Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Łaciak

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy T. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania T. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 grudnia 2014 r. znak: ENMS/15/(...) oraz

z dnia 4 marca 2015 r. znak: ENMS/15/(...)

- zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się T. D. (1) prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 04 stycznia 2015 r.

VII U 459/15

UZASADNIENIE

T. D. (1) w dniu 23 lutego 2015 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 grudnia 2014 r., znak: ENMS/15/(...) i wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury oraz o przeprowadzenie dowodu ze sprostowanego świadectwa pracy wydanego przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych w C. w dniu 29 stycznia 2015 r. Odwołujący wskazał, że pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w C. na stanowisku kierowcy ciągnika w okresie od 24 września 1979 r. do 12 listopada 1984 r., przy czym podniósł, że praca na stanowisku kierowcy ciągnika wymieniona w świadectwie pracy spełnia warunki zaliczenia okresu do pracy w warunkach szczególnych. Podniósł ponadto, iż ZUS nie uznał jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, mimo złożenia oświadczenia na drukach i zgodnie z wymogami formalnymi ZUS, w związku z czym wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań zawnioskowanych przez niego świadków ( k. 2-4 akt sprawy).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., w odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 marca 2015 r. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 47713 kpc w zakresie, w jakim decyzja z dnia 23 grudnia 2014 r., znak: ENMS/15/(...) została zmieniona przez decyzję z dnia 4 marca 2015 r., znak: ENMS/15/(...) oraz o oddalenie odwołania w pozostałej części, także w przypadku jego rozszerzenia na decyzję organu rentowego z dnia 4 marca 2015 r. Organ rentowy podał, że ubezpieczony nie udowodnił wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat, a jedynie 11 lat, 3 miesięcy i 3 dni. W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) w M. od dnia 21 listopada 1984 r. do dnia 30 czerwca 1990r., ponieważ nie przedstawił on świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ponadto zdaniem organu rentowego ubezpieczony nie spełnia warunku 25 lat składkowych i nieskładkowych, gdyż udokumentował jedynie 23 lata, 9 miesięcy i 29 takiego stażu. Ubezpieczony domaga się zaliczenia do tego stażu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 października 1977 r. do 23 września 1979 r., jednak przedstawione przez niego na tę okoliczność dowody w postaci zeznań świadków nie spełniają wymogów formalnych (złożone zostały w urzędzie gminy, nie przed organem rentowym) z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, ponadto nie wynika z nich, w jaki sposób świadkowie Ci uzyskali wiedzę o pracy odwołującego w gospodarstwie rodziców. Również oświadczenie odwołującego w tym zakresie jest bardzo lakoniczne i nie podaje zakresu prac ani wymiaru czasu pracy. Brakuje również zaświadczenia o opłacaniu ubezpieczenia społecznego rolników przez rodziców odwołującego w spornym okresie. Organ rentowy dodał, iż decyzją z dnia 14 marca 2015 r. uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okresy od 24 września 1979 r. do 12 listopada 1984 r. i od 3 lipca 1990 r. do 31 sierpnia 1996 r., postępowanie w tym zakresie powinno więc zostać umorzone ( k. 10-11).

W dniu 4 kwietnia 2015 r. T. D. (1) wniósł odwołanie od decyzji z dnia 4 marca 2015 r., znak: ENMS/15/(...) i podtrzymał wszystkie swoje twierdzenia i wnioski zawarte w odwołaniu z dnia 23 lutego 2015 r. w zakresie nie uwzględnionym przez ZUS ( odwołanie z załącznikami - k. 45-52).

Pismem z dnia 24 czerwca 2015 r. organ rentowy wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 47713 kpc w zakresie, w jakim roszczenie zostało zaspokojone oraz o oddalenie odwołania w pozostałym zakresie, także w przypadku rozszerzenia odwołania na decyzję z dnia 23 czerwca 2015 r., znak: ENMS/15/(...), w której organ rentowy uznał, iż ubezpieczony spełnia warunek 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających. Ponadto ZUS podtrzymał swoją argumentację dotyczącą niespełnienia przez odwołującego wymogu 15 lat pracy w szczególnych warunkach ( k. 44).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony T. D. (1), urodzony w dniu (...), złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 17 listopada 2014 r. wniosek o wcześniejszą emeryturę. Do wniosku ubezpieczony dołączył dokumenty potwierdzające staż pracy i okresy składkowe i nieskładkowe ( k. 1-56 akt emerytalnych).

Powyższe skutkowało zainicjowaniem postępowania wyjaśniającego, po przeprowadzeniu którego organ rentowy ustalił, że ubezpieczony legitymuje się łącznymi okresami składkowymi i nieskładkowymi wynoszącymi 23 lata, 9 miesięcy i 29 dni, jednocześnie nie zaliczył do tego stażu okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 października 1977 r. do 23 września 1979 r., gdyż przedstawione na tę okoliczność dowody w postaci zeznań świadków nie spełniają wymogów formalnych z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Również oświadczenie odwołującego w tym zakresie jest bardzo lakoniczne i nie podaje zakresu prac ani wymiaru czasu pracy. Brakuje również zaświadczenia o opłacaniu ubezpieczenia społecznego rolników przez rodziców odwołującego w spornym okresie. Organ rentowy podał ponadto, że ubezpieczony nie udowodnił wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat ( k. 71 akt emerytalnych).

W oparciu o złożone przez ubezpieczającego dodatkowe dokumenty, Zakład wydał kolejną odmowną decyzję z dnia 4 marca 2015 r., znak: ENMS/20/(...), ponieważ nie został udokumentowany wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy uwzględnił do prac w warunkach szczególnych okresy od 24 września 1979 r. do 12 listopada 1984 r. i od 3 lipca 1990 r. do 31 sierpnia 1996 r., co dało łącznie 11 lat, 3 miesięcy i 3 dni. W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) w M. od dnia 21 listopada 1984 r. do dnia 30 czerwca 1990 r., ponieważ nie przedstawił on świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. ZUS podtrzymał ponadto swoją decyzję odnośnie niespełnienia przez ubezpieczeniowego wymogu posiadania co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego ( k. 95-96 akt emerytalnych).

W oparciu o złożone przez ubezpieczającego dodatkowe dokumenty, Zakład wydał kolejną odmowną decyzję z dnia 23 czerwca 2015 r., w której uznał, iż ubezpieczony spełnia warunek 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających. Jednocześnie uznał, iż ubezpieczony nadal nie spełnia wymogu 15 lat pracy w szczególnych warunkach ( k. 121 akt emerytalnych).

Odwołujący pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w C. w okresie od dnia 24 września 1979 r. do dnia 12 listopada 1984 r. na stanowisku kierowcy ciągnika w wymiarze pełnego etatu ( sprostowane świadectwo pracy – k. 5 akt sprawy, k. 91 akt emerytalnych, świadectwo pracy - k. 51, 55 akt emerytalnych).

Odwołujący pracował również w (...) Sp. z o.o. w W. w okresie od dnia
3 lipca 1990 r. do dnia 28 lutego 2001 r. na stanowiskach pomocnika palacza, mechanika konserwatora i palacza w wymiarze pełnego etatu ( świadectwo pracy – k. 7-8 akt sprawy, k. 25-31 akt emerytalnych).

T. D. (1) pracował w Zakładach (...) w M. od 21 listopada 1984 r. do 30 czerwca 1990 w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tłoczarz metalu – zawijacz korpusów ( umowa o pracę – koperta k. 22 akt sprawy, świadectwo pracy – k. 53 akt emerytalnych (t. I)). Pracował na prasach, zajmował się wybijaniem i wykrawaniem odpowiednich elementów z materiału pokrojonego w krajalni, które następnie były używane do montowania lamp. Wykonywał części do podnośników i lamp do samochodów z (...) P., malucha i C. oraz lampy zespolone do ciągników i lampy dwuświatłowe do motocykli. Były to metale dosyć ciężkie, olejowane smarami. Z pojemników parowało, pracownicy dorabiali do wytłaczania denaturat z olejem. W zakładzie pracy panował hałas, gdyż znajdowały się tam prasy powyżej 120 ton ucisku. Pracownicy pracujący przy prasach nosili ochraniacze na uszy, rękawice, dostawali dodatek pieniężny i posiłki regeneracyjne ( zeznania świadków: T. D. (2) – k. 67, M. K. - k. 68, J. G. - k. 68, zeznania T. D. (1) – k. 69). Biegły sądowy z zakresu BHP stwierdził, że zatrudnienie wnioskodawcy w Zakładach (...) w M. od dnia 21 listopada 1984 r. do dnia 30 czerwca 1990 r. może być kwalifikowane jako praca wykonywana w szczególnych warunkach. Biegły uznał, że zajmowane stanowisko pracy przez ubezpieczonego: przy obsłudze maszyn do plastycznej obróbki materiałów z metalu, na stanowisku tłoczarz metalu, spełnia wymogi rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., wykazu A, działu III, poz. 45 – obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi, na stanowisku pracy m.in. tłoczarza w metalu, krajacza metali ( opinia biegłego - k. 74-78).

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego z akt sprawy, z akt emerytalnych, dowodu z zeznań świadków i odwołującego oraz na podstawie akt osobowych ubezpieczonego i dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP powołanego w sprawie. Dowody w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Sąd za bezsporny uznał materiał dowodowy związany ze świadczeniem pracy przez ubezpieczonego w spornym okresie oraz niekwestionowany przez strony ogólny staż pracy ubezpieczonego. Sąd uznał, że materiał dowodowy, w szczególności spójna i wiarygodna opinia biegłego mającego wieloletnie doświadczenie w badaniu podobnych spraw, daje podstawy do zaliczenia okresu pracy od dnia od 21 listopada 1984 r. do 30 czerwca 1990 do pracy w warunkach szczególnych. Sąd zauważył również, że strony postępowania nie zgłaszały uwag co do opinii biegłego z zakresu BHP, co potwierdza wysoki walor dowodowy sporządzonej opinii. Świadkowie zeznający w niniejszej sprawie również potwierdzili okoliczność wykonywania pracy przez odwołującego w trakcie jego zatrudnienia w spornym okresie.

Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy nie budził wątpliwości i był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd zważył co następuje:

Odwołania T. D. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 grudnia 2014 r. i 4 marca 2015 r. znak: ENMS/15/(...) są uzasadnione i zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2015 r., poz. 748 j. t.), zwanej dalej ,,ustawą’’, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. zgodnie z art. 196 ustawy - w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli: 1) okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet
i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27
(tj. co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

W myśl art. 32 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach przysługuje emerytura
w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1, natomiast ust. 4 cytowanego artykułu stanowi, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie których tym osobom przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W związku z powyższym w sprawie odpowiednie zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Stosownie do treści § 4 ust 1 ww. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie natomiast z treścią art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Okres wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

W dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412). Sąd zauważył, że z uwagi na sformalizowaną procedurę dowodową przewidzianą w rozporządzeniu z dnia 11 października 2011 r. niektórzy ubezpieczeni ubiegający się o świadczenie mają zwykle problemy z dostarczeniem wymaganej przepisami dokumentacji (między innymi tak jak w niniejszym przypadku ze złożeniem prawidłowego zaświadczenia z zakładu pracy potwierdzającego zatrudnienie lub pracę w warunkach szczególnych) i w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków czy ogólnych wpisów w książeczce ubezpieczeniowej) – nie nabędą prawa do świadczenia.

Sąd zważył, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób pełny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Bezspornym w sprawie było, że odwołujący w dniu 4 stycznia 2015 r. ukończył 60 lat, posiada wymagany ogólny staż pracy i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Przedmiotem sporu była możliwość zaliczenia okresów pracy do warunków w szczególnych w Zakładach (...) w M. od 21 listopada 1984 r. do 30 czerwca 1990 w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tłoczarz metalu – zawijacz korpusów.

W tym aspekcie Sąd zważył, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, iż ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w M. od 21 listopada 1984 r. do 30 czerwca 1990 wykonywał pracę na stanowisku tłoczarz metalu – zawijacz korpusów, która to jest pracą kwalifikowaną, jako praca wykonywana w szczególnych warunkach, spełniająca wymogi prac uwzględnionych w wykazie A, dział III, poz. 45 (obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi, na stanowisku pracy m.in. tłoczarza w metalu, krajacza metali) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III AUa 1232/14).

Doliczenie spornych okresów do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zaliczonych przez organ rentowy w wymiarze 11 lat, 3 miesięcy i 3 dni powoduje, że łączny staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach przekracza 15 lat. Tym samym ubezpieczony wbrew twierdzeniom organu rentowego spełnił naczelną przesłankę z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i ma prawo do wcześniejszej emerytury. Ponadto, odwołujący spełnił również drugą przesłankę z art. 184 ust. ustawy – osiągnął 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, co przyznał sam organ rentowy w decyzji z dnia 23 czerwca 2015 r.

Odwołujący złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę w dniu 17 listopada 2014 r., natomiast wymagany w ww. rozporządzeniu wiek 60 lat osiągnął w dniu 4 stycznia 2015 r.

Z tych właśnie przyczyn Sąd zmienił sporne decyzje i przyznał T. D. (1) prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 4 stycznia 2015 r., tj. od chwili ukończenia 60-tego roku życia, zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ustawy.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.