Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. Ł. (H. Ł. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego H. Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 26 stycznia 2015r. sygn. akt XI U 2474/14

oddala apelację.

/-/ SSA M.Żurecki /-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA E.Kocurek-Grabowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 703/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie ubezpieczonego H. Ł.
od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. z dnia 19 września 2014r. odmawiającej ubezpieczonemu prawa do dodatku z tytułu pracy
w batalionach budowlanych w ramach zastępczej służby wojskowej w 1969r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości, apelujący zarzucił mu:

1. naruszenie zasady równości wyrażonej w przepisie art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, polegające na przyjęciu, że fakt odbycia zastępczej służby wojskowej w OTK Batalion Robotniczy w roku 1969, uznany przez Sąd I instancji za niemieszczący się
w zakresie czasowym określonym w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 2 września 1994r.
o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (t.j. z 2014r., poz. 1373),
nie uprawnia do świadczeń objętych wnioskiem ubezpieczonego, a wynikających
z powyższej ustawy;

2. naruszenie prawa materialnego, a to art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 2 września 1994r.
o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (t.j. z 2014r., poz. 1373), poprzez jego wykładnię sprzeczną z dyrektywą wyznaczoną przez preambułę powyższej ustawy.

Wskazując na powyższe zarzuty, ubezpieczony wniósł o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem na podstawie art. 193 Konstytucji RP o zbadanie zgodności
z zasadą równości wyrażoną w przepisie art. 32 ust. 1 Konstytucji RP przepisu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 2 września 1994r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (t.j. z 2014r., poz. 1373)
w zakresie, w jakim przepis ten wyłącza uprawnienie do świadczenia pieniężnego
i innych uprawnień przewidzianych powyższą ustawą wobec osób, które spełniły przesłanki wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy w dalszych latach ustroju komunistycznego w Polsce.

Nadto wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie ubezpieczonemu prawa
do świadczenia pieniężnego, ryczałtu energetycznego i dodatku za każdy przepracowany przez ubezpieczonego miesiąc w Batalionie Robotniczym w G..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego podlega oddaleniu, jako bezzasadna.

Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy dokonał ustaleń stanu faktycznego
oraz przeprowadził właściwą ocenę prawną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd Apelacyjny w pełni podziela i akceptuje te ustalenia oraz argumentację prawną przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Przy czym, z uwagi na okoliczność, iż Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał uzupełniającego postępowania dowodowego, ani nie zmieniał ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, a apelujący nie zgłosił zarzutów dotyczących tych ustaleń, na podstawie
art. 387 § 2 ¹ k.p.c. ograniczono niniejsze uzasadnienie jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawało dokonanie oceny prawnej,
czy ustawa z dnia 2 września 1994r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym
w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych
(Dz. U. z 2014r., poz. 1373 - t.j., dalej jako ustawa o świadczeniu pieniężnym) znajduje zastosowanie w stanie faktycznym niniejszej sprawy.

Bezspornym jest, że ubezpieczony pełnił zastępczą służbę wojskową w okresie
od 19 lutego 1969r. do 19 grudnia 1969r. w I Batalionie Piechoty OT w G..

Zgodnie zaś z art. 1 ust. 1 powyższej ustawy, świadczenie pieniężne przysługuje żołnierzom:

1.  zastępczej służby wojskowej, którzy w latach 1949-1959 byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych,

2.  z poboru w 1949r., którzy byli wcieleni do ponadkontyngentowych brygad "Służby Polsce" i przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla i kamieniołomach,

3.  przymusowo zatrudnianym w batalionach budowlanych w latach 1949-1959.

Z kolei, w oparciu o art. 2a ust. 1 ustawy o świadczeniu pieniężnym, osobom
o których mowa art. 1 ust. 1 tej ustawy przysługuje również ryczałt energetyczny określony
w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Nie budzi zatem żadnych wątpliwości okoliczność, że art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy
o świadczeniu pieniężnym nie odnosi się do sytuacji ubezpieczonego, gdyż odbywał
on zastępczą służbę wojskową w batalionie budowlanym dopiero w 1969r. Powołany przepis dotyczy zaś tylko okresu pracy w batalionach budowlanych w latach 1949-1959.

Wskazać bowiem należy, że art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o świadczeniu pieniężnym został dodany na mocy art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 2001r. o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2001r., Nr 89, poz. 968).
W uzasadnieniu projektu tej ustawy wskazano, że Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej w Warszawie w swoim uzasadnieniu do postanowienia z 8 czerwca 1999r. stwierdził m.in., że niektóre z funkcjonujących w latach 1949-1959 wojskowych batalionów budowlanych miały charakter represyjny z powodów politycznych, bądź społecznych. Stanowisko prokuratora jest zbieżne z opiniami i ekspertyzami naukowymi, w tym między innymi prof. dr hab. Tadeusza Jasudowicza (Sejm RP III kadencji, Nr druku 1997).

Nadto podnieść należy, że również powoływany przez apelującego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2000r. (SK 9/00, OTK 2000/8/297, Dz.U.2000/111/1181) potwierdza słuszność stanowiska Sądu Okręgowego.

Ubezpieczony zdaje się bowiem nie zauważać, że Trybunał Konstytucyjny stwierdził wprawdzie niezgodność art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 września 1994r. o dodatku
i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu,
w brzmieniu ogłoszonym w Dzienniku Ustaw z dnia 20 października 1994r. (Dz. U. Nr 111, poz. 537) z zasadą równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji, ale według treści tego przepisu sprzed nowelizacji z 1 stycznia 2000r. (wówczas dodatkowe świadczenia przysługiwały jedynie za okres 1949-1956). Z tą bowiem datą ustawa z dnia 10 września 1999r. o zmianie ustawy o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach
i zakładach wydobywania rud uranu (Dz. U. Nr 80, poz. 902) zmieniła m.in. art. 1 ust. 1 zaskarżonej ustawy stwierdzając, że świadczenia przewidziane w ustawie przysługują żołnierzom przymusowo zatrudnionym we wskazanych zakładach pracy w latach 1949-1959.

Trybunał w uzasadnieniu wskazał, że zakwestionowana ustawa z 1994r.
z niezrozumiałych względów przyznała określone prawa jedynie tym żołnierzom zastępczej służby wojskowej, przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach
i zakładach wydobywania rud uranu, którzy służbę tę odbywali w okresie do 1956r. Te same polityczne motywy, jak i zasady dotyczyły żołnierzy, którzy taką służbę odbywali do końca 1959r.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że zarówno ustawodawca, jak i Trybunał Konstytucyjny uznali, że zachodzą podstawy do przyznania szczególnych uprawnień
w związku z pracą w batalionach budowlanych jedynie w okresie 1949-1959.

Wyjaśnić jedynie wypada, że zgodnie z art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483) każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego
z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli
od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

Z brzmienia powyższego przepisu wynika w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, że jedynie od sądu orzekającego zależy, czy w konkretnej sprawie zasadne jest wniesienie pytania prawnego co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą. Przytoczony art. 3 Konstytucji RP nie zobowiązuje więc sądu, a jedynie daje możliwość przedstawienia Trybunałowi pytania prawnego, w sytuacji, jeżeli od odpowiedzi na to pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. To wątpliwości sądu, a nie strony skarżącej, mogą uzasadniać przedstawienie pytania prawnego Trybunałowi. Skarżący zatem nie legitymuje się uprawnieniem do skutecznego domagania się przedłożenia przez sąd pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca
2010r., sygn. akt IV KZ 8/10, OSNwSK 2010/1/621 oraz wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia: 16 lutego 2012r., sygn. akt II FSK 2491/11; 22 września 2011r., sygn. akt II GSK 930/10, LEX nr 966226; 18 maja 2010r. sygn. akt I GSK 944/09,
Lex nr 594760; 18 października 2007r., sygn. akt II SA/Ol 861/07, Lex nr 303725).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny uznał, że w niniejszej sprawie nie występują wątpliwości uzasadniające wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, co do zgodności art. 1 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych
z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Wobec trafności wyroku Sądu I instancji, Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji ubezpieczonego, jako pozbawionej słusznych podstaw.

/-/ SSA M.Żurecki /-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA E.Kocurek-Grabowska
Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR