Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Waldemar Pałka (spr.)

Sędziowie: SO Elżbieta Schubert

SR del. do SO Robert Kłosowski

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Niedzielska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2016 roku w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. przeciwko J. M.

o podwyższenie alimentów

oraz z powództwa wzajemnego J. M. przeciwko M. M. o obniżenie alimentów

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 19 października 2015 roku

sygn. akt III RC 754/14

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższa z dniem 19 października 2015 r. alimenty ustalone w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007 r. w sprawie VI RCa 239/07 na rzecz powódki M. M. od pozwanego J. M., z kwoty po 2500 złotych miesięcznie do kwoty po 2800 (dwa tysiące osiemset) złotych miesięcznie, płatne na dotychczasowych warunkach i terminach płatności,

II.  Apelację powódki/pozwanej wzajemnej w pozostałej części i apelację pozwanego/powoda wzajemnego w całości oddala,

III.  Koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą wzajemnie znosi.

Sygn. akt VI RCa 298/15

UZASADNIENIE

Powódka M. M. wniosła o podwyższenie alimentów zasądzonych od pozwanego J. M. wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 18 października 2007 r. w sprawie o sygn. III RC 324/07, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. w sprawie o sygn. VI RCa 239/07, z kwoty po 2500 zł miesięcznie do kwoty po 3250 zł miesięcznie.

Motywując swoje żądanie podała, że mija siódmy rok, gdy alimenty zostały podwyższone, w związku z tym zachodzi konieczność waloryzacji świadczenia choćby o stopień inflacji. Podała, że możliwości finansowe i majątkowe pozwanego uległy zwiększeniu a obciążające go zobowiązania obniżeniu. Wskazała, że od 2007 r. pozwany ukończył budowę domu jednorodzinnego w W., przestał wynajmować mieszkanie za kwotę 1500 zł i zaprzestał płacenia alimentów na rzecz syna B. M. w kwocie po 1750 zł miesięcznie. Dodatkowo podała, że pozwany posiada wiele nieruchomości, a ponadto osiąga znaczny dochód wykonując zawód lekarza. Odnośnie swojej sytuacji podała, że alimenty stanowią jej jedyne źródło utrzymania. Nie ma też majątku przynoszącego dochody. Ponosi znaczne koszty leczenia choroby tarczycy i układu krążenia.

Pozwany J. M. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie wytoczył powództwo wzajemne o obniżenie alimentów należnych M. M. z kwoty po 2500 zł miesięcznie do kwoty po 500 zł miesięcznie.

Uzasadniając swoje stanowisko podał, że inflacja, na którą powołuje się powódka, dotknęła także jego. Wskazał również, że nieruchomości, które powódka wskazała w pozwie, były jego własnością już w czasie orzekania w poprzedniej sprawie alimentacyjnej stron. Odnośnie podnoszonej przez powódkę kwestii niewynajmowania mieszkania w O. podniósł, że mieszkanie to jest aktualnie wystawione na sprzedaż z uwagi na fakt, że nie przynosiło dochodów i jest zadłużone. Potwierdził, że wygasł jego obowiązek alimentowania dorosłego syna B. M.. Nadal jednak powinność ta obciąża go na rzecz małoletniego syna J.. Dodatkowo podał, że sytuacja powódki jest korzystniejsza, albowiem nie posiada ona zadłużeń, które spłaca aktualnie pozwany. Ponadto z tytułu spłaty majątku wspólnego otrzymała i nadal będzie otrzymywała kwoty średnio po 8300 zł miesięcznie. Wyszczególniając swoje zobowiązania finansowe pozwany ujął w nich dwa kredyty hipoteczne, do spłaty których pozostały obecnie kwoty 508.681 zł i 75.768,26 CHF. Ponadto pozwany ma trzy limity kredytowe w kwotach po 30.000 zł, 31.000 zł i 50.000 zł. Pomimo to zmuszony jest zaciągnąć kolejny kredyt celem spłaty powódki z tytułu podziału majątku wspólnego (do spłaty pozostała kwota 300.000 zł). W ramach prowadzonej działalności J. M. zwrócił się o przyznanie kredytu w kwocie 25.000 zł, jednakże z uwagi na brak zdolności kredytowej banki odmówiły mu przyznania tych środków. Powódka wszczyna przeciwko niemu kolejne postępowania sądowe, zgłasza niecelowe wnioski do organów egzekucyjnych, zaś w roku 2012 doprowadziła do eksmisji najemcy z lokalu Przychodni przy ul. (...) w O., czego skutkiem było zmniejszenie przychodów pozwanego z najmu o kwotę 7000 zł miesięcznie. Lokal do tej pory pozostaje pusty, wobec czego pozwany ponosi obecnie koszty utrzymania go wysokości 1500 zł miesięcznie.

M. M. wystosowała odpowiedź na pozew wzajemny, w której wniosła o oddalenie powództwa wzajemnego.

W uzasadnieniu podała, że pierwsza rata otrzymana od pozwanego tytułem spłaty w konsekwencji podziału majątku wspólnego została przez nią wydatkowana na pokrycie części narastającego od 2002 r. zadłużenia w banku, Urzędzie Skarbowym w O., ZUS-ie, wobec osób trzecich oraz komornika. Podała, że przyznany jej dom wymaga kapitalnego remontu, który pochłonie znaczna część przyszłych spłat. Podała, że pełnoletni syn stron B. M. pozostaje obecnie na jej wyłącznym utrzymaniu, ponieważ stan jego zdrowia uniemożliwia podjęcie przez niego pracy zarobkowej. Dodała, że pozwany zataja fakt, iż spółka Lekarze (...) wzbogaciła się o dwie kolejne placówki medyczne.

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 19 października 2015 r. oddalił oba powództwa w całości. Koszty procesu zniósł wzajemnie między stronami.

Sąd ten ustalił, że M. M. i J. M. pozostawali małżeństwem, które wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12 lutego 2004 r. w sprawie o sygn. VI RC 247/02 zostało rozwiązane przez rozwód z winy pozwanego – powoda wzajemnego. Jednocześnie Sąd Okręgowy zasądził od J. M. na rzecz powódki kwotę 1000 zł miesięcznie tytułem alimentów.

Następnie alimenty te podwyższone zostały wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 18 października 2007r. w sprawie o sygn. III RC 324/07, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. w sprawie o sygn. VI RCa 239/07, do kwoty po 2500 zł miesięcznie.

M. M. nie pracowała wówczas zarobkowo. Wraz z synem stron B. M. mieszkała w domu w K., w którym uprzednio strony mieszkały razem. Koszt utrzymania domu wynosił wówczas 1359 zł miesięcznie. Syn partycypował w tych kosztach przekazując matce kwotę 500 zł miesięcznie.

J. M. pracował jako lekarz. Dodatkowo czerpał dochód z wynajmu lokalu. Łącznie jego dochód wynosił około 12.000 zł. Pozwany mieszkał razem z konkubiną i ich wspólnym małoletnim synem J. w wynajętym mieszkaniu, za które opłaty miesięczne wynosiły łącznie około 2.000 zł. Koszty utrzymania rodziny pozwany ponosił samodzielnie, ponieważ jego partnerka nie pracowała. J. M. łożył również alimenty na B. M. w kwocie po 1.000 zł miesięcznie. Pozwany spłacał zadłużenie wynoszące około 400.000 zł, którego znaczną część stanowiły wspólne zadłużenia stron powstałe w trakcie trwania ich małżeństwa. M. M. w żadnym stopniu nie uczestniczyła w ich spłacie. Miesięcznie J. M. spłacał zadłużenie w kwocie 5.800 zł. W tym czasie pozwany dysponował stanowiącym wspólną własność stron mieszkaniem w W., jednakże nie osiągał z tego tytułu dochodów, gdyż kwota czynszu z najmu przeznaczana była na spłatę kredytu zaciągniętego na jego zakup.

Pomiędzy stronami prowadzone było postępowanie o podział majątku wspólnego. Postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie I Ns 140/08 Sąd Rejonowy w Olsztynie pozwanemu – powodowi wzajemnego przyznał na wyłączną własność lokal położony w O. przy ul. (...) udziały w Spółce Lekarze (...), a także szereg ruchomości, zaś powódka – pozwana wzajemna otrzymała prawo do nieruchomości w K. oraz licznych ruchomości znajdujących się w domu. Postanowieniem z dnia 6 marca 2014r. w sprawie o sygn. IX Ca 889/13 Sąd Okręgowy w Olsztynie zmienił niniejsze orzeczenie w ten sposób, że łączną wartość składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego ustalono na kwotę 1.676.428,50 zł. Ponadto wartość składników majątkowych przyznanych J. M. ustalono na 1.204.733,50 zł, zaś M. M. na 471.695 zł. Dodatkowo kwotę zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki tytułem dopłaty, rozliczenia spłaconych długów, pobranych pożytków i dochodów podwyższono do kwoty 383.315,02 zł, płatną na następujących zasadach: pierwsza rata w kwocie 83.315,02 zł w terminie do dnia 6 września 2014r., druga rata w wysokości 100.000 zł w terminie do dnia 6 marca 2015r., trzecia rata w wysokości 100.000 zł w terminie do dnia 6 marca 2016r. i czwarta rata wysokości 100.000 zł w terminie do 6 marca 2017r. – wszystkie wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia tym terminom.

Zgodnie z twierdzeniami powódki pierwsza rata otrzymana od pozwanego tytułem spłaty w konsekwencji podziału majątku wspólnego została przez nią przeznaczona na pokrycie części zadłużenia w banku, Urzędzie Skarbowym w O., ZUS-ie, wobec osób trzecich oraz komornika. Częściowo też służyło pokryciu wynagrodzenia pełnomocnika za reprezentowanie jej w postępowaniu o podział majątku, które wynosiło około 80 000 zł.

Źródło utrzymania M. M. stanowią alimenty oraz środki przekazywane jej przez pozwanego tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym. Powódka nie ma własnego majątku przynoszącego dochody. Nie jest zarejestrowana jako bezrobotna. Ogłasza się jako poszukująca pracy na portalach internetowych. Razem z synem B. w dalszym ciągu mieszka w domu w K., który obecnie stanowi jej majątek osobisty i wymaga gruntownego remontu. Jego wartość wynosi obecnie 360000 – 380000 zł. Powódka choruje na tarczycę a ponadto ma problemy z układem krążenia, w związku z czym przyjmuje leki stałe.

Powódka korzysta z pomocy rzeczowej i finansowej od swoich mieszkających za granicą sióstr oraz innych członków rodziny i osób trzecich. Powódka nie ma środków na spłaty zadłużeń. Posiada samochód marki F. (...) rocznik 2002.

M. M. z zawodu jest (...) Nigdy nie pracowała w zawodzie. Ukończyła podyplomowe studia marketingu i zarządzania w placówkach służby zdrowia. Ukończyła również szkołę dla pracowników socjalnych. Ponadto ukończyła kurs kosmetyczny oraz uczestniczyła w kursie pisania projektów unijnych. Zamierzała rozpocząć działalność gospodarczą o profilu kosmetycznym w lokalu przy ul. (...), który obecnie stanowi wyłączną własność pozwanego.

Syn stron, B. M., w 2010r. ukończył studia prawnicze. Następnie rozpoczął studia doktoranckie na Uniwersytecie (...) w K., jednak ich nie ukończył. Do 2013r. odbywał staż w (...) Urzędzie (...) w O.. Aktualnie nie pracuje, jest zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. Nie partycypuje w kosztach utrzymania domu i pozostaje na wyłącznym utrzymaniu matki. Aktualnie nie otrzymuje już alimentów od ojca, ponieważ wyrokiem z dnia 14 września 2011r. w sprawie III RC 701/11 Sąd Rejonowy w Olsztynie uchylił z dniem 28 czerwca 2011r. obowiązek alimentacyjny J. M. wobec syna. B. M. cierpi na atopowe zapalenie skóry, alergię z objawami astmy, guzy szyi, zapalenie zatok, częste infekcje górnych dróg oddechowych oraz depresję. Koszty jego leczenia wynoszą 100 – 150 zł miesięcznie.

Pozwany utrzymuje sporadyczny kontakt z synem. Ostatni raz do ich spotkania doszło w 2014r. B. M. zwracał się do ojca o pomoc w sfinansowaniu mu aplikacji prawniczej oraz studiów doktoranckich, jednak spotkał się z odmową.

Pozwany – powód wzajemny mieszka obecnie z konkubiną H. O. oraz ich (...)synem w zakupionym przez siebie w 2004r. domu w W.. Dom jest przez nich sukcesywnie remontowany. Na zakup domu i jego remont pozwany – powód wzajemny zaciągnął kredyty. Mieszkanie w O. przy ul. (...), zakupione w 2009r. za środki pochodzące z kredytu w wysokości 290 000 zł, zostało sprzedane za kwotę 230 000 zł, zaś otrzymane środki przeznaczone zostały na uregulowanie części zobowiązań pozwanego. Lokal na ul. (...) jest obecnie ponownie wynajmowany. Z tego tytułu pozwany osiąga dochód w wysokości 4000 – 5000 zł miesięcznie.

J. M. nadal posiada grunty w W. i E.. Dostaje do nich dopłaty unijne w wysokości 3000 – 4000 zł rocznie.

Pozwany jest jedynym żywicielem rodziny. Jego konkubina nie pracuje zarobkowo. Do wiosny 2015r. zajmowała się domem i opieką nad niepełnosprawną matką, która zmarła. Obecnie rozważa podjęcie zatrudnienia.

Na stałe zobowiązania finansowe J. M. składają się wydatki tytułem utrzymania posiadanych przez niego nieruchomości, spłaty kredytów zaciągniętych w części jeszcze w czasie trwania małżeństwa oraz koszty utrzymania rodziny. Pozwany nadal jest udziałowcem Spółki Lekarze (...), w ramach której prowadzi działalność medyczną w kilku Przychodniach na terenie O. i w K.. W związku z zastrzeżeniami NFZ pozwany zapowiada zakończenie działalności w K.. Z przychodni (...) osiąga dochód w wysokości kilku tysięcy złotych miesięcznie. Spółka jest zadłużona na kwotę 1 150 000 zł. Z tytułu dywidend pozwanemu przelano w czerwcu bądź lipcu 2015r. kwotę 111 000 zł.

W lutym 2015r. pozwany zaciągnął kolejny kredyt wysokości 150 000 zł na prowadzenie działalności. Środki te zostały jednak przeznaczone na spłatę kolejnej transzy dla powódki. Do spłaty pozostała mu kwota 200 000 zł.

Pozwany ma obecnie 61 lat. Leczy się na nadciśnienie, chorobę wieńcową, nadczynność tarczycy i alergię. Na leki wydaje 100 zł miesięcznie.

Pozwany posiada samochód służbowy w leasingu marki S. (...) rocznik 2012. Ponadto w leasingu ma również samochód S. (...) rocznik 2015.

Syn pozwanego – powoda wzajemnego – uczęszcza do Szkoły Podstawowej (...) w O., za którą opłata miesięczna wynosi 650 zł. Dodatkowo uczęszcza na odpłatne zajęcia z języka angielskiego oraz na basen. Syn pozwanego cierpi na alergię oraz astmę.

Partnerka pozwanego choruje na tarczycę a ponadto ma problemy ze stawami.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że obydwa powództwa nie zasługują na uwzględnienie.

Okres dzielący obie sprawy alimentacyjne wynosi 8 lat. Na przestrzeni tego czasu zaistniały pewne zmiany zarówno po stronie powodowej jak i pozwanej, jednak nie są one wystarczające do uwzględnienia któregokolwiek z żądań stron.

Odnośnie powództwa M. M. Sąd wskazał, że na przestrzeni czasu dzielącego obie sprawy alimentacyjne dokonano podziału majątku wspólnego stron. O ile zatem w chwili ustalania alimentów w dotychczasowej ich wysokości majątek stron nadal stanowił współwłasność stron, wobec czego zarząd nim sprawował pozwany a powódka miała znacznie ograniczony dostęp do środków, o tyle obecnie kwoty - przekazywane powódce z tytułu spłaty – pozostają do jej wyłącznej dyspozycji. Wprawdzie część z tych środków M. M. przeznacza na spłatę wysokiego zadłużenia, jednak zważyć należy, że podstawą jego powstania były przede wszystkim koszty toczących się pomiędzy stronami postępowań. Są one zatem generowane przez samą powódkę w konsekwencji dalszych sporów stron. Środki z dokonywanych spłat mogą być przez powódkę wykorzystane do zainicjowania własnej działalności gospodarczej, co powódka w przeszłości rozważała. M. M. podniosła swoje kwalifikacje zawodowe, skutkiem czego może samodzielnie świadczyć drobne usługi kosmetyczne lub prowadzić placówkę o takim profilu, zlecając świadczenie usług osobom trzecim. Dotychczas jednak M. M. nie podjęła żadnych starań w tym zakresie. Ponadto powódka nie wykazuje należytej aktywności w poszukiwaniu i podjęciu jakiegokolwiek zatrudnienia, aktualnie nie jest zarejestrowana w urzędzie pracy nawet jako osoba poszukująca pracy, a swoją uwagę w tym przedmiocie skupia wyłącznie na portalach internetowych. Stan taki utrzymuje się co najmniej od 2004r, kiedy to zapadł wyrok rozwodowy stron.

Sąd nie podzielił twierdzeń powódki – pozwanej wzajemnej, jakoby za słusznością jej żądania przemawiała okoliczność uchylenia alimentów należnych od pozwanego synowi stron. Wskazać tu bowiem należy, że główną przyczyną uchylenia alimentów płaconych przez J. M. na rzecz B. M. było ukończenie przez niego studiów, a tym samym możliwość podjęcia pracy zarobkowej. Każda ze wskazanych wyżej okoliczności jest nadal aktualna. Syn stron nie kontynuuje obecnie nauki. Z uwagi na zdobyte dotychczas wykształcenie ma szanse na podjęcie pracy chociażby w instytucjach administracji państwowej, co z kolei nie stoi na przeszkodzie jego dalszemu dokształcaniu się.

Powódka – pozwana wzajemna przeznacza środki na utrzymanie syna, który pomimo własnych możliwości zarobkowych nie korzysta z nich. Wysuwane przez nią żądanie podwyższenia alimentów ma zatem na celu wymuszenie na pozwanym J. M. nie tyle dostarczania jej dodatkowych środków pieniężnych - bo do tego wydają się być wystarczające w ocenie Sądu obecnie otrzymywane przez nią kwoty – co dalszego łożenia na pełnoletniego syna, pomimo zwolnienia go z tej powinności.

Sąd Rejonowy nie dopatrzył się również podstaw do uwzględnienia powództwa wzajemnego.

Jedyną przyczynę obniżenia obowiązku alimentacyjnego J. M. w stosunku do M. M. mogą stanowić zmiany istotne z punktu widzenia zakresu obowiązku alimentacyjnego, polegające bądź na pogorszeniu sytuacji materialnej zobowiązanego, bądź na jej poprawie po stronie uprawnionej do alimentów.

W ocenie Sądu Rejonowego przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało podstaw uzasadniających modyfikację obowiązku alimentacyjnego powoda wzajemnego względem jego byłej żony. Wskazać bowiem należy, że zarówno sytuacja osobista jak i życiowa pozwanej wzajemnej kształtuje się w sposób bardzo podobny do jej sytuacji w czasie ustalania alimentów w dotychczasowej wysokości. Co prawda mieszkający z nią syn B. partycypował wówczas w kosztach utrzymania domu, czego obecnie nie czyni, skutkiem tego M. M. ponosi obecnie wyższe koszty utrzymania domu niż poprzednio, ale dzieje się tak, ponieważ B. M. godzi się na taki stan rzeczy a tym samym na obniżenie standardu życia swojego i matki.

Ponadto okolicznością uzasadniającą obniżenie alimentów należnych pozwanej wzajemnej nie może być również fakt otrzymywania przez nią spłat z tytułu podziału majątku wspólnego. Podział majątku nie prowadzi bowiem do zmian stanowiących przysporzenie majątkowe. Strony przed dokonaniem podziału były niewątpliwie współwłaścicielami majątku wspólnego. Po dokonaniu podziału pozwana nabyła ekwiwalent pieniężny w ramach tego, co utraciła na rzecz byłego męża, tym samym podział taki i kwota spłaty tytułem wyrównania udziałów majątku wspólnym nie może być traktowana jako poprawa sytuacji materialnej pozwanej i to taka, która czyniłaby ją porównywalną do sytuacji powoda.

W dalszej kolejności Sąd wziął pod uwagę zmiany sytuacji materialnej i osobistej, jakie miały miejsce po stronie powoda wzajemnego. J. M. obecnie nadal prowadzi działalność gospodarczą w formie usług medycznych świadczonych w szerokim zakresie. Dotychczas powód wzajemny nie napotykał trudności w prowadzeniu działalności, pozyskiwaniu pacjentów i osiąganiu dochodów. Przyjąć zatem należy, że sytuacja majątkowa powoda nie może więc być ustalona jedynie w oparciu o księgowy wynik finansowy przez niego deklarowany. Jest on przedsiębiorcą o dużym doświadczeniu, utrzymującym się na rynku już od wielu lat, stąd chwilowe zawirowania w prowadzonej przez niego działalności nie mogą być odbierane jako definitywne jej załamanie.

W pozostałym zakresie sytuacja osobista i materialna powoda wzajemnego zdaje się nie odbiegać niczym od tej jaką posiadał w grudniu 2007r. Nadal spłaca on szereg zobowiązań finansowych, jednak jak sam podnosił są to zobowiązania z czasu trwania małżeństwa. Stanowiły one zatem podstawę przy wyrokowaniu w poprzedniej sprawie alimentacyjnej.

Od powyższego orzeczenia apelację wnieśli zarówno powódka- pozwana wzajemne, jak i pozwany- powód wzajemny.

Powódka – pozwana wzajemna M. M. zaskarżyła orzeczenie w części tj. w punkcie l, w części oddalającej powództwo o podwyższenie alimentów z kwoty 2500 zł do kwoty 3250 zł na rzecz M. M. od pozwanego -powoda wzajemnego J. M.; w pkt. 2 w całości.

Wyrokowi zarzuciła: naruszenie przepisów prawa procesowego, mianowicie: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny
materiału dowodowego i wyprowadzenie z jego analizy wniosków
sprzecznych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego - poprzez uznanie, że powódka - pozwana wzajemna nie wykazuje należytej aktywności w poszukiwaniu i podjęciu jakiegokolwiek zatrudnienia, a stan ten utrzymuje się od 2004 r; uznanie, iż powódka - pozwana wzajemna przeznacza środki własne na utrzymanie syna, który pomimo swych możliwości zarobkowych z nich nie korzysta, a żądanie podwyższenia ma jedynie na celu wymuszenie na pozwanym – powodzie wzajemnym łożenia na utrzymanie pełnoletniego syna, mimo iż został zwolniony z tej powinności, w sytuacji gdy zasądzona w
dotychczasowej wysokości kwota alimentów 2500 zł nie jest wystarczająca na pokrycie jej usprawiedliwionych potrzeb; art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku, polegające na braku wskazania ustalenia w uzasadnieniu faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił
wiarygodności i mocy dowodowej uznając, iż powódka - pozwana
wzajemna nie wykazuje należytej aktywności w poszukiwaniu i podjęciu jakiegokolwiek zatrudnienia od 2004 r., skoro z informacji uzyskanych z Urzędu Pracy w O. wynika, iż powódka zarejestrowana była w Urzędzie Pracy nieprzerwalnie od 2006 r. do 2011 r.

Ponadto zarzuciła orzeczeniu sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, poprzez przyjęcie, iż zmiany jakie zaistniały na przestrzeni ośmiu lat od ostatniego orzekania w sprawie alimentacyjnej, nie są wystarczające do uwzględnienia powództwa o podwyższenie alimentów; niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przede wszystkim, czy od ostatniego orzekania w sprawie alimentacyjnej zwiększyły się usprawiedliwione potrzeby powódki - pozwanej wzajemnej oraz czy zwiększyły się możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego - powoda wzajemnego.

W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu tj. o podwyższenie alimentów na rzecz powódki - pozwanej wzajemnej od pozwanego - powoda wzajemnego z kwoty 2500 zł do kwoty 3250 zł; zasądzenie od pozwanego -powoda wzajemnego na rzecz powódki- pozwanej wzajemnej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że w trakcie postępowania sądowego wykazała, iż zwiększyły się jej usprawiedliwione potrzeby, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania poprzez stosowne zwiększenie świadczeń alimentacyjnych.

Wykazano ponadto, iż wzrosły możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego - powoda wzajemnego. W wypadku gdy zobowiązany do alimentacji posiada określony majątek, o zmianie okoliczności świadczy nie tylko zmiana stosunków własnościowych (utrata lub powiększenie majątku), lecz także zmiany w zakresie faktycznego dysponowania majątkiem, możliwości jego upłynnienia w celu zaspokojenia zobowiązań alimentacyjnych itp." Wskazać nadto należy, iż jako przykład Przychodnia (...), której głównym udziałowcem jest pozwany - powód wzajemny, świadcząca usługi medyczne w szerokim zakresie od 2009r. nieustannie zwiększa swoje zyski. Wskazała, iż pozwany - powód wzajemny czerpie dochody z działalności medycznej prowadzonej w Przychodni (...) w (...), nowej Przychodni (...) przy ul. (...), Przychodni przy ul. (...) w O. oraz nowych Przychodni przy ul. (...) w O., które nabył już po wydaniu ostatniego orzeczenia sądu w przedmiocie alimentacji.

O wzroście dochodów pozwanego - powoda wzajemnego świadczą chociażby rosnące z roku na rok przychody i zysk spółki Lekarze (...) oraz nabywanie przez nią nowych nieruchomości.

Nadto pozwany - powód wzajemny w 2009 r. zakupił mieszkanie w O. za kwotę 300.000 zł. W 2011r. poczynił kosztowne inwestycje w kolejną modernizację siedliska w W.. Sąd ustalił, iż posiada on dwa nowe samochody: S. (...) z 2012 r. oraz S. (...) rocznik 2015.

Łącznie pozwany - powód wzajemny uzyskuje średnio dochód w wysokości 30.000 zł. Natomiast w żaden sposób nie wykazał, że jego spółka zadłużona jest na 1.150.000 zł. Brak jest mianowicie potwierdzenia wskazanego długu w raportach finansowych spółki oraz nie wykazano, że dług wpływa na obniżenie zysku netto generowanego przez spółkę.

Wskazała, że od 2004 r. pozostaje bez pracy, a jej jedyne źródło utrzymania stanowią alimenty zasądzone na jej rzecz od pozwanego - powoda wzajemnego. Przyczynę utraty pracy wiąże wyłącznie z sytuacją emocjonalną i życiową związaną z toczącym się wtedy procesem rozwodowym.

Podniosła, iż nie polegają na prawdzie ustalenia Sądu Rejonowego odnoszące się do kwestii braku jej należytej aktywności w poszukiwaniu
i podjęciu jakiegokolwiek zatrudnienia. Nieustannie, chociaż z różną intensywnością - stosownie do swoich możliwości i stanu zdrowia w danym okresie życia - od 2004 r. poszukuje zatrudnienia poprzez Urząd Pracy w O., znajomych, rodzinę, ogłoszenia oferty pracy w prasie i stronach
internetowych pracodawców, składając liczne aplikacje, zgłaszając swoje oferty oraz rejestrując się na portalach internetowych.

Nadmieniła, że od 2014 r. oczekuje w kolejce na operację chirurgiczną wola guzowatego tarczycy, leczy hipercholesterolemię, nadciśnienie tętnicze, zakrzepicę żył.

Z roku na rok ma coraz mniejsze szanse na zdobycie zatrudnienia i tym samy uniezależnienia się od pomocy finansowej pozwanego - powoda wzajemnego.

Dodała, że istotne znaczenie w niniejszej sprawie ma fakt, iż w wyniku podziału majątku to pozwany -powód wzajemny uzyskał te składniki majątkowe, które przynoszą mu aktualnie dochody. Z kolei ona otrzymała dom w K. wybudowany od 1988 r.

Nie zgodziła się ze stanowiskiem Sądu I instancji, iż jej zadłużenia powstałe w wyniku toczących się między stronami postępowań sądowych, są generowane przez nią samą. Wskazała, iż rzeczywiście w związku z podziałem
majątku wspólnego poniosła znaczne koszty związane z procesem. Skoro jednak strony nie mogły dojść do porozumienia w kwestii podziału majątku wspólnego, to oczywistym jest, iż konsekwencją tego jest zaistnienie sporu, który może zostać rozwiązany wyłącznie przez sąd. Nie można więc czynić jej zarzutu, że korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, bowiem ze względu na zawiłość tego sporu, stan zdrowia, bezradność spowodowaną jej ówczesną sytuacją życiową, nie była w stanie reprezentować się samodzielnie prze sądem.

Nie zamierza przeznaczyć pozostałych pieniędzy pochodzących ze
spłat majątku wspólnego stron na bieżące życie, lecz zainwestować w przyszłość syna, który nie może liczyć na pomoc ze strony swojego ojca.

Pozwany – powód wzajemny zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo wzajemne oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu.

Orzeczeniu zarzucił: naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności: art. 138 k.r.o. przez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że pomiędzy stronami nie nastąpiła istotna zmiana ich sytuacji życiowej i finansowej, która uzasadnia obniżenie zasądzonych od powoda wzajemnego wyrokiem sądowym alimentów, w szczególności, iż podział majątku wspólnego jak również dokonywanie przez niego na rzecz pozwanej
wzajemnej spłat w kwocie 400.000 zł nie stanowi poprawy sytuacji
materialnej pozwanej wzajemnej, podczas gdy w momencie orzekania o
obowiązku alimentacyjnym w 2007 r. to powód wzajemny, jak to ustalił Sąd
poprzednio orzekając w sprawie, korzystał w całości z majątku wspólnego
stron i on osiągał z niego dochody, i nie przekazywał pozwanej wzajemnej
żadnych wpłat z tytułu podziału, brak ustalenia, iż przekazywana kwota nie
zaspokaja usprawiedliwionych potrzeb tylko powódki - pozwanej wzajemnej,
ale i dorosłego syna stron, który jako osoba dorosła, posiadająca wykształcenie, powinna sama ponosić koszty swojego utrzymania.

Ponadto zarzucił wyrokowi obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, w szczególności: art. 233 § l k.p.c. przez dowolną i sprzeczną z wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego skutkujące błędnym przyjęciem, że nie zachodzą okoliczności uzasadniające obniżenie obowiązku alimentacyjnego na rzecz powódki - pozwanej wzajemnej, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nastąpiła istotna zmiana stosunków, o której mowa wart. 138 k.r.o.

Zarzucił także orzeczeniu sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż jego sytuacja osobista i materialna zdaje się nie odbiegać niczym od tej jaką posiadał w grudniu 2007 r. oraz że okoliczności te stanowiły podstawę przy wyrokowaniu, podczas gdy powołał on szereg nowych okoliczności, które to miały miejsce po grudniu 2007 r.

W oparciu o powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie alimentów na rzecz powódki – pozwanej wzajemnej z kwoty po 2.500 zł miesięcznie zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia l3 lutego 2004 r. sygn. akt VI RC 247/02, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007r. sygn. akt VI RC 239/07 do kwoty po 500 zł miesięcznie płatnych na dotychczasowych warunkach; zasądzenie od powódki - pozwanej wzajemnej na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, zarówno od pozwu głównego, jak i od powództwa wzajemnego.

W uzasadnieniu wskazał, że od początku 2008 r. aż do teraz nastąpiła istotna zmiana stosunków, o jakiej mowa wart. 138 k.r.o. Zwrócił uwagę na znaczny wzrost jego wydatków w życiu codziennym oraz jego rodziny, kosztów jego leczenia, kosztów utrzymania majątku oraz wzrost zadłużenia wynikający z okoliczności niezależnych od niego. Z przedstawionych do akt spraw dokumentów wynika bezspornie, że posiada on znaczne zobowiązania finansowe, w tym kredyt hipoteczny na remont domu w W.. Zaciągnął kredyty, które spłaca, by móc dokonać spłaty wspólnych zobowiązań stron. Musiał tak uczynić, by Sąd w sprawie o podział mógł podzielić również zobowiązania stron. Tej okoliczności Sąd I instancji nie uwzględnił, a ma ona znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zwrócił uwagę na postawę pozwanej wzajemnej, która pomimo posiadanego wykształcenia nie jest zainteresowana podjęciem pracy. Ta
sama uwaga dotyczy dorosłego syna stron, który pomimo doskonałego wykształcenia nie podejmuje pracy i cały czas to pozwana wzajemna go utrzymuje, pomimo braku takiego obowiązku.

Nie zasługuje również na aprobatę stanowisko Sądu Rejonowego, że okolicznością uzasadniającą obniżenie alimentów należnych pozwanej wzajemnej nie może być fakt otrzymywania przez nią spłat z tytułu podziału majątku wspólnego. Jakkolwiek podział majątku wspólnego nie prowadzi do przysporzeń dla żadnego z małżonków w porównaniu do stanu z czasu trwania małżeństwa, to jednak w niniejszej sprawie należało zbadać, czy na skutek otrzymywania spłat w znacznych kwotach, rozwód w dalszym ciągu pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej. W ocenie skarżącego sąd I instancji nie dość wnikliwie ocenił te okoliczności, skutkiem czego było oddalenie powództwa wzajemnego.

Sąd Rejonowy zbagatelizował również złośliwe zachowanie powódki, które doprowadziło do pogorszenia jego sytuacji majątkowej i zarobkowej. Pozwana w szczególności uniemożliwiła mu zaciągnięcie kredytu hipotecznego na lokal przy ul. (...), a to na skutek wpisania
przez nią hipoteki przymusowej. Zgłaszała całkowicie bezzasadne wnioski
egzekucyjne do komornika rzekomo na skutek niepłacenia alimentów na jej rzecz, które to było opłacane w terminie. Pozwana wzajemna doprowadziła również do eksmisji najemcy z lokalu przychodni przy ul. (...) w O. i przez prawie 2.5 roku powód wzajemny nie uzyskiwał przychodu w wysokości 7.000 zł + VAT miesięcznie.

Nie może także ujść uwadze Sądu Okręgowego, co wyraźnie zbagatelizował Sąd Rejonowy, że pozwany ma również na utrzymaniu inne osoby, którym musi zapewnić byt. Partnerka powoda wzajemnego przestała pracować jak zaszła w ciąże. Konkubina nie partycypuje w kosztach utrzymania rodziny, syn uczy się w szkole podstawowej, za którą płaci miesięcznie 650 zł. On nie jest już najmłodszą osobą i prowadzenie działalności gospodarczej kosztuje go dużo sił i zdrowia. Od kilku lat bierze leki, choruje na nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową, nadczynność tarczycy, ma również alergię. Zdrowie pozwanego nie pozwala mu na pracę w takim samym tempie jak 8 lat temu.

Jednocześnie wskazał, iż wynikający z artykułu 60 § 2 k.r.o. obowiązek alimentacyjny nie sięga tak daleko, ażeby miał on zapewnić małżonkowi
niewinnemu równą stopę życiową. Zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego lokuje się bowiem pomiędzy granicą, poniżej której istnieje już niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków Nie ulega wątpliwości, że aktualna stopa życiowa M. M. znajduje się na bardzo wysokim poziomie. Jej sytuacja od początku 2008 r. uległa znacznemu polepszeniu. Z drugiej jednak strony jego sytuacja majątkowa, jego znaczne zobowiązania finansowe stawiają go w gorszej sytuacji niż M. M.. Kwota 500 zł miesięcznie przy uwzględnieniu dalszych spłat z tytułu podziału majątku niewątpliwie zapewni M. M. zaspokojenie wszelkich potrzeb, a J. M. pozwoli na uregulowanie jego sytuacji finansowej. Pozwana wzajemna w stosunku do J. M. nie ma praktycznie żadnych znacznych zobowiązań.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki – pozwanej wzajemnej zasługiwała tylko na częściowe uwzględnienie, zaś apelacja pozwanego – powoda wzajemnego jako niezasadna podlegała oddaleniu w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji wprawdzie prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, jednakże na podstawie poczynionych ustaleń wyciągnął nietrafne wnioski.

Zgodnie z art. 138 k.r.o w przypadku zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Z przyjętej praktyki orzeczniczej jednoznacznie wynika, że oceniając czy zachodzą przesłanki do zmiany obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, zarówno te dotyczące usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego jak i możliwości zarobkowych i majątkowych stron.

W orzecznictwie wskazuje się, że zmiana stosunków to istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Skutkiem takich zmian jest potrzeba skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego.

Sąd II instancji uzupełnił postępowanie dowodowe. Dopuścił dowód z dokumentów złożonych na rozprawie w dniu 10 lutego 2016 r.: pisma NFZ, dokumentacji Izby Skarbowej w O., wydruków KRS oraz przesłuchania stron.

W ocenie Sądu dowody te zasługiwały na wiarę, potwierdziły sytuację życiową stron.

Analiza stanu faktycznego istniejącego w czasie gdy wydawany był przez Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrok w sprawie VI RCa 239/07 oraz istniejącego w chwili obecnej prowadzi do wniosku, że doszło do zmiany przesłanek wpływających na wysokość obowiązku alimentacyjnego. Przy czym aktualna sytuacja materialna i życiowa stron, w ocenie Sądu Okręgowego, uzasadniała podwyższenie alimentów na rzecz M. M. jedynie w nieznacznym zakresie.

Przede wszystkim doszło do zmiany sytuacji życiowej i materialnej pozwanego – powoda wzajemnego. Od czasu poprzedniego ustalania obowiązku alimentacyjnego J. M. wobec powódki – pozwanej wzajemnej ustał jego obowiązek alimentacyjny wobec syna. Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 14 września 2011 r. w sprawie III RC 701/11 uchylił z dniem 28 czerwca 2011 r. obowiązek alimentacyjny J. M. wobec syna stron B. M..

Dodatkowo zakończyło się już postępowanie sądowe dotyczące podziału majątku stron. Przy czym dokonanie podziału tego majątku i orzeczenie Sądu o obowiązku spłat przez J. M. na rzecz byłej żony tytułem rozliczeń w związku z podziałem tego majątku, nie przesądza o tym że sytuacja materialna powódki – pozwanej wzajemnej uległa poprawie. Co do zasady sytuacja materialna stron po dokonaniu podziału majątku wspólnego nie zmieniła się, a M. M. nie ma obowiązku przeznaczania kwot otrzymanych tytułem rozliczeń, na swoje bieżące utrzymanie.

Oceniając sytuację materialną pozwanego – powoda wzajemnego Sąd Okręgowy z dużą ostrożnością podszedł do dokumentacji przedłożonej przez niego, a mającej świadczyć o ograniczeniu jego dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. O dużych możliwościach zarobkowych pozwanego – powoda wzajemnego mogą świadczyć chociażby znaczne możliwości kredytowe J. M.. Żadna z instytucji finansowych nie udzieliłaby pozwanemu – powodowi wzajemnemu kolejnych kredytów gdyby jego sytuacja materialna była zła. Tymczasem J. M. w ostatnim okresie zaciągnął szereg nowych zobowiązań – chociażby na uzyskanie środków na rozliczenie się z byłą żoną.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, iż pozwany – powód wzajemny J. M. jest w stanie i powinien płacić wyższe alimenty na rzecz byłej żony.

Sąd II instancji uznał, ze obowiązek alimentacyjny J. M. wobec M. M. powinien być powiększony stopień inflacji, jaka miała miejsce od ostatniego ustalenia wysokości tego obowiązku. Inflacja w tym okresie wyniosła 13 – 14 %, odpowiada to kwocie około 300 złotych podwyższonych alimentów.

Siła nabywcza alimentów otrzymywanych przez M. M. po ich podwyższeniu do kwoty 2800 złotych miesięcznie będzie podobna jak alimentów ustalonych przez Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrok w sprawie VI RCa 239/07. Tak więc orzeczenie Sądu II instancji stanowi dostosowanie alimentów ustalonych w 28 grudnia 2007 r. do obecnie obowiązujących cen.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższył z dniem 19 października 2015 r. alimenty ustalone w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2007 r. w sprawie VI RCa 239/07 na rzecz powódki M. M. od pozwanego J. M., z kwoty po 2500 złotych miesięcznie do kwoty po 2800 złotych miesięcznie, płatne na dotychczasowych warunkach i terminach płatności.

Sąd Okręgowy uznał, ze apelacja powódki - pozwanej wzajemnej w pozostałej części, jak i apelacja pozwanego- powoda wzajemnego w całości nie zasługiwały na uwzględnienie i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił je jako niezasadne.

Na podstawie art. 100 k.p.c. koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą Sąd zniósł wzajemnie.