Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Górska

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2016 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.,

przeciwko (...) spółka akcyjna spółce komandytowej z siedzibą w Ł.,

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 25 września 2015 roku, sygn. akt X GC 1381/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 25 września 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił wniosek pozwanej o uzupełnienie postanowienia tegoż z dnia 26 sierpnia 2015 roku.

Przywołując art. 203 § 2 i 3 kpc. Sąd zaznaczył, że z reguły w przypadku cofnięcia pozwu przegrywającym sprawę, obowiązanym do zwrotu kosztów procesu, jest powód. Na tle wskazanej regulacji Sąd podzielił jednak stanowisko, że cofnięcie pozwu wobec zmiany sytuacji procesowej i skutków z tym związanych, wymaga nowego wniosku, a więc żądania strony przeciwnej o zwrot kosztów procesu, złożonego już po powzięciu wiadomości o cofnięciu pozwu. W tym względzie Sąd zwrócił uwagę, że powstanie po stronie pozwanego uprawnienia do żądania zwrotu kosztów procesu od cofającego pozew, bez względu na to, czy cofnięcie było uzależnione od jego zgody czy też nie, należy do skutków cofnięcia pozwu.

Sąd uznał, że uregulowanie zawarte w przepisie art. 203 kpc w zakresie kosztów procesu stanowi lex specialis w stosunku do art. 109 kpc. Jeżeli więc po powzięciu wiadomości o cofnięciu pozwu, pozwany nie zgłosi stosownego żądania, to sąd nie ma podstaw do zasądzenia kosztów na rzecz strony pozwanej. W świetle powyższego w przypadku cofnięcia pozwu, w terminie dwutygodniowym od zawiadomienia strona pozwana jest obowiązana złożyć odrębny wniosek o zasądzenie kosztów procesu od powódki, nawet pomimo ewentualnego wcześniejszego wniosku w tym przedmiocie zawartego w sprzeciwie od nakazu zapłaty lub w innych pismach procesowych czy ustnych oświadczeniach, pochodzących sprzed cofnięcia pozwu lub składanych już po upływie ww. terminu. W rozpoznawanej sprawie natomiast wymaganego wniosku, w ustawowo zakreślonym terminie pozwana bezspornie nie złożyła, co czyniło niezasadnym przyznanie jej zwrotu kosztów procesu w zakresie cofniętego powództwa, a tym samym niezasadnym wniosek o uzupełnienie postanowienia.

W zażaleniu na powyższe orzeczenie pozwana wniosła o jego zmianę i uzupełnienie postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 r. o orzeczenie w przedmiocie zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kwoty 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Zaskarżonemu orzeczeniu pozwana zarzuciła naruszenia:

-

art. 203 § 3 kpc przez uznanie, że w przypadku cofnięcia powództwa przez powoda, w celu uzyskania zwrotu kosztów procesu przez pozwanego jest on każdorazowo obowiązany do złożenia w terminie dwutygodniowym od zawiadomienia o cofnięciu pozwu wniosku o zwrot kosztów procesu, nawet wówczas gdy już w pierwszym piśmie procesowym w sprawie złożył taki wniosek,

-

art. 109 § 1 kpc poprzez uznanie, że wniosek o zwrot kosztów złożony w trybie tego przepisu przez pozwanego w przypadku cofnięcia pozwu przez powoda, nie stanowi podstawy do zasądzenia kosztów procesu na rzecz pozwanego, bowiem konieczny jest dodatkowy wniosek pozwanego o zwrot kosztów w trybie art. 203 § 3 kpc,

-

art. 351 § 1 kpc w zw. z art. 361 kpc oraz art. 108 § 1 kpc poprzez oddalenie wniosku o uzupełnienie postanowienia w przedmiocie zwrotu kosztów procesu, mimo braku w orzeczeniu sądu I instancji obligatoryjnego rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się bezzasadne.

Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia Sądu Rejonowego zarówno faktyczne jak i ich konsekwencje prawne w zakresie oceny przesłanek oddalenia wniosku o uzupełnienie orzeczenia w przedmiocie umorzenia postępowania.

Skarżący nie kwestionuje kluczowego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stanowiska Sądu pierwszej instancji, że wobec cofnięcia pozwu w zakreślonym terminie nie został złożony wniosek o przyznanie kosztów. W ocenie Sądu Okręgowego autonomiczną podstawę orzekania o kosztach procesu - w przypadku cofnięcia pozwu - stanowi dyspozycja art. 203 § 2 kpc, wedle której przyznanie stronie pozwanej tych kosztów uzależnione jest od złożenia przez nią wniosku w tym przedmiocie.

Pozew cofnięty nie wywołuje - co wynika jednoznacznie z powołanego artykułu - żadnych skutków w zakresie powództwa (zarówno w odniesieniu do skutków procesowych jak i materialnoprawnych). Oczywiście nie wyklucza to obowiązku zwrócenia pozwanemu kosztów procesu, jeżeli zgłosi on takie żądanie i sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia. Nadto, trzeba mieć na uwadze, iż cofnięcie pozwu może nastąpić w trakcie całego postępowania, a postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść zarówno na rozprawie, jak i na posiedzeniu niejawnym. Cofnięcie pozwu na rozprawie daje podstawę do bezpośredniego wydania postanowienia o umorzeniu, pozwany ma bowiem możliwość zgłoszenia wniosku o zwrot kosztów oraz wypowiedzenia się w przedmiocie zgody na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia. W § 3 art. 203 kpc natomiast ustawodawca przewidział wprost termin na złożenie wniosku o przyznanie kosztów sądowych w razie cofnięcia pozwu poza rozprawą, niezależnie od etapu postępowania, na którym cofnięcie miało miejsce. Gdy więc cofnięcie pozwu nastąpi w piśmie procesowym (poza rozprawą) - jak w przedmiotowej sprawie - sąd zawiadamia o cofnięciu stronę pozwaną, która może w ciągu dwóch tygodni złożyć wniosek o przyznanie kosztów, jak również wypowiedzieć się na temat cofnięcia. W takim wypadku postanowienie o umorzeniu postępowania sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym dopiero po upływie dwutygodniowego terminu, licząc od daty doręczenia pozwanemu zawiadomienia o cofnięcia pozwu. Niezłożenie przez pozwanego oświadczenia równa się rezygnacji z żądania kosztów i wyrażeniu zgody na cofnięcie pozwu nawet bez zrzeczenia się roszczenia. Przepis art. 109 kpc nie ma w tym wypadku zastosowania, co oznacza, że obowiązek rozstrzygnięcia o kosztach postępowania aktualizuje się dopiero po złożeniu wniosku, będącego następstwem powzięcia przez stronę pozwaną informacji o cofnięciu pozwu. Wcześniej zgłoszone żądania przyznania kosztów procesu, np. w sprzeciwie od nakazu zapłaty, nie wywierają jakiegokolwiek skutku. Takie rozwiązanie uzasadnione jest tym, że z chwilą cofnięcia pozwu powstaje nowa sytuacja procesowa; uprzednio zgłoszone przez powoda żądanie staje się nieaktualne, co może również rzutować na stanowisko strony pozwanej (nie tylko w zakresie ewentualnej zgody na cofnięcie pozwu ale i wniosku o zwrot kosztów procesu).

W świetle powyższego trudno też za uzasadniony uznać zarzut naruszenia przepisu art. 203 § 3 kpc.

Podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowiła okoliczność, że pozwana po zawiadomieniu o cofnięciu pozwu w przypisanym terminie nie złożyła wniosku o przyznanie kosztów. Stronie pozwanej służyło prawo żądania zwrotu kosztów przez powoda. Warunkiem jednak ich zasadzenia było złożenie odpowiedniego wniosku. Jeżeli strona takiego żądania nie wniosła, sąd nie miał podstaw do zasądzenia kosztów procesu na rzecz strony pozwanej. W tym zakresie Sąd odwoławczy podzielił stanowisko zaprezentowane w orzecznictwie (por. orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie I ACa 883/12, III AUz 78/12) oraz doktrynie (por. Komentarz do art. 203 kpc, red. Piasecki 2014, wyd. 6/Górowski; red. Góra-Błaszczykowska 2015, wyd. 2/Kunicki; red. Zieliński 2015, wyd. 8/Zieliński, System Informacji Prawnej Legalis).

Mając powyższe na uwadze przyjąć należało, że w razie zgłoszenia przez stronę postulatu zwrotu kosztów sąd powinien orzec o kosztach bez względu na pozytywny czy negatywny sposób rozstrzygnięcia o tym żądaniu i zamieścić to rozstrzygnięcie w sentencji orzeczenia. Pominięcie w sentencji postanowienia kończącego sprawę w instancji rozstrzygnięcia o kosztach daje stronie w takiej sytuacji prawo domagania się uzupełnienia orzeczenia na podstawie art. 351 kpc w zw. 361 kpc. W przedmiotowym postępowaniu wobec braku stosownego wniosku nie można mówić o pominięciu rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy, a tym samym naruszeniu art. 351 kpc w zw. 361 kpc.

W tym stanie sprawy brak jest uzasadnionych podstaw do kwestionowania wydanego przez Sąd Rejonowy postanowienia. Na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc zażalenie jako bezzasadne należało oddalić.

(...)

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...).

(...)