Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością spółka (...) akcyjna spółka jawna z siedzibą w W., reprezentowana adwokata R. W., wniosła pozew przeciwko I. Ł., domagając się zasądzenia od niej na swoją rzecz kwoty 1 752,66 zł, z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 1 505,46 zł od 18 lipca 2015 do dnia zapłaty zł oraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 80 zł od dnia wniesienia pozwu (31.08.2015r.) do dnia zapłaty, a także kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje żądanie powódka wskazała, że na mocy sprzedaży wierzytelności z 6 marca 2015r. nabyła od Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) wierzytelność przysługują zbywcy wobec I. Ł.. Wierzytelność ta miała powstać z tytułu zawartej przez pozwaną z (...) umowy pożyczki nr (...), udzielonej jej dwukrotnie na podstawie wniosków z 14 marca 2014r. i 28 marca 2014r. Łączna kwota pożyczki miała wynosić 2 000 zł, z czego 1 400 zł pozwana uzyskała na wniosek z 14.03.2014r. a 600 zł na wniosek z 28.03.2014r. Zwrot pożyczki miał nastąpić do dnia 12 kwietnia 2014r. Powódka stwierdziła, że pozwana, oprócz kapitału pożyczki, zobowiązana miała być do zapłaty także prowizji za udzielenie pożyczki, naliczonych na podstawie §10.1 umowy pożyczki odnawialnej odsetek od kapitału w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP oraz kosztów wezwań do zapłaty w łącznej wysokości 80 zł (k. 2-8, 15-18).

I. Ł. nie stawiła się na rozprawie, nie złożyła wyjaśnień ani nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje.

Na podstawie wniosku z dnia 7 stycznia 2014r. I. Ł., za pośrednictwem systemu informatycznego, zawarła ze Spółką (...) umowę pożyczki nr (...). Na mocy tej umowy, na wniosek z 14.03.2014r. otrzymał od pożyczkodawcy kwotę 1 400 zł. Następnie na podstawie wniosku z 28 marca 2014r. otrzymała dodatkowo kwotę 600 zł. Zwrot całej kwoty pożyczki nastąpić miał do dnia 13 kwietnia 2014r. Strony ustaliły, że za udzielenie pożyczki pożyczkodawcy przysługiwać będzie prowizja, która miała wynieść 254,80 zł. Przewidziano możliwości przedłużenia terminu spłaty pożyczki o 7, 14 lub 30 dni, przy czym w każdym wypadku przedłużenia terminu spłaty pożyczkodawcy przysługiwać miała dodatkowa opłata. W §10 umowy strony postanowiły, że w wypadku opóźnienia w spłacie pożyczki pożyczkodawca będzie uprawniony do naliczania odsetek za zwłokę w wysokości czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP i będzie mógł wysłać pożyczkobiorcy pozostającemu w zwłoce wezwanie do zapłaty w formie pisemnej i/lub w formie elektronicznej lub SMS, a pożyczkobiorca zostanie obciążony za takie wezwania kwotami, które miały wynosić : 1) 35 zł za przesłanie pierwszego wezwania do zapłaty droga pocztową po upływie 30 dni kalendarzowych od upływu terminu spłaty pożyczki, 2) 45 zł za przesłanie drugiego wezwania do zapłaty droga pocztową po upływie 60 dni kalendarzowych od upływu terminu spłaty pożyczki oraz 3) 55 zł za przesłanie trzeciego wezwania do zapłaty droga pocztową po upływie 90 dni kalendarzowych od upływu terminu spłaty pożyczki (bezsporne, nadto dowód: umowa pożyczki odnawialnej k. 13-17, wydruki warunków pożyczki k. 18, 19, wydruk elektronicznego potwierdzenia zawarcia umowy k. 12, potwierdzenia przelewów k. 20, 21).

Pozwana dokonała częściowej spłaty należności z tytułu opisanej umowy pożyczki, w związku z czym na dzień 31 sierpnia 2015r. niespłacona nelżność główna wynosiła 1 505,46 zł (bezsporne).

W dniu 6 marca 2015r. Spółka (...)) zawarła ze Spółką (...) z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności na mocy, której powódka nabyła wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki zawartej przez pozwanego ze Spółką (...) (bezsporne, nadto dowód: umowa sprzedaży wierzytelności k. 28, 29 oraz wykaz wierzytelności k. 26, 27).

Pismem z dnia 13 marca 2015r. powódka poinformowała pozwaną o nabyciu wierzytelności i wezwała ją do zapłaty (bezsporne, nadto dowód: zawiadomienie o dokonaniu cesji wierzytelności i wezwanie do zapłaty k. 32).

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo wniesione przez Spółkę (...) okazało się częściowo uzasadnione.

Ponieważ pozwana nie złożyła wyjaśnień w sprawie i nie zajęła żadnego merytorycznego stanowiska, zgodnie z przepisem art. 339 §1 i 2 kpc wydany został wyrok zaoczny, za podstawę którego przyjęto twierdzenia powoda, które zostały uznane za prawdziwe, tym bardziej, iż na ich poparcie powód przedłożył dowód w postaci dokumentu umowy pożyczki odnawialnej, wydruków z systemu informatycznego, za pomocą którego została zawarta umowa, umowy przelewu wierzytelności i, stanowiącego załącznik do niej, wykazu wierzytelności będących przedmiotem cesji.

Mimo ustalenia stanu faktycznego zgodnie z twierdzeniami strony powodowej powództwo należało w znacznej części oddalić jako bezzasadne.

Analizując warunki umowy pożyczki zawartej przez strony Sąd doszedł do przekonania, że część postanowień umownych tj. postanowienia dotyczące opłat za wezwania do zapłaty dłużnika pozostającego w opóźnieniu ze spłatą należy uznać za nieważne. Oceny postanowień umowy stron dokonać należy zarówno w świetle przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim jak i przepisów ogólnych kodeksu cywilnego, a w szczególności przepisów dotyczących ważności czynności prawnych. Niewątpliwie powoda należy uznać za kredytodawcę w rozumieniu przepisu art. 5 pkt. 2 powołanej ustawy, a pozwaną za konsumenta w rozumieniu przepisu art. 5 pkt. 1 tej ustawy, zaś zawartą między nimi umowę pożyczki za umowę kredytu konsumenckiego w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1i 2 w związku z przepisem art. 4 ust. 1 tej ustawy. W ocenie Sądu, postanowienia umowy stron są formalnie zgodne z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim. Inaczej ma się natomiast rzecz, jeśli chodzi o zgodność postanowień umowy z zasadami współżycia społecznego, która, zgodnie z przepisem art. 58 §2 kc, stanowi o ważności bądź nieważności czynności prawnej. Zdaniem Sądu, zawarte w §10 umowy postanowienia, dotyczące wysokości należności, które pożyczkobiorca pozostający w opóźnieniu ze spłatą pożyczki jest zobowiązany uiszczać na rzecz pożyczkodawcy są niezgodne z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności z zasadą zabraniającą zastrzegania i pobierania przez podmiot silniejszy ekonomicznie nadmiernych i nieuzasadnionych korzyści kosztem podmiotu słabszego, w szczególności konsumenta. Należy zauważyć, że postanowienie zawarte w §10 pkt. 1 umowy nie rozróżnia sytuacji, gdy opóźnienie w spłacie pożyczki następuje z przyczyn zależnych lub niezależnych od pożyczkobiorcy, a innymi słowy mówiąc nie różnicuje sytuacji pożyczkobiorców, którzy popadają w zwłokę w rozumieniu przepisu art. 476 kc i sytuacji pożyczkobiorców, którzy jedynie pozostają w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia. Ponadto, postanowienie §10 pkt. 1 umowy przewiduje stałe wartości opłat za poszczególne upomnienia przesyłane w formie pisemnej lub pocztą elektroniczną bądź SMS, których wysokość, w ocenie Sądu, jest bardzo wygórowana i całkowicie oderwana od ewentualnych kosztów, jakie wierzyciel musiałby ponieść, podejmując takie czynności. Powszechnie wiadomym jest, że aktualnie koszty wiadomości przesyłanych drogą elektroniczną lub SMS są niskie i nie przekraczają wielkości rzędu kilkudziesięciu groszy, natomiast koszt przesłania listu poleconego nie przekracza 5 zł. W tej sytuacji zastrzeżenie, że pożyczkobiorca będzie zobowiązany zapłacić pożyczkodawcy opłaty w wysokości kolejno: 35, 45 i 55 zł za poszczególne upomnienia nie tylko nie pozostaje w żadnej proporcji do ewentualnych kosztów, które pożyczkodawca musiałby w tej sytuacji ponieść, ale również musi być oceniane jako zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy nadmiernego i nieuzasadnionego świadczenia ze strony konsumenta. Nadto należy zauważyć, że przy tak sprecyzowanej konstrukcji obowiązku uiszczenia wspomnianych opłat uzyskują one charakter niemal identyczny do kary umownej w rozumieniu przepisu art. 483 §1 kc, która, zgodnie z przywołaną normą, może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub niewłaściwego wykonania zobowiązania niepieniężnego. W tym więc aspekcie przedstawione zapisy umowne można również uznać za sprzeczne z ustawą, a nadto podpadające pod przepis art. 385 ³ pkt. 17 kc, który za niedozwolone postanowienie umowne uznaje postanowienia nakładające na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego. Takie postanowienia, zgodnie z przepisem art. 385 ¹ §1 kc nie wiążą konsumenta, gdyż kształtują jego obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Na poparcie powyższej argumentacji należy również wskazać, że zakwestionowane przez Sąd w niniejszej sprawie zapisy umowne są bardzo zbliżone lub częściowo wręcz identyczne z postanowieniami umownymi, uznanymi wyrokami Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów za tzw. klauzule abuzywne i wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone po nr (...), 5790, (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...).

Zgodnie z przepisem art. 58 §3 kc, jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W ocenie Sądu, nieważne są postanowienia umowne zawarte w §10 pkt. 1 umowy. W toku postępowania nie ujawniono okoliczności, które świadczyłby o tym, że bez wymienionych postanowień strony nie zawarłyby umowy, tym bardziej, że dotyczą one tylko sytuacji, gdy pożyczkobiorca pozostaje w opóźnieniu ze spłatą pożyczki, a więc takiej, której w normalnym przebiegu zdarzeń strony umowy pożyczki z całą pewnością nie zakładają.

Uwzględniając powyższe, Sąd przyjął , że nieważnością objęte są tylko niektóre, szczegółowo wyżej wskazane postanowienia umowne, a w pozostałym zakresie umowa stron pozostaje w mocy.

Legitymację czynną powódki do dochodzenia należności objętej żądaniem pozwu uzasadnia fakt nabycia wierzytelności w drodze umowy cesji zawartej 6 marca 2015r. ze Spółką (...)), gdyż zgodnie z przepisem art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, a stosownie do przepisu art. 510 §1 kc umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W opisanym stanie rzeczy, zdaniem Sądu, za zasadne należało uznać roszczenie powódki w zakresie żądania zapłaty przez pozwanej: kwoty 1 505,46 zł, stanowiącej kapitał pożyczki, odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, liczonych od tej kwoty od dnia 14 kwietnia 2014r., jako dnia następującego po dniu wymagalności roszczenia, za który uznać należy ustalony między tronami dzień jej spłaty czyli 13 kwietnia 2014r. do dnia 17 lipca 2015r. w łącznej kwocie 167,20 zł oraz dalszych odsetek umownych od kwoty kapitału pożyczki (1 505,46 zł) od dnia 18 lipca 2015r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie tj. co do żądania zapłaty kwoty 80 zł, jako sumy opłatr za wezwania do zapłaty oraz odsetek ustawowych od tej kwoty, powództwo, jako bezzasadne, należało oddalić, gdyż uznane przez Sąd za nieważne postanowienia umowne, dotyczące obowiązku zapłaty przez pożyczkobiorcę kosztów wezwań do zapłaty, w istocie obowiązku takiego na pozwanego nałożyć nie mogły.

Ponieważ powódka wygrała proces w 95,43%, na podstawie przepisu art. 100 zdanie drugie kpc, pozwaną obciążono całością poniesionych przez stronę wygrywającą kosztów procesu, na które złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 30 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 600 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Zgodnie z przepisem art. 333 §1 pkt. 3 kpc wyrokowi w pkt. I i III tj., w części zasądzającej świadczenie na rzecz powódki, z urzędu nadano rygor natychmiastowej wykonalności.