Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 lutego 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSA Krzysztof Sobierajski (spr.)

Sędziowie SSA Paweł Rygiel

SSA Teresa Rak

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2016 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Agencji Handlowej (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.

przeciwko T. (...)Sp. z o.o. z siedzibą w K.

o zapłatę

na skutek zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Okręgowego
w Krakowie z dnia 10 sierpnia 2015 roku, sygn. akt IX GC 1041/13

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie.

Paweł Rygiel Krzysztof Sobierajski Teresa Rak

Sygn. akt I ACz 236/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd I instancji w pkt 1 odrzucił pozew w zakresie roszczenia o kwotę 1.173.712 zł, jak i w zakresie odsetek, natomiast w pkt 2 zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 7.217 zł tytułem kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że brak zaznajomienia się przez stronę powodową z treścią umowy eliminuje możliwość powoływania się na błąd przy jej podpisaniu. Sąd zauważył, że strona powodowa, nie powołuje się na takie okoliczności, które można rozpatrywać w kategoriach błędu i to błędu istotnego, co do treści czynności prawnej. Brak też podstępnego wprowadzenia strony powodowej w błąd w rozumieniu art. 86 k.c., gdyż na stronie pozwanej nie spoczywał obowiązek powiadomienia strony powodowej o wprowadzeniu do umowy zapisu na sąd polubowny. Sąd przyjął także, że oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych zapisu na sąd polubowny zostało złożone po upływie terminu określonego w art. 88 § 2 k.c. W rezultacie uznał, że zarzut strony powodowej odstąpienia od skutków prawnych w zakresie umowy o arbitraż jest niezasadny. W ocenie Sądu zapis na sąd polubowny łączył skutecznie strony umowy z dnia 1 stycznia 2010 roku, nr (...), co oznacza, że roszczenia strony powodowej z tej umowy w kwocie 760.717,15 zł musi skutkować odrzuceniem pozwu w tym zakresie zgodnie z treścią art. 1165 § 1 k.p.c. Odnosząc się do roszczenia powódki, w którym domagała się zasądzenia kwoty 412.995,72 zł, jako sumy świadczeń nienależnie pobranych przez stronę pozwaną, to na podstawie analizy umowy nr (...) stwierdził, że w § (...) tej umowy postanowiono, że jej zawarcie oznacza wypowiedzenie dotychczasowych umów i porozumień w zakresie nią objętym. Sąd uznał, że powyższe roszczenie pozostaje w oczywisty sposób w związku z umową nr (...), co do której skuteczność klauzuli arbitrażowej w kontekście nieskutecznego uchylenia się od skutków oświadczenia woli w jej zakresie została potwierdzona. W rezultacie Sąd I instancji w oparciu o zapis na arbitraż, zgodnie z art. 1165 § 1 k.p.c. odrzucił pozew i w tym zakresie.

Strona powodowa złożyła zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego zarzucając mu naruszenie:

1. art. 1165 § 1 i § 2 k.p.c. w zw. z art. 84 § 1 i §2 k.c. oraz art. 88 § 1 i k.c. przez odrzucenie pozwu w oparciu o zapis na sąd polubowny, który utracił moc na skutek uchylenia się przez powoda od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu;

2. art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym a to w zakresie przyjęcia, że E. J. nie zapoznała się z treścią umowy przed jej podpisaniem oraz że błąd istniejący w chwili podpisania umowy nr (...) nie został wywołany przez stronę pozwaną oraz zaniechanie dokonania ustaleń faktycznych odnoszących się do rzeczywistej chwili zawarcia umów nr (...); (...) oraz (...) oraz warunków handlowych do umowy (...) na rok 2011, a także przez zaniechanie dokonania ustaleń odnoszących się do okoliczności i przyczyn podpisania umów nr (...), tj. tego, że umowy te zostały podpisane jedynie dla pozoru, na żądanie strony pozwanej, która uzależniała od ich podpisania dokonanie zwrotu niektórych pobranych opłat półkowych i że faktycznie nie były nigdy wykonywane, jak również przez zaniechanie ustalenia, za jaki okres pobrane zostały opłaty półkowe będące przedmiotem żądania pozwu w zakresie, w jakim został on odrzucony;

2. art. 1165 § 1 i § 2 k.p.c. przez odrzucenie pozwu w oparciu o zapisu na sąd polubowny, który nie obejmował roszczeń będących przedmiotem pozwu w zakresie kwoty 412.995,72 zł.

Strona powodowa wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i oddalenie wniosku o odrzucenie pozwu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. Sąd wydając postanowienie bierze pod uwagę stan sprawy w chwili orzekania. Sąd II instancji może zatem zmienić lub uchylić postanowienie Sądu I instancji, nawet jeśli było ono zasadne w chwili jego wydawania, jeśli tylko zmieniły się okoliczności sprawy. Zgodnie z art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne w sprawach, w których przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. przed dniem 1 stycznia 2016 roku wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości, stosuje się przepisy dotychczasowe. W związku z tym, iż zarówno wniosek o upadłość, jak i postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku strony powodowej zostały sporządzone jeszcze w roku 2015, to w niniejszej sprawie znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze. Stosownie do treści art. 147 tej ustawy zapis na sąd polubowny dokonany przez upadłego traci moc z dniem ogłoszenia upadłości, a toczące się już postępowania ulegają umorzeniu.

W realiach niniejszej sprawy w dniu 9 września 2015 roku Sąd Rejonowy dla K.wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku strony powodowej, co skutkowało utratą mocy przywoływanego przez stronę pozwaną zapisu na sąd polubowny. Utrata mocy przez zapis na sąd polubowny oznacza, że w razie wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym po ogłoszeniu upadłości strona pozwana nie może skutecznie podnieść zarzutu zapisu na sąd polubowny, co prowadzi do wniosku, iż niedopuszczalne jest odrzucenie pozwu na podstawie art. 1165 § 1 k.p.c.

W sprawie brak było podstaw do odrzucenia zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu I instancji z dnia 10 sierpnia 2015 roku. Zostało ono złożone w placówce Urzędu Pocztowego w dniu 9 września 2015 roku, w ostatnim dniu terminu określonego w art. 394 § 2 k.p.c. W tym dniu wydano też postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku strony powodowej, jednak pismem z dnia 4 listopada 2015 roku Syndyk masy upadłości powodowej spółki w upadłości likwidacyjnej wstąpił w charakterze strony powodowej do niniejszego postępowania wnosząc równocześnie o rozpoznanie zażalenia strony powodowej z dnia 10 sierpnia 2015 roku.

W świetle powyższego należało przyjąć, iż wraz z wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej strony powodowej, na skutek utraty mocy zapisu na sąd polubowny, na który powoływała się strona pozwana, zgodnie z treścią art. 147 Prawo upadłościowe i naprawcze zdezaktualizowała się możliwość odrzucenia pozwu na zasadzie art. 1165 § 1 k.p.c.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w Krakowie działając na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.

Paweł Rygiel Krzysztof Sobierajski Teresa Rak