znaczenia. Wytyczony od kilku dziesięcioleci szlak o aktualnej szerokości 6 m będzie z pewnością niezbędny dla celów ochrony przeciwpożarowej. Zwłaszcza, że aktualnie Nadleśnictwo nie ma zapewnionego dostępu do drogi publicznej w innym miejscu. Wprawdzie Nadleśnictwo nie będzie miało prawnej możliwości przejazdu po działce nr (...), jednakże prawa takiego nie będą pozbawione pojazdy służb ratunkowych, co umożliwi ochronę przeciwpożarową lasu przynajmniej od strony południowej. Ponadto z pisma Naczelnika Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w W. z dnia 07 stycznia 2016r. (k. 612) wynika, że możliwe jest usytuowanie zjazdu z działki o nr (...) na drogę publiczną o nr (...) na odcinku poza obiektem mostowym jadąc w kierunku W.. Niewykluczone, że taki zjazd, celem pozyskania dostępu przez działkę o nr (...) do drogi publicznej będzie musiał być zlokalizowany i zostanie w przyszłości skomunikowany poprzez drogi na terenie kompleksu leśnego również w drogą w południowej części działki o nr (...). Istniejąca na gruncie od wielu lat droga na działce o nr (...) skutkowała powstaniem zabudowy mieszkaniowej przy granicy drogi. W ocenie Sądu, przy tak ukształtowanym obecnie zagospodarowaniu terenu, nie ma możliwości, aby Lasy Państwowe zajęły drogę na cele gospodarki leśnej doprowadzając do jej zadrzewienia. Skutkowałoby to utratą jakiejkolwiek strefy buforowej pomiędzy kompleksem leśnym o powierzchni prawie 6 ha a dość gęstą zabudową mieszkaniową. Zdaniem Sądu niezadrzewiony pas rozdzielający las od zabudowy mieszkaniowej jest warunkiem ochrony przeciwpożarowej zarówno lasu jak i prywatnych posesji. Szczegółowe warunki jakim powinny odpowiadać drogi leśne wykorzystywane jako dojazdy pożarowe określa rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Mijanie się pojazdów gaśniczych (§ 7 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia), w przypadku takiej konieczności będzie możliwe na odcinku drogi leśnej ze względu na jej dość znaczną szerokość. Wykorzystanie drogi leśnej istniejącej od kilku dziesięcioleci z pewnością będzie znacznie mniejszym obciążeniem dla działki o nr (...), niż przeprowadzenie jej przez środek zabudowanych działek w sposób zaburzający komunikację, powodujący problemy z ich racjonalnym zagospodarowaniem, generujący konflikty sąsiedzkie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd ustanowił służebność drogi koniecznej w sposób szczegółowo opisany w pkt I. 1 sentencji.

Oddaleniu podlegał natomiast wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej na rzecz działki o nr (...), o czym postanowiono w pkt I. 2 sentencji postanowienia.

Działka o numerze ewidencyjnym (...) powstała na skutek podziału działki o numerze (...). Mapa podziału (kopia na k. 263) przewiduje jako warunek podziału ustanowienie służebności przejazdu o szerokości 4 m, od działki (...), przez teren działki o nr (...) do drogi publicznej nr (...) (od strony południowej). Decyzją z dnia 07 sierpnia 1998r. (k. 262) Burmistrz Gminy W. zatwierdził projekt podziału działki o nr (...) stanowiącej własność K. i B. małż. P. na działki o nr (...) pod warunkiem, że do działki projektowanej nr (...) przy jej zbywaniu zostanie ustanowiona służebność drogowa. Do przeniesienia własności doszło na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego w dniu 25 sierpnia 1998r. rep. (...) (k. 2-3 akt Kw (...)), w treści którego powołano się na mapę podziałową przyjętą do zasobu geodezyjnego w dniu 05 sierpnia 1998r. jak i zatwierdzającą projekt podziału decyzję administracyjną Burmistrza Gminy W. z dnia 07 sierpnia 1998r. o Nr G- (...). W aktach księgi wieczystej Kw nr (...) (k. 12) znajduje się oryginał mapy podziałowej z adnotacją o przyjęciu jej do zasobu geodezyjnego oraz zatwierdzeniu podziału w/w decyzją administracyjną. Zatwierdzenie planu podziału działki nr (...) uwarunkowane było ustanowieniem służebności drogowej na rzecz działki o nr (...) przy jej przynoszeniu. Mając na uwadze, że działka o nr (...) została następnie przeniesiona, dojazd do niej został zagwarantowany służebnością wykreśloną na mapie podziałowej. W tych okolicznościach właściciele działki o nr (...) nie mogą skutecznie domagać się ustanowienia służebności w innym miejscu, mając na uwadze że ich działka ma zagwarantowany dostęp do drogi publicznej poprzez działkę o nr (...) (poprzednio (...)). Wnioskodawcy do tej pory korzystają z przejazdu po działce nr (...), od strony drogi leśnej nie mają nawet bramy wjazdowej. Tylko i wyłącznie wygodniejsze korzystanie z nieruchomości w przypadku ustanowienia drogi koniecznej od strony północnej, nie mogło być podstawą do uwzględnienia wniosku, nie znajdującego w powyższych okolicznościach oparcia w art. 145 k.c.

Ustanowienie służebności drogi koniecznej następuje za odpowiednim wynagrodzeniem.

Uznając, że określenie wartości wynagrodzenia wymaga wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego B. A. zlecając mu dokonanie odpowiedniej wyceny. W opinii z dnia 17 lipca 2015r. (k. 347-389) biegły określił wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności w każdym z pięciu wariantów. Na skutek zastrzeżeń zgłoszonych przez pełnomocnika wnioskodawców biegły dokonał nieznacznej korekty, której wyniki przedstawił w piśmie datowanym na dzień 02 listopada 2015r. (k. 509). Omyłka wynikała tylko i wyłącznie z faktu, że biegły w wariancie nr 2 błędnie doliczył koszt usunięcia 4 drzew, których brak na trasie przejazdu w tym wariancie. Korekta polegała na zaliczeniu tego kosztu do wariantu nr 1. W pozostałym zakresie biegły opinię swoją podtrzymał. W opinii biegły szczegółowo przedstawił metodologię i przyjęty sposób rozumowania prowadzący do końcowego wniosku. Biegły przedstawił szczegółowo jakimi względami kierował się ustalając wysokość wynagrodzenia w taki a nie inny sposób, a zawarte w opinii ustalenia i wnioski są jasne, rzetelne i wyczerpujące. Istotnym i pomocnym elementem opinii jest również materiał zdjęciowy sporządzony przez biegłego.

W przypadku gruntu Skarbu Państwa biegły przyjął, iż należnym wynagrodzeniem za ustanowienie służebności drogi koniecznej jest kwota 2.040 zł. Pełnomocnik Skarbu Państwa podnosił, że wnioskodawcy winni brać pod uwagę również koszt przyszłego wyłączenia gruntu Lasów Państwowych z produkcji leśnej w trybie ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. z 2015r, poz. 909). W ocenie Sądu rozstrzygnięcie tej kwestii może być przedmiotem jedynie ewentualnych przyszłych decyzji administracyjnych Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w W.. Zwrócić należy jedynie uwagę, że stosownie do art. 6 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, na cele nierolnicze i nieleśne mogą być przeznaczane poza nieużytkami, grunty o najniższej przydatność produkcyjnej a taki właśnie charakter zdaje się mieć aktualnie grunt, po którym przebiega istniejąca droga leśna, z oczywistych względów niewykorzystywana od wielu lat przy produkcji leśnej. Obecnie nie jest przy tym przesądzone, czy decyzje takie zapadną w stosunku do gruntu, na którym ustanowiono służebność. W pierwszej kolejności zauważyć należy, że ustanowienie służebności nie prowadzi do zmian w zakresie własności. Grunt obciążony w dalszym ciągu pozostaje własnością Skarbu Państwa a wnioskodawcom przysługuje jedynie ograniczone prawo rzeczowe. Grunt od kilku dziesięcioleci nie jest wykorzystywany na cele produkcji leśnej, pełni role drogi, w taki sposób oznaczany jest na szczegółowych planach sporządzanych na potrzeby Nadleśnictwa (k. 527). Od długiego okresu czasu pełni funkcję drogi dla lokalnej społeczności, z czego Nadleśnictwo zdawało sobie sprawę, a nawet udzielało zgody na przejazd. Należy w miejscu zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 39a ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991r. o lasach, nadleśniczy może za zgodą dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych obciążyć, za wynagrodzeniem, nieruchomości pozostające w zarządzie Lasów Państwowych służebnością drogową lub służebnością przesyłu, z uwzględnieniem zasad gospodarki leśnej. Wynagrodzenie to stanowi własny przychód Lasów Państwowych. Możliwość ustanowienia służebności drogowych na gruntach Lasów Państwowych nie została zatem wyłączona z mocy prawa a nawet jest wyraźnie dopuszczalna. W przypadku wydania decyzji administracyjnych o wyłączeniu gruntu z produkcji leśnej i obciążenia wynikłymi kosztami wnioskodawców, każdy z nich będzie miał prawo do ich kwestionowania w drodze administracyjnej. Z tych względów rozstrzyganie tych zagadnień w postępowaniu przed sądem jest na chwilę obecną bezprzedmiotowe. Dopiero uprawomocnienie się postanowienia Sądu o ustanowieniu drogi koniecznej w wariancie przewidującym obciążenie działki o nr (...), może stanowić podstawę do wydania ewentualnych decyzji administracyjnych. Wnioskodawcy pomimo takiej świadomości podtrzymali stanowisko odnośnie ustanowienia służebności w wariancie nr 2.

Ustalając wysokość wynagrodzenia biegły w prawidłowy sposób określił wartość 1 m ² gruntu leśnego oraz - w oparciu o akta sprawy jak i uwarunkowania stwierdzone podczas oględzin - przyjął właściwy współczynnik współkorzystania K. Użytkowanie drogi leśnej również na cele dojazdowe do nieruchomości wnioskodawców następowało bez jakichkolwiek rozliczeń z Lasami Państwowymi. Wnioskodawcy w niezbędnym zakresie utwardzali przejazd, odśnieżali szlak, dlatego też nie było potrzeby, aby zobowiązywać ich w postanowieniu do utrzymania drogi, działania w tym zakresie są naturalne i warunkują wykonywania przejazdu w pasie służebności, tak w latach poprzednich jak i w przyszłości.

Stosowne wynagrodzenie wynikające z ustanowienia drogi koniecznej na wykreślonym w wariancie nr 2 fragmencie działki o nr (...) Sąd zasądził w pkt I. 4 postanowienia.

Służebność drogi koniecznej w wariancie nr 2 ustanowiona została na działce o nr (...) pasem o powierzchni 55 m ². Ze względu na podział działki na dwie części jakiekolwiek znaczenie dla właścicieli działki straciła odcięta służebnością część o powierzchni 30 m ². Mając na uwadze te okoliczności Sąd uznał, że wnioskodawcy na rzecz których ustanowiono służebność winni uiścić na rzecz właścicieli działki o nr (...) równowartość 85 m ² jej powierzchni wycenioną przez biegłego na łączną kwotę 5.800 zł (3.750 zł + 2.050 zł).

Sąd przy ustalaniu należnego wynagrodzenia nie uwzględnił natomiast kosztów odszkodowania za zniszczone elementy trwale z gruntem związane oraz kosztów związanych z wykonaniem nowego ogrodzenia. O fakcie, iż fragment drogi gruntowej stanowiącej dojazd do działek wnioskodawców przebiega na pewnym odcinku przez teren działki o nr (...) wnioskodawcy dowiedzieli się dopiero na jesieni 2012r., kiedy J. Z. rozpoczął przygotowywania do ogrodzenia tego terenu. Uczestnik postępowania miał przy tym, co najmniej od listopada 2012r. pełną świadomość, że budowie ogrodzenia sprzeciwia się wyraźnie wnioskodawczyni H. K. oraz pozostali wnioskodawcy, którym zagrodzenie przejazdu przez fragment działki o nr (...) uniemożliwia dojazd od drogi publicznej do ich nieruchomość, co wynika z pisma z dnia 27 listopada 2012r. skierowanego do uczestnika przez Starostwo Powiatowe w W. Wydział (...) (k. 83). W piśmie tym uczestnik został wezwany do natychmiastowego zaprzestania wykonywania ogrodzenia na przedmiotowej działce do czasu ustanowienia drogi koniecznej, bądź innego dojazdu do działki H. K., jak również innych działek, których właściciele do tej pory korzystali z przejazdu. Uczestnik musiał przy tym zdawać sobie sprawę, że pozbawiając wnioskodawców dojazdu do ich nieruchomość, istniejącego i wykonywanego przez wiele lat, spotka się z ich określoną reakcją. Tylko i wyłącznie fakt, że uczestnik jest właścicielem działki o nr (...) nie sankcjonuje stanu, w którym właściciele sąsiednich nieruchomości zostają pozbawieni dojazdu do pobliskiej drogi publicznej, zwłaszcza w sytuacji długotrwałego korzystania z dojazdu w dotychczasowej formie. Uczestnik J. Z. wstrzymał się z pracami wyłącznie na okres zimowy. Pismem z dnia 13 lutego 2013r. (k. 82) H. K. została poproszona o przedłożenie w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma dokumentów potwierdzających ustanowienie drogi koniecznej przez działkę małżonków Z., bądź innego dojazdu do jej działki. Zachowanie tego terminu było z oczywistych względów nierealne. Z treści kolejnego pisma datowanego na 01 marca 2013r. (k. 113) wynika, ze H. K. odpowiedziała na wcześniejsze pismo w dniu 20 lutego 2013r. i poinformowała, że toczy się postępowanie przed sądem, lecz nie został wyznaczony termin rozprawy. Organ stwierdził brak podstaw do dalszego prowadzenia postępowania administracyjnego oraz odesłał H. K. na drogę postępowania sądowego, informując jednocześnie o przyjęciu zgłoszenia wykonania ogrodzenia działki o nr (...). Pismo takiej treści zostało doręczone o wiadomości J. i H. Z.. Kierując się treścią pisma, całkowicie nieuprawiony był wniosek J. Z., że sprawa przejazdu przez teren działki o nr (...) została definitywnie zakończona, zwłaszcza że już w pierwszym akapicie wskazuje ono, że oczekiwane jest wyznaczenie pierwszego terminu rozprawy przed sądem. Decydując się – w tak zarysowanych okolicznościach - na kontynowanie prac polegających na wznoszeniu ogrodzenia J. Z. działał na własne ryzyko.

Mając na uwadze, że przejazd drogą leśną a w końcowym fragmencie częścią działki o nr (...) odbywał się w niezakłócony sposób od długiego okresu czasu, uczestnik winien był w pierwszej kolejności wystąpić o ustanowienie zakazu przechodu i przejazdu. Nawet gdyby wnioskodawcy nie wystąpili o ustanowienie drogi koniecznej i udzielenie stosownego zabezpieczenia, byli uprawnieni co najmniej do wystąpienia z roszczeniem o przywrócenie naruszonego posiadania, co w konsekwencji, z racji niewątpliwego wykorzystywania fragmentu działki o nr (...) do przejazdu, skutkowałoby przywróceniem posiadania poprzez nakazanie czynności rozbiórkowych ogrodzenia, najprawdopodobniej takich jak w postanowieniu o zabezpieczeniu z dnia 10 maja 2013r. Wszelkie koszty jakie aktualnie wiążą się z usunięciem istniejących naniesień i wybudowaniem nowego ogrodzenia, co w rezultacie skutkowałoby przywróceniem stanu takiego jak przed rozpoczęciem budowy ogrodzenia jesienią 2012r. zostały wywołane ukierunkowanym działaniem uczestnika J. Z.. Postępowanie uczestnika, który podejmując konsekwentne działania naruszające dobrosąsiedzkie stosunki skutkujące utratą przez kilka nieruchomości możliwości dojazdu od drogi publicznej należy oceniać w kategoriach naruszenia zasad współżycia społecznego. Zasądzenie od wnioskodawców kosztów potrzebnych do przywrócenia działki i ogrodzenia do stanu z okresu, kiedy przejazd odbywał się poza ogrodzeniem działki nr (...) byłoby krzywdzące. W sytuacji bowiem, gdy uczestnik J. Z. mając świadomość, że wnioskodawcy korzystali z przejazdu w takiej formie od długiego okresu czasu, powstrzymałby się z pracami do czasu wyjaśnienia sprawy, żadne koszty związane z usunięciem naniesień i wybudowaniem nowego ogrodzenia nie powstałyby. Należy również uwzględnić, że znaczną część elementów ogrodzenia, które trzeba będzie aktualnie zdemontować uczestnik będzie mógł wykorzystać ponownie wznosząc ogrodzenie w poprzednim miejscu. Z pewnością nie da się wykorzystać elementów betonowych, inna sytuacja występuje natomiast odnośnie siatki metalowej oraz ogrodzenia z prętów stalowych. Te elementy ogrodzenia nie były bowiem zalewane w masie betonowej. Niewykluczone, że przy skuciu betonu uda się również odzyskać przynajmniej część słupków stalowych. Takie wnioski są uprawione mając na uwadze, że uczestnik wznosząc nowe ogrodzenie w kwietniu 2013r. wykorzystał fragmenty dawnego ogrodzenia od strony wyjeżdżonej drogi, co obrazują złożone zdjęcia (koperta na k. 100).

W zakresie kosztów usunięcia drzew w wariancie nr 2, biegły dokonał korekty o czym była mowa powyżej, przypisując je do wariantu nr 1.

Wynagrodzenie wynikające z ustanowienia drogi koniecznej na wykreślonym w wariancie nr 2 fragmencie działki o nr (...) Sąd zasądził w pkt I. 3 postanowienia.

Biorąc pod uwagę wysokość wynagrodzeń Sąd uznał, że wystarczającym terminem na ich uiszczenie będzie okres tygodnia liczony od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Kwoty wynagrodzeń zasądzono wraz z odsetkami ustawowymi w przypadku uchybienia terminowi płatności.

W pkt I. 5 postanowienia Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005r. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) nakazał pobrać od wnioskodawców kwoty tytułem zwrotu części wydatków uiszczonych tymczasowo ze środków budżetowych.

W toku postępowania zostały tytułem zwrotu wydatków wypłacone tymczasowo ze środków budżetowych kwoty: 155,21 i 110,70 zł tytułem kosztów związanych z udziałem odpowiednio sądu i biegłego geodety w oględzinach, wynagrodzenie biegłego geodety za sporządzenie opinii w kwocie 1.921,91 zł, wynagrodzenie biegłego geodety za opinię uzupełniającą w kwocie 1.868,41 zł, wynagrodzenie biegłego rzeczoznawcy wraz z kosztami dojazdu w kwocie 3.103,69 zł sprowadzające się do kwoty 7.159,92 zł. Wydatki w łącznej kwocie 5.291,51 zł powinni ponieść wszyscy wnioskodawcy w równych częściach, w tym również ci, których wniosek nie został uwzględniony. Ustanowienie drogi koniecznej pozostawało w ich interesie a koszty te wynikły z podejmowanych przez wnioskodawców czynności niezbędnych do merytorycznej oceny wniosków.

Koszty wywołane czynnościami podejmowanymi przez Skarb Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w postaci wynagrodzenia za sporządzenie opinii uzupełniającej przez biegłego geodetę Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa o czym postanowił w pkt I. 6. Sąd miał na uwadze, że konieczność sporządzenia opinii uzupełniającej wynikała z zastrzeżeń wywiedzionych przez Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w stosunku do podstawowej opinii biegłego geodety.

Na rozprawie w dniu 01 lutego 2016r. pełnomocnik Skarbu Państwa, mając na uwadze treść pism Naczelnika Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w W. z dnia 07 stycznia 2016r. (k. 612 i 613) cofnął wniosek o ustanowienie drogi koniecznie na rzecz Skarbu Państwa. Pełnomocnik wnioskodawców ani żaden z obecnych na rozprawie uczestników nie zgłosił sprzeciwu co do cofnięcia wniosku. Uczestników nieobecnych na terminie rozprawy Sąd zobowiązał do zgłoszenia ewentualnego sprzeciwu w terminie 3 dni. W terminie tym żaden z nich sprzeciwu nie zgłosił. W tych okolicznościach Sąd umorzył postępowanie wywołane wnioskiem Skarbu Państwa – Nadleśniczego Nadleśnictwa D. w Z., o czym postanowił w pkt II postanowienia.