Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Łaciak

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2016 r. w Warszawie

sprawy W. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego i wysokość emerytury

na skutek odwołania W. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 8 maja 2015 r. znak: (...)-2015

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zalicza do okresu składkowego okres zatrudnienia odwołującego W. G. od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku w Warsztacie Ślusarsko Mechanicznym K. G. W. ul. (...) na podstawie umowy o pracę.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony W. G. w dniu 26 stycznia 2015 roku złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w W., wniosek o ustalenie kapitału początkowego, załączając do niego kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy. Ubezpieczony załączył m.in. pisemne zaświadczenie wystawione przez pracodawcę Warsztat Ślusarsko – Mechaniczny K. G. w W., datowane na 8 maja 1980 roku, potwierdzające fakt zatrudnienia ubezpieczonego w przedmiotowym zakładzie w okresie od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku w charakterze pracownika fizycznego (k. 1-56 a. r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony wykazał łączny staż pracy w wymiarze 18 lat, 7 miesięcy i 24 dni okresów składkowych. Decyzją z dnia 8 maja 2015 roku, znak: (...)-2015 ZUS ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę
193.822,42 zł. Organ rentowy podkreślił, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresów:

- od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku – z uwagi na brak podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne,

- od dnia 1 lutego 1989 roku do dnia 30 czerwca 1989 roku – z uwagi na okres pracy na umowę zlecenia krótszy niż 6 miesięcy.

Jak wynika z zalegającego w aktach rentowych wykazu wprowadzonych okresów ubezpieczonego, ZUS nie uwzględnił także przy ustaleniu wartości kapitału początkowego okresu od dnia 6 kwietnia 1977 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku. (k. 95, k. 105 a.r.).

W piśmie stanowiącym załącznik do decyzji z dnia 8 maja 2015 roku, ZUS poinformował W. G., że sprawa może być przedmiotem ponownego rozpatrzenia po dostarczeniu m.in. informacji pod jakim numerem NKP i do której jednostki ZUS Zakład (...). G. w okresie od 5 kwietnia 1976 roku odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne (k. 109 a.r.).

W dniu 3 czerwca 2015 roku W. G. złożył – za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie – odwołanie od decyzji z dnia 8 maja 2015 roku, znak: (...)-2015. Jak wynika z treści przedłożonego odwołania, ubezpieczony zaskarżył w/w decyzję w zakresie, w jakim organ nie zaliczył do podstawy ustalenia wymiaru kapitału początkowego pełnego okresu jego zatrudnienia w Warsztacie Ślusarsko – Mechanicznym K. G.. Ubezpieczony podkreślił, że we wskazanym zakładzie zatrudniony był w okresie od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku. Ubezpieczony wskazał, że brak podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne za okres od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku nie mógł stanowić podstawy nieuwzględnienia wskazanego okresu, ponieważ za podstawę wymiaru składki przy braku dostępu do dokumentów płacowych organ winien przyjąć obowiązujące wówczas wynagrodzenie minimalne. Nadto, ubezpieczony podkreślił, że jako pracownik wskazanego warsztatu, który był małym, nieuspołecznionym warsztatem, nie posiadał on informacji co do numeru NKP i adresu jednostki ZUS, do której pracodawca odprowadzał składki. Do odwołania ubezpieczony załączył – przedłożone już uprzednio przed organem rentowym – zaświadczenie pracodawcy z dnia 8 maja 1980 roku, potwierdzające okres zatrudnienia w w/w warsztacie (k. 2 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 2 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ podniósł, że z akt rentowych wynika, iż odwołujący był zatrudniony w Warsztacie Ślusarsko – Mechanicznym K. G. w W. od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku. Potwierdzenie okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu, uzyskane przez organ rentowy w dniu 13 marca 2015 roku wskazuje jednak, że ubezpieczony był zatrudniony w tym warsztacie w okresie od dnia 1 kwietnia 1977 roku do dnia 5 kwietnia 1977 roku z podstawą wymiaru składek w wysokości 500 zł. Z tego względu do stażu pracy ubezpieczonego przyjętego do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 31 marca 1976 roku ( sic) oraz od dnia 6 kwietnia 1977 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku ( k. 4 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. G. w okresie od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku zatrudniony był w Warsztacie Ślusarsko – Mechanicznym K. G. przy ul. (...) w W. w charakterze pracownika fizycznego. Pracował w wymiarze 8 godzin dziennie, przez 5-6 dni w tygodniu. Do zadań W. G. należała obsługa tokarki, jak również wykonywanie elementów do ozdób z mosiądzu.

( dowód: zaświadczenie pracodawcy, k. 3, przesłuchanie ubezpieczonego W. G., k. 26-27)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie przedłożonego przez ubezpieczonego zaświadczenia pracodawcy z dnia 8 maja 1980 roku, jak również przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony. Autentyczność wskazanego dokumentu nie budziła wątpliwości, nie była ona także kwestionowana przez organ rentowy. Zeznaniom złożonym przez ubezpieczonego Sąd również dał wiarę. Brak było bowiem podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności, ubezpieczony zeznawał w sposób logiczny i spójny, zaś treść jego depozycji znajduje potwierdzenie w wystawionym przez pracodawcę zaświadczeniu.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie W. G. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm.) – zwanej dalej „ustawą emerytalną” – kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Ustalenie kapitału początkowego następuje poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia osób ustalone na dzień 1 stycznia 1999 roku. Art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej stanowi, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, art. 16, art. 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, odsyła zatem do zasad ustalania podstaw wymiaru emerytury. Wysokość kapitału początkowego uzależniona jest tym samym od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku – przy czym art. 174 ust. 3 ustawy wprowadza w tym zakresie modyfikację, stanowiąc, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Art. 15 ust. 2a w zw. z art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej stanowi natomiast, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów. W praktyce zdarza się, że ubezpieczeni mają problemy z dostarczeniem dokumentacji spełniającej rygorystyczne wymogi formalne i w konsekwencji nie są w stanie udowodnić okoliczności faktycznego podlegania ubezpieczeniu, czy też wysokości przychodów. Aktem prawnym określającym dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, które powinny być dołączone do wniosku w sprawie przyznania świadczeń, jak również rodzaje dowodów uzasadniających prawo do świadczeń lub ich wysokość, w przypadku, gdy konto ubezpieczonego nie zawiera tych danych, jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412). Zgodnie z § 22 ust. 1 powołanego rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Ponadto, zgodnie z § 28 ust. 1 rozporządzenia, środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Wskazać jednak należy, że ograniczenia dowodowe zawarte w w/w rozporządzeniu dotyczą wyłącznie postępowania przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego [wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. II URN 3/95, OSNP 1996/16/239; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. III AUa 482/07, OSA 2009/1/1]. Postępowanie sądowe ukierunkowane jest bowiem na pełne i wszechstronne rozstrzygnięcie wszystkich kwestii spornych, wobec czego Sąd władny jest ustalać sporne fakty w drodze wszelkich dopuszczalnych na podstawie reguł ogólnych dowodów, ocenianych następnie zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Nie jest zatem wykluczone ustalenie np. na podstawie zeznań świadków czy przesłuchania samego ubezpieczonego faktu podlegania przez ubezpieczonego ubezpieczeniom w okresie, który nie został wykazany w postępowaniu przed organem rentowym w sposób określony w powołanym rozporządzeniu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że organ rentowy niesłusznie nie zaliczył ubezpieczonemu W. G. przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego okresów zatrudnienia w Warsztacie Ślusarsko – Mechanicznym K. G. od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku oraz od dnia 6 kwietnia 1977 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku. Już z przedłożonego na etapie postępowania przed organem rentowym zaświadczenia pracodawcy z dnia 8 maja 1980 roku, spełniającego wszak warunki z § 22 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe, wynika, że ubezpieczony zatrudniony był we wskazanym zakładzie w okresie od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku, nie zaś jedynie w dniach 1 – 5 kwietnia 1977 roku. Ponadto, fakt zatrudnienia we wskazanym wyżej okresie potwierdził sam ubezpieczony podczas przesłuchania w charakterze strony na rozprawie w dniu 9 lutego 2016 roku. Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego bezsprzecznie wynika zatem, że w wyżej wskazanym okresie W. G. wykonywał pracę, a zatem okres ten winien podlegać zaliczeniu do okresów składkowych stanowiących podstawę ustalenia wymiaru kapitału początkowego. Nie stoi temu na przeszkodzie wskazana przez organ rentowy okoliczność, iż za sporny okres brak jest możliwości ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne. Kwestię tę reguluje bowiem cytowany uprzednio art. 15 ust. 2a w zw. z art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej, nakazujący w takiej sytuacji przyjąć za podstawę wymiaru składek kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Jednocześnie podkreślić należy, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy emerytalnej za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy w ogóle nie jest wymagane wykazanie przez ubezpieczonego opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne [wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 czerwca 2015 roku, sygn. III AUa 819/14, Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych].

Tym samym zaskarżoną decyzję należało – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienić, zaliczając do okresu składkowego pełny okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 5 kwietnia 1976 roku do dnia 12 czerwca 1977 roku w Warsztacie Ślusarsko – Mechanicznym K. G. w W..