Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2016 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w C. i Dyrektora Aresztu Śledczego w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 27 listopada 2014 r. sygn. akt I C 670/08

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda A. M. na rzecz Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w C. kwotę 120 (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję.

I A Ca 271/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2014r. Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. M. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w C. i Dyrektora Aresztu Śledczego w B. o zapłatę oddalił powództwo. Nie obciążył powoda kosztami procesu, a nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.

W pozwie z 7 listopada 2008r. A. M. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego w C. kwoty 300.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia wyroku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za nieprawidłowości w leczeniu podczas pobytu w Zakładzie Karnym w C. (pozew k. 2-8).

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód, A. M. w wieku 9 lat doznał urazu oka prawego. Nie był operowany. Brak dokumentacji z leczenia powoda w tym okresie (zeznania A. M. k. 850-855). Jest praktycznie jednooczny od lat (k. 501, wpis w książeczce zdrowia skazanego z 5 czerwca 1998r.).

Od 1998r. powód odbywa karę pozbawienia wolności w zakładach karnych. Już przy pierwszym wpisie odnotowano podczas badania „jednooczny uraz OP w 9r. ż/proca” (książka zdrowia skazanego).

W dniu 5 lipca 2004r. powód uzyskał orzeczenie o niepełnosprawności stopnia lekkiego na stałe. Stwierdzono trwałe uszkodzenie oka prawego (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 463).

W Zakładzie Karnym w C. A. M. przebywał m.in. od 20 kwietnia 2007r. do stycznia 2010r.

29 stycznia 2008r. zgłosił się do ambulatorium podając, że w dzieciństwie doznał urazu prawego oka, a na początku stycznia zauważył pogarszające się widzenie tego oka – mgłę przesłaniającą widzenie od strony skroni. Domagał się wizyty u okulisty (wpis w książeczce zdrowia skazanego k. 525, zeznanie świadka W. P. k. 76-76v, zeznania świadka Z. P. k. 114-114v). Tego dnia został skierowany do kontroli okulistycznej na oddziale okulistycznym szpitala w K.. Lekarz okulista po badaniu skierował powoda na leczenie w szpitalu resortowym w B.. W tym czasie w Zakładzie Karnym w C. karę odbywał również S. K. (zeznania świadka S. K. k. 396).

W dniu 30 stycznia 2008r. powoda przetransportowano do Aresztu Śledczego w B.. Od 31 stycznia 2008r. do 8 kwietnia 2008r. przebywał w (...) Aresztu Śledczego w B. Oddział Okulistyczny (karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 291, przebieg choroby k. 292-294, wpisy w książeczce zdrowia skazanego k. 525-528, świadectwo lekarskie z 29 lutego 2008r. k. 537-538). Stwierdzono obniżenie ostrości wzroku oka prawego, zwichnięcie i zmętnienie pourazowe soczewki oka prawego, odwarstwienie siatkówki oka prawego, stan po urazie gałki ocznej prawej.

W dniach 26 lutego 2008r. i 18 marca 2008r. był konsultowany w Oddziale Okulistycznym (...) Publicznego Szpitala (...) w K.. Wykonywano badania (karta informacyjna k. 528, świadectwo lekarskie z 29 lutego 2008r. w książeczce zdrowia skazanego, opis k. 293v i 294v, zeznania powoda k. 850-855).

W dniu 17 marca 2008r. powód podpisał zgodę na zabieg operacyjny oka prawego w klinice okulistycznej w K. pod konwojem. W okresie oczekiwania na zabieg był konsultowany stomatologicznie i internistycznie. Przed operacją wykonano badanie ERG siatkówki oka prawego – zapisy wyciszone. Został poinformowany o niekorzystnym rokowaniu co do widzenia tym okiem i że celem zabiegu będzie zachowanie gałki ocznej lub opóźnienie jej zaniku (dokumentacja k. 242).

W dniu 19 marca 2008r. wykonano zabieg operacyjny oka prawego polegający na usunięciu zwichniętej soczewki z komory ciała szklistego, usunięciu przedsiatkówkowych błon oraz błony granicznej wewnętrznej siatkówki, wykonaniu ognisk laserowych siatkówki, ewakuacji płynu podsiatkówkowego, podaniu do komory ciała szklistego oleju silikonowego i wykonaniu otworu tęczówki typu Ando. Zabieg przebiegł bez powikłań.

Operację odwarstwienia siatkówki wykonano metodą witrektomii, która jest metodą leczenia powszechnie stosowaną. Olej silikonowy jest stosowanym materiałem zastępczym ciała szklistego. Przy tego typu operacjach należy liczyć się z możliwymi powikłaniami, wśród których wymienia się wzrost ciśnienia śródgałkowego (opinia biegłego specjalisty chorób oczu H. R. k. 615 i jej uzupełnienie k. 636). Rany goiły się dobrze.

Gdyby nie przeprowadzono operacji, mogłoby dojść do zaniku gałki ocznej prawej. W okresie pooperacyjnym powód przebywał w oddziale okulistycznym szpitala w B., gdzie otrzymywał stosowne leki. Zalecono okresowe kontrole w poradni okulistycznej.

W dniu 8 kwietnia 2008r. powód zgłosił dolegliwości bólowe oka prawego. Zalecono podawanie leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe. Ostrość widzenia oka prawego nie uległa polepszeniu, a utrzymujące się dolegliwości bólowe wymagały podawania leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe (opinia biegłego J. P. k. 215).

W dniu 22 kwietnia 2008r. A. M. został przewieziony do Zakładu Karnego w C. ze wskazaniem dalszego leczenia miejscowego i zaleceniem stosowania kropli do oka prawego. Przebywał w celi z M. R. (zeznania M. R. k. 114v-115). Powód domagał się konsultacji okulisty (zeznania świadka M. K. k. 169-169v, K. W. k. 172-172v).

W dniu 19 maja 2008r. zalecono konsultację okulistyczną (k. 533, książeczka zdrowia skazanego). W badaniu okulistycznym 9 lipca 2008r. stwierdzono w oku prawym brak poczucia światła. Zalecono leki obniżające ciśnienie śródgałkowe (zeznania świadka D. P. k. 75v-76, k. 544-545, książeczka zdrowia skazanego).

W dniu 13 sierpnia 2008r. Sąd Okręgowy w Lublinie odmówił powodowi udzielenia przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie w sprawie (...) uznając, że może być leczony warunkach więziennych (postanowienie k. 35-35v).

W dniu 20 sierpnia 2008r. zalecono badanie kontrolne w szpitalu resortowym w B.. Rozpoznano wtórne odklejenie siatkówki, zaćmę. Ustalono termin badania, ale pacjent odmówił zgody na leczenie w B. (zeznanie świadka D. P. k. 75v-76 i powoda k. 853).

W dniu 21 i 22 sierpnia 2008r. powód odmówił leczenia i wyjazdu do szpitala okulistycznego w B. (k. 550-551, książeczka zdrowia skazanego).

W dniu 1 września 2008r. był badany i konsultowany w Klinice (...) w L., gdzie zalecono kontynuowanie dotychczasowego leczenia, kontrolne badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (k. 552). Badający zalecił również w razie podwyższonego ciśnienia leczenie w oddziale szpitalnym w B., ewentualny zabieg operacyjny usunięcia oleju w klinice w K..

W dniu 5 września 2008r. był konsultowany w Poradni Okulistycznej w C. (k. 552-553). Zalecono leki i ewentualne leczenie w resortowym szpitalu w B.. W dniu 8 września 2008r. odmówił wyjazdu do szpitala w B. (k. 553 i k. 556, 557, świadectwo lekarskie k. 554).

Dnia 17 września 2008r. był badany przez okulistę. Zalecono pilne leczenie na oddziale okulistycznym, ewentualny zabieg usunięcia oleju (k. 560). Tego samego dnia został przewieziony na oddział okulistyczny w K.. Proponowano leczenie w K.. 18 września 2008r. powód wyraził zgodę na leczenie w K. (k. 561).

W Klinice (...) w K. zalecono przewiezienie powoda do szpitala w B. celem przygotowania pacjenta do usunięcia oleju silikonowego z komory ciała szklistego oka prawego (k. 561-563). Powód nie wyraził zgody na przewiezienie na oddział okulistyczny przy Areszcie Śledczym w B..

W dniach 3, 10 i 15 października 2008r. był konsultowany przez okulistę (k. 564-565). Powód 15 października 2008r. ponownie odmówił zgody na przeniesienie do B. (k. 565). W dniu 28 października 2008r. był konsultowany przez okulistę (k. 565).

W dniu 25 listopada 2008r. był konsultowany w Klinice (...) w L.. Rokowania co do poprawy widzenia określono jako bardzo słabe (k. 566).

W dniu 28 listopada 2008r. odmówił leczenia w oddziale okulistycznym Aresztu Śledczego w B..

W dniu 12 lutego 2010r. diagnozowano jaskrę, nadciśnienie tętnicze, zalecono krople do oka. 17 czerwca 2010r. powód skarżył się na męty przed okiem prawym. Badaniem okulistycznym stwierdzono poczucie światła bez lokalizacji w oku prawym i prawidłową ostrość wzroku oka lewego. Zalecono utrzymanie leków do oka prawego. Do oka lewego zalecono krople. W dniu 25 listopada 2010r. w trakcie przeszukania celi znaleziono nadmiar leków (książeczka zdrowia skazanego). Po konsultacji okulistycznej 29 grudnia 2010r. zmieniono krople do oka prawego. Ponownie okulistycznie był konsultowany 16 marca 2011r.

Powód kategorycznie odmawiał leczenia w warunkach więziennych, zwłaszcza w Areszcie Śledczym w B. (zeznanie powoda k. 854).

Leczenie oka prawego zostało podjęte za późno o około 20 lat (opinia biegłego sądowego M. M. (1) k. 768v). Z powodu skoków ciśnienia wewnątrzgałkowego trzeba było zmieniać leki. Powikłaniami była jaskra wtórna, niepoddająca się leczeniu oraz wtórne odwarstwienie siatkówki (opinia biegłego sądowego M. M. (2) k. 767-768v).

Aktualnie odbywa karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Ż.. Ma 48 lat. Odmawia nadal zabiegu operacyjnego w warunkach więziennych (zeznania powoda k.343-345 i 850-854).

Podczas pobytu powoda w Zakładzie Karnym w C. i w Areszcie Śledczym w B. nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości w leczeniu okulistycznym powoda. Był odpowiednio badany, konsultowany i leczony. Miał zapewnioną należytą opiekę medyczną. Nie doznał żadnego uszczerbku na zdrowiu. Odwarstwienie siatkówki wystąpiło jako powikłanie po urazie oka prawego w dzieciństwie. Przeprowadzona operacja odwarstwienia siatkówki była zbiegiem nie rokującym poprawy widzenia, chodziło o zachowanie gałki ocznej. Powód otrzymywał leki ogólne i obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe z powodu dolegliwości bólowych po operacji i wzrostu ciśnienia w gałce ocznej. Warunki odbywania kary pozbawienia wolności, jak również transport do C. po zabiegu operacyjnym nie wpłynęły na przebieg leczenia i nie pogorszyły stanu zdrowia powoda. Uzyskał wszelkie świadczenia zdrowotne odpowiadające wymogom wiedzy medycznej, przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych dla udzielającego świadczenia środków leczenia zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej. Były przeprowadzone postępowania diagnostyczne z należytą starannością. Przeprowadzony zabieg operacyjny nie miał wpływu na stopień niepełnosprawności powoda wynikający z orzeczenia o niepełnosprawności (opinia specjalisty chorób oczu J. P. k. 214-216, opinia biegłego U. G. k. 259-263 i k. 285, opinia biegłego H. R. k. 614-615 i k. 636).

W sprawie (...) Sądu Rejonowego w C. A. M. dochodził przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w C. zapłaty kwoty 10.000zł i 10.000zł z tytułu złych warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Powództwo zostało oddalone (opis wyroku i uzasadnienia k. 476-484v).

Przytoczony wyżej stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody.

Sąd w całości obdarzył wiarą dowody z dokumentów. Nie były kwestionowane przez strony i nie budziły wątpliwości Sądu. Zeznania świadków i powoda Sąd obdarzył wiarą w zakresie, w jakim poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne.

Na okoliczność ewentualnych nieprawidłowości w leczeniu powoda miarodajne były opinie biegłych sądowych, specjalistów z zakresu okulistyki.

Opinie biegłych są wyczerpujące i rzetelne. Nie są sprzeczne, co do oceny stanu zdrowia i leczenia powoda, jak również co do okoliczności, że powód uzyskał należyte świadczenia medyczne.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka A. A. (2), który nie stawiał się na wezwania, kierowane na adres wskazany przez powoda. Nie został doprowadzony przez policję, ponieważ funkcjonariusze nie zastali świadka, a mieszkanie było zamknięte (notatka urzędowa k.187, pismo powoda k. 198). Pominął również dowód z zeznań A. K., ponieważ powód nie wskazał adresu świadka (postanowienie k. 76v, zobowiązanie k. 78v, pismo powoda k. 82).

Sądu Okręgowy uznał roszczenie powoda za bezzasadne.

Postępowanie dowodowe, w a szczególności opinie biegłych sądowych, wykazały, że powód uzyskał wszelkie odpowiednie do jego stanu zdrowia świadczenia medyczne. Był konsultowany i leczony okulistycznie z należytą starannością. Działaniom pozwanego nie można zarzucić bezprawności. Nie zostały zatem spełnione przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa z art. 417 k.c.

Zasady odbywania kary pozbawienia wolności reguluje ustawa z 6 czerwca 1997r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997.90.557). Art. 115 k.k.w. dotyczy świadczeń medycznych. Skazanemu nie przysługuje prawo wyboru lekarza, a świadczenia udzielane są przede wszystkim przez zakłady opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności.

Pozwany zobligowany był do zapewnienia powodowi świadczeń zdrowotnych zgodnie z regułami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 31 października 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności przez zakłady opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności (Dz.U. z 2003, nr 204, poz. 1985). Rozporządzenie uchylone zostało z dniem 11 lipca 2010r. ustawą z 7 maja 2009r. o uchyleniu lub zmianie niektórych upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz.U. 2009.98.817).

Nie ma również podstaw do uwzględnienia powództwa na zasadzie art. 417 § 2 k.c. Powód nie doznał żadnej szkody ani krzywdy na skutek działania bądź zaniechania pozwanego. Stan prawego oka powoda nie wynika z zaniedbań pozwanego, ale jest następstwem urazu, którego powód doznał w dzieciństwie i za następstwa, którego pozwany nie ponosi odpowiedzialności.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania uzasadnia treść z art. 102 k.p.c. O nieuiszczonych kosztach sądowych orzeczono na zasadzie art. 113 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2014.1025 ze zm.).

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości. Powód zarzucał naruszenie przepisów prawa procesowego co mogło mieć wpływ na treść wyroku.

Przede wszystkim złożył zastrzeżenia do złożonych w sprawie opinii biegłych lekarzy okulistów. Powód podnosił, że w toku leczenia operacyjnego i pooperacyjnego doszło do powikłań w leczeniu, czego wyrazem była zdiagnozowana „jaskra wtórna”. Podnosił nieskuteczność leczenia farmakologicznego. Twierdził, że biegli mylnie kojarzyli konieczność usunięcia oleju silikonowego z wtórnym odwarstwieniem siatkówki. Zarzucał pominięcie nieprawidłowości w pooperacyjnym postępowaniu z pacjentem po operacji w dniu 25 marca 2008r. Twierdził, że powinien być poddany specjalistycznej operacji chociażby w celach poznawczych w warunkach wolnościowych.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy przeprowadził szeroko postępowanie dowodowe i szczegółowo w oparciu o opinie biegłych lekarzy okulistów ustalił stan zdrowia powoda i przyczyny utraty widzenia przez powoda w prawym oku. Szczegółowe wnioski zawarte w opiniach wszystkich biegłych są zbieżne i wykluczają twierdzenia powoda zarówno co do wadliwego leczenia powoda jak i co do zarzucanych lekarzom przez powoda błędów w związku z przeprowadzoną u powoda operacją oka.

Biegła dr M. M. (2) w swej opinii [k.767] potwierdziła, że powód doznał urazu oka w 9 roku życia wskutek postrzelenia procą, wskutek czego doszło do uszkodzenia aparatu więzadłowego soczewki oka prawego, co rozpoczęło proces zwichnięcia soczewki oraz jej mętnienia i zmian zwyrodnieniowych oka. Okresowo pojawiły się zwyżki ciśnienia wewnątrzgałkowego, co pogłębiało niedowidzenie oka po urazie.

Powód już jako chłopiec był jednooczny. Zaniechanie leczenia powoda w tym okresie doprowadziło ostatecznie do oderwania siatkówki od podłoża i spowodowało jej odwarstwienie.

Zgłaszając się do Zakładu Karnego w 1998r. powód zgłosił jednooczność. Przed skierowaniem na operację uprzedzono powoda o wątpliwym rokowaniu co do skuteczności operacji. Po operacji powód kontynuował leczenie okulistyczne. Jednocześnie powód nie zgadzał się wielokrotnie na proponowane formy leczenia.

W ocenie biegłych powód uzyskał należne świadczenia ambulatoryjne w Zakładach Karnych, w których odbywał karę. Przeprowadzono właściwą diagnostykę, w odpowiednim czasie umówiono konsultacje, a po operacji sprawowano nad powodem bezpośrednią opiekę, co stawiało powoda w lepszej sytuacji aniżeli wówczas gdyby był leczony w warunkach wolnościowych.

Jaskra wtórna była powikłaniem pooperacyjnym, w związku z którymi zaproponowano powodowi dalsze leczenie, jednakże powód nie wyraził na nie zgody. Forma leczenia proponowana powodowi była właściwa, chociaż rokowania były wątpliwe.

Powyższe wnioski zostały w zasadzie powtórzone przez wszystkich biegłych wydających opinię w sprawie [ dr J. P. k. 214, dr U. G. k. 260 i biegłą dr H. R. k. 614, i 636]. Przesłuchana dodatkowo na rozprawie apelacyjnej biegła dr H. R. dodatkowo stwierdził [ k. 1020], że z dokumentacji medycznej nie wynika aby po zabiegu doszło u powoda do poprawy widzenia. W późniejszej dokumentacji odnotowana została poprawa widzenia w takim zakresie, że powód był w stanie policzyć palce ręki z odległości 50 cm, podczas gdy przed operacją z odległości 30 cm. Jednakże w ocenie biegłej zapis ten nie jest wiarygodny, ze względu na wcześniejsze pomiary odnotowane w dokumentacji. Przyczyną pogarszania się widzenia powoda jest niepoddająca się leczeniu jaskra wtórna, która z kolei jest następstwem rozwoju choroby, a nie zaniedbania w trakcie leczenia powoda. Powikłanie było niezależne od działania lekarzy.

W świetle opinii biegłych brak jest podstaw do uznania zasadności roszczeń odszkodowawczych powoda, gdyż powód nie udowodnił aby zostały popełnione w trakcie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności błędy lub zaniedbania, wskutek których doszło u powoda do pogorszenia się widzenia w prawym oku. Skutek ten był następstwem urazu, którego doznał powód w dzieciństwie i powikłań pooperacyjnych, za które personelowi medycznemu ani administracji zakładu karnego winy przypisać nie sposób.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda jako bezzasadną i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty zastępstwa prawnego na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc w zw. z § 2ust. 2 , § 10 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [ Dz. U. Nr 163, poz. 1349].