Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa P. J.

przeciwko P. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu

z dnia 27 lutego 2015 r. sygn. akt I C 327/14

oddala apelację.

SO del. Elżbieta Milewska-Czaja SSA Mirosław Ożóg SSA Ewa Giezek

I ACa 425/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 25 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy w Elblągu oddalił powództwo.

Sąd I instancji ustalił w toku postępowania, że w dniu 23 września 2005 roku K. K. zawiadomił organy ścigania w K. o możliwości popełnienia przestępstwa polegającego na doprowadzeniu go przez P. J. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wartości 1000 zł. Po wszczęciu w dniu 24 października 2005 roku dochodzenia zwrócono się w ramach pomocy prawnej do funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w I. o przesłuchanie w charakterze świadka P. J. prowadzącego działalność gospodarczą- handel samochodami pod adresem ul. (...) w I.. W dniu 3 listopada 2005 roku Naczelnik Sekcji Dochodzeniowo – Śledczej Komendy Powiatowej Policji w I. poinformował funkcjonariuszy Komisariatu Policji w K., iż zlecona czynność nie została wykonana z uwagi na fakt, że P. J. nie przebywał pod wskazanym adresem. Jednocześnie poinformował, że w I. prowadzone było przeciwko P. J. postępowanie w którym podejrzany był on o popełnienie czynów opisanych w telegramie.

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że w dniu 9 stycznia 2006 roku funkcjonariusz Komisariatu Policji w K. zwrócił się do funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w I. o podanie przyczyn nieprzesłuchania w charakterze świadka P. J., przesłanie kopii aktu oskarżenia dotyczącego P. J. oraz o wskazanie miejsca jego zameldowania. Kierownik Referatu Dochodzeniowo – Śledczego KPP w I. podinspektor P. G. złożył podpis pod pismem informującym, że P. J. nie prowadzi działalności pod wskazanym adresem. Wymienione mieszkanie jest mieszkaniem w którym zamieszkuje matka J. oraz w którym jest on jedynie zameldowany na pobyt stały. Obecnie prowadzone jest postępowanie eksmisyjne dotyczące tego mieszkania a w przypadku ustalenia miejsca pobytu P. J. zostaną wykonane czynności zlecone telegramem.

Sąd I instancji ustalił również, że w dniu 13 lutego 2006 roku wydano postanowienie o przedstawieniu P. J. zarzutu, iż w dniu 8 września 2005 roku w K. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1000 zł K. K. poprzez pobranie od niego zaliczki na sprowadzenie samochodu osobowego z zagranicy, wprowadzając go w błąd co do zamiaru wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań, to jest popełnienia czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k. Następnie zawieszono postępowanie wskazując, iż P. J. ukrywał się przed organami ścigania i nie było możliwe ustalenie jego miejsca pobytu. W dniu 15 lutego 2006 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej Kraków- P. zarządził poszukiwania ogólnokrajowe oraz doprowadzenie P. J. do prokuratury, z zatrzymaniem na 48 godzin. W dniu 8 marca 2006 roku P. J. został zatrzymany przez funkcjonariuszy KPP w I. na podstawie zarządzenia o poszukiwaniu i doprowadzeniu do Prokuratury Rejonowej w Krakowie Podgórzu. Po rozpoznaniu zażalenia P. J., postanowieniem z dnia 9 marca 2006 roku Sąd Rejonowy w Iławie uznał jego zatrzymanie za legalne i zasadne.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że Zastępca Naczelnika Sekcji Prewencji KPP w I. poinformował Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krakowie Podgórzu, iż ustalono, że P. J. od co najmniej kilku miesięcy nie zamieszkiwał pod adresem zameldowania, lecz jedynie odwiedzał matkę. Mieszkał w wynajętym lokalu w I. przy ul. (...), gdzie został zatrzymany przez funkcjonariuszy tej jednostki. Po ogłoszeniu P. J. w dniu 10 marca 2006 roku zarzutu popełnienia czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k. i po przesłuchaniu go w charakterze podejrzanego, prokurator wystąpił z wnioskiem do sądu o zastosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania. Postanowieniem z dnia 10 marca 2006 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie zastosował wobec P. J. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy, to jest w okresie od 8 marca 2006 roku do 7 czerwca 2006 roku. Ostatecznie wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie z dnia 30 października 2009 roku P. J. uznany został za winnego tego, że w dniu 8 września 2005 roku w K. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie w błąd co do zamiaru i możliwości wywiązania się z umowy sprowadzenia samochodu osobowego z zagranicy, doprowadził K. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 1000 zł. i skazał go między innymi na karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności z zaliczeniem na poczet orzeczonej kary okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania w okresie od 8 marca 2006 roku do 28 marca 2006 roku. W dniu 17 marca 2010 roku uznając apelację oskarżonego za oczywiście bezzasadną Sąd Okręgowy w Krakowie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Oceniając fakty ustalone w toku postępowania Sąd I Instancji zważył, że roszczenie powoda należało ocenić na podstawie art. 415 k.c. Powód wiązał wyrządzenie mu szkody z pozbawieniem go wolności. Przyczyną pozbawienia wolności nie było jednak zachowanie ( zaniechanie) pozwanego a orzeczenie sądu o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania a wcześniej zarządzenie prokuratora o zatrzymaniu osoby podejrzanej. Te decyzje procesowe skutkowały pozbawieniem powoda wolności i ewentualnie mogły stanowić zdarzenia powodujące szkodę. Natomiast postępowanie pozwanego nie mogło być przyczyną, czy też współprzyczyną sprawczą szkody. Nawet jeśli dostarczyłby on określonych informacji organom procesowym to i tak te organy procesowe zadecydowały o pozbawieniu powoda wolności biorąc pod uwagę także inne okoliczności mające znaczenie dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego. Zakładając nawet, że pozwany wprowadziłby w błąd organy procesowe co do miejsca pobytu powoda, to jego zachowanie nie mogło skutkować pozbawieniem wolności powoda. Dopiero swoboda organów procesowych w ocenie materiału dowodowego w tym także informacji Zastępcy Naczelnika Sekcji Prewencji KPP w I. z 10 marca 2006 roku, że P. J. od co najmniej kilku miesięcy nie zamieszkiwał pod adresem zameldowania, lecz jedynie odwiedzał matkę a mieszkał w wynajętym lokalu doprowadziła do takiego rezultatu. Skoro – w ocenie Sądu I instancji – pomiędzy zarzucanym pozwanemu działaniem a wskazywaną szkodą nie istniał związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. , to roszczenie odszkodowawcze nie powstało i powodowi nie przysługiwało uprawnienie do domagania się jego realizacji przed sądem. W konsekwencji zbędne stało się dokonywanie ustaleń co do rodzaju i wartości wyrządzonej powodowi szkody w okresie pozbawienia go wolności na potrzeby przedmiotowego postępowania karnego oraz tego, czy w telegramie z dnia 16 stycznia 2006 roku pozwany rzeczywiście podał nieprawdziwe informacje co do miejsca pobytu powoda.

W apelacji powód zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, które miały wpływ na wydany wyrok i pomijanie dowodów, które w sposób oczywisty wskazywały na winę pozwanego. Powołując się na przytoczone podstawy apelacji powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Powód wnosił także o przeprowadzenie dowodów z akt spraw karnych i postanowień szczegółowo opisanych w apelacji na okoliczność stwierdzenia, że funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w I., w tym także pozwany, wiedzieli o jego rzeczywistym miejscu pobytu i nie przekazali tej informacji policji i prokuraturze w K. a pozwany uchylił się od wykonania zleconych mu czynności mimo, że znał miejsce pobytu powoda. W uzasadnieniu apelacji powód wskazywał na konkretne karty akt spraw karnych, w których znajdują się dokumenty potwierdzające formułowane przez niego zarzuty.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy analizując fakty ustalone w toku postępowania trafnie zauważył, że powód łączył wyrządzenie mu szkody z pozbawieniem wolności podczas postępowania karnego wskutek podjęcia przez prokuratora decyzji dotyczącej zarządzenia poszukiwań ogólnokrajowych, doprowadzeniu powoda do prokuratury i zatrzymania na 48 godzin oraz postanowienia sądu o zastosowaniu wobec powoda środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Zgodzić się także należy z oceną Sądu I instancji, że wydanie wymienionych orzeczeń w toku postępowania karnego przez prokuratora i sąd nastąpiło po rozważeniu przez te organy różnych okoliczności a nie tylko informacji udzielonej przez pozwanego a następnie przez Zastępcę Naczelnika Sekcji Prewencji KPP w I. co do miejsca zameldowania, prowadzenia działalności gospodarczej i miejsca pobytu powoda. Istotna jest również okoliczność, że w toku postępowania karnego powód miał możliwość składania środków zaskarżenia zarówno co do zatrzymania jak i tymczasowego aresztowania i z możliwości tej korzystał. Zasadność zatrzymania powoda badał Sąd Rejonowy w Iławie w dniu 9 marca 2006 roku nie dopatrując się nieprawidłowości. Powód cofnął także zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie z dnia 10 marca 2006 roku o zastosowaniu wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania a później wnosił o uchylenie aresztu tymczasowego, lecz sąd postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2006 roku nie uwzględnił tego wniosku. Zdarzeniem powodującym pozbawienie wolności powoda w toku postępowania karnego były zatem orzeczenia prokuratora o zatrzymaniu podejrzanego a następnie sądu o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Nie ma zatem adekwatnego związku przyczynowego w rozumieniu przepisu art. 361 § 1 k.c. między zachowaniem pozwanego udzielającego informacji o miejscu prowadzenia przez powoda działalności gospodarczej, miejscu zameldowania i pobytu powoda a zdarzeniem, które w rzeczywistości wyrządziło mu szkodę powodując pozbawienie wolności. Dlatego też Sąd Okręgowy nie badał, czy i w jakim zakresie prawdziwe były informacje przekazane przez pozwanego funkcjonariuszom Policji w K. a Sąd Apelacyjny pominął dowody wskazywane przez powoda w apelacji w postaci dokumentów znajdujących się w aktach spraw karnych z których miałoby wynikać, że miejsce pobytu powoda znane było funkcjonariuszom Komendy Powiatowej Policji w I. w czasie gdy pozwany udzielał informacji w tym zakresie na pytanie komisariatu Policji w K..

Niezależnie od przedstawionej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia argumentacji dotyczącej braku związku przyczynowego między zdarzeniem powodującym szkodę powstałą wskutek pozbawienia powoda wolności w toku postępowania karnego a zachowaniem pozwanego, którą Sąd Apelacyjny w całości podziela, zważyć należy, że pozwany w niniejszym procesie nie posiadał biernej legitymacji procesowej. Udzielając informacji z której treścią powód łączy swoje zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie pozwany działał jako funkcjonariusz Policji w ramach powierzonych mu czynności. Za ewentualne szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy Policji w ramach powierzonych im czynności odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa na podstawie przepisu art. 417 § 1 k.c. a nie konkretna osoba fizyczna będąca funkcjonariuszem Policji, co nie wyklucza w dalszej kolejności powstania roszczenia regresowego między Skarbem Państwa a oznaczoną osobą fizyczną przy spełnieniu innych, dodatkowych przesłanek.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.