Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Halina Sulis - Kwiecień

Protokolant: Izabela Chmurzyńska

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2014 roku w Radomiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w R.

o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w R.) na rzecz adwokata Ż. Z. – S. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) z podatkiem VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej z urzędu;

III.  nie obciąża powoda kosztami zastępstwa procesowego

/na oryginale właściwy podpis/

Sygn. akt IC 1681/12

UZASADNIENIE

Powód- małoletni D. M. reprezentowany przez matkę R. L. (1), pozwem z dnia 21 listopada 2012 roku wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Okręgowego w R. kwoty 7.500.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenie renty wyrównawczej w kwocie 3500 złotych miesięcznie.

W uzasadnieniu żądania podniesiono, iż w dniu 17 listopada 2004 roku ojciec powoda W. M. został doprowadzony do Aresztu Śledczego
w R. celem odbycia zastępczej kary pozbawienia wolności, został umieszczony w izbie przyjęć-zwolnień, gdzie popełnił samobójstwo wieszając się na pasku od spodni. Zdaniem strony powodowej do zdarzenia tego doprowadziło zaniedbanie pracownika Sądu Rejonowego w Radomiu polegające na niedołączeniu do akt sprawy IIK 37/98 dowodu uiszczenia przez W. M. grzywny
w kwocie 100 złotych co spowodowało, iż Sąd Rejonowy w R. orzekł zastępczą karę pozbawienia wolności, a następnie wysłał nakazy doprowadzenia
w celu jej odbycia.

W piśmie procesowym z dnia 6 maja 2013 roku (k. 34-40) powód, jako podstawę faktyczną swojego roszczenia wskazał winę pracownika Sądu polegającą na nieprawidłowym prowadzeniu dokumentacji, tj. braku załączenia dowodu wpłaty grzywny w kwocie 100 złotych z dnia 30 marca 1999 roku do akt wykonawczych, jak i wprowadzenia w błąd funkcjonariuszy publicznych, że grzywna orzeczona w sprawie IIK 37/98 nie została uregulowana przez skazanego W. M..

Powód jako podstawę prawną swojego roszczenia wskazał treść art. 430 kc.

Pozwany Skarb Państwa- reprezentowany przez Prezesa Sądu Okręgowego
w R. w odpowiedzi na pozew wniósł o odrzucenie powództwa
o odszkodowanie, oddalenie powództwa w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, iż sprawa powoda o odszkodowanie
i rentę przeciwko Skarbowi Państwa była przedmiotem rozpoznania w sprawie
IC 31/10 Sądu Okręgowego w R.. Podstawa faktyczna niniejszej sprawy jest zbieżna ze stanem faktycznym, który był rozpoznawany w powołanej sprawie. Zachodzi również tożsamość stron, bowiem wskazanie innej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa nie jest wiążące w sprawie. W konkluzji podniesiono powagę rzeczy osądzonej.

Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia z uwagi na fakt, iż przedstawicielka ustawowa powoda i jednocześnie konkubina zmarłego uzyskała wiedzę o śmierci ojca powoda w 2004 roku, natomiast w styczniu 2009 roku doręczono jej postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie 3Ds 5738/04 Prokuratury Rejonowej w R.. Zdaniem pozwanego rozpoczęcie biegu przedawnienia jest niezależne od świadomości uprawnionego co do przysługującego mu roszczenia i rozpoczyna bieg od chwili, w której przy zachowaniu należytej staranności powód mógł uzyskać informację o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Nadto podniesiono, iż brak jest podstaw do przyjęcia zaistnienia w sprawie związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem wskazanej jednostki Skarbu Państwa- Sadu Rejonowego w R. a zdarzeniem w postaci śmierci W. M.. Okoliczność dokonania zapłaty jednej raty przez W. M. była przedmiotem podstawy faktycznej ustalonej
i uwzględnionej w sprawie IC 31/10. Pozwany wskazał, że kwestia ta nie jest jednoznaczna w uwagi na brak w dokumentach sprawy IIK 37/98 dowodów wpłaty jednej raty. Ponadto na skutek braku wpłaty prowadzono wobec W. M. postępowanie komornicze w celu wyegzekwowania zaległej wpłaty, które zostało umorzone w dniu 2 grudnia 2003 roku z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Dodatkowo podniesiono, że okres pomiędzy należnym terminem wpłaty raty a postępowaniem w przedmiocie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności wskazują, że W. M. miał możliwość wyjaśnienia wątpliwości co ewentualnego omyłkowego niezaksięgowania wpłaty raty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny i zważył, co następuje:

W dniu 31 sierpnia 1998 roku w sprawie IIK 37/98 nakazem karnym Sąd Rejonowy w R. uznał W. M. za winnego tego, że w dniu
11 października 1997 roku w R. na targowisku w R. przy ulicy (...) oferował do sprzedaży bluzy dresowe z napisem firmy (...), posługując się zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie miał prawa używać, tj,. o czyn
z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 31.01.1985r. o znakach towarowych (Dz.U. nr 5 z 1985r. z późniejszymi zmianami) i w związku z art. 36 § 1 kk skazał go na karę 700 złotych grzywny z zamianą na wypadek nieuiszczenia w terminie na 35 dni zastępczej kary pozbawienia wolności. Orzeczenie to zostało doręczone W. M.
w dniu 9 października 1998 roku (d: k. 52 – 53 akt IIK 37/98 Sądu Rejonowego
w R.). Postanowieniem Prezesa Sądu Rejonowego w R. rozłożono skazanemu W. M. grzywnę w kwocie 700 złotych na 7 rat po 100 złotych płatnych do końca każdego miesiąca począwszy od grudnia 1998 roku
(d: k. 4 akt wykonawczych w sprawie IIK 37/98 SR w R.). W. M. wpłacał raty systematycznie do czerwca 1999 roku. Do akt wykonawczych nie został dołączony przez E. W.- pracownika Sądu Rejonowego w R. dowód wpłaty jednej raty uiszczonej w marcu 1999 roku. Każdorazowy dowód wpłaty dokonywanej przez W. M. trafiał z kasy sądowej do Ewidencji Należności Sądowych, gdzie był księgowany w dzienniku należności sądowych
i odnotowywany na karcie dłużnika. Karta dłużnika przypisana do sprawy W. M. o sygn. akt IIK 37/98 nosiła numer (...). Wpłata z dnia 30 marca 1999 roku jednak nie została zaksięgowana na karcie dłużnika przypisanej W. M., tylko na karcie dłużnika o numerze (...) przypisanej do innego skazanego. Na dowodzie wpłaty oprócz niewłaściwego numeru widniało imię i nazwisko dłużnika oraz numer sprawy karnej, w której należność została orzeczona. Pracownik Ewidencji Należności Sądowych E. N. (obecnie W.), do której obowiązków należało księgowanie wpłat na poczet należności sądowych na karty dłużników i w dzienniku należności sądowych przez nieuwagę w dniu 30 marca 1999 roku otrzymany dowód wpłaty dokonanej przez W. M. zaksięgowała na kartę dłużnika K. S. o numerze (...). Nie dokonała sprawdzenia oprócz numeru karty dłużnika, który nie był wpisany poprawnie z imieniem i nazwiskiem i numerem sprawy karnej. Do sprawdzenia takiego była zobligowana zakresem swoich obowiązków służbowych (d: uzasadnienie Sadu Rejonowego w R. k. 586 – 589 akt 2Ds 271/13 Prokuratury Rejonowej (...)). Do W. M. były przesyłane dwukrotnie ponaglenia o zapłatę raty w kwocie 100 złotych (d: k. 6, 7 akt wykonawczych w sprawie IIK 37/98). Następnie było wdrożone postępowanie egzekucyjne dotyczące brakującej kwoty 100 złotych, które zakończyło się umorzeniem postępowania wobec bezskuteczności egzekucji. W dniu 8 czerwca 2004 roku w Sądzie Rejonowym wR. odbyło się posiedzenie, na którym Sąd wydał postanowienie zarządzające wobec W. M. wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze 5 dni. Wezwanie przesłane do W. M. na posiedzenie Sądu pozostawiono w aktach ze skutkiem doręczenia wobec niepodjęcia mimo podwójnego awizowania. W. M. również nie odebrał odpisu postanowienia Sądu z dnia 8 czerwca 2004 roku jak również zawiadomienia do stawienia się do Aresztu Śledczego w R.(d: k. 13, 16 – 19, 24 akt wykonawczych IIK 37/98 Sądu Rejonowego w R.).

W dniu 16 listopada 2004 roku o godzinie 16.40 W. M. został zatrzymany przez funkcjonariuszy Policji celem doprowadzenia do Aresztu Śledczego w R.. Po pouczeniu W. M. złożył zażalenie na zatrzymanie, nie żądając powiadomienia osoby najbliższej (d: k. 27, 29 wyżej powołanych akt).

W dniu 17 listopada 2004 roku W. M. został doprowadzony
i przyjęty do Aresztu Śledczego w R.. Przebywając w pomieszczeniu izby przyjęć – zwolnień i w oczekiwaniu na wydanie bielizny, środków higienicznych oraz założenie karty depozytowej popełnił samobójstwo przez powieszenie, używając do tego celu paska do spodni i krzesła. Zdarzenie to miało miejsce między godziną 11.40 a godziną 12.00.

Prokuratura Rejonowa w R. prowadziła postępowanie w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci W. M. w wyniku którego postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 28 lutego 2005 roku wobec braku znamion czynu z art. 155 kk (d: k. 94 sprawy 3Ds 5738/04 Prokuratury Rejonowej w R.). Postanowienie to zostało doręczone R. L. (2) w dniu 9 stycznia 2009 roku (d: k. 133 – 134 akt 3Ds 5738/04).

W dniu 11 stycznia 2010 roku małoletni D. M. reprezentowany przez matkę R. L. (1) złożył pozew przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Areszt Śledczy w R. o odszkodowanie i zadośćuczynienie w kwocie 1.000.000 złotych W uzasadnieniu żądania stwierdzono, iż funkcjonariusze Aresztu Śledczego w R. dopuścili się rażącego zaniedbania i nie dopełnili swoich niezbędnych czynności z zakresu zabezpieczenia bezpieczeństwa osadzonemu W. M. (d: k. 3 – 5 akt IC 31/10). Powództwo to było zmodyfikowane w taki sposób, iż powód wnosił o zasądzenie kwoty 1.000.000 złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji majątkowej wskutek śmierci ojca oraz renty wyrównawczej w kwocie 3000 złotych, a ostatecznie na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym w L. w ten sposób, że wnoszono
o zasądzenie odszkodowania w kwocie 70.000 złotych i renty wyrównawczej
w kwocie po 500 złotych miesięcznie (d: protokół – k. 251).

Wyrokiem z dnia 31 maja 2012 roku Sąd Apelacyjny wL. uwzględnił powództwo w całości po przedstawieniu na rozprawie przez R. L. (1) wszystkich dowodów wpłat grzywny przez W. M. w tym dowodu uiszczenia brakującej raty w aktach sprawy IIK 37/98 Sądu Rejonowego w R. za marzec 1999 roku. W uzasadnieniu wyroku Sąd podniósł, iż dowód wpłaty tejże raty mógł któremuś urzędnikowi Sądu Rejonowego w R. po prostu zaginąć (d: k. 252, 273).

Zdaniem Sądu z dniem 31 maja 2012 roku R. L. (1) uzyskała wiedzę
o osobie odpowiedzialnej za niedołączenie dowodu wpłaty raty grzywny za miesiąc marzec do akt wykonawczych sprawy IIK 37/98 Sądu Rejonowego w R..

Postanowieniem z dnia 15 lutego 2013 roku Prokuratura Rejonowa
w R. w wyniku wniosku małoletniego D. M. reprezentowanego przez matkę R. L. (1) złożonego w dniu 12 czerwca 2012 roku podjęła na nowo umorzone postępowanie w sprawie 3Ds 5738/98 (d: k. 150, 183). Sprawie nadano nowy numer 2Ds 271/13. W wyniku tego postępowania ustalono, iż winnym nieumyślnego niedopełnienia w dniu 30 marca 1999 roku obowiązków służbowych przez pracownika sekretariatu Sądu Rejonowego w R. jest E. W. poprzez zaksięgowanie dowodu wpłaty kwoty 100 złotych dokonanej przez W. M. na poczet grzywny orzeczonej w sprawie IIK 37/98 na rzecz innego dłużnika. Postępowanie jednakże umorzono wobec stwierdzenia, że nastąpiło przedawnienie karalności czynu (d: k. 556 – 574).

Zdaniem Sądu w sprawie niniejszej powództwo należało oddalić wobec braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zaniedbaniem pracownika Sądu Rejonowego w R. a samobójczą śmiercią W. M. w Areszcie Śledczym w R..

Zgodnie z treścią art. 361 §1 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Związek przyczynowy oznacza przyczynowe powiązanie szkody oraz powodujące szkodę zdarzenie. Brak związku przyczynowego przeszkadza przyjęciu odpowiedzialności cywilnej.

Sąd nie podziela poglądu wyrażonego w postanowieniu Prokuratury Rejonowej wR. o umorzeniu śledztwa z dnia 28 czerwca 2013 roku w sprawie 2Ds 271/13 powtórzonego w uzasadnieniu postanowienia z dnia 10 października 2013 roku przez Sąd Rejonowy w R. a mianowicie, iż błędne zaksięgowanie przez E. W. uiszczonej raty grzywny w kwocie 100 złotych w marcu 1999 roku przez W. M. spowodowało samobójczą śmierć W. M..

Pewnym jest, że ten błąd spowodował, iż Sąd Rejonowy w R. wydał postanowienie odnośnie zastępczej kary pozbawienia wolności. Fakt ten jest normalnym następstwem błędu E. W.. Przyjęcie, iż ten błąd pracownika spowodował samobójczą śmierć osadzonego w Areszcie Śledczym
w R. W. M. jest wnioskiem zbyt daleko idącym, wykraczającym poza normalne następstwa błędnego działania pracownika Sądu Rejonowego w R.. Dodać należy, iż przed wydaniem postanowienia odnośnie zastępczej kary pozbawienia wolności było wszczęte postępowanie celem wyegzekwowania brakującej kwoty 100 złotych. W. M. nie działał ani w postępowaniu egzekucyjnym, ani też później, unikając odbioru przesyłek sądowych. Okazanie przez niego dowodu wpłaty raty grzywny za marzec 1999 roku unicestwiłoby działanie komornicze i działanie Sądu Rejonowego w R.
w postępowaniu wykonawczym.

Samobójcza śmierć W. M. w Areszcie Śledczym w R. leży, zdaniem Sądu, poza zasięgiem ogólnej przyczynowości i w żaden sposób nie można przyjąć, iż była normalnym następstwem błędu, jaki popełniła E. W. jako pracownik Sądu Rejonowego w Radomiu.

Sąd nie uwzględnił złożonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia
w sprawie niniejszej, bowiem zdaniem Sądu R. L. (1) jako przedstawiciel ustawowy powoda o fakcie, iż ewentualną odpowiedzialność za błąd pracownika Sądu Rejonowego w Radomiu ponosić by miał Skarb Państwa- Sąd Okręgowy
w R. dowiedziała się z dniem wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny
w L. w sprawie IC 31/10, tj. w dniu 31 maja 2012 roku. Powództwo w sprawie niniejszej zostało wytoczone 5 listopada 2012 roku, a więc nie upłynął termin trzyletni ani dziesięcioletni przewidziany treścią przepisu art. 442 § 1 kc.

Ponadto Sąd również nie uwzględnił złożonego przez pozwanego zarzutu powagi rzeczy osądzonej dotyczącego odszkodowania. Zdaniem Sadu inna
w sprawie niniejszej jest podstawa faktyczna niż w sprawie IC 31/10 bowiem tamże dochodzone było odszkodowanie za niedopełnienie obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w R., a w sprawie niniejszej zaniedbanie pracownika Sądu Rejonowego w R.. Tożsamość roszczenia nie zachodzi przy zmianie okoliczności faktycznych. Inna też została wskazana przez powoda podstawa prawna, tj. z art. 430 kc w związku z art. 120 § 1 kodeksu pracy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że nie zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy zaniedbaniem pracownika Sądu Rejonowego w R.
a samobójczą śmiercią W. M., to jest nie zachodzą przesłanki
z art. 361 § 1 kc i powództwo oddalił.

Z uwagi na trudną sytuację materialną i życiową w jakiej znalazł się powód
w oparciu o treść art. 102 kpc Sąd nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego.

/-/ Na oryginale właściwy podpis.-