Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

K., dnia 12 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Wojciech Vogt

Sędziowie: SSO Barbara Mokras

SSO Janusz Roszewski – spr.

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2016 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletniego B. G., reprezentowanego przez matkę E. G.

przeciwko M. G.

o podwyższenie alimentów

w przedmiocie zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 22 października 2015 r., sygn. akt III RC 260/15

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie.

SSO Barbara Mokras SSO Wojciech Vogt SSO Janusz Roszewski

Sygn. akt II Cz 764/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Kaliszu umorzył postępowanie w sprawie z powództwa małoletniego B. G., reprezentowanego przez matkę E. G., przeciwko M. G. o podwyższenie alimentów oraz obciążył pozwanego kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazano, że w toku niniejszego postępowania sądowego strony zawarły ugodę, w której zgodnie ustaliły wysokość podwyższenia obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec powoda (tj. z kwoty 500 zł miesięcznie na kwotę 600 zł miesięcznie). W ocenie Sądu zawarta ugoda nie jest sprzeczna z prawem i nie narusza zasad współżycia społecznego, a uzgodnione alimenty zabezpieczają podstawowe potrzeby małoletniego powoda. Powyższe okoliczności uzasadniają zatem umorzenie postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. i obciążenie pozwanego jego kosztami.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniosła strona powodowa zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie.

W uzasadnieniu podniesiono, że na rozprawie w dniu 22 października 2015 r. matka małoletniego powoda otrzymała odpis odpowiedzi na pozew, sporządzony przez profesjonalnego pełnomocnika, wraz z załączonym do niego zaświadczeniem o zarobkach pozwanego, wystawionym w języku angielskim, bez przetłumaczenia na język polski. W toku postępowania strona powodowa nie korzystała z pomocy prawnej świadczonej przez fachowego pełnomocnika i w konsekwencji nie posiadała wiedzy o przysługujących jej uprawnieniach procesowych, a przy tym nie została pouczona o możliwości wniesienia o zarządzenie przerwy w rozprawie celem zapoznania się z otrzymanymi dokumentami, czy też o odroczenie rozprawy celem zasięgnięcia porady prawnej. Po przeanalizowaniu treści przedmiotowych dokumentów matka powoda uznała, że gdyby uczyniła to wcześniej, nie zawarłaby przedmiotowej ugody sądowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza treści zażalenia wskazuje, że w niniejszej sprawie strona powodowa złożyła oświadczenie stronie pozwanej, w którym uchyliła się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w ugodzie sądowej zawartej pomiędzy stronami na rozprawie w dniu 22 października 2015 r., jako złożonego pod wpływem błędu (art. 88 § 1 k.c.). W zażaleniu wskazano bowiem, że gdyby matka powoda należycie zapoznała się z treścią odpowiedzi na pozew i zaświadczeniem pozwanego o zarobkach, nie zawarłaby przedmiotowej ugody sądowej. Z dyspozycji przepisu art. 84 § 2 k.c. wynika natomiast, że można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Należy uznać, że przedmiotowe oświadczenie zostało złożone pozwanemu z chwilą doręczenia pełnomocnikowi pozwanego odpisu zażalenia, co nastąpiło w dniu 2 listopada 2015 r. (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19.06.2015 r., IV CSK 599/14, LEX nr 1790981).

Samo złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych ugody nie wystarczało do uwzględnienia zażalenia na postanowienie umarzające postępowanie. Do obowiązków strony należy bowiem wskazanie przyczyny wadliwości oświadczenia, do sądu zaś należy ocena, czy przyczyny te są dostateczne do skutecznego uchylenia się od skutków oświadczenia woli zawartego w ugodzie.

Należy uznać, że strona powodowa nie przytoczyła w zażaleniu takich przyczyn, które w myśl przepisów prawa cywilnego powodowały nieważność ugody zawartej w dniu 22 października 2015 r. To, że do zawarcia ugody doszło na rozprawie, podczas której stronie powodowej doręczono odpowiedź na pozew i zaświadczenie pozwanego o zarobkach, które było sporządzone w języku angielskim, a mimo tego nie pouczono strony powodowej o możliwości zarządzenia przerwy w rozprawie albo jej odroczenia w celu uzyskania czasu do namysłu i bardziej dokładnego przeanalizowania doręczonych jej na rozprawie dokumentów, mimo tego, że strona powodowa nie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie może być uważane za równoznaczne z wykazaniem dotknięcia oświadczenia woli jakąkolwiek wadą, wskazaną w przepisach art. 82 i nast. k.c., w tym w postaci błędu co do treści czynności prawnej. Jak stanowi bowiem art. 84 § 1 zd. 2 k.c., jeżeli oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Poza tym należy zauważyć, że zgodnie z art. 918 § 1 k.c. uchylenie się od skutków prawnych ugody pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie powstałyby, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Strona powodowa nie przytoczyła w zażaleniu żadnych okoliczności, które wskazywałyby na to, iż w sprawie chodzi o taki właśnie błąd w rozumieniu art. 918 § 1 k.c.

Należy także uznać za trafny pogląd Sądu Rejonowego, że okoliczności niniejszej sprawy nie wskazują, że zawarta przez strony ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a uzgodnione alimenty zabezpieczają podstawowe potrzeby małoletniego powoda (art. 203 § 4 k.p.c. w związku z art. 223 § 2 k.p.c.).

W tym stanie rzeczy należy uznać, że brak pouczenia przez Sąd – na podstawie art. art. 5 k.p.c. i 212 k.p.c. - matki powoda o możliwości wniesienia o zarządzenie przerwy w rozprawie celem zapoznania się z otrzymanymi dokumentami, czy też o odroczenie rozprawy celem zasięgnięcia porady prawnej, nie mógł odnieść wpływu na wynik sprawy, zwłaszcza, że możliwość udzielania przez sąd stronom występującym w sprawie bez profesjonalnego pełnomocnika potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczania ich o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań nie może być rozumiana jako obowiązek zastępowania inicjatywy dowodowej stron czy też obowiązek pouczeń w sytuacji, gdy ochrona praw procesowych tego nie wymaga. Tymczasem z protokołu rozprawy z dnia 22 października 2015 r. wynika, że matka powoda miała zapewniony czas na zapoznanie się z przedłożonymi przez pozwanego dokumentami, z których wynikała wysokości osiąganego przez pozwanego dochodu, która została podana w obcej walucie (funtach). Nie powinno to jednak stanowić dla matki powoda zaskoczenia, skoro już z uzasadnienia pozwu wynika, że miała świadomość tego, iż pozwany mieszka i prowadzi działalność zarobkową zagranicą. Nadto na uwagę zasługuje okoliczność, że już po otrzymaniu dokumentów matka powoda oświadczyła, iż strony uzgodniły przed rozprawą obniżenie kwoty alimentów w stosunku do kwoty dochodzonej w pozwie.

Mając na uwadze to, że strona powodowa nie zdołała skutecznie podważyć podstaw, które doprowadziły do umorzenia postępowania, zażalenie jako bezzasadne należało oddalić – o czym na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.

SSO Barbara Mokras SSO Wojciech Vogt SSO Janusz Roszewski